MMO Fethiye 26 Ekim 2011 Alpay Lök Mak.Y.Müh alpay@frenteknik.com 26 Ekim 2011 1
HAYATTA EN HAKİKİ MÜRŞİT İLİMDİR, FENDİR! HAYATTA EN GERÇEK YOL GÖSTERİCİ BİLİMDİR! 26 Ekim 2011 2
"Manevi Mirasım Akıl ve Bilimdir" "Ben, manevi miras olarak hiçbir ayet, hiçbir dogma, hiçbir donmuş ve kalıplaşmış kural bırakmıyorum. Benim manevi mirasım bilim ve akıldır... zaman süratle ilerliyor, milletlerin, toplumların, kişilerin mutluluk ve mutsuzluk anlayışları bile değişiyor. Böyle bir dünyada, asla değişmeyecek hükümler getirdiğini iddia etmek, aklın ve ilmin gelişimini inkâr etmek olur... Benim Türk milleti için yapmak istediklerim ve başarmaya çalıştıklarım ortadadır. Benden sonra beni benimsemek isteyenler, bu temel eksen üzerinde akıl ve ilmin rehberliğini kabul ederlerse, manevi mirasçılarım olurlar." Mustafa Kemal (193, Cumhuriyet Bayramı Açılış Konuşması'ndan) 26 Ekim 2011 3
FRENE ÖNEM KÜÇÜK YAŞTA ÖĞRETİLİR! 26 Ekim 2011 4
26 Ekim 2011 5
26 Ekim 2011 6
FREN MESAFELERİ KISALIYOR! 26 Ekim 2011 7
23 Aralık 2009 Kocaeli MMO 06 Ocak 2010 İstanbul MMO-Merkez 13 Ocak 2010 İstanbul MMO-Kadıköy 20 Ocak 2010 İzmir MMO 03 Şubat 2010 Ankara MMO 12 Şubat 2010 İstanbul MMO-Merkez 03 Mart 2010 Trabzon MMO 10 Mart 2010 Konya MMO 17 Mart 2010 Bursa MMO 26 Ekim 2010 Bolu MMO 19 Ekim 2011 İstanbul MMO-İkitelli 26 Ekim 2011 Denizli MMO- Fethiye 26 Ekim 2011 8
26 Ekim 2011 MMO Fethiye 26 Ekim 2011 9
26 Ekim 2011 MMO Fethiye 26 Ekim 2011 10
Tadilatı 20 Mart 2010 Edirne MMO 7 Nisan 2010 Kocaeli MMO 1 Aralık 2010 İstanbul MMO 25 Ağust.2011 Denizli MMO- Bodrum 26 Ekim 2011 11
ABS ve Sonradan Takma Tadilatı 1 Şubat 2011 İstanbul MMO - Merkez 9 Şubat 2011 Ankara MMO Merkez 23 Şubat 2011 Eskişehir Tamirciler Oda. 25 Mart 2011 Bursa MMO Merkez 13 Eylül 2011 Kocaeli MMO Merkez 26 Ekim 2011 12
Fren Sistemleri SEMİNERLERİ 8Tem. 2010 İstanbul MMO 20 Tem. 2011 İstanbul MMO 26 Ekim 2011 13
TEKNİK VE DİĞER ÖNLEMLER KAZALARI AZALTABİLİR Mİ? 26 Ekim 2011 14
TEKNİK VE DİĞER ÖNLEMLER ÖLÜMLERİ AZALTABİLİR Mİ? 26 Ekim 2011 15
ÖNLEM KAZA İlişkisi (Kuzey Avusturya 1961-2003) Yaralı Kaza Ölüm 26 Ekim 2011 16
Kuzey AVUSTURYA Eyaleti (Oberösterreich) Kaza sayısı (1961 2003) Ölüm ( 1973: 370-2003: 174) : 5 kat arttı : %53 düştü Şehirlerarası Otobüslerde yaralanmalı kazaların toplam kazalara oranı : %0.6 26 Ekim 2011 17
TEKNİK VE DİĞER ÖNLEMLER KAZALARI AZALTABİLİR Mİ? 26 Ekim 2011 18
TEKNİK VE DİĞER ÖNLEMLER KAZALARI AZALTABİLİR Mİ?? 26 Ekim 2011 19
TEKNİK VE DİĞER ÖNLEMLER ÖLÜMLERİ AZALTABİLİR Mİ? 26 Ekim 2011 20
TEKNİK VE DİĞER ÖNLEMLER ÖLÜMLERİ AZALTABİLİR Mİ? EVET! 26 Ekim 2011 21
KAÇ HATA/KUSUR ÜST ÜSTE GELİRSE KAZAYA NEDEN OLUR VEYA ENGELLEYEMEZ? 26 Ekim 2011 22
ÜÇ HATA/KUSUR ÜST ÜSTE GELİR Mİ? 26 Ekim 2011 23
ÜÇ HATA/KUSUR ÜST ÜSTE GELİR Mİ? EVET! 26 Ekim 2011 24
25 ŞUBAT 2009 AMSTERDAM 26 Ekim 2011 25
7 Mayıs 2010 / Hürriyet Hollanda Kaza İnceleme Komisyonu, 25 Şubat 2009 da Amsterdam da düşen 5 i yolcu 9 kişinin öldüğü THY uçağının nihai kaza raporunu açıkladı: Uçak, - Bozuk Radyo Altimetre, - Pilotaj hatası ve - Kule hatasından düştü. 26 Ekim 2011 26
ÜÇ HATA ÜST ÜSTE Kazayı araştıran Hollanda Havacılık Emniyet Kurulu Başkanı Pieter van Vollenhoven, kazanın oluşmasında sol tarafta yer alan radyo altimetre sisteminden gelen yanlış bilgilerin etkili olmasına dikkat çekerek, Son derece istisnai talihsiz koşullar bir araya gelerek kaza meydana gelmiştir. Pilotlar 50feet te (150metre) durumu fark ederek uçağı kurtarmaya çalıştılar.böyle bir durumda pas geçmeleri gerekiyordu dedi. 26 Ekim 2011 27
ARAÇ GÜVENLİĞİ ARAÇ ÜRETİMİ İLGİLİ MEVZUATLAR ARAÇ MUAYENESİ İLE İLGİLİ MEVZUATLAR 26 Ekim 2011 28
ARAÇ GÜVENLİĞİ ARACIN ÜRETİMİ SIRASINDA ZORUNLU TEKNİK MEVZUATLARLA SAĞLAMASI İSTENEN GÜVENLİK ÖZELLİKLERİ AB DİREKTİFLERİ...BSTB 26 Ekim 2011 29
TOPLAM DIREKTİF SAYISI 72 26 Ekim 2011 30
KAMYON İÇİN TEKNİK MEVZUATLAR 26 Ekim 2011 31
ARAÇ GÜVENLİĞİ ARACIN ÜRETİMİ SIRASINDA ZORUNLU TEKNİK MEVZUATLARLA SAĞLAMASI İSTENEN GÜVENLİK ÖZELLİKLERİ AB DİREKTİFLERİ...BSTB ARACIN ÜRETİMİ SONRASI ZORUNLU PERYODİK DENETİMLERLE SAĞLAMASI İSTENEN ASGARİ GÜVENLİK ÖZELLİKLERİ ARAÇ MUAYENESİ...UBAK 26 Ekim 2011 32
71/320/AT FREN MİLADI 30 Temmuz 2004 26 Ekim 2011 33
NĠÇĠN FREN MİLADI? 30 OCAK 2002 TARĠHLĠ RESMĠ GAZETEDE YAYINLANAN 71/320/AT FREN MEVZUATI 30 TEMMUZ 2004 TARĠHĠNDE DEVREYE GĠRDĠ! 26 Ekim 2011 34
NĠÇĠN FREN MİLADI? BU TEKNĠK MEVZUAT ; 1) ARAÇ ÜRETĠCĠLERĠ, 2) TEKERLEK FRENĠ ÜRETĠCĠLERĠ, 3) RÖMORK DĠNGĠLĠ ÜRETĠCĠLERĠ, 4) BALATA ÜRETĠCĠLERĠ, 5) TEST KURULUġLARI, 6) ARAÇ SERVĠSLERĠ VE 7) FREN SERVĠSLERĠ ĠÇĠN MĠLAD SAYILABĠLECEK YENĠ BĠR DÖNEM BAġLATMIġTIR. 26 Ekim 2011 35
FREN MİLADI 30 TEMMUZ 2004 ARAÇ ÜRETĠCĠLERĠ ĠÇĠN NELER GETĠRDĠ? 71/320/AT YE GÖRE FREN TĠP ONAY TESTLERĠ TĠP ONAY TESTLERĠNDEN GEÇEN BALATALAR FREN TEST LABORATUVARI FREN HESAPLARI ASBESTSĠZ BALATA BALATA AġINMA SENSÖRÜ OTOMATĠK BALATA BOġLUK AYAR DÜZENEĞĠ (CIRCIR) ġehġrlerarasi OTOBÜSLER VE ÇEKĠCĠLERE RETARDER AĞIR TAġITLAR ĠÇĠN ABS FREN KUVVET AYARLAYICISI (LĠMĠTÖR, LSV, ALB) 26 Ekim 2011 36
RÖMORK YÜK TAġIMA YOLCU TAġIMA 71/320/AT Teknik Mevzuatına göre ABS LĠ FREN zorunluluğu olan araç sınıfları Sınıf ABS ġartı M1 Hayır Grafiksel Görünüm Açıklama Sürücü dıģında en fazla sekiz kiģilik oturma yeri olan, yolcu taģımaya yönelik motorlu araçlar M2 M3 Evet Evet Sürücü dıģında sekizden fazla oturma yeri olan, yolcu taģımaya yönelik ve Azami Yüklü Ağırlığı 5 tonu aģmayan motorlu araçlar Sürücü dıģında sekizden fazla oturma yeri olan, yolcu taģımaya yönelik ve Azami Yüklü Ağırlığı 5 ton'u aģan motorlu araçlar N1 Hayır N2 Evet Azami Yüklü Ağırlığı 3,5 tonu aģmayan, motorlu yük taģıma araçları Azami Yüklü Ağırlığı 3,5 ton'u aģan fakat 12 ton'u aģmayan motorlu yük taģıma araçları N3 Evet Azami Yüklü Ağırlığı 12 ton'u aģan motorlu yük taģıma araçları O3 Evet Azami Yüklü Ağırlığı 3,5 ton'u aģan fakat 10 ton'u aģmayan römorklar O4 Evet Azami Yüklü Ağırlığı 10 ton'u aģan römorklar 26 Ekim 2011 37
FREN MİLADI 30 TEMMUZ 2004 BALATA ÜRETĠCĠLERĠ ĠÇĠN NELER GETĠRDĠ? 71/320/AT YE GÖRE FREN TESTLERĠ FREN TEST LABORATUVARI ASBESTSĠZ BALATA ECE R 90 SERĠ ÜRETĠM ONAYLI BALATA ONAYLI YEDEK PARÇA BALATA (E,e) 26 Ekim 2011 38
FREN MİLADI 30 TEMMUZ 2004 TEST KURULUġLARI ĠÇĠN NELER GETĠRDĠ? ISO IEC 17025 AKREDĠTASYONU OLAN TEST LABORATUVARI VE TEKNĠK SERVĠS TESTLERĠN YAPILMASI ĠÇĠN TEST PĠSTĠ ĠZLENEBĠLĠR KALĠBRASYONA SAHĠP TEST DONANIMI 26 Ekim 2011 39
FREN MİLADI 30 TEMMUZ 2004 ARAÇ SERVĠSLERĠ ĠÇĠN NELER GETĠRDĠ? ASBESTSĠZ BALATA KULLANIMI M1, M2, N1, O1 VE O2 SINIFI SERĠ ÜRETĠMĠ DEVAM EDEN YERLĠ / ĠTHAL ARAÇLARDA; SERĠ ÜRETĠM ONAYLI BALATA VEYA YEDEK PARÇA ONAYLI BALATA VE PERÇĠN KULLANIMI 26 Ekim 2011 40
FREN MİLADI 30 TEMMUZ 2004 FREN SERVĠSLERĠ ĠÇĠN ASBESTSĠZ BALATA KULLANIMI NELER GETĠRDĠ? M1,M2,N1,O1 VE O2 SINIFI SERĠ ÜRETĠMĠ DEVAM EDEN YERLĠ / ĠTHAL ARAÇLARDA; SERĠ ÜRETĠM ONAYLI BALATA VEYA YEDEK PARÇA ONAYLI BALATA VE PERÇİN KULLANIMI ALÜMĠNYUM PERÇĠN KULLANILMAMASI FREN SĠSTEMLERĠNDE ; ONAYLI PARÇA KULLANIMI ONAYSIZ TADĠLAT YAPILMAMASI 26 Ekim 2011 41
AİTM ARAÇ İMAL TADİL MONTAJI HAKKINDA YÖNETMELİK 28/11/2008 tarih ve 27068 sayılı Resmi Gazete 26 Ekim 2011 42
AİTM TADİLAT NEDİR? ARAÇ ÜZERİNDE YAPILAN HANGİ İŞLEM VE DEĞİŞİKLİKLER TADİLAT SAYILIR? 26 Ekim 2011 43
TADİLAT NEDİR? AİTM EK IV 1- TANIM: Bir araçüzerinde imalatından sonra veya hizmet süresinde, aracın niteliğini değiştirecek şekilde yapılan işlem tadilattır. 26 Ekim 2011 44
AİTM TADİLAT NE DEĞİLDİR? ARAÇ ÜZERİNDE YAPILAN HANGİ İŞLEM VE DEĞİŞİKLİKLER TADİLAT SAYILMAZ? 26 Ekim 2011 45
