2014 Yılı Esnaf ve Sanatkâr İstatistikleri Bülteni Aralık 2014
İçindekiler 1. Esnaf ve Sanatkâr Sayıları... 3 Türkiye Geneli Esnaf ve Sanatkârların Yaş Ortalamaları... 3 Türkiye Geneli Esnaf ve Sanatkârın Cinsiyetlere Göre Dağılımı... 4 kadın Esnaf ve Sanatkârların En Çok Yer Aldığı Meslekler... 4 erkek Esnaf ve Sanatkârların En Çok Yer Aldığı Meslekler... 4 2. Esnaf ve Sanatkâr İşletmeleri Tescil-Terkin Sayıları... 5 3. Mesleklerin Sayısal Değişimi... 6 En Fazla Artış Gösteren 10 Meslek... 6 En Hızlı Azalan 10 Meslek... 8 4. 2014 Yılı İllere Göre Gazete İşlem Sayıları... 9 5. İllere Göre Esnaf ve İşyeri Sayıları... 11 6. Mesleklere Göre Esnaf ve Sanatkâr İşyeri Sayıları... 14 2
1. Esnaf ve Sanatkâr Sayıları Esnaf ve Sanatkâr Sayısı 1.572.473 Esnaf ve Sanatkâr İşyeri Sayısı 1.693.934 Oda Sayısı 3063 Birlik Sayısı 82 Federasyon Sayısı 13 Konfederasyon Sayısı 1 Türkiye genelinde toplam 1.572.473 esnaf ve sanatkâr bulunmaktadır. Bu esnaf ve sanatkârların işletmekte olduğu toplam işyeri sayısı 1.693.934 dür. Türkiye Geneli Esnaf ve Sanatkârların Yaş Ortalamaları 44,40 Yaş Ortalamaları 44,20 44,00 43,80 43,60 43,40 44,30 44,20 43,20 43,00 43,20 42,80 42,60 YAŞ ORTALAMASI Kadın Erkek Genel Türkiye geneli esnaf ve sanatkârlarımızın yaş ortalaması 44,2 dir. Kadın esnaf ve sanatkârlarımızın yaş ortalaması 43,2; erkek esnaf ve sanatkârlarımızın yaş ortalaması ise 44,3 dur. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Aralık 2013 verilerine göre Türkiye nin yaş ortalaması 30,4 olup, kadınların yaş ortalaması 31, erkeklerin yaş ortalaması ise 29,8 dir. 3
Türkiye Geneli Esnaf ve Sanatkârın Cinsiyetlere Göre Dağılımı Kadın; 13,6% Erkek Erkek; 86,4% Kadın Esnaf ve sanatkârlarımızın %13,6 lık kısmını kadınlar, %86,4 lük kısmını ise erkekler oluşturmaktadır. Ülke genelinde 214.086 kadın; 1.358.387 erkek esnaf ve sanatkâr bulunmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2013 yılı Türkiye nüfusunun %50,1 ini erkekler, %49,9 unu de kadınlar oluşturmaktadır. Türkiye nüfusunun dağılımı dikkate alındığında kadınların esnaf ve sanatkâr girişimine katılım oranı düşüktür. Kadın Esnaf ve Sanatkârların En Çok Yer Aldığı Meslekler Meslek Kadın Sayısı Bakkallık, Bayilik, Büfecilik 31.087 Kadın ve Erkek Kuaförlüğü 19.879 Lokantacılık 7.602 Taksicilik 7.497 Pazarcılık 7.073 Tuhafiyecilik 7.003 Minibüsçülük 6.200 Servis Aracı İşletmeciliği 6.072 Kahvecilik, Kıraathanecilik ve İnternet Kafe İşletmeciliği 5.427 Terzilik 5.330 Erkek Esnaf ve Sanatkârların En Çok Yer Aldığı Meslekler Meslek Erkek Sayısı Bakkallık, Bayilik, Büfecilik 135.079 Minibüsçülük 104.994 Nakliyecilik ve Nakliyat Komisyonculuğu 77.887 Kahvecilik, Kıraathanecilik ve İnternet Kafe İşletmeciliği 70.651 Taksicilik 68.227 Kadın ve Erkek Kuaförlüğü 63.507 Kamyonculuk, Kamyonetçilik 52.157 Pazarcılık 50.752 Servis Aracı İşletmeciliği 46.401 Lokantacılık 33.699 4
