DENIZLI TICARET ODASI IKI AYLIK HABER» FINANS» ARASTIRMA VE INCELEME DERGISI 58 DENIZLI TICARET ODASI YIL 06 SAYI 58 EYLÜL 2009 DENIZLI DE TURIZM SEKTÖRÜ TEKSTIL SEKTÖRÜNDE SAGLIK VARLIK BARISI YASASI SINIR KOMSUMUZ IRAK VE EKONOMISI IS SÖZLESMESININ ISVERENCE FESHI RÖPORTAJ» MUSA ÇELIKKOL
EYLÜL 2009 MERHABA Denizli Ticaret Odası Adına Yönetim Kurulu Başkanı Necdet Özer Genel Yayın Yönetmeni Yazı İşleri Müdürü Ali Rıza Tekin Genel Yayın Yönetmeni Mehmet Çağrı Sebzeci Yayın Kurulu Hikmet Alpaslan Ozan Özkan Argun Hadimlioğlu Mehmet Eyüpoğlu Fahri Doğramacı Gökhan Aydın Mehmet Kalkan Konsept Danışmanı İmran Eraslan Editörler Mehmet Yatkın Ozan Öner Özmen Yayın Koordinatörleri Mehtap Koç Mutlu Bayram Kreatif Direktör Mustafa Odabaşı Görsel Tasarım Moccnoz Design Studio www.moccnoz.com Yapım MÇS Fikir Sanat www.mcsfikirsanat.com Yazarlar Serpil Çoruhlu Akif Ercan Adnan Kaya Av. Turan Özen Baskı Ege Basım www.egebasim.com.tr Yazışma Adresi Oğuzhan Caddesi No:1 Denizli T. 0 258 261 19 39 F. 0 258 265 17 05 Dergimiz iki ayda bir yayımlanır. Dergide bulunan yazılar aksi belirtilmedikçe Denizli Ticaret Odası nın resmi görüşünü yansıtmaz. İmzalı makalelerdeki yazılar yazarına aittir. D enizli olarak, uzun yıllar başta Ankara merkezli siyaset olmak üzere birçok alanda yalnız kalmanın ve kendi ayaklarımızın üzerinde durmanın sıkıntılarını yaşadık. Evet, yaşanan bu sıkıntılar şehir olarak girişimci ruhumuzun ortaya çıkmasını sağladı ancak birçok alanda da hak ettiklerimizi alamadık. Ancak bu durum özellikle son yıllarda tamamen değişti. Öyle ki, bugün tüm Türkiye, Denizli nin başarılı lobi çalışmalarını konuşuyor. Denizli Platformu başta olmak üzere, yerel yönetimler ile sivil toplum örgütlerinin birlikte hareket etmesi sonucunda şehrimiz artık hak ettiklerini alıyor ve geleceğe güvenle bakıyor. Bunun en son örneğini, geçtiğimiz günlerde açıklanan Sektörel Teşvik Paketi ve Bölgesel Kalkınma Ajansı nın Denizli merkezli kurulması ile bir kere daha yaşadık. Denizli Lobisi tarafından yapılan başarılı çalışmaların ardından şehrimiz gerçekten de çok önemli kazanımlar elde etti. İşte biz de DTO Dergisi olarak, bu sayımızda Denizli nin kazanımlarını masaya yatırdık. Sizler için hazırlamış olduğumuz araştırma dosyalarımızda, Denizli Lobisi başta Bölgesel Kalkınma Ajansı olmak üzere Sektörel Teşvik Paketi'ni ve bu paketin Denizli ye kazandıracaklarını bulacaksınız. Yine Milletvekilimiz Mehmet Yüksel ile bu konuda yapmış olduğumuz söyleşi de sizleri bekliyor olacak. Türkiye de Denizli denildiği zaman akla gelen sektörlerden biri de hiç kuşkusuz turizm. Ancak bu sektörün şehir ekonomisine katkısı ne yazık ki istenilen seviyede değil. Bunun nedenlerini ve çözüm önerilerini değerli hocamız Prof. Dr. Mustafa Yılmaz sizler için kaleme aldı. Bu sayımızın röportaj konukları ise Esnaf ve Sanatkarları Odaları Birliği Başkanı Musa Çelikkol ile şehrimizin örnek ve başarılı işadamlarından Mustafa Kaynak... Uzun sözün kısası, bu sayımızda da yine dopdolu bir içerikle karşınızdayız. Önceki sayılarımızda olduğu gibi bu sayımıza da yoğun bir ilgi göstereceğinizi umuyorum. Gelecek sayımızda görüşmek ümidi ile hoşçakalın... GENEL YAYIN YÖNETMENI Eylül 2009 Denizli Ticaret Odası 1
BAŞYAZI NECDET ÖZER basyazı Baskan ın Kösesi DTO BASKANI Necdet Özer in Kaleminden Denizli Ticaret Odası olarak, DTO Dergisi nin yeni sayısı ile siz değerli üyelerimizle birlikte olmanın mutluluğunu yaşıyoruz. Geride bıraktığımız ay, Denizlimiz için sevindirici gelişmelerle doluydu. Bu gelişmelerden ilki, Teşvik Yasası nda değişikliğe giden düzenlemenin Resmi Gazete de yayımlanması ile birlikte ortaya çıktı. Hükümetimiz tarafından daha önce açıklanan Teşvik Yasası; Denizli, Aydın ve Muğla şehirlerini 2. Bölge çatısı altında buluşturmuştu. Ancak bu düzenleme, Denizli ve bölgedeki diğer iller için ciddi bir dezavantajı beraberinde getirmişti. Çünkü Ayfonkarahisar, Manisa ve Uşak gibi iller 3. Bölge de yer alıyor ve buralara 2. Bölge den taşınma suretiyle teşvik veriliyordu. Geride bıraktığımız ay, Denizlimiz için sevindirici gelişmelerle doluydu. Bu gelişmelerden ilki Teşvik Yasası nda yapılan değişiklikle oldu. Denizli Lobisi nin Ankara da yaptığı yoğun kulis çalışmalarının ardından Denizli yi olumsuz yönde etkileyen 2. Bölge den 3. Bölge ye taşınma teşviki iptal edildi. Bir diğer olumlu gelişme ise Kalkınma Ajansı nın