ARAÇ ÜZERİNDE YAPILAN HANGİ DEĞİŞİKLİKLER TADİLAT SAYILMAZ? AİTM EK IV Madde 2.3- Bir aracın motor ve şasi değişikliği dışında kısmi komplelerinin aynı karakterdeki orijinalleri veya ana üreticinin onayladığı alternatifleri (tiponayı kapsamında bulunan) ile değiştirilmesi tadilat kapsamında değildir. Ancak Karayolları Trafik Kanununun 32nci maddesi hükümleri saklıdır. 26 Ekim 2011 46
AİTM DE TANIMLI TADİLATLAR EK IV Madde 4: MÜSAADE EDİLEN TADİLATLAR ( Fren Test Raporu Gereken) 4.1 - Motor değişikliği veya tadilatı... - 4.2 - Aktarma organları tadilatı ve PTO (Yardımcı güç çıkışı) uygulaması... + 4.3 - Direksiyon sistemleri tadilatı... - 4.4 - Şasi tadilatı... + 4.5 - Çeki kancası ilavesi... + 4.6 - Dingil veya Lastik ilavesi ve dingil çıkartılması... + 4.7 - Kabin ve karoseri tadilatı 4.9 - Koltuk çıkartılması veya ilavesi 4.10- TOT lerde; 4.11- Klima sistemleri tadilatı. 4.12- Fren sistemi tadilatı... + 4.13- Elektrik sistemi tadilatı. 4.14- Özürlüler için araç tadilatı... - 4.15- Sürücü kursları eğitim araçları tadilatı... - 4.16- Okul servis aracı tadilatı 4.17 -Ön (Bull-Bar), arka ve yan (marşpiye) koruma sistemleri 4.18- Yakıtı sistemi tadilatı 4.19- Elektrikli Araç 26 Ekim 2011 47
ONAYLANMAMIŞ TADİLAT ve YAPTIRIMLARI 26 Ekim 2011 48
ONAYLANMAMIŞ TADİLAT KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU SİGORTA MEVZUATI ARAÇ MUAYENESİ 26 Ekim 2011 49
ONAYLANMAMIŞ TADİLAT VE KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU MADDE 32- Araçlar üzerinde yönetmelikte belirtilen şekillerde yapılacak her türlü değişikliğin ve adres değişikliklerinin işleten tarafından otuz gün içinde tescil yapan kuruluşa bildirmesi zorunludur. Bu madde hükmüne uymayanlar...(2010 yılıiçin 62 TL)... para cezası ile cezalandırılırlar. Üzerinde teknik değişiklik yapılan araçlar, değişikliğin şartlara uygun olarak yapıldığı belgelenip bu durum ilgili tescil bürosunda tescil edilinceye ve trafik belgesine işleten tarafından yazdırılıncaya kadar trafikten men edilir. 26 Ekim 2011 50
ONAYLANMAMIŞ TADİLAT VE KASKO SİGORTA: SİGORTA MEVZUATI C.2. Sigortalı ve/veya Sigorta Ettirenin Sözleşme Yapıldığı Sırada Beyan Yükümlülüğü 2.1. Sigortacı, bu sözleşmeyi, sigorta ettirenin ve/veya sigortalının beyanı ile teklifname, teklifname yoksa poliçe ve eklerinde yazılı sorulara verdiği cevaplara dayanarak yapmıştır. 26 Ekim 2011 51
KASKO da Beyan Yükümlülüğü 2.2. Sigorta ettirenin ve/veya sigortalının beyanı gerçeğe aykırı, yanlış veya eksik ise, sigortacının sözleşmeyi yapmamasını veya daha ağır şartlarla yapmasını gerektirecek hallerde sigortacı durumu öğrendiği tarihten itibaren bir ay içinde sözleşmeden cayabilir veya sözleşmeyi yürürlükte tutarak aynı süre içinde prim farkını talep edebilir. Sigorta ettiren, talep edilen prim farkını kabul ettiğini sekiz gün içinde bildirmediği takdirde sözleşmeden cayılmış olur. Ancak, prim farkının kabul edilmemesi nedeniyle sözleşmeden cayılması sigortacının gerçeğe aykırı veya eksik beyanı öğrendiği tarihten itibaren bir aylık süre içinde sözkonusudur. Sigorta ettiren kimsenin ve/veya sigortalının kasıtlı davrandığı anlaşıldığı takdirde sigortacı, riziko gerçekleşmiş olsa bile sözleşmeden cayabilir ve prime hak kazanır. 26 Ekim 2011 52
ONAYLANMAMIġ TADĠLAT VE ARAÇ MUAYENESĠ Karayolu Trafik Kanunu 32.Maddesinde açıklandığı şekilde TRAFİKTEN MEN edilmesi gereken tadilatı onaylanmamış araçlar muayene edilemezler. SERVİS FRENİ: Fren Sistemi Uygunsuz Monte Edilmiş AĞIR KUSUR ELFRENİ:Fren Sistemi Uygunsuz Monte Edilmiş KUSUR ABS :Onaysız takılmış AĞIR KUSUR HAFİF 26 Ekim 2011 53
ONAYSIZ FREN TADİLATI 26 Ekim 2011 54
Şubat 2010 İstanbul Üsküdar Bağlarbaşı İstanbul un Üsküdar ilçesinde okula giderken minibüsün çarpması sonucu hayatını kaybeden 16 yaşındaki Ömer Ersöz'ün ailesi isyan etti. Baba Murat Ersöz, yaşananları "minibüs terörü" olarak niteledi. 26 Ekim 2011 55
Şubat 2010 İstanbul Üsküdar Bağlarbaşı Baba Murat Ersöz: Bu bir minibüs terörü, kullanan da terörist. Savcım Allah tan uyanık, aracı freni bozma ihtimaline karşı polis garajına çekmiş. Savcıya güveniyorum. 26 Ekim 2011 56
27 Ocak 2007 / KOCAELİ 26 Ekim 2011 57
Servis Aracı Kazasında Ölü Sayısı 5'e Yükseldi BenCarrefour u gitmek içinoğlum Erhanilebirlikteservisminibüsünebindim. Aracınbütünkoltuklarıdoluydu. Benşoförünarkasındaoturuyordum. Bayır aşağı inerkenşoförünpanik halindefrenebastığınıgördüm. Hızımız dasürekli artıyordu. Benvebazı yolcular neoluyor diyesorduk. Şoför frenler tutmuyor dedi. Hiçyavaşlamadan uçurumayöneldik. Benbirinci taklayıhatırlıyorum. Herkesçığlık atıyordu. Sonrasınıhatırlamıyorum. 26 Ekim 2011 58
AİTM ve FREN AİTM DE TANIMLI TADİLATLAR 26 Ekim 2011 59
AİTM DE TANIMLI TADİLATLAR EK IV Madde 4: MÜSAADE EDİLEN TADİLATLAR ( Fren Test Raporu Gereken) 4.1 -Motor değişikliği veya tadilatı... - 4.2 -Aktarma organları tadilatı ve PTO (Yardımcı güç çıkışı) uygulaması... + 4.3 -Direksiyon sistemleri tadilatı... - 4.4 -Şasi tadilatı... + 4.5 -Çeki kancası ilavesi... + 4.6 -Dingil veya Lastik ilavesi ve dingil çıkartılması... + 4.7 -Kabin ve karoseri tadilatı 4.9 -Koltuk çıkartılması veya ilavesi 4.10-TOT lerde; 4.11-Klima sistemleri tadilatı. 4.12-Fren sistemi tadilatı... + 4.13-Elektrik sistemi tadilatı. 4.14-Özürlüler için araç tadilatı... - 4.15-Sürücü kursları eğitim araçları tadilatı... - 4.16-Okul servis aracı tadilatı 4.17 -Ön (Bull-Bar), arka ve yan (marşpiye) koruma sistemleri 4.18-Yakıtı sistemi tadilatı 4.19-Elektrikli Araç 26 Ekim 2011 60
AİTM ve FREN AİTM DE TANIMLI OLMAYAN TADİLATLAR 26 Ekim 2011 61
AİTM DE TANIMLI OLMAYAN TADİLATLAR Projeye tabi olmayan tadilatlar, AİTM de tanımlanmamış tadilatlar. 26 Ekim 2011 62
AİTM DE TANIMLI OLMAYAN TADİLATLAR Madde 3.4-Projeye tabi olmayan tadilatlar; Ek IV ün 4.madesinde (MÜSAADEEDİLENTADİLATLAR)yer alan tadilatlar dışında kalan ve tanıtma bildirimlerindeki özellikleri değiştirmeyen ve araçlarla ilgili kanun veya yönetmeliklerin sınırlarıiçerisinde kalan tadilatlar için Ek V/D ye göre sınırlıtadilat bildirimi düzenlenir ve Bakanlık veya yetkili kılacağıkuruluşa onaylattırılır. 26 Ekim 2011 63
AİTM DE TANIMLI OLMAYAN TADİLATLAR AİTM EK IV Madde 7-Yukarıda sayılan tadilatlar dışında da tadilat yapılabilir. Ancak, yapılacak tadilatlarla ilgili gerekli şartların Bakanlık veya Bakanlığın yetki verdiği kuruluş tarafından belirlenmesi gerekir. Butadilatlar güvenliği, çevre korumasınıetkilediği takdirde tadilatla ilgili konularda buyönetmelikte belirtilen bütün hükümlere uygun olmasızorunluluğuvardır. 26 Ekim 2011 64
AİTM ve FREN Teknik Servis Teknik Hizmet Kurumu 26 Ekim 2011 65
MOTORLU ARAÇLAR VE RÖMORKLARI TİP ONAYI YÖNETMELİĞİ (2007/46/AT) 28.06.2009 Teknik Servis: Bir Deney Laboratuvarı olarak onay kuruluşu adına bizzat onay kuruluşu tarafından da yerine getirilebilecek gerekli deneyleri yapmak veya bir Uygunluk Değerlendirme KuruluĢu olarak yine onay kuruluşu adına bizzat onay kuruluşu tarafından da yerine getirilebilecek ilk değerlendirmeyi ve diğer Deney veya Muayeneleri yapmak üzere Onay Kuruluşu tarafından görevlendirilmiş bir kuruluş veya kurum, 26 Ekim 2011 66
AİTM ve FREN AİTM de Teknik Servis Raporu 26 Ekim 2011 67
AİTM DE TEKNİK SERVİS RAPORU Ek IV Madde 3.10-Yapılan tadilat sonucu Ek VI de belirtilen hükümlerde oluşan değişikliklerden Ek VII, made 1.1, made 1.2, made 1.3, madde 1.9, made 1.49, made 1.53 için teknik hizmetler kuruluşlarından alınacak raporlar ile kanıtlanacaktır. Diğer hususlar için araçmuayene kuruluşlarından rapor alınabilir veya onayı verecek kuruluş tarafından da inceleme yapılabilir. Araç ana imalatçısıveya yetkili temsilcisinden de görüş alınabilir. 26 Ekim 2011 68