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı 2. Esnaf ve Sanatkâr İşletmeleri Tescil-Terkin Sayıları 2014 Yılı Tescil-Terkin Sayıları 250.000 200.000 200.393 150.000 100.000 113.843 50.000 İŞLEM SAYILARI Tescil Terkin 2014 Aralık ayında Türkiye genelinde toplam 200.393 esnaf ve sanatkâr işletmesi kurulmuş, 113.843 esnaf ve sanatkâr işletmesi ise kapanmıştır. 2013-2014 Yılları Tescil-Terkin Sayıları Kıyaslaması 250.000 200.000 200.393 193.870 150.000 100.000 113.843 105.507 50.000 2013 2014 Tescil Terkin 2014 yılındaki tescil ve terkin durumlarına baktığımızda 2013 e göre daha fazla tescil ve daha fazla terkin yapıldığı görülmektedir. Diğer bir deyişle, 2014 yılında bir önceki yılın aynı dönemine göre daha fazla esnaf işletmesi açılmış, daha fazla esnaf işletmesi kapanmıştır. 5
2014 yılı boyunca; 3. Mesleklerin Sayısal Değişimi En Fazla Artış Gösteren 10 Meslek - Servis Aracı İşletmecilerinin sayısı 6.766, - Kadın ve Erkek Kuaförlerinin sayısı 4.231, - Lokantacıların sayısı 3.374, - Aperatif Yiyecek Maddeleri İmal ve Satıcılarının sayısı 2.562, - Bakkallık, Bayilik, Büfecilerin sayısı 2.548, - Pazarcıların sayısı 2.357, - Konfeksiyon İmal ve Satıcılarının sayısı 2.239, - Taksicilerin sayısı 2.178, - Emlak Komisyoncusu ve Danışmanlarının sayısı 2048, - Kafe, Kafeterya, Kahvaltı Salonu işletmecilerinin sayısı ise 2.046 artmıştır. Sayısal değişimleri 2013 yılı ile paralellik gösteren bu meslekler, girişimciler tarafından rağbet gören popüler mesleklerdir. 2014 yılındaki en popüler 10 mesleğin, 2013 yılı ile kıyaslaması aşağıdaki tablo ve grafikte verilmiştir. Sıralama Meslek 2014 Yılı Artış Sayısı 2013 Yılı Artış Sayısı 1 Servis Aracı İşletmeciliği 6.766 7.031 2 Kadın ve Erkek Kuaförlüğü 4.231 4.911 3 Lokantacılık 3.374 3.698 4 Aperatif Yiyecek Maddeleri İmal ve Satıcılığı 2.562 2.299 5 Bakkallık, Bayilik, Büfecilik 2.548 3.409 6 Pazarcılık 2.357 4.911 7 Konfeksiyon İmal ve Satıcılığı 2.239 2.139 8 Taksicilik 2.178 2.170 9 Emlak Komisyonculuğu ve Danışmanlığı 2.048 1.890 10 Kafe, Kafeterya, Kahvaltı Salonu İşletmeciliği 2.046 1.722 6