Denizli de kurulması oldu. Ancak Denizli Platformu üyeleri, milletvekillerimiz ve yerel yöneticilerimizle birlikte Ankara da yaptığımız yoğun lobi çalışmaları sonuç verdi ve şehrimiz ekonomisini olumsuz yönde etkileyecek olan 2. Bölge den 3. Bölge ye taşınma teşviki iptal edildi. Ayrıca bölgeyi yakından ilgilendiren desteklenecek sektör sayısı da14 ten 25 e çıkartıldı. Kentimiz için yaşanan bir diğer kazanım ise Kalkınma Ajansı nda oldu. Bölgeler arası kalkınma farklılığını ortadan kaldırmaya yönelik olarak başlatılan bu projenin Denizli, Aydın ve Muğla yı kapsayan bölümünün merkezi Denizli oldu. Ancak burada önemli olan husus, Kalkınma Ajansı merkezinin Denizli olmasından yana, bölgenin gelişmesi ve sorunlarının çözümü açısından taşıdığı önem. Öyle ki, bu ajans sayesinde Güney Ege Bölgesi, birçok büyük projeye ev sahipliği yapacak. 2 Denizli Ticaret Odası Eylül 2009 www.dto.org.tr
EYLÜL 2009 BAŞYAZI Bu başarıdan dolayı Sayın Valimize, Sayın Belediye Başkanımıza, Denizli Platformu nda yer alan sivil toplum kuruluşlarına ve milletvekillerimize teşekkürlerimi sunuyorum. DTO olarak, Ziraat Bankası ile yapmış olduğumuz anlaşma sonucu üyelerimize sağladığımız cazip kredi imkanından pek çok üyemizin faydalandığını görüyoruz. Umuyoruz ki, ekonomik krizden ciddi şekilde etkilenen ve kredi imkanından faydalanan işletmelerimiz, yaşadıkları ekonomik darboğazdan bir an önce kurtulur ve kredi yoluyla elde ettikleri rahatlığın devamlılığını sağlarlar. Ekonomik veriler, son aylarda kentimiz ekonomisinin daha iyiye doğru yol aldığını gösteriyor. Özellikle son dönemdeki projelerin hayata geçmesi ile birlikte iş dünyası olarak gelecek günlere daha güvenle bakacağız. Denizli olarak, özellikle son dönemlerde başarılı lobi çalışmalarının meyvelerini toplamaya başladık. Tek yürek olarak sesimizi duyurabildiğimiz ve birbirimize destek olabildiğimiz her yerde başarıyı yakalama şansımız ikiye katlanıyor. Biz de Denizli Ticaret Odası olarak her daim kent ekonomisini canlandırmak için proje üretmeye devam ediyoruz. Denizli olarak tek yürek olarak sesimizi duyurabildiğimiz ve birbirimize destek olabildiğimiz her yerde başarıyı yakalama şansımız ikiye katlanıyor. Biz de her daim kent ekonomisini canlandırmak için proje üretmeye devam ediyoruz. Sözlerime burada son verirken, değerli üyelerimizin Ramazan Ayı'nı ve gelecek olan Ramazan Bayramı'nı en içten dileklerimle kutlarım. DTO BASKANI Necdet Özer Eylül 2009 Denizli Ticaret Odası 3
İÇİNDEKİLER EYLÜL 2009 06 11 18 06 14 08 15 16 Eylül / Ekim 2009 DENİZLİ LOBİSİNİN BÜYÜK BAŞARISI KALKINMA AJANSI İLE SAĞLANAN AVANTAJ İŞBİRLİĞİMİZİN EN GÜZEL ÖRNEĞİ KALKINMA AJANSININ KAPSADIĞI İLLER RÖPORTAJ MEHMET YÜKSEL GÜNEY EGE KALKINMA AJANSI BÖLGESEL AJANSLARIN GÖREVLERİ GELİŞMİŞLİK FARKI EN AZA İNECEK DÜNYADA KALKINMA AJANSLARI RÖPORTAJ MUSA ÇELİKKOL DENİZLİ'DE TURİZM SEKTÖRÜ SAĞLIK TURİZMİ KENTİN DÖRT BİR YANINDA TURİZM DENİZLİ'DE KENT MÜZELERİ 06 07 08 09 12 14 24 15 16 18 20 25 26 28 Geçtiğimiz aylarda açıklanan Teşvik Yasası nın Resmi Gazete de yayımlanmasından önce yapılan başarılı lobi çalışmalarının ardından Yasa'da yapılan değişiklikler ve Yeni Teşvik Yasası. Denizli, Aydın ve Muğla illerinde kalkınma hamlesini gerçekleştirebilmek amacıyla kurulan Güney Ege Kalkınma Ajansı ve ajansın lideri Denizli. Sanayisi ile dünyanın gözlerini üzerine çekmeye başaran Ege Bölgesi nin incisi Denizli de turizm sektörünün dünü, bugünü, yarını ile sektörde yaşanan sorunlar ve çözüm yolları. Denizli Milletvekili Mehmet Yüksel ile ekonomik krizin Denizli ye yansımaları ve Kalkınma Ajansı nın Denizli ye getirecekleri ile ilgili söyleşi. 4 Denizli Ticaret Odası Eylül 2009 www.dto.org.tr
İÇİNDEKİLER EYLÜL 2009 40 66 48 24 54 MUSTAFA KAYNAK İLE SÖYLEŞİ VARLIK BARIŞI YASASI IRLIGANLI NARI IRLIGANLI BELEDİYE BAŞKANI İLE SÖYLEŞİ İŞ DÜNYASINDAN KISA KISA IRAK EKONOMİSİ TÜRKİYE-IRAK İLİŞKİLERİ TÜRKİYE İÇİN ÖNEMLİ BİR PAZAR TOBB-HABER İŞ SÖZLEŞMELERİNİN İŞVERENCE FESHİ EBIC'TEN DUYURULAR TEKSİT SEKTÖRÜNDE İŞÇİ SAĞLIĞI YURTDIŞI İŞ TALEPLERİ 30 40 48 66 34 43 44 52 54 58 62 53 70 Bembeyaz travertenlerin hemen yamacında bulunan Denizli nin şirin ilçesi Irlıganlı topraklarından dünyaya açılan Hicaz Narı nın hikayesi... Tekstil, mermer, metal ve akaryakıt sektörlerindeki başarılarının yanı sıra yaptırdığı okullarla da adından söz ettiren başarılı iş adamı Mustafa Kaynak ile söyleşi. Yıllar boyu yaşadığı İç ve dış savaşların üzerinde bıraktığı etkileri silmeye çalışan Irak ın son yıllardaki ticaret atağı ve Türk yatırımcılarına tavsiyeler. Tekstil sektöründe kanun koyucu tarafından işverenlere, işçilerinin sağlığını koruma konusundaki yükümlülükleri. Eylül 2009 Denizli Ticaret Odası 5