AİTM DE TEKNİK SERVİS RAPORU 1.1 Dış Gürültü...T S RAPORU, 1.2 Egzos Emisyon...T S RAPORU, 1.3 Arkadan Çarpma ve Sıvı Yakıt Tankları...T S RAPORU, 1.9 Frenler...T S RAPORU, 1.49 Alev Dayanıklılığı...T S RAPORU, 1.53 Ön Koruma Çerçevesi...T S RAPORU, Diğer hususlar için; - Araç Muayene kuruluşlarından rapor alınabilir veya - Onayı verecek kuruluş (TSE) tarafından da inceleme yapılabilir. - Araç ana imalatçısı veya yetkili temsilcisinden de görüş alınabilir. 26 Ekim 2011 69
TEKNİK SERVİS RAPORU FREN SİSTEMİNİ ETKİLEMEYEN TADİLAT: incelenmesi ve test yapmadan...rapor. Tadilatın FREN SİSTEMİNİ ETKİLEYEN TADİLAT: incelenmesi ve test yapıldıktan sonra RAPOR. Tadilatın FREN MEVZUATINA UYMAYAN TADİLAT: incelenmesi, test öncesi veya sonrası...red. Tadilatın 26 Ekim 2011 70
AİTM ve FREN AİTM nin Temel Prensipleri 26 Ekim 2011 71
AİTM NİN TEMEL PRENSİPLERİ Listede yeralmayan Tanıtım Bildirimini değiştirmeyen tadilatlar için Sınırlı Tadilat Bildirimi düzenlenir. Tanıtım Bildirimini değiştiren tüm tadilatlar; TS Test Raporu, Proje ve TSE Onayı kapsamındadır.. Müsaade edilen tadilatlar listesindeki tadilatlar; Test Raporu, Proje ve TSE Onayı ile yapılabilir. Bu listede yeralmayan ve Tanıtım Bildirimini değiştiren diğer tadilatlar için şartları Bakanlık veya TSE belirler.. Freni etkileyen tadilatlar için TS Test Raporu istenir. TS 26 Ekim 2011 72
AİTM ve FREN Fren Test Raporu Gereken Tadilatlar 26 Ekim 2011 73
AİTM DE TANIMLI TADİLATLAR EK IV Madde 4: MÜSAADE EDİLEN TADİLATLAR ( Fren Test Raporu Gereken) 4.1 -Motor değişikliği veya tadilatı... - 4.2 -Aktarma organları tadilatı ve PTO (Yardımcı güç çıkışı) uygulaması... + 4.3 -Direksiyon sistemleri tadilatı... - 4.4 -Şasi tadilatı... + 4.5 -Çeki kancası ilavesi... + 4.6 -Dingil veya Lastik ilavesi ve dingil çıkartılması... + 4.7 -Kabin ve karoseri tadilatı 4.9 -Koltuk çıkartılması veya ilavesi 4.10-TOT lerde; 4.11-Klima sistemleri tadilatı. 4.12-Fren sistemi tadilatı... + 4.13-Elektrik sistemi tadilatı. 4.14-Özürlüler için araç tadilatı... - 4.15-Sürücü kursları eğitim araçları tadilatı... - 4.16-Okul servis aracı tadilatı 4.17 -Ön (Bull-Bar), arka ve yan (marşpiye) koruma sistemleri 4.18-Yakıtı sistemi tadilatı 4.19-Elektrikli Araç 26 Ekim 2011 74
FREN SİSTEMİNİ... A) DOLAYLI B) DOĞRUDAN...ETKİLEYEN TADİLATLAR 26 Ekim 2011 75
FREN SĠSTEMĠNĠ DOLAYLI ETKĠLEYEN VE AĠTM'DE TANIMLI TADĠLATLAR Tadilatın Açıklaması Farklı sayıda hız kademesi olan diģli kutusu takılması, Otomatik vites takılması veya otomatik vitesten düz vitese dönüģüm Farklı DüĢürme (Tahvil) oranlı Diferansiyel takılması N kategorisi kapalı kasa (van, panelvan) araçtan M kategorisine dönüģüm 4.4.3 Çekiciden kamyona dönüģüm (Ģasi uzatıldığı takdirde) 4.4.4 Kamyonlarda Ģasi uzatma / çeker dingilin geriye alınması 4.4.4 Kamyondan çekiciye dönüģüm (Ģasi boyu kısaltıldığı takdirde) 4.4.5 Kamyonlarda Ģasi kısaltma / çeker dingilin öne alınması 4.4.5 AITM Ek IV Madde 4.2 Çeki Kancası ilavesi (Araçta römork için fren donanımı var ancak tesisatın uygunluk teyidi) Çeki Kancası ilavesi (Çekiciye dönüģen araçta römork fren donanımı sonradan eklenmiģse) 4.5.1 4.5.3 N 3 sınıfı araca 3. dingil eklenmesi 4.6.1 Çok dingilli araçtan dingil çıkartılması 4.6.3 Dingil kaldırma mekanizması takılması 4.6.4 26 Ekim 2011 76
AİTM Ek IV Madde 4.2. Aktarma Organları Tadilatı ve PTO (Yardımcı Güç Çıkışı Uyg.) Diferansiyel veya Vites Kutusu değişikliği Diferansiyel veya Vites oranı değişikliği Motor yavaşlatma (kompresyon)etkisini değiştirir. Hızın artırılması fren test sonucunu etkileyebilir. Kullanılan tekerlek freni yetersizkalabilir. 26 Ekim 2011 77
AİTM Ek IV Madde 4.4. Şasi Tadilatı AİTM EK IV Madde 4.4.2. M kategorisi aracın N kategorisi araca dönüştürülmesi 26 Ekim 2011 78
AİTM Ek IV Madde 4.4. Şasi Tadilatı AİTM EK IV Madde 4.4.3.1. N kategorisi kapalıkasa (van, panelvan)araçtan M2 veya M3 kategorisine dönüşüm 26 Ekim 2011 79
AİTM ve TSE tamimi 26 Ekim 2011 80
AİTM Ek IV Madde 4.4. Şasi Tadilatı EK IV 4.4.4 Çekiciden kamyona dönüşüm; (Şasi Uzatma) -Çeker dingilin yeri değişmeden arkadan uzatma - Çeker dingil arkaya alınarak uzatma 26 Ekim 2011 81
AİTM Ek IV Madde 4.4. Şasi Tadilatı Ek IV 4.4.5 Kamyonet veya kamyondan çekiciye dönüşüm; (Şasi kısaltma) -Çeker dingilin yeri değişmeden arkadan kısaltma -Çeker dingil öne alınarak kısaltma 26 Ekim 2011 82
AİTM ve ŞASİ TADİLATI AİTM Ek IV Madde 4.4.4-Şasi uzatıldığıtakdirde, tadilat, standartlara veya araç üreticisinin tavsiyelerine uygun olmalıve uygunluğutevsik edilmelidir. 26 Ekim 2011 83
AİTM Ek IV Madde 4.5. Çeki Kancası İlavesi Havalıfreni olan bir Römork çekmek üzere Çeki Kancasıtakılarak tadil edilen kamyon ve otobüslere, Römorkun havalıfren Sistemine kumanda edecek Römork Kumanda Sistemi ve havalıfren bağlantılarıeklenmesi.. 26 Ekim 2011 84
AİTM Ek IV Madde 4.5.1 Çeki Kancası İlavesi Araçta römork için fren donanımı mevcutsa: Rapor gerekmez. 26 Ekim 2011 85
AİTM Ek IV Madde 4.5.3 Çeki Kancası İlavesi Araçta römork için fren ve elektrik donanımı yoksa, tadilat Ek VII madde 1.9 a uygun olmalıdır. Fren ve aydınlatma tadilatları yetkili teknik servisler tarafından yapılacak deneyler ile uygunluğu tevsik edilmelidir. 26 Ekim 2011 86
AİTM Ek IV Madde 4.6. Dingil veya Lastik eklenmesi ve Dingil çıkartılması 4.6.1 Üçüncü dingil eklenmesi 4.6.3 Dingil çıkartılması 4.6.4 Dingil kaldırma mekanizması eklenmesi 26 Ekim 2011 87
AİTM EK IV 4.6.1 ÜÇÜNCÜ DİNGİL EKLENMESİ 26 Ekim 2011 88
FREN TADİLATLARI AİTM EK IV Madde 4.12 26 Ekim 2011 89
AİTM Ek IV Madde 4.12 Fren Sistemi Tadilatı Her türlüfrentadilatınınek VImadde 1.9 a uygunluğu,yetkiliteknik servisler tarafındantest edilipraporlandırılacaktır. 26 Ekim 2011 90
FREN TADĠLATLARI Tadilatın Açıklaması Fabrika çıkıģı orjinal olmayan veya "E" onayı olmayan fren balatası kullanımı AITM Ek IV Madde Havalı fren devresindeki parçaların (tüp, valf, boru, hortum vs.) yerlerinin değiģimi Vakum destekli hidrolik frenden hava destekli hidrolik frene dönüģüm Vakum destekli hidrolik frenden tam havalı frene dönüģüm Hava takviyeli hidrolik frenden tam havalı frene dönüģüm Kampanalı frenden disk frene geçiģ veya tersi Disk frende disk ve/veya kaliper değiģimi ABS takma ASR takma EBS takma ESP takma ABS sökme (sadece M 1 ve N 1 tipi araçlarda) ASR sökme EBS sökme Retarder takma Retarder sökme ADR'li araçlar, otobüsler ve çekiciler dıģında) ABS / ASR / EBS / ESP için ECU (beyin) program değiģikliği yapılması 4.12 26 Ekim 2011 91
AİTM ve FREN FREN SİSTEMİNDE YAPILAN HANGİ DEĞİŞİKLİKLER TADİLAT SAYILMAZ? 26 Ekim 2011 92
FREN SİSTEMİNDE YAPILAN HANGİ DEĞİŞİKLİKLER TADİLAT SAYILMAZ? AİTM EK IV Madde 2.3- ye dayanarak; Bir aracın fren sisteminin kısmi komplelerinin aynı karakterdeki orijinalleri veya ana üreticinin onayladığı alternatifleri (tip onayı kapsamındaki) ile değiştirilmesi tadilat kapsamında değildir. 26 Ekim 2011 93
FREN SİSTEMİNDE YAPILAN HANGİ DEĞİŞİKLİK VE İŞLEMLER TADİLAT SAYILMAZ? A) Aracın fabrika çıkışı kullandığı parçanın dışında; 1) Araç üreticisinin onayladığı alternatif parça kullanımı, (Tip Onay kapsamındaki, Balatalar, Valfler, vs..) 2) E belgeli Yedek Parça Fren Balatası kullanımı, 3) Aynı ölçülerde Kampana veya Disk kullanımı, 4) Aynı standartlarda Fren Hortumu ve borusu kullanımı durumlarında bu değişiklikler, B) Araç üreticisinin onayladığı şekilde fren bakımı ve ayarı yapıldığında bu işlemler, tadilat sayılmaz. 26 Ekim 2011 94
