Egzotik Ama Bir O Kadar da Garip! 48 Saatte Suriye Bab-el Havva ya yani Havalı Kapıyı geçtiğimizde artık beklemenin bittiğini düşünerek rahatlamıştım. Cilvegözü sınır kapısından Suriye ye geçerken, Türk, özellikle de Suriye gümrüğünde 3 saate kadar varabilen bekleme süresinin yarattığı bezginlik, yerini Suriye yi görme heyecanına bırakıvermişti. Yanılmışım. Hem de Nasıl! Amacımız bizim Cilvegözü dediğimiz gümrük kapısının, Suriye deki karşılığı Bab-el Havva dan en fazla 1-2 kilometre uzaktaki küçük yerleşim yerinde yeniden durdu. Şoför ve muavin bazı insanlarla Arapça tartışmaya başladı ve bu onlarca dakika sürdü. Sıkıldım Araçtan indim ve onları izlemeye başladım. Rehberimiz Bari 30-40 litre al, ileride mazot bulamayabiliriz dediğinde de konuyu anladım. ON KURUŞA MAZOT Suriye ye düzenlenen turların otobüsleri, sıfır yakıtla Suriye ye girip, litresi 10-15 kuruş olan mazotla, altı tamamen yedek depo ile dolu olan arabalarını lepeleb dolduruyorlar ve Suriye den çıkarken de tam dolu depoyla Türkiye ye giriyorlardı. Türkiye de mazotun yaklaşık 300 kuruş olduğunu, ayrıca otobüslerin altının tamamen yedek depo olduğunu düşünürseniz, tur organizasyonunu kullanarak elde edilen kazanç hakkında fikir sahibi olabilirsiniz. Asıl kazanç kaçak petrol ticaretinden oluştuğu için de Suriye ye yapılan 2 günlük, 5 yıldızlı otelde konaklamak; içki hariç her şey dahil turlar 110-120 dolara yapılabiliyor. Şoförümüzün Suriyelilerle yaptığı tartışmanın da böylece mazot pazarlığı olduğunu anlıyoruz. Suriye mazot sıkıntısı çektiği için satışları kısıtlamış, onun için Suriyeli satıcı da alışılanın üzerinde bir para istiyor, bizim şoför de haklarını arayarak (!) itiraz ediyor. Rehber ise ileride mazot bulamayacağımız uyarısıyla hiç olmazsa 40 litre al önerinde bulunuyordu. İşte böyle bir havayla başladı Suriye gezimiz ve biz çöle doğru Palmira Antik Kenti ni görmek üzere yola çıktık. Zannederim şoförümüz Palmira civarında ucuz petrol bulacağını umuyordu ve bu yüzden deposu boştu. PALMİRA KRALİÇESİ ZENNUBE Palmira, ülkemizde pavyon dansözlerinin adını sıkça kullandığı Zennube nin şehir devleti olarak biliniyor. Yaklaşık 2500 yıl önce kurulan Palmira, Roma ya karşı ayaklanmış. Bu ayaklanmanın cezasını da şiddetle görmüş. Acımasız Roma şehri yerle bir ettikten sonra kraliçeyi de esir edip, Roma ya götürmüşler. Zennube nin bundan sonra Roma saraylarında dans ederek zenginleri eğlendirdiği hiyake ediliyor. Bu efsaneyi dinledikten sonra da, bizde dansözlere Zennube ismi verme geleneğinin nereden geldiğini anlıyoruz. Roma Zennube nin Palmira sını yok etmiş ama, hemen arkasından kendi Palmira sını yaratmış. Ve yeni Palmira o kadar görkemli olmuş ki günümüzde dahi bu görkemden bir şey kaybetmemiş. Tapınağı, sütunlu caddesi, zafer kapısı, amfi tiyatrosu ve kalesiyle dünyanın görülmeye değer önemli yerlerinden biri bence Palmira ÇÖLÜN ORTASINDA YAKITSIZ KALMAK Sabahın erken saatlerinde, çölün kızıl sıcaklığı toprağı yakmadan ayrılıyoruz Zennube nin ülkesinden. Hepimiz böyle görkemli bir uygarlığı tanımaktan mutlu ve Şam ı görecek olmaktan heyecanlıyız. Mutluluğumuzu hiçbir şey engelleyemez artık. Heyhat! Nasılda bir gaflet içindeyiz Bölgedeki petrol yokluğu nedeniyle tüm akaryakıt istasyonları kapalı ve otobüsümüzde mazot yok!