2013-2014 Yılları Değişim Miktarlarının Kıyaslanması Kafe, Kafeterya, Kahvaltı Salonu İşletmeciliği Emlak Komisyonculuğu ve Danışmanlığı Taksicilik Konfeksiyon İmal ve Satıcılığı Pazarcılık Bakkallık, Bayilik, Büfecilik Aperatif Yiyecek Maddeleri İmal ve Satıcılığı Lokantacılık Kadın ve Erkek Kuaförlüğü Servis Aracı İşletmeciliği 1.722 2.046 1.890 2.048 2.170 2.178 2.139 2.239 4.911 2.357 3.409 2.548 2.299 2.562 3.698 3.374 4.911 4.231 7.031 6.766 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 2013 Artış 2014 Artış 7
2014 yılı boyunca; En Hızlı Azalan 10 Meslek - Şoförlerin sayısı 1.411, - Kamyon-Kamyonetçilerin sayısı 335, - Marangoz ve Dülgerlerin sayısı 156, - Plak, Bant, Video, VCD, DVD Kayıt, Kiralama ve Satıcılarının sayısı 151, - Her Türlü Seyyar Satıcıların sayısı 119, - Kuruyemiş ve Kurukahve Satıcılarının 107, - Hızarcı ve Bıçkıcıların sayısı 75, - Motorsuz Taşıt Aracı Nakliyecilerinin sayısı 67, - Motorlu Araçlarla Karayolu Taşımacılarının sayısı 63, - Kavafların sayısı ise 58 azalmıştır. Şoförlük ve Her Türlü Seyyar Satıcılık mesleği ile ilgili azalmalar, mevzuat gereği bu meslek erbabının esnaf ve sanatkâr sayılmayıp, çalışan olarak kabul edilmesinden kaynaklanmaktadır. Sayısal değişimleri 2013 yılı ile paralellik gösteren diğer mesleklerin ise, girişimciler tarafından rağbet görmeyen ve popülerliğini yitiren meslekler olduğu söylenebilir. 2014 yılındaki sayısı en hızlı düşen 10 mesleğin, 2013 yılı ile kıyaslaması aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Sıralama Meslek 2014 Yılı Azalış Sayısı 2013 Yılı Azalış Sayısı 1 Şoförlük 1.411 1.575 2 Kamyonculuk, Kamyonetçilik 335 420 3 Marangozluk ve Dülgerlik 156 268 4 Plak, Bant, Video, VCD, DVD Kayıt, Kiralama ve Satıcılığı 151 107 5 Her Türlü Seyyar Satıcılık 119 157 6 Kuruyemiş ve Kurukahve Satıcılığı 107 111 7 Hızarcılık ve Bıçkıcılık 75 43 8 Motorsuz Taşıt Aracı Nakliyeciliği 67 34 9 Motorlu Araçlarla Karayolu Taşımacılığı 63 129 10 Kavaflık 58 88 8
4. 2014 Yılı İllere Göre Gazete İşlem Sayıları İl Tescil Tadil Sicil Terkin Meslek Terkin Tescil-Terkin Farkı* ADANA 5.760 686 2.298 272 3.190 ADIYAMAN 1.501 190 738 97 666 AFYON 1.930 128 1.792 109 29 AĞRI 682 122 486 77 119 AKSARAY 1.041 33 577 107 357 AMASYA 1.157 87 430 46 681 ANKARA 12.718 1.292 4.515 1.043 7.160 ANTALYA 9.187 3.260 4.127 1.439 3.621 ARDAHAN 243 15 170 24 49 ARTVİN 660 19 321 41 298 AYDIN 3.908 1.669 2.198 684 1.026 BALIKESİR 4.747 345 2.559 255 1.933 BARTIN 570 51 244 54 272 BATMAN 750 61 607 106 37 BAYBURT 183 6 113 9 61 BİLECİK 608 70 367 70 171 BİNGÖL 466 13 223 39 204 BİTLİS 608 29 256 60 292 BOLU 887 279 424 55 408 BURDUR 959 131 668 139 152 BURSA 7.961 1.252 4.313 603 3.045 ÇANAKKALE 2.242 210 1.165 167 910 ÇANKIRI 483 52 210 17 256 ÇORUM 1.368 274 355 29 984 DENİZLİ 3.115 1.049 1.223 