FREN SĠSTEMĠNDE TADĠLAT SAYILMAYAN DEĞĠġĠKLĠK VE ĠġLEMLER DeğiĢiklik veya iģlemin Açıklaması 1 ) Aracın fabrika çıkıģı kullandığı parçanın dıģında ; 1.1) Araç üreticisinin onaylandığı alternatif parça kullanımı (Tip onay kapsamındaki; balata, valf, vs) AITM Ek IV Madde 1.2) "E" belgeli yedek parça fren balatası kullanımı 1.3) Aynı ölçülerde kampana veya disk kullanımı 2.3 1.4) Aynı standartlarda fren hortumu ve boru kullanımı 2 ) Araç üreticisinin onayladığı fren bakımı ve ayarı yapıldığında Bu değişiklik ve işlemler Tadilat sayılmaz! 26 Ekim 2011 95
HANGİ BALATA KULLANILMALI? 26 Ekim 2011 96
SORU: SeriÜretim OnaylıFrenBalatası ne demektir? Araç üreticilerinin ürettikleri her araç tipi için yaptırdıkları 71/320/AT veya ECE R 13 Fren Tip Onay testlerinden geçen ve seri üretimde kullandıkları fren balatası/balatalarıdır. Bu balataların üzerinde üretici numarası vardır, E veya e işareti yoktur. Araç üretim bandında kullanıldığı gibi, Yedek Parça Fren Balatası olarak da kullanılabilir. 26 Ekim 2011 97
SORU: OnaylıYedek Parça FrenBalatası ne demektir? 71/320/AT Ek XV veya ECE R 90 Yedek Parça Fren Balatası onay testlerinden geçen, araç üretim bandında kullanılmayan, ancak yedek parça olarak kullanılabilen balatadır. E veya e işareti vardır. 26 Ekim 2011 98
SORU: Frenbalatalarında ASBEST kullanımıyasak mıdır? EVET! Üretilen veya ithal edilen tüm araçlarda 71/320/AT Fren Mevzuatı gereği 30 Temmuz 2004 itibariyle ASBEST li Fren Balatası yasaktır. 01.04.08itibariyle de her türlü balata üretiminde ASBEST yasaktır. Yani Yedek Parça Fren Balatalarında da ASBEST yasaktır. 26 Ekim 2011 99
SORU: 71/320/AT FrenTipOnayı olanbir motorluaraçveya römorkta,yedek parça olarak hangifrenbalataları kullanılabilir? Yedek Parça olarak üç tip Fren Balatası kullanılabilir: SeriÜretim OnaylıFrenBalatası (e) OnaylıYedek Parça FrenBalatası 71/320/AT Ek XV (E) OnaylıYedek Parça FrenBalatası ECE R 90 Bu üç tipin dışında onaysız başka bir fren balatası kullanıldığında, aracın 71/320/AT Fren Tip Onayı düşer. 26 Ekim 2011 100
SORU: 71/320/AT FrenTipOnayı olmayan (Türkiye deki204öncesimevzuatlara göre üretilmiş veya ithal edilmiş) bir motorluaraçveya römorkta,yedek parça olarak hangifrenbalatalarıkullanılabilir? 2004 öncesi eski fren mevzuatına göre üretilmiş araçlarda ASBEST kullanıldığı için bu balataların kullanımı mümkün değildir. Eğer araç üreticisi bu tür araçlar için alternatif ASBESTSİZ balata tanımlamışsa o balatalar kullanılabilir. Üretici tarafından alternatif ASBESTSİZ balatanın tanımlanmadığı durumlarda ISO 9000 sertifikalı ve/veya TSE 555 standardına uygun balatalar kullanılabilir. 26 Ekim 2011 101
26 Ekim 2011 102
26 Ekim 2011 103
TEKNİK SERVİS (FREN) TEST RAPORU AKTARMA ORGANLARI TADİLATI (4.2), ŞASİ TADİLATI (4.4), ÇEKİ KANCASI TADİLATI (4.5), DİNGİL TADİLATI (4.6), FREN TADİLATI (4.12), 26 Ekim 2011 104
KAMYONDAN RÖMORK ÇEKEN KAMYONA DÖNÜŞÜM ÇEKİ KANCASI TADİLATI FREN TADİLATI 26 Ekim 2011 105
N2 SINIFI AYA=5t MERCEDES SPRINTER DEN AKA=7.5t ÇEKİCİYE DÖNÜŞÜM (Faydalı Yük=2905kg) 26 Ekim 2011 106
KAMYONDAN RÖMORK ÇEKEN KAMYONA DÖNÜŞÜM KAMYON RÖMORK ÇEKEN KAMYON 26 Ekim 2011 107
Çeki Kancası İlavesi ÇEKİ KANCASI HAVA, ELEKTRİK ve ABS/EBS 26 Ekim 2011 108
AİTM Ek IV Madde 4.5. Çeki Kancası İlavesi Havalıfreni olan bir Römork çekmek üzere Çeki Kancasıtakılarak tadil edilen kamyon ve otobüslere, Römorkun havalıfren Sistemine kumanda edecek Römork Kumanda Sistemi ve havalıfren bağlantılarıeklenmesi.. 26 Ekim 2011 109
AİTM Ek IV Madde 4.5.1 Çeki Kancası İlavesi Orijinal Araçta römork içinfrendonanımı mevcutsa: avesinde Rapor gerekmez. ÇekiKancasıil 26 Ekim 2011 110
AİTM Ek IV Madde 4.5.3 Çeki Kancası İlavesi Araçta römork içinfrenve elektrik donanımıyoksa, tadilat Ek VImadde 1.9 a uygunolmalıdır.frenve aydınlatma tadilatlarıyetkiliteknik servisler tarafındanyapılacak deneyler ile uygunluğutevsik edilmelidir. 26 Ekim 2011 111
RÖMORK ÇEKEN KAMYON FREN UYUM DİYAGRAMI 26 Ekim 2011 112
Kamyondan çekiciye dönüşüm için şasi tadilatından önce mutlaka; 1) Araştırma yapılmalı;kamyonun Çekici olup olamıyacağı araştırılmalı, araç EBS li ise EBS Yazılım değişikliği için Yetkili Servis ile görüşülmelidir, 26 Ekim 2011 113
Kamyondan çekiciye dönüşüm için şasi tadilatından önce mutlaka; 1) Araştırma yapılmalı;kamyonun Çekici olup olamıyacağı araştırılmalı, araç EBS li ise EBS Yazılım değişikliği için Yetkili Servis ile görüşülmelidir, 2) Ön Test yapılmalı: Şasi tadilatı öncesi kamyona Tip IIa ve TFS testleri yapılmalı, 26 Ekim 2011 114
Kamyondan çekiciye dönüşüm için şasi tadilatından önce mutlaka; 1) Araştırma yapılmalı;kamyonun Çekici olup olamıyacağı araştırılmalı, araç EBS li ise EBS Yazılım değişikliği için Yetkili Servis ile görüşülmelidir, 2) Ön Test yapılmalı: Şasi tadilatı öncesi kamyona Tip IIa ve TFS testleri yapılmalı, 3) Araç EBS li ise: Fren testi öncesi aracın yetkili servisinde EBS yazılımı çekiciye göre yeniden yüklenmeli. 26 Ekim 2011 115
ÇEKİCİ EBS li İSE Fren testi öncesi aracın yetkili servisinde EBS yazılımı çekiciye göre yeniden yüklenmeli. 26 Ekim 2011 116
Kamyon-Çekici Temel farklılıklar 1) Tip II a testi Kamyondan O4 Römork çekecek N3 çekiciye dönüşecek kamyon için Tip IIa testi gereklidir. 26 Ekim 2011 117
71/320/AT Tip IIa Testi Tip II a Test : %7 lik eğimde 6km boyunca Ayak Freni (AFS)kullanmadan aracı 30km/h hızda sabit tutmak: Kapsamdaki araçsınıfları: M3 sınıfışehirlerarasıotobüsler, M3 sınıfışehiriçi otobüsler (AYA >10t )ve O4 (AYA>10t)çekmeye onaylın3 sınıfıçekiciler 26 Ekim 2011 118
71/320/AT Tip IIa Testi TEST AĞIRLIĞI AYA = 18-19 t... normal Çekici AKA = 40t... ADR için Çekici 26 Ekim 2011 119
Kamyon-Çekici Temel farklılıklar 1) Tip II a testi Kamyondan O4 Römork çekecek N3 çekiciye dönüşecek kamyon için Tip IIa testi gereklidir. Tip IIa testinde başarılı olamamış kamyon Retarder takılmadan O4 Römork çekemez 26 Ekim 2011 120
Kamyon-Çekici Temel farklılıklar 1) Tip II a testi Kamyondan O4 Römork çekecek N3 çekiciye dönüşecek kamyon için Tip IIa testi gereklidir. Tip IIa testinde başarılı olamamış kamyon Retarder takılmadan O4 Römork çekemez Tip IIa testinden geçememiş ve Retarder taktırmamış kamyon O3 sınıfı (AYA 10t) Römork çekebilir. AYA=25 t olan 6x2 kamyon O3 Römork ile en çok AKA=35 t olabilir. 26 Ekim 2011 121
O3 VE O4 SINIFI RÖMORKLAR O3 3.5t <AYA 10t O4 10t <AYA 26 Ekim 2011 122
Tip IIa Testinden geçememiş 6x2 Kamyon O3 Römork ile AKA 35t 26 Ekim 2011 123
Tip IIa Testinden geçmiş 6x2 Kamyon O4 Römork ile AKA 40t 26 Ekim 2011 124
Tip IIa Testinden geçmiş Çekici O4 Yarı-Römork ile AKA 40t 26 Ekim 2011 125
Kamyon-Çekici Temel farklılıklar 2) RKS (Römork Kumanda Sistemi) Römork Kumanda Sistemi (RKS) nin 4 işlevi vardır; 1) AFS ile Römork Fren Sistemini kumanda etmek, 26 Ekim 2011 126
Kamyon-Çekici Temel farklılıklar 2) RKS (Römork Kumanda Sistemi) Römork Kumanda Sistemi (RKS) nin 4 işlevi vardır; 1) AFS ile Römork Fren Sistemini kumanda etmek, 2) TFS ile Römork Fren Sistemini kumanda etmek, 26 Ekim 2011 127
Kamyon-Çekici Temel farklılıklar 2) RKS (Römork Kumanda Sistemi) Römork Kumanda Sistemi (RKS) nin 4 işlevi vardır; 1) AFS ile Römork Fren Sistemini kumanda etmek, 2) TFS ile Römork Fren Sistemini kumanda etmek, 3) Çekici-Römork fren uyumunu sağlamak, 26 Ekim 2011 128
Kamyon-Çekici Temel farklılıklar 2) RKS (Römork Kumanda Sistemi) Römork Kumanda Sistemi (RKS) nin 4 işlevi vardır; 1) AFS ile Römork Fren Sistemini kumanda etmek, 2) TFS ile Römork Fren Sistemini kumanda etmek, 3) Çekici-Römork fren uyumunu sağlamak, 4) Çekiciden giden Sarı ve/veya Kırmızı hatta; kopma/patlama/çıkma olması durumunda, katarın güvenli şekilde fren yapmasını sağlamak. 26 Ekim 2011 129
ÇEKİCİ FREN SİSTEMİ SİSTEMİ 26 Ekim 2011 130
RKS : RÖMORK KUMANDA SĠSTEMĠ 26 Ekim 2011 131