HABERLER SEKTÖR DOSYA MEKAN RÖPORTAJ EKONOMİ GEZİ MARKA E-TİCARET hazırlayan» mehmet yatkın dosya Denizli nin yüzü güldü Denizlili yerel yöneticiler ile çeşitli oda ve dernek başkanlarının Ankara da yaptığı başarılı lobi çalışmaları sonucunda, teşvikte desteklenen sektör sayısı 14 ten 25 e çıktı. Ayrıca 2. Bölge den 3. Bölge ye taşınma teşviki de iptal edildi. Denizli Lobisi nin Büyük Basarısı Geçtiğimiz 3 aylık dönem, Denizli için kazanım ayları olarak kayıtlara geçti. İlk kazanım, Yeni Yatırım Teşvik Yasası nın Resmi Gazete de yayımlanmasıyla birlikte ortaya çıktı. Daha önce Yatırım Teşvik Yasası açıklanmış ve Denizli, Aydın ve Muğla şehirleri ile 2. Bölge adı altındaki bir çatıda buluşturulmuştu. Bu yapı, Denizli ve bölgedeki diğer iller için dezavantaj olarak görünüyordu. Çünkü Ayfonkarahisar, Manisa ve Uşak gibi iller 3. Bölge de yer alıyordu ve buralara 2. Bölge den taşınma suretiyle teşvik verilecekti. Denizli Lobisi nin Kararlı Çalışmaları Sonuç Verdi Yasanın ilk hali, 2005 yılında çıkartılan 5084 sayılı Teşvik Yasası na benziyordu. Bu yasa, Denizli nin komşuları olan Uşak ve Afyonkarahisar illerini teşvikten Denizli ve bölgeyi yakından ilgilendiren desteklenecek sektör sayısı 14 ten 25 e çıkarıldı. yararlandırırken, özellikle son ekonomik krizden ciddi şekilde etkilenen ve üretimini güçlükle sürdürmekte olan Denizli ye hiçbir katkı sağlamamıştı. Dolayısıyla Denizli, komşuları ile haksız bir rekabet içerisine sürüklenmişti. Denizli yi son derece olumsuz etkileyecek olan bu Yasa nın Bakanlar Kurulu ndan geçip Resmi Gazete de yayımlanmasından önce Denizli Platformu üyeleri, Denizli milletve- 6 Denizli Ticaret Odası Eylül 2009 www.dto.org.tr
EYLÜL 2009 DOSYA killerinin de desteğini alarak yoğun bir Ankara mesaisi yaparak lobi çalışmalarını başlattı. Bu çalışmalar kapsamında, özellikle 2. Bölge den 3. Bölge ye yatırım teşvikinin uygulanmaması ve sektörel bazda teşvik kapsamının daha da genişletilmesi istendi. Yatırım Teşvik Yasası yürürlüğe girdiğinde Denizli nin istediği 2. Bölge den 3. Bölge ye taşınma teşviki iptal edildi. Ayrıca Denizli ve bölgeyi yakından ilgilendiren desteklenecek sektör sayısı 14 ten 25 e çıkarıldı. Başkan Necdet Özer: Mağduriyeti Ortadan Kaldırmaya Çalıştık Denizli Platformu Dönem Sözcüsü ve Denizli Ticaret Odası Başkanı Necdet Özer; Teşvik Yasası ndaki düzenlemeleri değerlendirdi. Yasa da Denizli ve bölge için oluşabilecek mağduriyeti gidermek için çalıştıklarını ifade eden Başkan Necdet Özer, Yasanın ilk halinde, yatırım teşviki kapsamında 2. Bölge de yer almamız, ilimizde kümelenmiş olup da bazı sektörlerin kapsam içine alınmaması ve 1. ve 2. Bölge de tekstil konfeksiyon, deri ve deri mamulleri sektörlerinin 3. ve 4. Bölge ye taşınma teşviki söz konusuydu. Bu durum, komşu illerimiz olan Manisa, Afyonkarahisar ve Uşak gibi illerin 3. Bölge de yer alması nedeniyle ilimize yapılacak yatırımlar yönünden olumsuz görünmekteydi. Denizli olarak yaptığımız girişimlerde, hem taşınma teşvikinin sadece 4. Bölge de olmasını, hem de bölgemizin ve ilimizin sektörler bazında daha fazla sektörlerle desteklenmesini istedik. dedi. Yeni Düzenleme ile 14 Olan Sektör Desteği 25 e Çıktı Resmi Gazete de yayımlanan karara göre, artık taşınma işleminin sadece 4. bölgelere yapılacağını anlatan Özer, Yatırım teşvikindeki değişikliklerde isteğimiz doğrultusunda 3. Bölge ye taşınmanın iptal edildiğini gördük. Bu, bizim için olumlu bir gelişme. Komşularımızla yaşayabileceğimiz haksız rekabet böylece giderilmiş oldu. Ayrıca sektörler bazında da yeni sektörlerin ilave edildiğini görmekteyiz. Yasa ilk çıktığında 14 sektöre destek verilirken, son değişiklikle birlikte sektör sayısı 25 e çıkarıldı dedi. Resmi Gazetede yayınlanan kararı değerlendiren Denizli Paltformu Sözcüsü Necdet Özer, Yatırım teşvikindeki değişikliklerde isteğimiz doğrultusunda 3. Bölge ye taşınmanın iptal edildiğini gördük. Bu bizim için olumlu bir gelişme. Komşularımız ile aramızdaki haksız rekabet böylece giderilmiş oldu şeklinde konuştu. Kalkınma Ajansı ile saglanan avantaj