491 1.401 DİYARBAKIR 1.664 357 742 145 777 DÜZCE 1.372 182 639 198 535 EDİRNE 1.605 109 851 137 617 ELAZIĞ 2.033 312 935 126 972 ERZİNCAN 627 70 317 60 250 ERZURUM 1.646 147 961 166 519 ESKİŞEHİR 1.417 409 946 106 365 GAZİANTEP 3.875 843 1.153 302 2.420 GİRESUN 1.353 166 687 43 623 GÜMÜŞHANE 390 34 229 27 134 HAKKARİ 615 11 55 3 557 HATAY 4.316 921 1.225 240 2.851 IĞDIR 316 15 261 14 41 ISPARTA 1.350 285 696 156 498 İSTANBUL 21.934 4.306 8.515 1.222 12.197 İZMİR 12.858 3.762 6.371 1.378 5.109 9
İl Tescil Tadil Sicil Terkin Meslek Terkin Tescil-Terkin Farkı* K.MARAŞ 2.204 150 1.104 120 980 KARABÜK 772 238 400 107 265 KARAMAN 761 49 368 28 365 KARS 595 11 406 28 161 KASTAMONU 1.109 202 643 155 311 KAYSERİ 2.925 320 1.432 239 1.254 KIRIKKALE 708 62 328 43 337 KIRKLARELİ 1.299 85 790 114 395 KIRŞEHİR 813 40 432 77 304 KİLİS 442 27 109 20 313 KOCAELİ 4.748 619 1.369 322 3.057 KONYA 5.939 773 2.916 353 2.670 KÜTAHYA 1.700 482 942 223 535 MALATYA 2.027 996 1.210 149 668 MANİSA 4.955 643 3.327 610 1.018 MARDİN 1.579 153 678 114 787 MERSİN 5.700 709 3.219 424 2.057 MUĞLA 4.550 4.125 1.953 991 1.606 MUŞ 708 21 104 6 598 NEVŞEHİR 997 111 494 110 393 NİĞDE 1.002 37 650 46 306 ORDU 2.158 303 1.246 256 656 OSMANİYE 1.470 64 610 46 814 RİZE 1.113 75 717 86 310 SAKARYA 3.177 551 1.582 116 1.479 SAMSUN 4.455 755 2.701 211 1.543 SİİRT 496 12 282 23 191 SİNOP 703 45 429 114 160 SİVAS 1.482 219 787 66 629 ŞANLIURFA 4.031 449 283 397 3.351 ŞIRNAK 534 54 91 21 422 TEKİRDAĞ 3.183 263 1.293 263 1.627 TOKAT 1.637 87 952 137 548 TRABZON 2.745 316 4.253 405-1.913 TUNCELİ 315 39 203 12 100 UŞAK 1.460 455 815 229 416 VAN 1.418 188 563 74 781 YALOVA 752 163 283 77 392 YOZGAT 1.086 124 526 57 503 ZONGULDAK 1.540 230 1.021 145 374 TOPLAM 200.393 37.497 96.473 17.370 86.550 * Bu kolon esnaf ve sanatkar sayısındaki değişim miktarını göstermektedir. 10
5. İllere Göre Esnaf ve İşyeri Sayıları İl Esnaf Sayısı İşyeri Sayısı İlin Nüfusu* İşyeri/Nüfus Oda Sayısı Esnaf/Oda ADANA 40.809 43.649 2.149.260 %2,03 86 475 ADIYAMAN 11.300 11.558 597.184 %1,94 23 491 AFYON 16.997 17.692 707.123 %2,50 37 459 AĞRI 5.758 6.390 551.177 %1,16 14 411 AKSARAY 9.403 10.145 382.806 %2,65 20 470 AMASYA 8.646 9.512 321.977 %2,95 28 309 ANKARA 76.582 80.339 5.045.083 %1,59 114 672 ANTALYA 66.566 76.622 2.158.265 %3,55 75 888 ARDAHAN 2.111 2.290 102.782 %2,23 3 704 ARTVİN 5.712 6.178 169.334 %3,65 18 317 AYDIN 32.232 35.367 1.020.957 %3,46 85 379 BALIKESİR 38.130 41.200 1.162.761 %3,54 88 433 BARTIN 5.008 5.558 189.139 %2,94 10 501 BATMAN 5.029 5.334 547.581 %0,97 6 838 BAYBURT 1.666 1.734 