RKS : RÖMORK KUMANDA SİSTEMİ 26 Ekim 2011 132
Römork Kumanda Sistemi 26 Ekim 2011 133
Kamyon-Çekici Temel farklılıklar 3) TFS Kamyon ve Çekici TFS donanım ve teknik şartları arasında çok büyük farklılıklar vardır. 26 Ekim 2011 134
Kamyon-Çekici Temel farklılıklar 3) TFS Kamyon ve Çekici TFS donanım ve teknik şartları arasında çok büyük farklılıklar vardır. Kamyondan çekiciye dönüşümde yeni aracın TFS sinin toplam katarı (örneğin AKA=40 t) %12 eğimde sabit tutması gerekir. 26 Ekim 2011 135
Kamyon-Çekici Temel farklılıklar 3) TFS Kamyon ve Çekici TFS donanım ve teknik şartları arasında çok büyük farklılıklar vardır. Kamyondan çekiciye dönüşümde yeni aracın TFS sinin toplam katarı (örneğin AKA=40 t) %12 eğimde sabit tutması gerekir. Kamyondan çekiciye dönüşümde TFS kumanda düzeneğinin kontrol konumu olması gerekir. 26 Ekim 2011 136
KONTROL KONUMU OLAN EL FREN VALFİ 1) TFS bırakılmış (hareket), 2) TFS nin uygulanması, 3) TFS nin kilit konumu, 4) TFS nin kontrol konumu 26 Ekim 2011 137
71/320/AT ye göre Kontrol Konumu 2.1.2.3 Tespit (Park) fren sistemi Römorkun havalı freni ve çekici aracın Tespit Fren Sistemi, ancak sürücü, Tespit Fren Sisteminin yalnız mekanik fonksiyonu ile elde edilen katarın Tespit Freni performansının yeterli olduğunu her zaman için denetleyebiliyorsa, birlikte çalıştırılabilirler. 26 Ekim 2011 138
Kamyon-Çekici Temel farklılıklar 4) Fren Uyumu Yarı-römork çekicisi Römork çeken Kamyon 26 Ekim 2011 139
MAKASLAMA 26 Ekim 2011 140
Kamyon-Çekici Temel farklılıklar 5) Daha büyük Kompresör Çekiciye takılan Hava Süspansiyonu hava tüketimi artırır, Römorkun fren ve havalı süspansiyonu hava tüketimini artırır, Kamyondan çekiciye dönüşümde daha büyük kompresör gerekebilir... 26 Ekim 2011 141
Kamyon-Çekici Temel farklılıklar 6) Çekicide Havalı Süspansiyon 26 Ekim 2011 142
DOĞAN GÖRÜNÜMLÜ ŞAHİN x ÇEKİCİ GÖRÜNÜMLÜ KAMYON 26 Ekim 2011 143
ŞAHİN 26 Ekim 2011 144
DOĞAN 26 Ekim 2011 145
DOĞAN GÖRÜNÜMLÜ ŞAHİN 26 Ekim 2011 146
ÇEKİCİ GÖRÜNÜMLÜ KAMYON 1) Tip IIa Testi: Motor Freni veya Retarder...(-) 2) RKS: Römork Kumanda Sistemi...(+/-) 3) TFS: Daha güçlü TFS ve Kontrol Konumu...(-) 4) Fren Uyumu: Çekici-Römork fren uyumu...(-) 5) Kompresör: Daha güçlü Kompresör ihtiyacı..(-) 6) Havalı Süspansiyon: Çekicide çok yaygın...(+) 26 Ekim 2011 147
KAMYONDA ŞASİ UZATMA VEYA KISALTMA AİTM ve FREN Alpay Lök Mak.Y.Müh 18.01.2010 alpay@frenteknik.com www.frenteknik.com 26 Ekim 2011 148
FREN SĠSTEMĠNĠ DOLAYLI ETKĠLEYEN VE AĠTM'DE TANIMLI TADĠLATLAR Tadilatın Açıklaması Farklı sayıda hız kademesi olan diģli kutusu takılması, Otomatik vites takılması veya otomatik vitesten düz vitese dönüģüm Farklı DüĢürme (Tahvil) oranlı Diferansiyel takılması N kategorisi kapalı kasa (van, panelvan) araçtan M kategorisine dönüģüm 4.4.3 Çekiciden kamyona dönüģüm (Ģasi uzatıldığı takdirde) 4.4.4 Kamyonlarda Ģasi uzatma / çeker dingilin geriye alınması 4.4.4 Kamyondan çekiciye dönüģüm (Ģasi boyu kısaltıldığı takdirde) 4.4.5 Kamyonlarda Ģasi kısaltma / çeker dingilin öne alınması 4.4.5 AITM Ek IV Madde 4.2 Çeki Kancası ilavesi (Araçta römork için fren donanımı var ancak tesisatın uygunluk teyidi) Çeki Kancası ilavesi (Çekiciye dönüģen araçta römork fren donanımı sonradan eklenmiģse) 4.5.1 4.5.3 N 3 sınıfı araca 3. dingil eklenmesi 4.6.1 Çok dingilli araçtan dingil çıkartılması 4.6.3 Dingil kaldırma mekanizması takılması 4.6.4 26 Ekim 2011 149
AİTM DE ŞASİ BOYU UZATMA AİTM EKIVMadde 4.4.4 Şasi uzatıldığıtakdirde,tadilat,standartlara veya araçüreticisinintavsiyelerine uygunolmalıve uygunluğutevsik edilmelidir. 26 Ekim 2011 150
AİTM DE ŞASİ BOYU KISALTMA AİTM EKIVMadde 4.4.5 Aracınşasiboyukısaltıldığıtakdirde,işlem standartlara veya araçüreticisinintavsiyelerine ve Ek VI1.20 ye uygun olmalıdır. 26 Ekim 2011 151
ŞASİ KESME VE UZATMA ÇEKER DİNGİLİN ÖNE VEYA ARKAYA ALINMASI ŞASİNİN ORTADAN KESİLEREK KISALTILMASI VEYA UZATILMASI ŞASİNİN ARKADAN KESİLMESİ VEYA UZATILMASI 26 Ekim 2011 152
DİNGİL MESAFESİ DEĞİŞİMİ 26 Ekim 2011 153
ÇEKER DİNGİL YERİNİN DEĞİŞİMİ 26 Ekim 2011 154
ŞASİNİN ORTADAN KESİLMESİ 26 Ekim 2011 155
ŞASİNİN ORTADAN KESİLMESİ 26 Ekim 2011 156
ŞASİNİN ORTADAN KESİLMESİ 26 Ekim 2011 157
ŞASİNİN ORTADAN UZATILMASI 26 Ekim 2011 158
ŞASİNİN ARKADAN UZATILMASI 26 Ekim 2011 159
ESP Lİ ARAÇTA DİNGİL MESAFESİ DEĞİŞTİRİLEMEZ 26 Ekim 2011 160
Dingil Mesafesi Değişimi için şasi tadilatından önce mutlaka; 1) Üretici talimatları: Şasi tadilatı için araç üreticisinin talimatlarına uyulmalıdır, 2) Araç EBS li ise; a) Yeni dingil mesafesi ve EBS Yazılım değişikliği için araç üreticisinin onayı alınmalıdır, b) Fren testi öncesi aracın yetkili servisinde EBS yazılımı yeniden yüklenmelidir. 26 Ekim 2011 161
ARAÇ EBS li İSE Fren testi öncesi aracın yetkili servisinde EBS yazılımı yeni dingil mesafesine göre yeniden yüklenmeli. 26 Ekim 2011 162
FREN TADĠLATLARI Tadilatın Açıklaması Fabrika çıkıģı orjinal olmayan veya "E" onayı olmayan fren balatası kullanımı AITM Ek IV Madde Havalı fren devresindeki parçaların (tüp, valf, boru, hortum vs.) yerlerinin değiģimi Vakum destekli hidrolik frenden hava destekli hidrolik frene dönüģüm Vakum destekli hidrolik frenden tam havalı frene dönüģüm Hava takviyeli hidrolik frenden tam havalı frene dönüģüm Kampanalı frenden disk frene geçiģ veya tersi Disk frende disk ve/veya kaliper değiģimi ABS takma ASR takma EBS takma ESP takma ABS sökme (sadece M 1 ve N 1 tipi araçlarda) ASR sökme EBS sökme Retarder takma Retarder sökme ADR'li araçlar, otobüsler ve çekiciler dıģında) ABS / ASR / EBS / ESP için ECU (beyin) program değiģikliği yapılması 4.12 26 Ekim 2011 163
ŞASİ KISALTMA İÇİN BİR ÖRNEK 8X2 AYA=32t DAMPERLİ KAMYON 26 Ekim 2011 164
8X2 DAMPERLİ KAMYONDA DİNGİL MESAFESİ KISALTILABİLİR Mİ? 26 Ekim 2011 165
DÖRT DİNGİLLİ KAMYON AYA=32t 8X2 8X4 AİTM EK I Madde 3.2.3-Dört dingilli motorlu araçlar İki dümenlenebilir dingile sahip dört dingilli motorluaraçlarda azami yüklükütle, tahrikli dingilin, çift lastikle ve havalı süspansiyon sistemi ile veya 97/27/AT Yönetmeliğinde tanımlandığıgibi eşdeğer kabul edilen bir süspansiyon sistemi ile donatılmış olduğuveya her bir tahrikli dingilin çift lastikli olduğu ve her bir dingilin azami ağırlığının 9,5 tonuaşmadığıdurumlarda 32 tondur. 26 Ekim 2011 166
ÖRNEK BİR 8X2 KAMYON A+E1=6500mm 26 Ekim 2011 167
8X2 DAMPERLİ KAMYONDA ŞASİ KISALTMA AİTM EK I Madde 2.13-Dingil Uzaklığına Bağlı Olarak İzin Verilen Azami Ağırlık Dört dingilli bir motorluaracın izin verilen azami ağırlığı, aracın en ön ve en arka dingillerinin arasındaki mesafenin her metresi için beş ton olarak hesaplanan değeri aşamaz. AYA =(A+E1) x5t/m AYA =32t için... (A+E1) 6.4m olmalı. 26 Ekim 2011 168
8X2 DAMPERLİ KAMYONDA ŞASİ KISALTMA 8x2 AYA=32t damperli kamyonlarda dingil mesafesinin azaltılması AYA nın da (5t/m) kuralına göre azalması anlamına gelir. A+E1 değerinin 6.4 m den az olmaması gereklidir. 26 Ekim 2011 169
ÇEKİ KANCASI EKLENMESİ (KAMYONUN RÖMORK ÇEKEN KAMYONA DÖNÜŞÜMÜ) AİTM ve FREN Alpay Lök Mak.Y.Müh 18.01.2010 alpay@frenteknik.com www.frenteknik.com 26 Ekim 2011 170
FREN SĠSTEMĠNĠ DOLAYLI ETKĠLEYEN VE AĠTM'DE TANIMLI TADĠLATLAR Tadilatın Açıklaması Farklı sayıda hız kademesi olan diģli kutusu takılması, Otomatik vites takılması veya otomatik vitesten düz vitese dönüģüm Farklı DüĢürme (Tahvil) oranlı Diferansiyel takılması N kategorisi kapalı kasa (van, panelvan) araçtan M kategorisine dönüģüm 4.4.3 Çekiciden kamyona dönüģüm (Ģasi uzatıldığı takdirde) 4.4.4 Kamyonlarda Ģasi uzatma / çeker dingilin geriye alınması 4.4.4 Kamyondan çekiciye dönüģüm (Ģasi boyu kısaltıldığı takdirde) 4.4.5 Kamyonlarda Ģasi kısaltma / çeker dingilin öne alınması 4.4.5 AITM Ek IV Madde 4.2 Çeki Kancası ilavesi (Araçta römork için fren donanımı var ancak tesisatın uygunluk teyidi) Çeki Kancası ilavesi (Çekiciye dönüģen araçta römork fren donanımı sonradan eklenmiģse) 4.5.1 4.5.3 N 3 sınıfı araca 3. dingil eklenmesi 4.6.1 Çok dingilli araçtan dingil çıkartılması 4.6.3 Dingil kaldırma mekanizması takılması 4.6.4 26 Ekim 2011 171