Avrupa Birliği ne üyelik müzakerelerinin yürütüldüğü bu dönemde, özellikle bölgesel farklılıkların azaltılarak bölgeler içinde dengesizliklerin giderilmesi ve bölgeler arası gelişmişlik farklılıklarının azaltılması açısından son derece önemli. Bu gelişmişlik farklılığını ortadan kaldırmanın en önemli unsurlarından biri de kalkınma ajansları. Yatırımların Başlaması için Krizin Etkilerinden Kurtulmalıyız Ege Bölgesi nin En Gözde Ili: Denizli Bakanlar Kurulu nun Türkiye de 55 ili kapsayacak 15 ayrı merkezde yeni kalkınma ajansları kurulmasına ilişkin kararında Aydın ve Muğla nın aralarında bulunduğu Kalkınma Ajansı nın liderliği Denizli ye verildi. Teşvik Yasası nı krizden bağımsız düşünmemek gerektiğini ifade eden Başkan Özer, Teşvik Yasası ile hemen yarın yatırımlar başlayacak değil. Önce krizin etkisinden kurtulmamız gerekiyor dedi. Başkan Özer, Denizli Platformu ve iş dünyası olarak teşvikle ilgili düşünceleri hakkında ise şunları söyledi: Evet taleplerimizin bazıları dikkate alınarak teşvik kapsamına alındı. Bunlar sevindirici gelişmeler. Ancak vurgulamak istediğimiz nokta şu: Yürürlüğe giren yeni Teşvik Yasası ile hemen yarın yeni yatırımlar başlayacak değil. Yatırım teşvikini, programımıza almış bulunuyoruz. Fakat tüm dünyayı saran küresel krizin etkisinden kurtulmamız ve mevcut işletmelerimizin soluk alması gerekiyor. Bugün kapasitemizin ne yazık ki yarısını kullanmaktayız. Krizden kurtulup, kapasitemizi tam anlamıyla kullanabilirsek, yeni yatırımlar için soluklanmaya fırsat bulabileceğiz. Üretim yapmaya çalışan ve hali hazırda işletmelerini ayakta tutmaya çalışan KOBİ lerimiz teşvik bekliyor. Eylül 2009 Denizli Ticaret Odası 7
HABERLER SEKTÖR DOSYA MEKAN RÖPORTAJ EKONOMİ GEZİ MARKA E-TİCARET dosya hazırlayan» mehmet yatkın Bölgesel Kalkınma Ajansı Denizli nin Temmuz ayındaki bir diğer kazanımı da Bölgesel Kalkınma Ajansı nın merkezinin Denizli ye kazandırılması oldu. Vali Yavuz Erkmen, Belediye Başkanı Nihat Zeybekci, milletvekilleri ve Denizli Platformu üyelerinin başarılı çalışmaları sonucunda Denizli, Aydın ve Muğla yı kapsayan Kalkınma Ajansı nın merkezi olarak Denizli seçildi. Bu iki gelişme şehrimizin yoğun lobiciliğinin meyvelerini toplamaya başladığını açıkça gösterdi. Bölgesel Kalkınma Ajansı nın Yönetim Kurulu üyelerinden biri de Denizli Ticaret Odası Başkanı Necdet Özer oldu. Kalkınma Ajansı nın merkezinin Denizli olması için ciddi lobi çalışmaları yürüttüklerini kaydeden DTO Başkanı ve Platform Sözcüsü Necdet Özer, Kalkınma Ajansı ile ilgili çalışmalarımız sonucunda emeklerimiz boşa gitmedi. Bu, Denizli ve bölgenin geleceği açısından son derece önemliydi. Bu başarıdan dolayı başta Sayın Valimiz Yavuz Erkmen e, Sayın Belediye Başkanımız Nihat Zeybekci ye, Denizli Platformu nda yer alan sivil toplum kuruluşlarına ve Sayın Denizli milletvekillerimize teşekkür ediyorum. Denizli ve bölgemize hayırlı olsun şeklinde konuştu. Kalkınma Ajansı Bölgesel Gelişmeyi Hızlandıracak Kalkınma Ajansı nın bölgesel gelişmeyi hızlandıracağını, kaynakların yerinden ve etkin kullanımını sağlayacağını ifade eden Başkan Necdet Özer, Kalkınma Ajansı nı yıllardır ifade ediyorduk. Ajansların, bölgenin kendi ürettiği projelerin önceliklerinin belirlenmesi için altyapı olduğunu düşünüyorum. Artık bölgenin ekonomik, sosyal ve kültürel yönden planlanması ve programlanması, bu kalkınma ajansı çerçevesinde gerçekleştirilecek ve daha güzel projeler üretilebilecek. Ortak sinerji ile ülkemize daha fazla katma değer sağlanacak dedi. Kalkınma Ajansları Ülke Genelinde 1 Milyar Lira Kaynak Kullandıracak Hükümetin büyük bir önem verdiği proje kapsamında hayata geçirilen kalkınma ajanları, sosyo ekonomik kalkınma girişimlerini başlatmak ve desteklemek, bölgesel gelişmişlik farklarını azaltarak, bölgelerin ulusal kalkınma ve rekabet gücüne katkılarını artırmak amacıyla faaliyet gösterecekler. Bütün ajanslar, kurumsal gelişimlerini tamamlayıp, tam olarak faaliyete geçtiğinde kullandırabilecekleri kaynağın 1milyar Lira ya ulaşacağı hesaplanıyor. Kalkınma Ajansları, bölgesel gelişmeyi hızlandırarak, kaynakların yerinden ve etkin kullanımını sağlayacak. Bütün kalkınma ajansları, kurumsal gelişimlerini tamamlayıp, tam olarak faaliyete geçtiğinde ülke genelinde kullandırılacak kaynağın büyüklüğü 1 milyar TL ye kadar ulaşacak. Isbirligimizin en güzel örnegi Denizli, Muğla ve Aydın ın bugüne kadar çok iyi ilişkiler kurduğunu ve birçok problemlerinin aynı olduğunu belirten Vali Yavuz Erkmen, Kalkınma Ajansı, bu ilişkileri çok daha sıkılaştırıp ileriye götürerek, yeni projeler üretip bölgenin potansiyelinin daha iyi şekilde değerlendirilmesi açısından güzel bir araç olacaktır. İlk yaptığımız, Yönetim Kurulu toplantısında da bu birliğimizin ve bundan sonra yapacaklarımızın güzel örneklerini sergiledik şeklinde konuştu. 8 Denizli Ticaret Odası Eylül 2009 www.dto.org.tr
