Büyük Otellerde Su Kullanımı ve Yönetimi Nejat Demircioğlu, Mak.Müh. TTMD Üyesi_ ÖZET: Günümüzde, ekolojiye duyarlı su yönetim sistemleri büyük oteller ve otel zincirleri tarafından tartışılmaktadır. Bu olgu çok kapsamlı olduğundan bu yana, ekolojik ve mali sonuçlarının göz önüne alınması yararlı olmuştur. Otellerin tümü, su tüketiminde verimli kullanım çalışması ile su maliyetlerinde önemli kazançlara sahip oldular. Diğer bir ifadeyle, su sistemlerinin çevresel kontrolü suyun daha az elden çıkarılmasını ve doğal kaynaklar üzerinde daha az ekolojik zarar verilmesini sağladı. Bu olay, 5 yılda kullanımında % 5 artış gözlenen nitrat temelli gübreler nedeniyle çok daha önemli hale gelmiştir. Fazla nitrat göllere, nehir ve yer altı suyuna bırakılır. Nitratların kaynak ya da kuyu sularından temizlenebilmesi için on yıllık bir süre geçmesi gerekmektedir. Bu maddelerin bebekleri etkilediği bilindiğinden içme suyundaki nitrat düzeyi konusunda bir çok standart getirilmiştir. Sözü edilen zararlı etkilerine ek olarak nitrat ve fosfatlar su yataklarında zehirli su yosunlarının üremesine de neden olmaktadır. Management of Water Consumption In Large Otel ABSTRACT: Today, ecological sensitive water management systems are under discussion in large hotels and hotel chains. Since this too-fold phenomenon is profitablefrom the considerations of costs and ecological issues. First of all the hotels, working with a controlled efficiency in water consumption has a substantial gain in water costs. At the other hand because of the less water disposal to the environment controlled water systems can because less ecological damage on the nature!sources. l.giriş Bütün oteller, giderek daha da azalan ve pahalılaşan bir kaynak olan suya değişik işlevlerin yerine getirilmesi için gerek duyarlar. Su açısından sorunsuz görünen ülkelerde bile (örneğin İngiltere) yılın bazı dönemlerinde kentsel şebeke suyunun kesilmesi sık rastlanan olaylardandır. Özellikle yaz aylarında su kullanımı ve yönetimi bir çok otel işletmesi için aşağıdaki nedenlerle önemli bir işletme etkinliği halini almaktadır: Atık sular, temiz su kaynaklarına karışarak bu kaynakları azaltmaktadır. Bedeli karşılığında elde edilen bir yarar olmadan atılan su, otelin parasal kaynak israfına neden olmaktadır. Sıcak atık sularla birlikte enerji de kullanıl maksızın atıldığından ek bir kaynak israfına yol açmaktadır. Kötü kaliteli sular hem konuklar hem de işgörenler için sağlık riski taşımak tadırlar. Atık suyun artması kentsel su tasfiye sistem lerinin yükünü artırmaktadır. Doğal çevrimi içerisinde buharlaşan su saf durumda olup yağış ve çevrim sırasında niteliği üzerinde olumsuz etkilere neden olan bir çok istenmeyen parçacığı tutarak kirlenir. Örneğin yer altından madeni parçacıklar alır. Yüksek oranda sülfür içerikli fosil yakıt kullanan otomobillerden çıkan sülfürün karıştığı havadan geçen yağmur suyu, bunu sülfirik asite çevirerek asit yağmurlarına neden olur. Bu ağır asit göl, nehir gibi yüzeyli sular yoluyla diğer su kaynaklarına geçerken normal su çevrimi yoluyla ortaya çıkan bu kirlenmenin yanı sıra nehirler, çiftlik ve endüstriyel fabrikaların atıklarıyla da kirletilmektedir. Bu konuda alınan güçlü önlemlere rağmen kazara ortaya çıkan kirlenmeler her zaman olası bulunduğundan, içme ve yemek pişirme için kullanılacak olan suyun kullanılmadan önce tasfiye işleminden geçirilmesi gerekmektedir. 