KAMYON İLE RÖMORK ÇEKEN KAMYON ARASINDAKİ FARKLAR 1) Tip IIa Testi: Motor Freni veya Retarder, 2) RKS: Römork Kumanda Sistemi, 3) TFS: Daha güçlü TFS ve Kontrol Konumu, 4) Fren Uyumu: Çekici-Römork fren uyumu, 5) Kompresör: Daha güçlü Kompresör ihtiyacı, 26 Ekim 2011 172
KAMYONDAN RÖMORK ÇEKEN KAMYONA DÖNÜŞÜM ÇEKİ KANCASI TADİLATI FREN TADİLATI 26 Ekim 2011 173
KAMYONDAN RÖMORK ÇEKEN KAMYONA DÖNÜŞÜM KAMYON RÖMORK ÇEKEN KAMYON 26 Ekim 2011 174
Çeki Kancası İlavesi ÇEKİ KANCASI HAVA, ELEKTRİK ve ABS/EBS 26 Ekim 2011 175
AİTM Ek IV Madde 4.5. Çeki Kancası İlavesi Havalıfreni olan bir Römork çekmek üzere Çeki Kancasıtakılarak tadil edilen kamyon ve otobüslere, Römorkun havalıfren Sistemine kumanda edecek Römork Kumanda Sistemi ve havalıfren bağlantılarıeklenmesi.. 26 Ekim 2011 176
Kamyona Çeki Kancası takmadan önce mutlaka; 1) Araştırma yapılmalı;kamyonun Çekici olup olamıyacağı araştırılmalı, araç EBS li ise EBS Yazılım değişikliği için Yetkili Servis ile görüşülmelidir, 2) Ön Test yapılmalı: Şasi tadilatı öncesi kamyona Tip IIa ve TFS testleri yapılmalı, 3) Araç EBS li ise: Fren testi öncesi aracın yetkili servisinde EBS yazılımı çekiciye göre yeniden yüklenmeli. 26 Ekim 2011 177
KAMYON EBS li İSE Fren testi öncesi aracın yetkili servisinde EBS yazılımı çekiciye göre yeniden yüklenmeli. 26 Ekim 2011 178
FREN TADĠLATLARI Tadilatın Açıklaması Fabrika çıkıģı orjinal olmayan veya "E" onayı olmayan fren balatası kullanımı AITM Ek IV Madde Havalı fren devresindeki parçaların (tüp, valf, boru, hortum vs.) yerlerinin değiģimi Vakum destekli hidrolik frenden hava destekli hidrolik frene dönüģüm Vakum destekli hidrolik frenden tam havalı frene dönüģüm Hava takviyeli hidrolik frenden tam havalı frene dönüģüm Kampanalı frenden disk frene geçiģ veya tersi Disk frende disk ve/veya kaliper değiģimi ABS takma ASR takma EBS takma ESP takma ABS sökme (sadece M 1 ve N 1 tipi araçlarda) ASR sökme EBS sökme Retarder takma Retarder sökme ADR'li araçlar, otobüsler ve çekiciler dıģında) ABS / ASR / EBS / ESP için ECU (beyin) program değiģikliği yapılması 4.12 26 Ekim 2011 179
RÖMORK ÇEKEN KAMYON GÖRÜNÜMLÜ KAMYON 1) Tip IIa Testi: Motor Freni veya Retarder...(-) 2) RKS: Römork Kumanda Sistemi... (+/-) 3) TFS: Daha güçlü TFS ve Kontrol Konumu...(-) 4) Fren Uyumu: Çekici-Römork fren uyumu...(-) 5) Kompresör: Daha güçlü Kompresör ihtiyacı..(-) 26 Ekim 2011 180
KAMYON X RÖMORK ÇEKEN KAMYON 26 Ekim 2011 181
ÖRNEK 1 FORD CARGO 2538 VE 2538F 26 Ekim 2011 182
FORD CARGO 2538/ 2538F 26 Ekim 2011 183
FORD CARGO 2538/ 2538F AĞIRLIKLAR (kg) Boş Ağırlık 8350 / 8750* Azami yüklü ağırlık/ayka 25000 / 40000* Ön Dingil Kapasitesi 7500 Arka Dingil Kapasitesi 13500+11000 *2538 F için standart 26 Ekim 2011 184
FORD CARGO 2538/ 2538F Römork kaplini (Kurtağızı Ringfeder) S* Römork fren ve elektrik bağlantıları S* Elektromanyetik Retarder S* *2538F için standart * Kurtağızı (Ringfeder) ve Retarder özelliği 2538 F modelinde standarttır. 2538 modelinde Kurtağızı (Ringfeder) seçeneği sunulmamakta, Retarder seçeneği ise opsiyonel olarak sunulmaktadır. 26 Ekim 2011 185
FORD CARGO 2538/ 2538F TELMA AC 8330 Elektromanyetik Tip, 3300 Nm kapasiteli Rampa inişlerinde servis frenlerinin ısınmasınıengelleyerek sürüş kalitesini ve güvenliğini artırır Fren balata ömrünükullanıma bağlıolarak beş kat uzatır. Bakım nedeniyle aracın kullanılmadığısürenin kısalmasınısağlar 1835 T, 2538 F modellerinde standart, 2524, 2532, 3232 S, 3232 C, 3238 S, 3238 C ve 2538 modellerinde ise opsiyonel olarak sunulmaktadır. 26 Ekim 2011 186
FORD CARGO 2538/ 2538F 26 Ekim 2011 187
ÖRNEK 2 2529CD MERCEDES BENZ ve 2529CD/RÖM 26 Ekim 2011 188
Mercedes Benz Türk 2529CD ve 2529CD/RÖM 26 Ekim 2011 189
MERCEDES BENZ 2529CD Boş ağırlık 8.190 kg Maksimum yüklü ağırlık 25.000 kg 2529CD/RÖM Bos ağırlık 8.340 kg Maksimum yüklü ağırlık 25.000 kg -Maksimum yüklü katar ağırlığı 40.000 kg -Römork-adaptör soketi 24 V -15 kutuplu - Römork çeki kancası (Rockinger) Tahvil oranı HL6/3 DCS-13 4,300 HL7/055 DCS-13 4,833 26 Ekim 2011 190
RÖMORK ÇEKEN KAMYON GÖRÜNÜMLÜ KAMYON 1) Tip IIa Testi: Motor Freni veya Retarder...(-) 2) RKS: Römork Kumanda Sistemi... (+/-) 3) TFS: Daha güçlü TFS ve Kontrol Konumu...(-) 4) Fren Uyumu: Çekici-Römork fren uyumu...(-) 5) Kompresör: Daha güçlü Kompresör ihtiyacı..(-) 26 Ekim 2011 191
KAMYONA VEYA ÇEKİCİYE DİNGİL EKLEME AİTM ve FREN Alpay Lök Mak.Y.Müh 18.01.2010 alpay@frenteknik.com www.frenteknik.com 26 Ekim 2011 192
DİNGİL EKLEME 26 Ekim 2011 193
N3 KAMYONLARA DİNGİL EKLEME ÖNCE SONRA 26 Ekim 2011 194
N3 ÇEKİCİYE DİNGİL EKLEME ÖNCE SONRA 26 Ekim 2011 195
1. Resim-1 : MAN LE 12.160 aracın ABS testi 26 Ekim 2011 196
1. Resim-2 : Renault Midlum 220 dci aracın sıcak dinamik testler için yüklenmesi 26 Ekim 2011 197
Resim-3 : Renault Midlum 220 dci ABS testi 26 Ekim 2011 198
FREN SĠSTEMĠNĠ DOLAYLI ETKĠLEYEN VE AĠTM'DE TANIMLI TADĠLATLAR Tadilatın Açıklaması Farklı sayıda hız kademesi olan diģli kutusu takılması, Otomatik vites takılması veya otomatik vitesten düz vitese dönüģüm Farklı DüĢürme (Tahvil) oranlı Diferansiyel takılması N kategorisi kapalı kasa (van, panelvan) araçtan M kategorisine dönüģüm 4.4.3 Çekiciden kamyona dönüģüm (Ģasi uzatıldığı takdirde) 4.4.4 Kamyonlarda Ģasi uzatma / çeker dingilin geriye alınması 4.4.4 Kamyondan çekiciye dönüģüm (Ģasi boyu kısaltıldığı takdirde) 4.4.5 Kamyonlarda Ģasi kısaltma / çeker dingilin öne alınması 4.4.5 AITM Ek IV Madde 4.2 Çeki Kancası ilavesi (Araçta römork için fren donanımı var ancak tesisatın uygunluk teyidi) Çeki Kancası ilavesi (Çekiciye dönüģen araçta römork fren donanımı sonradan eklenmiģse) 4.5.1 4.5.3 N 3 sınıfı araca 3. dingil eklenmesi 4.6.1 Çok dingilli araçtan dingil çıkartılması 4.6.3 Dingil kaldırma mekanizması takılması 4.6.4 26 Ekim 2011 199
Dingil Ekleme Tadilatından önce mutlaka; 1) Üretici talimatları: Şasi tadilatı için araç üreticisinin talimatlarına uyulmalıdır, 2) Araç EBS li ise; a) Yeni dingil sayısı ve EBS Yazılım değişikliği için araç üreticisinin onayı alınmalıdır, b) Fren testi öncesi aracın yetkili servisinde EBS yazılımı yeniden yüklenmelidir. 26 Ekim 2011 200
ARAÇ EBS li İSE Fren testi öncesi aracın yetkili servisinde EBS yazılımı yeni dingil sayısına göre yeniden yüklenmeli. 26 Ekim 2011 201
FREN TADĠLATLARI Tadilatın Açıklaması Fabrika çıkıģı orjinal olmayan veya "E" onayı olmayan fren balatası kullanımı AITM Ek IV Madde Havalı fren devresindeki parçaların (tüp, valf, boru, hortum vs.) yerlerinin değiģimi Vakum destekli hidrolik frenden hava destekli hidrolik frene dönüģüm Vakum destekli hidrolik frenden tam havalı frene dönüģüm Hava takviyeli hidrolik frenden tam havalı frene dönüģüm Kampanalı frenden disk frene geçiģ veya tersi Disk frende disk ve/veya kaliper değiģimi ABS takma ASR takma EBS takma ESP takma ABS sökme (sadece M 1 ve N 1 tipi araçlarda) ASR sökme EBS sökme Retarder takma Retarder sökme ADR'li araçlar, otobüsler ve çekiciler dıģında) ABS / ASR / EBS / ESP için ECU (beyin) program değiģikliği yapılması 4.12 26 Ekim 2011 202
ÇOK DİNGİLLİ ARAÇTAN DİNGİL ÇIKARTMA AİTM ve FREN Alpay Lök Mak.Y.Müh 18.01.2010 alpay@frenteknik.com www.frenteknik.com 26 Ekim 2011 203