EYLÜL 2009 DOSYA KALKINMA AJANSLARI NIN KAPSADIGI iller Aydın Denizli ve Muğla nın bağlı olduğu Kalkınma Ajansı nın merkezi olarak Denizli açıklandı. Karara göre; yurt çapında kurulacak olan Kalkınma Ajansı nda Düzey 2 Bölgesi kapsamında yer alan iller ise şöyle: İstanbul; Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, Balıkesir, Çanakkale; İzmir, Aydın, Denizli, Muğla, Afyon, Kütahya, Manisa, Uşak; Bilecik, Bursa, Eskişehir, Bolu, Düzce, Kocaeli, Sakarya, Yalova; Ankara, Karaman, Konya; Antalya, Burdur, Kalkınma ajanslarının, bölgesel gelişme stratejilerine uygun olarak kırda ve kentteki bütün kesimlere yarar sağlaması hedefleniyor. Bu arada, Denizli merkezli Bölgesel Kalkınma Ajansı, faaliyetlerini ilk etapta Denizli Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (DETKİB) binasında hayata geçirecek. Yatırım Teşviki ile İlgili Notlar: İstanbul hariç olmak üzere, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından İhtisas Organize Sanayi Bölgesi oluşturulan yatırım konuları, ilgili bölgede seçilmiş Isparta, Adana, Mersin, Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye; Aksaray, Kırıkkale, Kırşehir, Niğde, Nevşehir,Kayseri, Sivas, Yozgat; Bartın, Karabük, Zonguldak, Çankırı, Kastamonu, Sinop, Amasya, Çorum, Samsun, Tokat; Doğu Karadeniz de Artvin, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize, Trabzon; Bayburt, Erzincan, Erzurum, Ağrı, Ardahan, Iğdır, Kars; Bingöl, Elazığ, Malatya, Tunceli Bitlis, Hakkari, Muş, Van; Adıyaman, Gaziantep, Kilis, Diyarbakır, Şanlıurfa, Batman, Mardin, Şırnak, Siirt. sektörler arasında yer almasa dahi, bölgede uygulanan desteklerden yararlanır. Denizyolu ile yük ve/veya yolcu taşımacılığına yönelik yatırımlar 2. Bölge'de uygulanan desteklerden, havayolu ile yük ve/veya yolcu taşımacılığına yönelik yatırımlar 1. Bölge'de uygulanan desteklerden yararlanır. Havayolu taksi işletmeciliği yatırımları teşvik edilmez. Özel sektör tarafından yapılacak şehirlerarası yük ve/veya yolcu taşımacılığına yönelik demiryolu yatırımları ile şehir içi yük taşımacılığına yönelik demiryolu yatırımları tüm bölgelerde teşvik edilir. Ulusal düzeyde DPT tarafından koordine edilecek ajanslar, yerel yönetimlerin planlama çalışmalarına teknik destek sağlayacak. Ayrıca bölge plan ve program uygulanmasını sağlayıcı projelere destek olacak, bölgenin kırsal kalkınmasına katkıda bulunacak. Kalkınma Ajansları bölgede kamu, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları tarafından önemli görülen projeleri yürütecek. Ajanslar kurum ve kuruluşlar arası işbirliğini geliştirecek. Birden fazla bölgede taşımacılık yapılması durumunda vagon teminine yönelik harcamalar faaliyet gösterilen alanda gelişmişlik düzeyi en düşük olan bölgenin desteklerinden faydalanır. Jeotermal enerji veya enerji santralleri, atık ısısı ile konut ısıtma/soğutma yatırımları bulunduğu bölgede uygulanan desteklerden yararlanır. Avrupa Kömür-Çelik Topluluğu Anlaşması kapsamına giren yatırımlar desteklerden yararlanamaz. Gıda ürünleri ve içecek imalatı yatırımlarından; pirinç, bulgur, ev hayvanları için hazır yem, balık unu, balık yağı, balık yemi, ekmek, kek, gofret, rakı ve bira üretimine yönelik komple yeni ve tevsi yatırımları, kuru yemiş, turşu, linter pamuğu, çay ve fındık üretimine yönelik komple yeni ve tevsi yatırımlar, hazır çorba ve et suları ve müstahzarları üretimleri ile tahıl ve baklagil tasnif ve ambalajlanması yatırımları teşvik kapsamındaki bölgesel ve sektörel desteklerden yararlanamaz. Derinin tabaklanmasına yönelik yatırımlar sadece organize sanayi bölgelerinde teşvik edilir. Tekstil sektöründe; kütlü pamuk işleme yatırımları teşvik edilmez.sentetik elyaf ve sentetik iplik üretimine yönelik komple yeni tevsi, entegrasyon cinsindeki yatırımlar teşvik edilmez. İplik ve dokuma (yün ipliği, akıllı ve çok fonksiyonlu teknik tekstil, halı, tafting, dokunmamış-örülmemiş kumaş, çuval hariç) konularında sadece modernizasyon cinsindeki yatırımlar teşvik edilir. Teşvik Edilmeyecek Yatırım Konuları A. Tarım ve Tarımsal Sanayi Öğütülmüş tahıl ürünleri, nişasta ve nişastalı ürünler ve hazır hayvan yemleri imalatı (pirinç, bulgur, ev hayvanları Bakanlar Kurulu nun Kalkınma Ajansları kurulmasına ilişkin kararı, Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Kararda en çok dikkat çeken Denizli, Aydın ve Muğla nın da aralarında bulunduğu Kalkınma Ajansı nda liderliğin, ilimize verilmesi oldu. Böylece Denizli, bölgesinin liderliğini yapacak. Eylül 2009 Denizli Ticaret Odası 9