2.teldeki Su Kaynakları Uzak kırsal bölgelerdeki oteller sularını artezyen kuyularından temin ederlerken, çoğu içme suyunu bu alanda çalışan satıcılardan sağlamaktadır. Suyun kısıtlı olduğu yerlerde yağmur sırasında çatılardan akan su bir depoda toplanarak arazi sulama vb işlerde kullanılabilir. Otel bünyesi içerisinde değişik amaçlara hizmet etmek üzere dizayn edilen tesisatlar şunlardır: Soğuk içme suyu Banyolardaki kullanım için sıcak ve soğuk su WC ler için soğuk su Mahal ısıtma işlerinde kullanılacak olan soğuk su Air-conditioning amaçlı sirküle eden soğuk su Mutfak ve çamaşırhane için sıcak su Yangın tesisatında kullanılan soğuk su. Genellikle içme ve yemek pişirme işlerinde kullanılan su (evsel kullanım suyu) doğrudan doğruya şebeke ana hattından çekilir ve her hangi bir ara tank kullanılmaz. Çamaşırhane. bahçe ve yüzme havuzu gibi diğer işlerde kullanılan su bir depolama tankından, sıcak su, bir ya da daha fazla sıcak su tankından çekilir (sıcak su depoları). Basit sistemlerde bir termostatla kontrol edilen tek depo kullanılır ve buradan alman su bütün sıcak su noktalarına ulaştırılırken,
kullanım ya da ısınma amaçlı sıcak su hazırlamak için aynı(tek) kazan kullanılır. Odalarda tüketilmek üzere sıcak su, sirkülasyon hattına sahip bir sıcak su devresine pompalanır. Büyük otellerde çift kazan kullanılarak mutfak, çamaşırhane, müşteri odaları gibi yerlerin sıcak su tesisatı ile, ısınma amaçlı sıcak su birbirinden ayrı kazanlar tarafından sağlanır. Ayrı su tesisatının olanaklı olmadığı yerlerde, bulaşık makinası odaları... gibi özel amaçlarda kullanılacak çok-sıcak suyun temini için normal sıcak su devresinden alınan suyun sıcaklığını artıran booster-ısıtıcılar kullanılır. İdeal su sıcaklıkları aşağıdaki gibidir: Müşteri 5 nc Mutfaklar(genel)...,6 C Slerilizasyon, 8 UC Çamaşırhane 8 "C Sıcak suyun her bir kullanım noktasına sağlanış biçimi enerji girdileri üzerinde de önemli bir etki yapmaktadır. Normal uygulama olarak çatılardan ve mahal yağmur tesisatından gelen yağmur suyu ile atık su tesisatından gelen suyun birbirinden ayrı kanal tesisatlarıyla atılması istenen bir uygulamadır. Bir çok durumda pis sular kanalizasyona verilmeden önce yağ filtrelerinden geçirilir. 3,Su Kalitesinin İyileştirilmesi 3.1.Sudaki kirliliklerin doğası Bir çok durumda temiz suyun otelde kullanılmasından önce tasfiye edilmesi gerekmektedir. Bu işlem genellikle su sağlayan şirket tarafından yapılsa da, bazı uzak bölgelerde oteller kendi su kuyularına ya da diğer su kaynaklarına sahip olup bunların mahalde tasfiye edilmesi zorunluluğu doğar. Suyun kalitesi, kimyasal, bakteriye! ve organoleptik biçimde tanımlanabilir. İstenen su kalitesi, suyun kullanıldığı yerin gerekleri tarafından belirlenir. Eğer ekonomik düşüncelerle ya da kullanılan kimyasal madde sayısını azaltarak bahçe, tuvalet ve benzeri kaba işlerde düşük kaliteli su kullanılırsa, içme suyunun bu düşük kaliteli su tarafından kirletilmesi çoğu zaman önlenememektedir. İki sistem fiziksel olarak birbirinden ayrılmalı, çıkış ağızlarında acı suyun bulunduğu her zaman kullanım ekipmanına konulan etiketler ile belirtilmelidir. Kimyasal anlamda suyu kirleten bir çok madde arasında kurşun, alüminyum artıkları ile pesıisit atıklarıdır. Öteden beri, içme suyundaki kurşun, kullanılan kurşun borulardan kaynaklanmakla ise de, bu