75.620 %2,29 6 278 BİLECİK 4.928 5.402 208.888 %2,59 13 379 BİNGÖL 3.947 4.326 265.514 %1,63 7 564 BİTLİS 5.470 5.978 337.156 %1,77 12 456 BOLU 7.152 8.046 283.496 %2,84 26 275 BURDUR 9.031 10.309 257.267 %4,01 26 347 BURSA 59.694 64.569 2.740.970 %2,36 105 569 ÇANAKKALE 17.828 20.042 502.328 %3,99 33 540 ÇANKIRI 3.674 3.990 190.909 %2,09 14 262 ÇORUM 13.479 14.166 532.080 %2,66 41 329 DENİZLİ 27.889 29.954 963.464 %3,11 68 410 DİYARBAKIR 14.785 15.938 1.607.437 %0,99 42 352 DÜZCE 8.874 9.756 351.509 %2,78 27 329 EDİRNE 13.579 14.524 398.582 %3,64 34 399 ELAZIĞ 11.846 12.388 568.239 %2,18 26 456 ERZİNCAN 4.817 5.181 219.996 %2,36 19 254 ERZURUM 14.283 15.370 766.729 %2,00 41 348 ESKİŞEHİR 14.535 15.815 799.724 %1,98 36 404 GAZİANTEP 31.482 32.686 1.844.438 %1,77 78 404 GİRESUN 12.754 13.535 425.007 %3,18 33 386 GÜMÜŞHANE 3.215 3.555 141.412 %2,51 13 247 HAKKARİ 2.796 2.914 273.041 %1,07 5 559 HATAY 35.941 37.328 1.503.066 %2,48 70 513 IĞDIR 2.704 2.830 190.424 %1,49 7 386 ISPARTA 11.075 11.979 417.774 %2,87 28 396 İSTANBUL 178.019 186.770 14.160.467 %1,32 163 1092 İZMİR 100.547 109.688 4.061.074 %2,70 129 779 K.MARAŞ 20.316 20.951 1.075.706 %1,95 40 508 KARABÜK 6.355 7.478 230.251 %3,25 15 424 KARAMAN 6.204 6.667 237.939 %2,80 16 388 11
İl Esnaf Sayısı İşyeri Sayısı İlin Nüfusu* İşyeri/Nüfus Oda Sayısı Esnaf/Oda KARS 5.085 5.358 300.874 %1,78 16 318 KASTAMONU 11.556 13.391 368.093 %3,64 38 304 KAYSERİ 21.424 23.001 1.295.355 %1,78 42 510 KIRIKKALE 5.956 6.368 274.658 %2,32 15 397 KIRKLARELİ 10.858 11.922 340.559 %3,50 28 388 KIRŞEHİR 5.586 5.834 223.498 %2,61 19 294 KİLİS 3.693 3.748 128.586 %2,91 13 284 KOCAELİ 32.455 34.968 1.676.202 %2,09 51 636 KONYA 45.853 47.601 2.079.225 %2,29 84 546 KÜTAHYA 14.296 15.754 572.059 %2,75 48 298 MALATYA 16.413 17.504 762.538 %2,30 39 421 MANİSA 41.672 45.449 1.359.463 %3,34 94 443 MARDİN 10.669 10.948 779.738 %1,40 21 508 MERSİN 44.389 48.035 1.705.774 %2,82 72 617 MUĞLA 34.597 41.526 866.665 %4,79 35 988 MUŞ 5.416 5.849 412.553 %1,42 6 903 NEVŞEHİR 8.646 9.467 285.460 %3,32 24 360 NİĞDE 9.054 9.506 343.658 %2,77 28 323 ORDU 19.106 20.767 731.452 %2,84 44 434 OSMANİYE 11.180 12.003 498.981 %2,41 30 373 RİZE 10.487 11.341 328.205 %3,46 26 403 SAKARYA 23.720 25.284 917.373 %2,76 65 365 SAMSUN 33.664 35.590 1.261.810 %2,82 71 474 SİİRT 3.823 4.091 314.153 %1,30 13 294 SİNOP 6.032 6.854 204.568 %3,35 16 377 SİVAS 12.285 13.327 623.824 %2,14 33 372 ŞANLIURFA 29.179 30.183 1.801.980 %1,67 58 503 ŞIRNAK 3.475 3.930 475.255 %0,83 9 386 TEKİRDAĞ 22.818 24.620 874.475 %2,82 34 671 TOKAT 13.662 15.141 598.708 %2,53 34 402 TRABZON 22.664 24.703 758.237 %3,26 49 463 TUNCELİ 2.061 2.262 85.428 %2,65 5 412 UŞAK 11.143 11.919 346.508 %3,44 28 398 VAN 15.097 16.518 1.070.113 %1,54 19 795 YALOVA 6.277 6.747 220.122 %3,07 17 369 YOZGAT 11.150 11.782 444.211 %2,65 31 360 ZONGULDAK 13.864 14.940 601.567 %2,48 28 495 TOPLAM 1.572.473 1.693.934 76.667.864 %2,21 3.063 513 * Nüfus verileri: TÜİK 2013 2014 Aralık ayındaki illere göre esnaf, işyeri sayıları ve bunların nüfusa oranını incelediğimizde aşağıdaki noktalar dikkat çekmektedir. - İşyeri sayısının Türkiye nüfusuna oranı %2,21 dir. Her yüz kişiden ikisinin esnaf ve sanatkâr olduğu söylenebilir. - Her bir Esnaf ve Sanatkâr Odası başına ortalama 513 üye düşmektedir. 12
En fazla esnaf ve sanatkâr işletmesinin olduğu 5 ilimize baktığımızda; - İstanbul da 186.770, - İzmir de 109.688, - Ankara da 80.339, - Antalya da 76.622, - Bursa da 64.569 esnaf ve sanatkâr işletmesinin olduğu görülmektedir. En az esnaf ve sanatkâr işletmesinin olduğu 5 ilimize baktığımızda; - Bayburt da 1.734, - Tunceli de 2.262, - Ardahan da 2.290, - Iğdır da 2.830, - Hakkâri de 2.914 esnaf ve sanatkâr işletmesinin olduğu görülmektedir. Nüfusa oranla en fazla esnaf ve sanatkâr işletmesinin olduğu iller; - Muğla (%4,79), - Burdur (%4,01), - Çanakkale (%3,99), - Artvin (%3,65), - Edirne (%3,64) şeklinde sıralanmaktadır. Nüfusa oranla en az esnaf ve sanatkâr işletmesinin olduğu iller; - Şırnak (%0,83) - Batman (%0,97) - Diyarbakır (%0,99) - Hakkari (%1,07) - Ağrı (%1,16) şeklinde sıralanmaktadır. Esnaf ve Sanatkâr Odası başına düşen üye sayısının en yüksek olduğu iller; - İstanbul (1.092) - Muğla (988) - Muş (903) - Antalya (888) - Batman (838) şeklinde sıralanmaktadır. Esnaf ve Sanatkâr Odası başına düşen üye sayısının en düşük olduğu iller; - Gümüşhane (247) - Erzincan (254) - Çankırı (262) - Bolu (275) - Bayburt (278) şeklinde sıralanmaktadır. 13
6. Mesleklere Göre Esnaf ve Sanatkâr İşyeri Sayıları Türkiye genelinde en fazla icra edilen 60 meslek kolu aşağıdaki tabloda sıralanmıştır. Bu listedeki esnaf ve sanatkar sayısı toplam sayının %80 ini oluşturmaktadır. Sıra Meslek İşyeri Sayısı 1 Bakkallık, Bayilik, Büfecilik 166.166 2 Minibüsçülük 111.194 3 Kadın ve Erkek Kuaförlüğü 83.386 4 Nakliyecilik ve Nakliyat Komisyonculuğu 82.548 5 Kahvecilik, Kıraathanecilik ve İnternet Kafe İşletmeciliği 76.078 6 Taksicilik 75.724 7 Pazarcılık 57.825 8 Kamyonculuk, Kamyonetçilik 55.115 9 Servis Aracı İşletmeciliği 52.473 10 Lokantacılık (Kebap, Köfte, Döner ve her türlü yemek) 41.301 11 Otobüsçülük 28.956 12 Tuhafiyecilik 24.486 13 Konfeksiyon