HABERLER SEKTÖR DOSYA MEKAN RÖPORTAJ EKONOMİ GEZİ MARKA E-TİCARET dosya hazırlayan» mehmet yatkın için hazır yemler, balık yemi ve entegre hayvancılık yatırımları içerisindeki yem üretimi hariç) Bisküvi, Yufka ve kadayıf, Makarna, irmik, şehriye, kuskus v.b. ürünler, Dışarıya yemek hizmeti sunan işletmeler (hazır yemek), Küp şeker, Bitkisel üretim (seracılık, kültür mantarı yetiştiriciliği ve entegre hayvancılık yatırımları içerisindeki yem bitkileri yetiştiriciliği hariç), Bölgesel yatırımlar kapsamında teşvik edilecek entegre hayvancılık yatırımları ve şartlı desteklenecek hayvancılık yatırımları dışındaki hayvancılık yatırımları, B. İmalat ve Madencilik Yatırımları 1/8/1996 tarih ve 22714 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Türkiye Cumhuriyeti ve Avrupa Kömür Çelik Topluluğu Arasında Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğunu Kuran Andlaşmanın Yetki Alanına Giren Ürünlerin Ticareti ile İlgili Anlaşma Eki ürün listesinde yer alan ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar, Tuğla ve kiremit üretimine yönelik modernizasyon cinsi dışındaki yatırımlar, Kamu kurum ve kuruluşları ile yapılanlar da dahil olmak üzere rödovanslı madencilik yatırımları, Kütlü pamuk işleme yatırımları, Sentetik elyaf ve sentetik iplik üretimine yönelik komple yeni, tevsi ve entegrasyon cinsindeki yatırımlar, İplik ve dokuma (yün ipliği, akıllı ve çok fonksiyonlu teknik tekstil, halı, tafting, dokunmamış ve örülmemiş kumaş, çuval hariç) konularında modernizasyon yatırımları haricindeki yatırımlar teşvik edilmeyecek yatırım konularındandır. C. Hizmet Sektörü Hükümetin 0 kilometre dediği Teşvik Sistemi, Türkiye yi 4 bölgeye ayırıyor. Yeni Teşvik Paketi nde 6 aylığına 500 bin yeni işçi alınacak ve bunun maliyeti 2.5 milyar Lira yı bulacak. Açıklanan sektörler arasında en dikkat çeken ise 1 milyar TL ile LCD yatırımı. Bölgesel desteklerden yararlanacak yatırımlar, bölgesine göre vergi indirimi, sigorta primi, işveren hissesi desteği, yatırım yeri tahsisi ve faiz desteği gibi desteklerden de yararlanacak. Pakete yeni eklenen sektörler Hükümet, Teşvik Paketi nin ana unsurlarını değiştirmedi ancak özel sektörün talepleri doğrultusunda il ve bölgelerde teşvik desteği verilecek sektörlere yenilerini ekledi. Yeni eklenen sektörler, Batı dan Doğu ya kadar neredeyse tüm illerde teşvik ediliyor. İlk çıkan Teşvik Yasası nda açıklanan teşvik edilecek sektörler arasında yer almayan tekstil, döşemelik parke ve sunta imalatı, öğrenci yurtları, radyo televizyon haberleşme cihazları ve su ürünleri yetiştiriciliği de teşvik edilecek sektörler arasına eklendi. Bu sektörler neredeyse tüm illerde teşvik kapsamına alındı. Hükümetin teşvik listesine tekstil sektörü dışında eklediği sektörler özel sektöre de sürpriz oldu. Okul öncesi eğitim, ilköğretim, lise, yüksekokul, üniversite, yükseköğretim ve teknik ve mesleki öğretim dışında kalan eğitim yatırımları ile yetişkinlerin eğitilmesine yönelik (özel kurslar, dershaneler vb) yatırımlar, Hastane yatırımları, tıp merkezleri, diyaliz merkezleri, tahlil laboratuvarları ve manyetik görüntüleme merkezleri dışında kalan sağlık yatırımları, Oteller, tatil köyleri, apart oteller, dağ (yayla) evleri dışında kalan turizm konaklama tesisleri, Ulusal çaptaki günlük gazete basım hizmetleri, televizyon ve radyo yayıncılığı dışındaki basın ve yayın yatırımları, Kayıt amaçlı stüdyo yatırımları Konut üretimi ve müteahhitlik hizmetleri yatırımları, Hükümet olarak alınan teşvik tedbirleri; kalkınma ekonomisinin bir parçası olarak kıt kaynakların en verimli kullanımını, tasarruf tedbirlerini, ihracat ve döviz gelirlerinin artırılmasını amaçlıyor. 10 Denizli Ticaret Odası Eylül 2009 www.dto.org.tr