metalin doğal olarak içerisinde bulunmadığı çok az su kaynağı söz konusudur. Kurşun su içerisinde yavaş yavaş çözüldüğünden, yavaş akan ya da tankların içerisinde hareketsiz kalan suyun kurşun borularla temas etmesi bu açıdan önemli sakıncalar yaratır. Asidik sınırlara yakın ph derecesine sahip sular, kurşunun su tarafından içerilmesini hızlandırmaktadır. Sudaki kurşun miktarı temelde petrol ürünü olan ve kurşun içeren katık maddeler yoluyla da artmaktadır. Bu tür kurşun kirlenmesi hava için çok daha büyük bir önem arzeder. Alüminyum; asitli topraklardan geçen suda doğal bir bileşen olarak ya da turba yağından arındırılmak için kullanılan alüminyum sülfat biçiminde bulunur. Alüminyum ile Aizaymer hastalığı arasında henüz kesinleşmemiş bir ilişki olduğu bilinmektedir. Nitratlar genellikle zirai alanlardan geçme nedeniyle kazanılırsa da, pis su arıtma tesislerinin su boşaltması nedeniyle de ortaya çıkar. Bazı sular kendilerine sertlik veren Kalsiyum veya Magnezyum tuzları gibi kimyasal maddeler içerirler. Özellikle kazanlara, mutfak tesisatına ve su ısıtıcılara verilen suyun, yumuşatma adı verilen bir işlemden geçirilmesi bazen kaçınılmaz olmaktadır. Sertlik ayrıca kazanlarda ve su ısıtıcılarında taş-bağlama olayına da neden olur. Sudaki kimyasal maddelerle sabunlar kimyasal reaksiyona girerek, lavabolarda ve banyo küvetlerinde cüruf ve taş birikimi yaratırlar. Bu durumda evself domestic) suyun da olurken suyun ve bu sudan elde edilen buzun organoleptik görüntüsünü değiştirir. Örneğin doğal yollarla içerilen demir ve manganez suya san kahverengi bir renk verir. Bu durum suyun içme suyu ya da çamaşırhanelerde yıkama suyu olarak kullanılabilirliğini etkilerken, banyo küveti, WC ve lavabolarda beneklenmelere de yol açar. Sudaki bulanıklık genellikle asılı halde bulunan maddelerden kaynaklanırken, aşın bulanıklık; uygunsuz filtrelenıe ve tasfiye işlemlerinden de kaynaklanabilir. Suyun tadındaki değişmelere çürük bitkiler gibi doğal oluşumlar ya da içerdiği kimyasal maddeler neden olmaktadır. Bu maddelerin suda küçük bir miktar bulunması bile kokunun istenmeyecek düzeyde etkilenmesi olanaklıdır. Sudaki renk ve koku değişimi çoğu zaman zararlı etkiler yapmasa da, müşteri şikayetleri, sağlık tehlikeleri açısından araştırılmalı ve tehlikeli olmadığından emin olunmalıdır. İçme suyu ile ilgili standartlar Çizelge 1 de verilmektedir. Çizelge I Dünya Sağlık Örgülü ve Avrupa Topluluğu tarafından saptanan içme suyu kalitesinde izin verilebilir oranlar I ppın olarak uygun ve izin verilebilen maksimum miktarlar) Parametre WHO staıulardları Uygun düzey EC Stanıardları Maksimum düzey Sıcaklık (C> 1-15 C 25 6.Ş-9.2 RH 7.8 6.6-8.5 llctkcnlikf-s/m-') 4 4 Kloriılcr 25 <25 25 Sülfatlar 2 <25 25 Sertlik (kalsiyum) <1 1 Magnezyum <3 5 Sodyum <2 15 ısyum 25 <1 12 Alüminyum <.5.2 TDS(Tonlam cüzünmüş katı ) I <5 1 5 Nitratlar 45 5 Nitritler.1 Amonyum <.5 *5 Aromatik hidro karbon!vakit).1.2 Fenoller.1.5 Organik klor bileşikleri.25 Pesıisit.1 Demir.3 <.5.2 Manganez.2 <.5.5 Bakır.5 <.5.1 Kurşun 5. <.1.1 Kadmiyum.1.5 Kaim.5 ı. ıva.1.1 Arsenik.1.5 Siyanid.1.5 Nikel.5 Gümüş Kaynak: Environmental Management, Kirk.1 yumuşatılması gerekebilir. Magnezyum ve kalsiyum tuzlarını almak için mahalde yerleştirilmiş bir yumuşatma cihazı kullanılabilir. Bu yumuşatıcılar ince tabakalar halinde iyon değiştirici reçineler(zeo/(7) içerirler. Tabakalardan