RÖMORKTAN DİNGİL ÇIKARTMA ÖNCE SONRA 26 Ekim 2011 204
FREN SĠSTEMĠNĠ DOLAYLI ETKĠLEYEN VE AĠTM'DE TANIMLI TADĠLATLAR Tadilatın Açıklaması Farklı sayıda hız kademesi olan diģli kutusu takılması, Otomatik vites takılması veya otomatik vitesten düz vitese dönüģüm Farklı DüĢürme (Tahvil) oranlı Diferansiyel takılması N kategorisi kapalı kasa (van, panelvan) araçtan M kategorisine dönüģüm 4.4.3 Çekiciden kamyona dönüģüm (Ģasi uzatıldığı takdirde) 4.4.4 Kamyonlarda Ģasi uzatma / çeker dingilin geriye alınması 4.4.4 Kamyondan çekiciye dönüģüm (Ģasi boyu kısaltıldığı takdirde) 4.4.5 Kamyonlarda Ģasi kısaltma / çeker dingilin öne alınması 4.4.5 AITM Ek IV Madde 4.2 Çeki Kancası ilavesi (Araçta römork için fren donanımı var ancak tesisatın uygunluk teyidi) Çeki Kancası ilavesi (Çekiciye dönüģen araçta römork fren donanımı sonradan eklenmiģse) 4.5.1 4.5.3 N 3 sınıfı araca 3. dingil eklenmesi 4.6.1 Çok dingilli araçtan dingil çıkartılması 4.6.3 Dingil kaldırma mekanizması takılması 4.6.4 26 Ekim 2011 205
Dingil Çıkartma Tadilatından önce mutlaka; 1) Üretici talimatları: Şasi tadilatı için araç üreticisinin talimatlarına uyulmalıdır, 2) Araç EBS li ise; a) Yeni dingil sayısı ve EBS Yazılım değişikliği için araç üreticisinin onayı alınmalıdır, b) Fren testi öncesi aracın yetkili servisinde EBS yazılımı yeniden yüklenmelidir. 26 Ekim 2011 206
ARAÇ EBS li İSE Fren testi öncesi aracın yetkili servisinde EBS yazılımı yeni dingil sayısına göre yeniden yüklenmeli. 26 Ekim 2011 207
FREN TADĠLATLARI Tadilatın Açıklaması Fabrika çıkıģı orjinal olmayan veya "E" onayı olmayan fren balatası kullanımı AITM Ek IV Madde Havalı fren devresindeki parçaların (tüp, valf, boru, hortum vs.) yerlerinin değiģimi Vakum destekli hidrolik frenden hava destekli hidrolik frene dönüģüm Vakum destekli hidrolik frenden tam havalı frene dönüģüm Hava takviyeli hidrolik frenden tam havalı frene dönüģüm Kampanalı frenden disk frene geçiģ veya tersi Disk frende disk ve/veya kaliper değiģimi ABS takma ASR takma EBS takma ESP takma ABS sökme (sadece M 1 ve N 1 tipi araçlarda) ASR sökme EBS sökme Retarder takma Retarder sökme ADR'li araçlar, otobüsler ve çekiciler dıģında) ABS / ASR / EBS / ESP için ECU (beyin) program değiģikliği yapılması 4.12 26 Ekim 2011 208
FREN TADİLATLARI AİTM ve FREN Alpay Lök Mak.Y.Müh 18.01.2010 alpay@frenteknik.com www.frenteknik.com 26 Ekim 2011 209
FREN TADİLATLARI AİTM EK IV Madde 4.12 26 Ekim 2011 210
AİTM Ek IV Madde 4.12 Fren Sistemi Tadilatı Her türlüfrentadilatınınek VImade 1.9 a uygunluğu,yetkiliteknik servisler tarafındantest edilipraporlandırılacaktır. 26 Ekim 2011 211
FREN TADĠLATLARI Tadilatın Açıklaması Fabrika çıkıģı orjinal olmayan veya "E" onayı olmayan fren balatası kullanımı AITM Ek IV Madde Havalı fren devresindeki parçaların (tüp, valf, boru, hortum vs.) yerlerinin değiģimi Vakum destekli hidrolik frenden hava destekli hidrolik frene dönüģüm Vakum destekli hidrolik frenden tam havalı frene dönüģüm Hava takviyeli hidrolik frenden tam havalı frene dönüģüm Kampanalı frenden disk frene geçiģ veya tersi Disk frende disk ve/veya kaliper değiģimi ABS takma ASR takma EBS takma ESP takma ABS sökme (sadece M 1 ve N 1 tipi araçlarda) ASR sökme EBS sökme Retarder takma Retarder sökme ADR'li araçlar, otobüsler ve çekiciler dıģında) ABS / ASR / EBS / ESP için ECU (beyin) program değiģikliği yapılması 4.12 26 Ekim 2011 212
Fren Sisteminde Yapılamayacak Tadilatlar AİTM ve FREN Alpay Lök Mak.Y.Müh 18.01.2010 alpay@frenteknik.com www.frenteknik.com 26 Ekim 2011 213
AİTM ve FREN FREN SİSTEMİNDE HANGİ DEĞİŞİKLİKLER YAPILAMAZ? 26 Ekim 2011 214
FREN SĠSTEMĠNDE YAPILAMAYACAK TADĠLATLAR Tadilatın Açıklaması AITM Ek IV Madde Asbestli Fren Balatası Kullanımı ABS, EBS, ESP'nin sökülmesi veya iptali (ADR'li araçlar, 71/320/AT Onaylı M2, M3, N2, N3, O3 ve O4 sınıfı araçlar) 4.12 Retarderin sökülmesi veya iptali (ADR'li araçlar, 71/320/AT Tip Onaylı M3 sınıfı otobüsler ve N3 sınıfı çekiciler) 26 Ekim 2011 215
FREN TADİLATINDA TEMEL KURALLAR 26 Ekim 2011 216
71/320/AT Teknik Mevzuatına Uygunluk İçin Tadilatlı Fren Sisteminin Sağlaması Gereken Şartlar 1. Ana Fren Sistemi, birbirinden bağımsız olarak kurulmuģ iki adet hava veya hidrolik devresinden oluģmalıdır. (Sistemi (Sistemi tek devreyeindirenford D 1210tipi Kuvetlendirici takılmasıkabul edilmez) Kuvetlendirici takılmasıkabul edilmez) Var/Yok 2. Tespit Fren Sistemi(TFS), tarafından tekerleğe uygulanan kuvvet tamamen mekanik olmalıdır. 3. Tespit freni devrede iken sürücü kırmızı bir lamba (!) ile görsel olarak ikaz edilmelidir. 4. Hidrolik veya Hava seviyesinde azalma meydana geldiğinde sürücü kırmızı bir lamba ile görsel, ve/veya sesli olarak uyarılmalıdır. Lamba sembolü (!) Ģeklinde olmalıdır. 5. Fren Balataları astbestsiz olmalıdır. 6. Egzos Freni var ise bu çalıģır durumda olmalıdır 7. Arka dingilde Limitör var ise bu çalıģır durumda olmalıdır 8. Aracın aslında ABS var ise bu çalıģır durumda olmalıdır 26 Ekim 2011 217
Önde ve Arkada Hidrolik Fren Tablası Olan Bir Araca Çift DevreliHava DestekliHidrolik FrenSistemi Tadilatı İçin gereken Fren parçaları 1. Kompresör (1adet) 2. Basınç Ayarlayıcı Valf veya Hava Kurutucu (1adet) Var/Yok 3. Dört Devre Koruma Valfi (1adet) 4. Hava Tüpleri (E Belgeli) (en az 2adet) 5. Çift Devreli Ayak Fren Valfi (1adet) 6 Hava/ Hidrolik dönüģtürücü (Hidropnömatik) (2adet) (Hidrolik Kabında Düşük seviye uyarı şamandrası olan) 7 El Fren Valfi (1adet) 8 DüĢük Hava Basınç Anahtarı (MüĢir) (3adet) 9 DüĢük Hava Basıncı Uyarı Lambası (!) (1adet) 10 El Freni Uyarı Lambası (!) (1adet) 11 Hidrolik Seviye Uyarı Lambası (!) (1adet) 12 Polyamid Havalı Fren Boruları (DIN 74324 ) 13 Basınç Göstergesi (2 adet) 26 Ekim 2011 218
HİDROLİK FRENDEN HAVALI FRENE DÖNÜŞÜM HİDROLİK FREN HAVALI FREN 26 Ekim 2011 219
KAMYON ve OTOBÜSLERDE FREN TADĠLAT ÖRNEKLERĠ HAVALI FRENE DÖNÜġÜM 26 Ekim 2011 220
FREN TADĠLATLARI Tadilatın Açıklaması Fabrika çıkıģı orjinal olmayan veya "E" onayı olmayan fren balatası kullanımı AITM Ek IV Madde Havalı fren devresindeki parçaların (tüp, valf, boru, hortum vs.) yerlerinin değiģimi Vakum destekli hidrolik frenden hava destekli hidrolik frene dönüģüm Vakum destekli hidrolik frenden tam havalı frene dönüģüm Hava takviyeli hidrolik frenden tam havalı frene dönüģüm Kampanalı frenden disk frene geçiģ veya tersi Disk frende disk ve/veya kaliper değiģimi ABS takma ASR takma EBS takma ESP takma ABS sökme (sadece M 1 ve N 1 tipi araçlarda) ASR sökme EBS sökme Retarder takma Retarder sökme ADR'li araçlar, otobüsler ve çekiciler dıģında) ABS / ASR / EBS / ESP için ECU (beyin) program değiģikliği yapılması 4.12 26 Ekim 2011 221
EN SIK FREN TADİLATI YAPILAN ARAÇLAR KAMYON : FORD D 1210 KAMYON : FORD CARGO 1312/1812/1814 MİDİBÜS : OTOYOL IVECO M 23 / M 27 KAMYONET: OTOYOL 35.9 KAMYON : OTOYOL 65.9 MİNİBÜS : OTOKAR M 2000 MİDİBÜS : ISUZU MİNİBÜS : ABS TAKMA RÖMORK : ABS VEYA EBS TAKMA 26 Ekim 2011 222
D 1210 ÖZGÜN FREN SİSTEMİ Hava Destekli Tek devreli hidrolik fren sistemi, Kumanda: Tek devreli hidrolik merkez, 1.ve 3.dingillerde hidrolik Duplex fren tablası, 2.dingilde hidrolik Duo-Duplex fren tablası, TFS (Tesbit Fren Sistemi) : 2.dingile etkili elle kurmalı, İFS(İkincil Fren Sistemi): Sadece Ayak Kuvveti 26 Ekim 2011 223
ÖRNEK 1 ONAYSIZ TADİLAT 2.Dingil s kamlı Havalı 1. Ve 3. Dingil Hava Destekli Hidrolik 26 Ekim 2011 224