EYLÜL 2009 DOSYA Yolcu ve yük taşımacılığına yönelik otobüs ile çekici ve treyler yatırımları (Belediyelerin yapacakları yatırımlar hariç), Hipermarket, ticaret merkezi, alışveriş merkezi ve otopark yatırımları dahil toptan ve perakende ticarete yönelik yatırımlar, Kara taşıtları bakım, onarım ve servis istasyonu yatırımları, Petrol ürünleri (LPG dahil) dağıtım yatırımları, özel akaryakıt istasyonu yatırımları Özel karayolları dinlenme tesisi yatırımları, Lokantalar, Yat ithali yatırımları, Taşıt kiralama yatırımları, Özel çamaşırhane ve halı yıkama yatırımları, Sınai üretim tesisleri ile altyapı yatırımlarının otomasyonu dışında yapılacak diğer otomasyon yatırımları, Yazılım, araştırma ve geliştirme faaliyetleri hariç olmak üzere gayri menkul kiralama ve iş faaliyetleri, Finansal kiralama faaliyetleri hariç olmak üzere mali aracı kuruluşların yatırımları, Gösteri merkezi yatırımları, Kapalı alanı 500 metrekarenin altında metrekare kapalı alanına sahip olan soğuk hava deposu yatırımları, Hedef; Krizin Etkilerini En Aza İndirgemek Tüm dünyayı etkisi altına alan ekonomik krizin etkilerini en aza indirgemek amacı ile çalışmalarına devam eden Hükümet açıklamış olduğu Teşvik Paketi ni daha sonra revize ederek bu konudaki çalışmalarına devam ediyor. Uzmanlar tarafından, özellikle son düzenleme ile birlikte ülkede yaşanan ekonomik durgunluğun ciddi oranda ortadan kalkacağı tahmin ediliyor. Hiç kuşkusuz bu çalışmalardan sanayi kenti olan Denizli de yakından etkileniyor. Son ekonomik rakamlar, Denizli deki ekonomik durumun her geçen gün düzelmeye doğru gittiği yönünde. Teşvik Sistemi ni 4 başlık altında toplamak mümkün. 1. Bölgesel gelişmişlik farklılıklarını azaltmak. 2. Rekabet gücünü artıracak yatırımlara destek olma 3. Sektörel kümelenmeyi desteklemek. 4. Ekonomik kriterleri öne çıkarmak. Hangi sektörler tesvik edilecek? Bakanlar Kurulu tarafından yayınlanan kararnameye göre Aydın, Muğla ve Denizli nin aralarında bulunduğu 3 kente su ürünleri tekstil, deri, parke, sunta, bakır, tel, metalik olmayan mineral ürün, beton, çimento, radyo-televizyonhaberleşme teçhizatı imalatı, motorlu taşıt yan sanayi, motosiklet - bisiklet ve mobilya sektörlerinde teşvik verilecek. Hükümet tarafından açıklanan Teşvik Paketi ne göre yatırımların yararlanacağı teşvik unsurları, yatırımın yapıldığı bölgeye göre değişiyor. Pakette, yatırım yapılacak yerler 4 ayrı bölge bünyesinde değerlendiriliyor.rpıldığı yer hangi bölgede yer alıyorsaanıyor. Eylül 2009 Denizli Ticaret Odası 11
HABERLER SEKTÖR DOSYA MEKAN RÖPORTAJ EKONOMİ GEZİ MARKA E-TİCARET röportaj hazırlayan» mehmet çagrı sebzeci MEHMET YÜKSEL Kalkınma Ajansı, Denizli Için Bir Sanstır Bölgesel Kalkınma Ajansı nın Denizli merkezli kurulması yönünde ciddi çalışmalar yaptıklarını ifade eden Denizli Milletvekili Mehmet Yüksel, Bölgesel Kalkınma Ajansı nın Denizli nin kalkınması ve gelişimi açısından son derece önemli olduğunu ifade etti. Denizli Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı iken, 22 Temmuz Genel Seçimleri nde milletvekilliğine aday olan ve 23. Dönem Denizli Milletvekili olarak Meclis e giren Mehmet Yüksel ile ekonomik krizi ve Kalkınma Ajansı nın Denizli ye katkılarını konuştuk. Tüm dünyayı etkisi altına alan ekonomik krizin ülkemiz ve Denizli Ekonomisi ne etkileri ne düzeyde oldu? Tüm dünya, ekonomik anlamda ciddi bir sınavdan geçiyor. Gelişen ve hızla yükselen üretime dayalı trend, dünya ölçeğinde hızını kesmiş ve yeni bir sürece girmiş durumda. Artık dünya pazarlarında yeni bir yapılanma söz konusu. İşletmeler de bu durum karşısında kendi ayakları üzerinde durmaya çalışıyor. Ekonomik veriler ve göstergelerde de önemli ölçüde Denizlili sanayici ve işadamları, girişimci yönleri ile her zaman kendi ayakları üzerinde durmayı başarmıştır. İhracat rakamları, Denizlili işadamlarının bu krize karşı da yine büyük bir direnç gösterdiklerini ortaya koymaktadır. düşüşler yaşanıyor. Dünya ekonomisinde görülen bu kriz, yüzyılda bir görülen ender krizlerden biri. OECD Raporu na göre; 2009 yılında dünya ticareti %13 oranında küçülecek. Yaşanan kriz karşısında kaybedilecek servetin 50 55 trilyon Dolar civarında olacağı hesaplanıyor. Bu rakam, neredeyse dünyanın bir yıllık üretimine eş değer. Tüm dünyada bu gelişmeler yaşanırken, ülkemizin de etkilenmemesini beklemek elbette anlamsız olur. Ancak başta ABD olmak üzere, tüm AB ülkeleri ve Uzakdoğu ülkeleri