su geçişi sırasında zeolitten gelen sodyum iyonları magnezyum ve kalsiyum iyonlarıyla yer değiştirir. Bir süre sonra reçine doymuş hale geleceğinden kalsiyum ve magnezyumla sodyumun yer değiştirmesi yoluyla rejenere edilmesi gerekir. Bu amaçla reçine içerisinden tuzlu su geçirilir. Suda bulunan küçük miktardaki kimyasal madde suyun renginde bir değişmeye neden Su kaynakları zararlı bakterilerden arınmış olmalıdır. Suyun bakteriyolojik açıdan kalitesinin belirlenmesinde coliform bakterileri kullanılır. Bu bakteriler patojenik olmasalar da, patojenik organizmaları barındırırlar ve genellikle suya karışan pis sular tarafından oluştururlar. Eğer suda coliform bakterisi bulunuyorsa, bir çok mide hastalığının nedeni olan, yüzeyde kirlenme söz konusudur. Bu organizmalar Salmonella ve Shigella. Vibrio Chlorea (kolera nedenidir) Viral Hepaliı A, Camplibluobacter Jejuni, Camblyobacler Coli, Yersinia Enterocolitica ve bir miktar da Eschericinia Coli içerir.
Bu bakteriler ısı ve klor temelli dezenfekte edicilerle yok edilebilirlerse de içme suyunda, mutfaklarda sebze yıkamakta kullanılan suda tehlike devam edebilmektedir. Legionella pneumapholia su tanklarında, duş kafalarında ya da air-conditioning sistem lerinde üremekte ve Lejyoner Hastalığına neden olmaktadır. Bunun otel su tesisatında bulunması olasılığı azdır ve ısıyla birlikte klor esaslı dezenfekte edicilerle yok edilebilirler. Ham su tasfiyesinde kullanılan üç temel yöntem bulunmaktadır: Katı maddelerin, koku ve tad bozan bileşiklerin alınması için filtrasyon Bakteriler de dahil olmak üzere organik bileşiklerin atılmasını sağlayan biyolojik oksidasyon Demir, manganez, asit, koku ve tad veren maddelerin alınması Biyolojik olarak yok edilemeyen organik bileşikler, ağır metaller fosfat ve amonyağın sudan alınması oldukça pahalı işlemleri gerektirir. Klorlama, domestik suyun ve yüzme havuzlan suiannın dezenfekte edilmesinde kullanılan temel yöntem olarak bilinir. 3.2. Su kalitesi üzerinde bir hareket planı Hareket planının amacı hiç bir çevresel kirlenmeye neden olmayarak ya da en azından bu riski minimize ederek suyun kalitelerinde iyileştirme sağlamaktır. Bu uygulamayla konfor artırılabilirken, müşteri ve konuklarla işgörenlerin sağlıkları korunmuş olacaktır. Diğer amaçlar taşbağlanta, madeni yüzeylerde benek oluşumu, korozyon gibi etkileri azaltarak otel boru tesisatı ve ekipmanlarının yaşam süresinin artırılmasıdır. Böyle bir plan otel ve yöresinde uygulanacak standartları belirlemekle başlamalıdır. Bu standartlar (Dünya Sağlık Örgütü ve Avrupa Birliği ninkiler gibi) uluslararası, ulusal ya da yerel standardlar olabilir. Otele su sağlayan kaynaklar, bu standardlar ve otele ekipman veren malzeme satıcılarını gerekleri açısından kontrol edilmelidir. Eğer otel kendi su kuyusuna sahip ise, bu suyu kabul edilebilir standatlara getirmek için bir su tasfiye ekipmanına gerek duyulabilir. İkinci aşama, mevcut su sisteminin işlevsel açıdan kontrolünü yapmaktır. Sorunlar doğru bir bakım-onarım uygulan mamasından işletmenin güncel standartlara uygun olmamasından kaynaklandığında sistemde ciddi değişiklikler yapılması ve ekipmanın yenilenmesi gereği doğabilir. Kaliteyi düşüren bazı olumsuzluklar ile gide rilme işlemi aşağıdaki gibidir: Asılı halde katilar: Filtrasyon Yüksek tuz içeriği: Damıtma Demir : Potasyum permanganat tasfiyesi Asitlik : ph ın artırılması Korozyon olasılığı ve ekipmanda benek leme: kimyasal işlemler Sertlik: su yumuşatma işlemi Yüksek sıcaklık: soğutma Bakteri kirliliği: klorlama ve flokülasyon Koku ve tad: Aktif carbon filtreden geçirme Dikkat Edilmesi Gereken Temel Noktalar Su kaynaklan üzerinde zararlı etkileri ola bilen bütün kimyasal ilaçlar ve maddeler belirlenmeli, temiz ve pis su sistemlerinin bu maddelerle kirlenmesini önleyecek önlemler yürürlüğe konulmalıdır. İşletmenin fiziksel yapısı üzerinde bir değerlendirme yapılmalı, bu çerçeveden olmak üzere özellikle belirli bir çalışma sıklığına sahip olmayan su tanklarının önemli bir kirlilik kaynağı olduğu unutul mamalıdır. Tankların dizaynı, çıkış ağızlarının tankta hareketsiz kalacak su oluşmasına yol açmaması yönünden kontrol edilmelidir. Tankların üzeri kapalı olmalı kuş, böcek ve toz girmesine elverişli hiçbir delik ve açıklık bulunmamalıdır. Sıcak kullanım suyu tankları da, olası bir hareketsiz su miktarına karşı kontrol edilmelidir. Yine sıcak kullanım suyu depolan, Legonella pnemophila gibi bakterilerin yerleşip ürememesi için su sıcaklığı yönünden kontrol edilmelidir. Boru tesisatı pisliklerin toplanıp bakteri memesine böylece suyun kirlenmesine yol açılmayacağından emin olmak üzere kontrol edilmelidir. Örneğin domestik sıcak su sistemi, aynı kalitedeki suyla çalışmayan diğer herhangi amaçlı su sisteminde çok etkili bir biçimde ayrılmış olmalıdır. Diğer sistemlerden geri-sifonlama olasılığı bulunmamalıdır. Böyle bir olasılık bulunan yerlerde vakum-kırıcılar yerleştirilmelidir. Pisliklerin toplanmasına neden olacak gereksiz boru tesisatı sökülerek sistemden ayrılmalıdır. Bütün mutfak pis su çıkışlarına bir yağ tutucu sifon yerleştirilmelidir. İşgörenler ya da konuklar tarafından ulaşı labilir olduğunda, bahçe sulama vb. işlerde kullanılan acı-su tesisatı kilit altına alınmalı (ya da diğer yollarla sistemden ayrılmalıdır). 4. Su Tüketiminin Kontrol Edilmesi 4.1. Mevcut performansı değerlendirilmesi Oteldeki iş düzeyine ve bulunulan mevsime göre tüketim değerlerinin ölçülmesine yönelik birsu-tüketim bilançosu yapılmalıdır. Verimin ayrıntılı değerlendirilmesinin yanı sıra, otelin eski performans değerleri ya da diğer otellerin performansı ile karşılaştırma olmaksızın enerji bilançosu çok fazla anlam taşımaz. Eğer tüketim bilançosu bir dizi yıl boyunca yapılıyorsa, yıllık tüketim baz alınabi lirken diğer otellerle yapılan karşılaş tırma da önemli bir kıstas olabilir. Bu karşılaştırmayı yapmak için yıllık tüketim miktarını(c) yıllık temelde ortalama günlük müşteri miktarını (G) bilmek gerekir. Müşteri başına yıllık su tüketira= C/G olacaktır.bu sayılar ele alınırken tüketim miktarım etkileyen bazı faktörler dikkate alınmalıdır. Örneğin, odadaki bir çamaşırhane su tüketimini % 25 artırır. Diğer faktörler, yüzme havuzu ve
benzeri eğlence etkinliklerinin varlığına bağlı olarak ele alınır. Müşteri sayısı tüketim miktarını önemli ölçüde etkiler. Müşteri sayısı arttıkça daha fazla su ve enerji gerektiğinden ikisi arasında doğrusal bir ilişki olduğu söylenebilir. Bunun yanı sıra otelde hiç müşteri yokken de ortaya çıkan bir temel su tüketimi bulunur. Su tüketiminin ölçülme olanağı bulunan yerlerde, yıllar içerisinde veri toplayarak bu miktarın belirlenmesi önemlidir. Eğer tüketim yüksekse, otelde birkaç müşteri varken tüketimin neden bu kadar yüksek olduğu