Üstelik çölün ortasındayız. Aynı fantastik çölde kalmış kervan öykülü filmlerdeki gibi bir durum. Uzun uğraşlardan sonra çöldeki magnezyum fabrikasının işçilerinden karaborsa 50 litre mazot bulabiliyoruz. Şoför Bu bizi Şam a götürür diye hepimizi rahatlatıyor(!) Ve şoför haklı çıkıyor. Tam Şam a giriyoruz ki, stop! Mazot bitti Ama şoför hala kaygısız, Ne yapalım hiçbir yerde yok! Buluruz inşallah gibisinden temennici pozisyonda hala Temennisi fırçayı yiyene kadar devam ediyor, başta ben olmak üzere yolculardan fırçayı yiyince de bastırıyor parayı, buluyor galon galon mazotu. Para deyince bir şey sanmayın! Litreye ödediği 30 kuruştan fazla değil. Gezimiz olumsuz başlamasına rağmen, Şam ın otantik dokusu içinde kaybolarak, kendimizi arıttığımızı söyleyebilirim. Osmanlı Valilerinden birinin yaptırdığı Azem Sarayı nın büyüsü, tapınaktan kiliseye, kiliseden de camiye çevrilmiş Emevi Cami nin görkemi, Hamidiye isimli Osmanlı kapalı çarşısının egzotik kalabalığı, Seyide Zeynep Türbesi nin mistik havası kültürel hazinemizi besleyen öğeler oluyor. Son Osmanlı Padişahı Vahdettin in mezarını da ziyarete gidiyoruz ama geç kaldığımız için giremiyoruz. 5 yıldızlı otel ve 10 bin kişiye aynı anda hizmet verebilen görkemli restoran gezi boyunca tur şirketinin bize yaşattığı lüksler arasında sayılabilir. UNUTULAN DİL; ARAMİCE Sabah erkenden Malula ya doğru yola çıkıyoruz. Malula hala Aramice nin konuşulduğu küçük bir hıristiyan kasabası. Bu arada Suriye de % 20 civarında hıristiyanın yaşadığını da yazmalıyım. Bir söylentiye göre Hz. İsa da burada bir müddet yaşamış. Ancak ziyaret ettiğimiz antik kilisenin görevlisi bunu reddedip, aslında burada St. Paul un müridi Aya Thekla nın yaşadığını söylüyor. Ama Silifke deki Aya Thekla ya atfedilen yaşam alanını bildiğim için buna da ihtiyatla bakmadan edemiyorum. Sonra Suriye nin üçüncü büyük kenti Humus a doğru yola çıkıyoruz. Malula daki antik kilisenin hediyelik eşya bölümünde aldığım ev yapımı şarabı deneyerek aldığımız yolun tadına doyamadığımı söylemeliyim. Humus un yakınındaki Hama Kenti nde Asi Irmağı nın üzerine kurulu Roma döneminden kalma su değirmenleri özellikle görülmeye değer. Bir şehir efsanesine göre değirmen döner iken çıkardığı seslerden esinlenerek, bir müzik makamı bulunmuş. Bu efsane doğrumudur bilmem ama, değirmenlerin bir ritmik melodi çıkarak döndüğünü de söylemeliyim. Humus dan Halep e doğru yola çıkıyoruz. ALTI YÜZ YILLIK TÜRK KENTİ Halep 4 milyon nüfusla Suriye nin 2. büyük kenti. Ama daha önemlisi farklı kültürlerin buluşmasını sağlayan bir mozaik. Süryani-Ermeni kiliseleriyle, Sünni-nüsayri camilerinin yan yana yükseldiği bir karışım demek daha doğru olur. Fantastik mimari yapısıyla dikkati çeken Halep Kalesi, yanı başındaki kapalı çarşı ile birlikte bin bir gece masallarından çıkmış gibi bir his yaratıyor. Ben Osmanlıyım diye haykırıyor adeta. Fiyatların ucuz olduğu çarşıda alışveriş yapmak da zevk veriyor insana. En az iki insandan birinin Türkçe konuştuğunu düşünürseniz, kendinizi bir güneydoğu kentinde hissediyorsunuz. Yani Halep de en az bir Urfa kadar Türk. Bu sözümü çok görmeyin. 600 yıl Türk kalmış bir kent, takdir edersiniz ki 80 yılda bu özelliğini kaybedemez. Ve yolculuğun sonuna geliyoruz. 50 km ötedeki sınıra doğru yolculuk başlıyor. Bu kez Bab-el Havva yı kolay geçince seviniyoruz. Ama ne kadar erken sevindiğimizi Türk gümrüğüne gelince hemen anlayıveriyoruz.
Türk gümrüğü otobüsümüzü bir kenara çekip, 4 saat boyunca didik didik arandıktan sonra, sıkı durun gereğinden çok fazla mazotu Türkiye ye soktuğu için otobüs şoförüne ceza kes iyor. Ve aklınıza Hani Suriye de petrol yoktu! sorusu takılarak Adana ya dönüyoruz.