D 1210 TADİLATLI FREN SİSTEMİ Hava Destekli Tek devreli hidrolik fren sistemi Kumanda: Tek Devreli Havalı Ayak Fren Valfi, 1.ve 3.dingillerde hidrolik Duplex fren tablası, 2.dingilde havalı Simplex s-kamlı fren tablası, 2.dingilde otomatik olmayan fren cırcırı, TFS (Tesbit Fren Sistemi) : 2.dingile etkili Çiftli körük ile mekanik, Kademesiz Düğme Tip El Fren Valfi, 4 Devre Koruma Valfi : YOK. Düşük Basınç Uyarı Sistemi: YOK. 26 Ekim 2011 225
FORD D 1210 26 Ekim 2011 226
2. DİNGİL : S KAMLI / ÇİFTLİ KÖRÜK 26 Ekim 2011 227
1.VE 3. DİNGİL HAVA DESTEKLİ HİDROLİK 26 Ekim 2011 228
ÖRNEK 2 Muayeneden geçebilmek için havalı fren sökülerek orjinal olmayan hidrolik bir sistem takılmış 26 Ekim 2011 229
ONAYSIZ FREN TADİLATLI D 1210 26 Ekim 2011 230
ÜÇ ÜNİTE BİRARADA 26 Ekim 2011 231
ÜÇ ÜNİTE BİRARADA 26 Ekim 2011 232
ORJİNAL KUVVETLENDİRİCİ 26 Ekim 2011 233
3.DİNGİL : MUSLUKLU 26 Ekim 2011 234
TESBİT FRENİ : HİDROLİK 26 Ekim 2011 235
TESBİT FRENİ : KADEMESİZ 26 Ekim 2011 236
KAMYONLARDA HĠDROLĠK FRENDEN HAVALI FRENE DÖNÜġÜM FORD CARGO 1814 Orjinal Fren Sistemi: Çift Devre Hava Destekli Hidrolik FREN TADİLATI: Çeker Dingil s Kamlı Havalı 26 Ekim 2011 237
FORD CARGO HAVALI FREN TADİLATI 25 Haziran 2010 FRENTEKNİK 26 Ekim 2011 238
FORD CARGO 1312/1812/1814 ÖZGÜN FREN SİSTEMİ Çift devreli Hava Destekli hidrolik fren sistemi, Kumanda: Çift Devreli Havalı Fren Valfi, 1.ve 3.dingillerde hidrolik Duplex fren tablası, 2.dingilde hidrolik Duo-Duplex fren tablası, TFS (Tesbit Fren Sistemi) : 2.dingile etkili Yaylı, İFS(İkincil Fren Sistemi): Sadece Ayak Kuvveti Otomatik Fren Kuvvet Ayarlayıcı: 2. ve 3. Dingilde 26 Ekim 2011 239
FORD CARGO ONAYSIZ TADİLATLI FREN SİSTEMİ 1.ve 3.dingillerde hidrolik Duplex fren tablası, 2.dingilde havalı Simplex s-kamlı fren tablası, 2.dingilde otomatik olmayan fren cırcırı, TFS (Tesbit Fren Sistemi) : 2.dingile etkili Çiftli körük ile mekanik, 2.ve 3.Dingil Fren Kuvvet Ayarlayıcı İptal edilmiş, 4 Devre Koruma Valfi : İŞLEVSİZ. Hidrolik Uyarı Sistemi: İŞLEVSİZ. 26 Ekim 2011 240
TAVSİYE EDİLEN FREN DEVRE ŞEMASI FORD CARGO 1312/1812/1814 26 Ekim 2011 241
Hidrolik Devre 10X1,0 1 2 3 24 21 22 23 4 5L 15L 15L 15X1,5 12X1,5 Korna, Debreyaj, vs.. 12X1,5 7 1 2 1 22 5 21 11 8 13 12X1,5 30L 12X1,5 12X1,5 15X1,5 12X1,5 12 12 Hidrolik Devre 9 9 9 P 8 X1,0 11 2 2 1 4 14 11 12 12 11 2 12 10 12 6 12 X1,5 11 1.ve 3. Hidrolik 2.dingil Havalı Fren 26 8 X1,0 1.Dingil Ekim 2011 / Hidrolik 242 2.Dingil / Havalı
1.ve 3. Hidrolik 2.dingil Havalı Fren Hidrolik Devre 6 12X1,5 26 Ekim 2011 3.Dingil / Hidrolik 243
26 Ekim 2011 244
1.ve 3. dingilde Hidrolik 2.dingilde Havalı Fren Çift Devreli FrenSistemi TadilatıiçinFren parçaları P/N 1. Kompresör (1 adet) 2. Basınç Ayarlayıcı Valf (1adet) 3. Dört Devre Koruma Valfi (1 adet) 4. Hava Tüpleri (E Belgeli) (4 adet) 5. Çift Devreli Ayak Fren Valfi (1 adet) 6 Hava/ Hidrolik dönüģtürücü (Hidropnömatik) (1 adet) (Hidrolik Kabında Düşük seviye uyarı şamandrası olan) 7 El Fren Valfi (1 adet) 8 DüĢük Hava Basınç Anahtarı (MüĢir) (3 adet) 9 Hava /Hidrolik /El Freni Uyarı Lambası (!) (1 adet) FABRİKA ORJİNALİ FABRİKA ORJİNALİ FABRİKA ORJİNALİ 2 adet 15 L 1 adet 30 L 1 adet 5 L FABRİKA ORJİNALİ FABRİKA ORJİNALİ FABRİKA ORJİNALİ FABRİKA ORJİNALİ FABRİKA ORJİNALİ 10 Ġki Yollu Valf (1 adet) WABCO 434 208 0540 11 Yüke Bağlı Fren Kuvvet Ayarlayıcı Valf (Limitör) (1 adet) WABCO 475 710 1360 12 Çiftli (Ġmdatlı) Fren Körüğü (2 adet) 30/30 13 Basınç Göstergesi (2 adet) 14 Çabuk Tahliye Valfi (1adet) ARFESAN 15 Tek Yönlü Valf (Çek-Valf) (1adet) WABCO FABRİKA ORJİNALİ 26 Ekim 2011 434 014 1000 245
1.ve 3. dingilde Hidrolik 2.dingilde Havalı Fren Çift Devreli FrenSistemi TadilatıiçinFren parçaları P/N AYDI NSAN 16. Otomatik Fren Cırcırı (2 adet) 3226 G 17. Ġkinci Dingil Fren Balatası (1 Takım) BEġER 5851 18. Üçüncü Dingil Fren Balatası (1Takım) BEġER 5348 19. Polyamid Fren Borusu (DIN 74324 PHL) 8X1 20 m 20. Polyamid Fren Borusu (DIN 74324 PHL) 12X1.5 20 m 21. Polyamid Fren Borusu (DIN 74324 PHL) 15X1.5 1 m 26 Ekim 2011 246
YÜKE BAĞLI FREN KUVVET AYARLAYICI VALF 26 Ekim 2011 247
YÜKE BAĞLI FREN KUVVET AYARLAYICI VALF 26 Ekim 2011 248
ÇİFTLİ FREN KÖRÜĞÜ VE OTOMATİK FREN CIRCIRI 26 Ekim 2011 249
E BELGELİ TÜP FREN TEST NOKTASI 26 Ekim 2011 250
FORD D 1210 Orjinal Fren Sistemi: Tek Devre Hava Destekli Hidrolik FREN TADİLATI: Çeker Dingil s Kamlı Havalı Ön ve ÜçüncüDingil Hava Destekli Hidrolik 26 Ekim 2011 251
IVECO M 23 FREN TADİLATI 19Haziran 2010 FRENTEKNİK 26 Ekim 2011 252
ÖZGÜN FREN SİSTEMİ OTOYOL IVECO M 23 26 Ekim 2011 253
IVECO M 2- Orjinal Fren Sistemi: Çift Devre Vakum Destekli Hidrolik IVECO M 2-Tadilatlı Fren Sistemi: Tek Devre Hava Destekli Hidrolik 26 Ekim 2011 254
ÇİFT DEVRELİ VAKUM DESTEKLİ HİDROLİK FREN SİSTEMİ 26 Ekim 2011 IVECO M 2- Orjinal Fren Sistemi: Çift Devre Vakum Destekli Hidrolik 255
OTOYOL M 2- Fren Devre Şeması 26 Ekim 2011 256
ONAYSIZ ve ONAYLI FREN TADİLATLARI OTOYOL IVECO M 23 26 Ekim 2011 257
Önde ve Arkada Hidrolik Fren ONAYSIZ TADİLAT 26 Ekim 2011 258
Hidrolik Devre Hidrolik Devre 1 2 4 13 1 2 1 7 5 Hidrolik Devre 6 2 12 Hidrolik Devre Hidrolik Devre 11 Önde ve Arkada Hava Destekli TEK Devreli Hidrolik Fren (ONAYSIZ TADĠLAT) 26 Ekim 2011 259
Önde ve Arkada Hidrolik Fren Tablası Olan TEKDevreliHava DestekliHidrolik FrenSistemi ONAYSIZ TADİLAT Parça Listesi 1. Kompresör (1adet) 2. Basınç Ayarlayıcı Valf (1adet) Var/Yok 3. 4. Hava Tüpleri (E Belgesiz) (2 adet) 5. Tek Devreli Fren Ana Merkezi (1adet) 6 Hava/ Hidrolik dönüģtürücü (Hidropnömatik) (1 adet) 7 El Fren Valfi (1adet) 8 9 10 11 Yüke Bağlı Fren Kuvvet Ayarlayıcı Valf (Limitör) (1adet) 12 Tesbit Freni (El Freni) Körüğü (1adet) 13 Basınç Göstergesi (1 adet) 26 Ekim 2011 260
TEK DEVRELİ HAVA DESTEKLİ HİDROLİK FREN SİSTEMİ Tek Devre Hava Basınç Saati Tek Devreli Hava Destekli Hidrolik Kuvvetlendiricisi Tek devreli Fren Sistemi mevzuata uygun değildir! 26 Ekim 2011 Tek Devreli Merkez Silindiri 261
NedenTehlikeli? NedenOnaylanmaz? Tek Devreli Hava Destekli Hidrolik Fren Kuvvetlendiricisi Çift Devreli Fren Sistemini Tek Devre Hava/ Hidrolik Sisteme indiriyor. Devre Patlaması durumunda araç Frensiz kalır. Çok Yüksek Hidrolik Basınç Üretiyor. 140-180 Bar 26 Ekim 2011 262
PATLAK ARKA FREN SİLİNDİRİ 26 Ekim 2011 263
IVECO M 29Onaysız Tadilat Pedal Kuvveti-Frenleme Oranı / Boş 26 Ekim 2011 264
IVECO M 29Onaysız Tadilat Pedal Kuvveti-Frenleme Oranı / Dolu 26 Ekim 2011 265
Önde ve Arkada Hidrolik Fren ONAYLI TADİLAT 26 Ekim 2011 266
10X1,0 Hidrolik Devre Hidrolik Devre 1 2 3 24 23 22 21 4 Yardımcı Devreler (Kapı, Egzos Freni vs) 12X1,5 12X1,5 12X1,5 1 2 1 7 Stop Lamba Anahtarı 5 8 13 21 11 12X1,5 22 12X1,5 12 Hidrolik Devre 9 8 X1,0 9 9 P 10 11 2 12 Hidrolik Devre 12 11 6 Önde ve Arkada Hava Destekli Çift Devreli Hidrolik Fren 10X1,0 26 Ekim 2011 267
Önde ve Arkada Hidrolik Fren Tablası Olan Araca Çift DevreliHava DestekliHidrolik FrenSistemi Tadilatı İçin gereken Fren parçaları 1. Kompresör (1adet) 2. Basınç Ayarlayıcı Valf veya Hava Kurutucu (1adet) Var/Yok 3. Dört Devre Koruma Valfi (1adet) 4. Hava Tüpleri (E Belgeli) (en az 2adet) 5. Çift Devreli Ayak Fren Valfi (1adet) 6 Hava/ Hidrolik dönüģtürücü (Hidropnömatik) (2adet) (Hidrolik Kabında Düşük seviye uyarı şamandrası olan) 7 El Fren Valfi (1adet) 8 DüĢük Hava Basınç Anahtarı (MüĢir) (3 adet) 9 Hava /Hidrolik /El Freni Uyarı Lambası (!) (3 adet) 10 Ġki Yollu Valf (1 Adet) 11 Yüke Bağlı Fren Kuvvet Ayarlayıcı Valf (Limitör) (1adet) 12 Tesbit Freni (El Freni) Körüğü (1adet) 13 Basınç Göstergesi (2 adet) 26 Ekim 2011 268 P
IVECO M 29Onaylı/Onaysız Tadilat Pedal Kuvveti-Frenleme Oranı / Boş 26 Ekim 2011 269
IVECO M 29Onaylı/Onaysız Tadilat Pedal Kuvveti-Frenleme Oranı / Dolu 26 Ekim 2011 270