araştırılmalıdır. Çizelge 2 Tipik su tüketimi değerleri (m*/ kişi/ yıl) Otel türü İyi Uygun Performans Kötü Çok kötü Büyük otel( 15 odadan büyük) <2 23-28 28-32 >32 Orta büyüklükte otel(5-15 oda) <16 16-185 186-22 >22 Küçük otel(5 odadan az) IHEl nın (1993) Çizelge 3.1 ve 3.2 sine dayandırılmıştır <12 12-14 12-14 >16 4.2 Kullanılmayan atık su miktarının azaltılması Otellerin kullandığı çok miktardaki su. satın almalara ödenen paranın önemli bir kısmını oluşturur. Otelde kullanılan suyun büyük bölümünün sıcak su olması nedeniyle su kullanım miktarı ile enerji kullanımı arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Buna göre oteldeki atık su miktarının fazlalığı. kullanılmadan atılan enerji miktarının yüksekliği demek olacaktır. Atık su miktarının azaltılması konusunda yapılacaklar saptanırken anahtar kavram. kendilerinin açık onayları olmaksızın konukların konfor koşullarından önemli düşüşler yaratılmaması gerektiğidir. Bu konuda yapılabilecekler özetle şunlardır: 1. Otelde çalışan personelin gereksiz enerji kullanımına ve atık su miktarının fazlalığına karşı bilgili olmasını sağlamak, bu personeli enerjinin verimli kullanımını anlamak, uygulamak ve korumak yönünde eğiterek bu çabalara hareket kazandırmak. Oteldeki ekipman yatırımlarını verimli enerji kullanımına göre belirlemek. 2. Verim ölçümlerini en çok su kullanan kazanlar, merkezi su soğutucular (ehiller), hava yıkama üniteleri temelinde ve standart bir prosedüre göre yapmak. 3. Her departman için belirli hedefler koymak ve bunları sonuçları açısından sergilemek. 4. Otele uygun gelişkin teknoloji belirleyip kullanmak 5. İç dekorasyon, yapısal değişiklikler ve eklemelerde hazırlandığı gibi, su kullanımında da tasarruf projeleri hazırlayıp uygulamak. 6. Bütün çalışanları iyi bir eğitimden geçirmek ve bu eğitimi sürekli kılmak. Yeni bir otelin dizayn aşamasında suyun verimli kullanımı ilkelerini uygulamaktan elde edilebilecek olan bir çok yarar bulunmaktadır. Örneğin kullanılacak su sıcaklıkları farklı amaçlar için değişik olacaktır. Konukların kullanımına sunulan musluk suyunun diğer amaçlar için hazırlanan su kadar sıcak olması gerekmezken, çok sıcak musluk suyunun, kullananı yakması gibi bir sağlık riski de bulunmaktadır. Her tür sıcak su sisteminde her biri kendi termostatik kontrol olanağına sahip bir dizayn biçimi ile enerji tüketimi azaltılabilir. Diğer önemli bir faktör de banyo ve duş kafalarında yapılacak olan seçimdir. Banyolarda, duşlara oranla çok daha fazla su (böylece daha fazla enerji) tüketilmektedir. Bütün odalara hem banyo hem de duş konulması gerekli midir yoksa bazı odalarda sadece duş yeterli olacak mıdır? Bu, müşteri isteklerine önemli derecede bağlı olan bir husustur. Su basıncının kontrol edilmesi yoluyla, sadece duş bulunan odalar da bile önemli bir enerji tasarrufu sağlamak olanaklıdır. Yüksek basınçlı su akımlarının bir masaj etkisi bulunduğundan, yüksek basınçlı duş kafalarının kullanımı yönünde bir eğilim bulunmaktadır. Müşterinin buna gerçekten gereksinimi olup olmadığı, makul bir basınçla akan ve böylece bir enerji tasarrufu da sağlayan suyun yeterli olup olmadığı araştırmalıdır. Hazırlık çalışmaları sırasında, binadaki bütün su sistemlerinin tasarım özelliklerine uygun olarak çalışıp çalışmadıkları kontrol edilmelidir. Aynı zamanda, bir bina otel şirketinin eline geçtiğinde, gelirlerin artırılması