İmal ve Satıcılığı 22.129 14 Kır Kahvesi, Çay Bahçesi, Çay Ocağı, Piknik ve Dinlenme Yeri İşletmeciliği 21.550 15 Oto Motor Tamirciliği 20.582 16 Terzilik 18.146 17 Mobilya İmal ve Satıcılığı 17.862 18 Emlak Komisyonculuğu ve Danışmanlığı 17.624 19 Fırıncılık 15.272 20 Marangozluk ve Dülgerlik 14.497 21 Demircilik (sıcak ve soğuk demircilik) 14.016 22 Hırdavatçı (Nalbur) İmal ve Satıcılığı 13.521 23 Elektrik Tesisatçılığı 13.162 24 Ayakkabı İmal ve Satıcılığı 12.623 25 Pastanecilik (Pasta, Börek, Tatlı v.b. İmal ve Satıcılığı) 12.208 26 Kafe, Kafeterya, Kahvaltı Salonu İşletmeciliği 12.131 Aperatif Yiyecek Maddeleri İmal ve Satıcılığı (Tantuni, Ciğer, Kokoreç, Midye, 11.987 27 Gözleme, Katmer, Dürüm, Sıkma, Çiğköfte v.b.) Telefon, Cep telefonu, Faks, Telsiz ve Diğer Haberleşme Cihazları ve 11.974 28 Aksesuarları Satış, Tesisat Kuruculuğu, Bakım ve Tamirciliği Kuyumculuk (Altın, Gümüş v.b. Kıymetli Madenlerden Süs ve Ziynet Eşyası 11.577 29 Yapımı ve Tamirciliği, Vitrin Kuyumculuğu) 30 Kasaplık, Sakatatçılık 11.238 31 Kantincilik 10.220 32 Manavlık 10.121 33 Oto Şase, Kaporta Tamirciliği 10.006 34 Turistik, Otantik Hediyelik ve Hatıra Eşya İmal ve Satıcılığı 9.903 35 Oto Elektrikçiliği 8.619 36 Elektrikli Araç Gereç ve Ev Aletleri İmal, Satış ve Tamirciliği 8.405 37 Torna ve Tesviyecilik (Frezecilik, Vargel, Planyacılık, Taşlama, Alet Bilemeciliği) 8.123 38 Oto Galericiliği (Oto Alım-Satım) 8.086 39 Şans Oyunları (Milli Piyango, Loto, Toto, Ganyan Bayii v.b.) 8.015 14
Sıra Meslek İşyeri Sayısı 40 Züccaciyecilik 7.918 41 Oto Yağlama ve Yıkamacılığı 7.823 42 Pide, Lahmacun v.b. İmal ve satıcılığı 7.746 43 Kırtasiyecilik 7.658 44 Elektronik Cihazlar Araç Gereçler Satış, Bakımı ve Tamirciliği 7.638 45 Sıhhi Tesisatçılık 7.554 46 Un, Kepek, Yem ve Zahire Satıcılığı 7.403 47 İnşaat Malzemeleri İmal ve Satıcılığı 7.214 48 Oto Yedek Parça İmal ve Satıcılığı 7.180 49 Mahrukatçılık (Odun, Kömür v.b. Alım ve Satımı) 7.032 50 Otel, Motel, Pansiyon ve Han İşletmeciliği 7.021 51 Kaynakçılık 6.454 52 Bisiklet ve Motosiklet İmal, Satış ve Tamirciliği 6.167 53 Elektrik Malzemeleri İmal, Satış ve Tamirciliği 6.139 54 Fotoğrafçılık 5.354 55 Disko, Taverna, Gazino, Gece Kulübü, Pavyon, Birahane ve Bar İşletmeciliği 5.279 56 Hurdacılık ve Geri Dönüşümcülük (Metal, Kağıt, Cam, Plastik v.b.) 5.238 57 Kuruyemiş İmal ve Satıcılığı 4.951 58 Bahçe Düzenleme, Peyzaj İşleri, Tohum, Fidan, Çiçek Alım ve Satıcılığı 4.940 59 Oto Lastik ve Oto Lastik Kaynak ve Kaplamacılığı 4.916 60 Kabzımallık (sebze meyve toptancısı, komisyoncusu) 4.746 TOPLAM 1.345.220 15