için olanak oranında hızlı işletmeye alınması yönünde güçlü baskılar bulunur. Deneyimler, bazı temel sorunları çözümlemeksizin hiçbir işletmenin çalışmaya başlatılamayacağını göstermektedir. Hazırlık aşamalarında sorunların yeri saptanmadan işletmeye alınması durumunda sıcak su ve bağlı olarak yüksek enerji giderleri kaçınılmaz olacaktır. Otelin çalıştığı süre içerisinde su tüketimini kontrol etmek için yapılabilecek bir çok şey bulunmaktadır: 1. Bir su tüketim bilançosu yapılarak otelde suyun en fazla nerelerde kullanıldığı ve tasarrufun ne gibi alanlarda sağlanabileceği belirlenmelidir. 2. Domcstik sıcak su kullanımı, müşterilerin sıcak su tüketimi, soğuk su kullanımı, içme suyu ve acı su kullanımı birbirinden ayrılmalıdır. 3. Toplam ve tek tek kullanım miktarları ile endüstrinin bu konudaki standardları karşılaştırılarak tasarruf edilebilecek miktar belirlenir. 4. Olanakların bir özeti çıkartılmalıdır. 5. Analiz, öneri ve değerlendirmelerde bağımsız bir uzmandan yardım alınmalıdır. 6. Su kullanım bilanço sonuçlan yoluyla, oteldeki her departman için gerçekçi hedefler belirlenmelidir. 7. Oteldeki iş görenlerle görüşerek, su tasarrufunun amaçları, maliyetlere etkisi çevre üzerindeki sonuçlar anlatılarak elde edilen sonuçlar gösterilmeli ve kendilerinden atık su azaltım programına katılımları istenmelidir. 8. Çalışanların bilgilerini, deneyimlerini ve bina bilgilerini artırarak katılımları sağlanmalıdır. 9. Su tasarrufu konusunda işgörenleıin düşünceleri ve önerileri değerlendirilmelidir. 1-Bir hedef belirleme ve sonuçlan sergileme sistemi benimsenmelidir. 11.Ekipmanm verimli çalıştırılması ve suyun tasarruflu kullanımı yolu ile sağlanacak yararları anlayabilmeleri için işgören eğitimi uygulanmalıdır. 5.Uygulamadan Örnekler 5.1. Ratnada International Ramada International, yüzme havuzlannda zehirli olmayan bir iyoıılama yolu ile klorlu su temizleme yöntemini kullanmaya başlamıştır. Hong-Kong ta bu otel tuvalet rezervuarlarında tuzlu suyu, bahçe sulama sında çamaşırhane ve pis suları arıtarak kullanmaktadır. 5.2.Regency Inter-Continental Bahreyn 1992 den bu yana Bahreyn deki Regency International Hotel çamaşırhane işlemlerinde çevre korumacılığa uygun hareket etmektedir. Yaşam çevrimi analizi" hatırdan uzak tutulmayarak -ürünlerin içerdikleri yabancı maddeler, üretim yöntemi ve paketlenmeleri ve nihai atık durumu açısından değerlen dirilmesi- aşağıdakiler yapılmaktadır: Klorla beyazlatma yerine, çevre açısından zararlı etkisi bulunmayan oksijenle beyazlaştırma kullanılmaya başlanmıştır. Toz fosfat temelli deterjanlar yerine. doğada tamamen yok olabilen fosfatsız deterjanlar kullanılmaktadır. Daha önce kullanılan bulaşık makinası yerine, daha az su. deterjan tüketen bilgisayar kontrollü makinaya geçilmiştir.
5.3. Royal Orchid Sheraton Hotel and Towers, Bangkog The Royal Sheraton Hotel and Towers, Chao Phya nehri kıyısında kurulmuş dünyanın en lüks otellerinden birisidir. Çevrede birden gelişen endüstriden kaynaklanan atıklar nedeniyle nehir kirlenmektedir. Bu nedenle otel, nehre atılan her damla suyun tasfiye edilmesine yönelik olarak su tasfiye tesisine önemli yatırımlar yapmıştır. Otel ayrıca çevredeki toplumda pozitif bir bakış geliştirmeyi amaçlamıştır. Atılan suyun sürekli değerlendirmesi, iki vardiya olarak çalışan bir mühendisler grubu taralından yapılmaktadır. Şu anda maliyetleri artırıp fiyatları yüksekse de, otel yönetimi bunun imajlarını geliştireceğine ve gelecekte iş potansiyelini artıracağına inanmaktadır. Otel çevre loplumunda, çevre ödülünü kazanmak suretiyle belirli bir fınans temin etmiş, medya, Dünyayı kendi ellerimizle güzelleştirelim"! Lok Suzy Duzy Mue Rao) adlı televizyon programında kullanılan anlına sistemlerini ve çevreye duyarlı çalışan oteli geniş biçimde halka tanıtmıştır. 5.4. Rayman Island Great Barrier Reef Resort Rayman Island Great Barrier Reef Resort, doğal güzelliği olan Barrier Resort unda lüks bir otel yaratmak üzere yeniden örgütlendi. Resort görsel etkileri minimuma indirmek ve resort u adanın doğal topog rafyasına uydurmak için geniş bir araziyi kullandı. Deniz suyu ile ada kaynaklarında toplanan yağmur suyunu karıştırarak tuz gideren bir tesis kuruldu. Bu tuz giderme tesisi otelde elde edilen atık enerjiyle çalışmaktadır. Bahçelerin sulanmasında, pis su arıtma tesisinden alman su kullanılmaktadır. Anıma tesisinden alınan kuru atıklar, mutfak ve bahçe atıklarıyla kanştınlarak (gübre) olarak değerlendirilmektedir. 5.5. Londra Hilton Londra Hilton aldığı önlemlerle her bir tuvalet yıkamasında 1.34 L su tasarrufu sağlamıştır. 6. SONUÇ İşletme harcamalarında tasarruf sağla dığından ve verimli çalışan bir binada daha az eleman çalışacağından sonuçla işletmeci ve mal sahipleriyle yöneticiler yarar sağlar. Kontrol edilen verimle çalışan otelde müşterinin yararı ihtiyaçlarının daha iyi karşılanması yani müşteri memnuniyetidir. Olaydan işgörenin yaran; güçlenmeleri, moral kazanmaları ve olaya katılım sağlamalarıdır. Bütün bunlar işletmeyi daha yüksek bir prodüktiviteye, büyük bir iş memnuniyetine, daha az iş kaytarmalarına, daha düşük bir işçi çıkartma oranına götürür. Su kaynaklarının azaltılması ve kontrollü kullanımında çevrenin sağlayacağı yararlar, daha az su ve enerji kullanımı nedeniyle atıkların azalması ve nehirlerde kirlenmelerin düşürülmesidir. Bütün su kaynaklarının kontrollü kullanılması ile, ekonomik yararların yamsıra ekolojik gerekler de karşılanabilmektedir. Su giderlerinde azalma, atık suyla ilgili bedellerde sağlanan tasarruflar, hem otelin mali kaynaklarını hem de su kaynaklarını korumuş olur. Özellikle çevresel açıdan duyarlı yerlerde kurulan oteller. Otelin dizayn ve yönetiminde dikkate alınması gereken şeyler aşağıdaki gibidir: Yer altı sularının mutlak biçimde korunması İçme suyu kalitesinin korunması Suyun doğal çevrimini tehlikeli maddelerden korunması Bütün işletmeciler suyun çıkartılması, kullanımı ve pis su tasfiyesi konusunda uyuşma göstermelidir. Göl, nehir ve denizlerin korunması için etkili yasal ve yönetsel düzenlemelere gerek olsa da, otel işletmelerinin çoğu genellikle minimal yasal çerçeveden daha yüksek standartlara gerek duyarlar. Referanslar: Handbook of Air-Conditioning System Designe. Carriere Corp. McGraw-Hill 198 Environmental Management for Hotels, David Kirk.Butterworth-Hememann, 1996 Nejat Demireioğlu 1968 de Yıldız Teknik Üniversitesinden Makina Mühendisi olarak mezun oldu. Çeşitli tesisat bürolarında tasarım mühendisi olarak. Tekel ve Karnuısan AŞ.'de soğutucu üretim departman şefi olarak çalıştı. ABD de 9 aylık soğutma makinaları kursunu tamamlayarak halen bulunduğu DEÜ İzmir Meslek Yüksek Okulu İklimlendirme-Soğutma Bölümünde çalışmaya başladı. Soğutmanın İlkeleri adlı bir yayımı bulunmaktadır.