cari açıkta, bütçe açığında, büyümede, kapasite kullanımında ve finans kurumlarında ciddi sıkıntılar yaşarken, ülkemizdeki finansal kurumları güçlü yapılanmalarıyla ayakta kalmayı başardılar. Fakat diğer konularda ülke olarak bu krizden nasibimizi aldık. Hükümetimizin yaptığı stratejik çalışmalar, bu süreci daha kolay atlatmamıza zemin hazırladı. Denizli ye baktığımızda ise gerek genel gerekse sektörel anlamda çok ciddi sancılar yaşandı ve ekonomik krizden önemli ölçüde etkilenildi. İstatistiki rakamlara bakıldığında, Denizli ihracat bakımından çok önemli bir yere sahip. Öyle ki, küresel krizin başlamasına rağmen, ihracat rakamlarından da anlaşılacağı üzere Denizlili ihracatçılar çok büyük direnç gösterdi, göstermeye de devam ediyor. Biz de sanayicilerimizin bu zor zamanlarında yanlarında olmaya çalışıyor ve onlara destek olabilmek için çeşitli alternatifler aramaya devam ediyoruz. Hükümet tarafından krizin etkilerini azaltmak amacıyla çıkartılan Teşvik Yasası Denizli'de oldukça tartışıldı. Bu tartışmalar ile ilgili olarak neler söyleyeceksiniz? Öncelikli olarak teşvikten ne anladığımıza bakmamız lazım. Aslında teşvik denildiğinde, yeni üretime ve yeni istihdama verilen destek anlaşılır. Bu konuda Türkiye ve Denizli olarak beklentilerimiz ise, bu desteğin mevcutta var olan işletmelere yapılması 12 Denizli Ticaret Odası Eylül 2009 www.dto.org.tr
EYLÜL 2009 RÖPORTAJ SiViL TOPLUM ÖRGÜTLERiMiZiN DESTEKÇiSiYiM Siz bir önceki dönemde Denizli Ticaret Odası nın başındaydınız. Denizli Ticaret Odası nın son dönemdeki çalışmaları ile ilgili neler söyleyeceksiniz? Denizli Ticaret Odası, ilimizin sorunlarına hakim ve çözüme ilişkin strateji geliştiren bir konumdadır. Gerek son dönemde gerekse daha önceki zamanlarda ilimizde olduğu gibi Türkiye genelinde de diğer odalara örnek ve mevcut işletmelerimizin ayakta kalarak bu kriz sürecinde varlıklarını devam ettirmeleridir. Ancak kamuoyunda teşvik tartışmaları, teşvik verilen sektörlerden ziyade, hangi bölgelere verildiği ile ilgili olarak yapıldı. Bu tartışmaların sonucu değiştirmeyeceği de kısa bir süre içerisinde anlaşıldı. Biz de sektörlerin sayısının artırılması konusunda sivil toplum örgütlerimizle ortak akıl ve lobi çalışması yaparak, teşvik kapsamındaki sektör sayısı 14 iken bu sayıyı 25 e çıkartmayı başardık. Daha detaylı incelendiğinde 25 olan sektör sayısının alt sektörleriyle birlikte yüzlerce değişik yatırım alanını ifade ettiği kolaylıkla görülecektir. Denizli olarak en büyük özelliğimiz, krizleri fırsata dönüştürebilme kabiliyetimizin olmasıdır. teşkil edecek çalışmalara imza atmıştır. Odamız, sahip olduğu bu özelliği ile göğsümüzü kabartmakta, iş alemine yön göstermekte, ilimizin gelişmesine ışık tutmaktadır. Bu vesileyle Denizli Ticaret Odası Başkanımız Necdet Özer e, Oda Yönetimi ne ve Meclisi üyelerine çalışmalarında üstün başarılar diliyorum. Başta Denizli Ticaret Odası olmak üzere tüm sivil toplum örgütlerimizin yanlarındayım ve destekçileri olmaya devam edeceğim. Peki bu konu ile ilgili olarak bazı illerin bölgelerinin değiştiği yönünde haberler söz konusu. Bu konuda neler söyleyeceksiniz? Bazı illerin milletvekilleri veya üst düzey yöneticilerin devreye girerek, Sayın Bakan'la ve ilgili başkan ve genel müdürlerle görüşerek bölgelerini değiştirttikleri yönündeki iddialar doğruyu yansıtmamaktadır. Bölgelerin belirlenmesindeki ölçü, 2001 yılında hazırlanan bölgesel kalkınma ajanslarını meydana getiren illerin kümelenmeleridir. 52 ye yakın kriterin değerlendirildiği bölge tespitinde en etkili kriterden bir tanesi, kümeyi oluşturan illerin sosyo ekonomik gelişmişlikteki puanlarıdır. Manisa nın 3. Bölge de olması herhangi Denizli nin Teşvik kapsamında 2. Bölge de yer almış olmasının nedeni, sosyo ekononik gelişmişlik puanlarının vasatın üzerinde olan illerle eşleşmesidir. Teşvik Yasası ilk çıktığında 14 sektörü kapsarken, son değişiklik ile birlikte sektör sayısı 25 e çıkarıltıldı. Bu 25 sektör de alt sektörleri ile birlikte yüzlerce değişik yatırım alanına hitap ediyor. bir müdahale sonucu değil, gelişmişlik endeks puanları vasatın altında olan Kütahya, Afyon ve Uşak gibi illerle aynı kümede olmasındandır. Denizli nin de 2. Bölge de olmasının sebebi, Aydın ve Muğla gibi sosyo ekonomik gelişmişlik puanlarının vasatın üzerinde olan illerle eşleşmesindendir. Sizin Teşvik Yasası nedeniyle ortaya çıkan sorunların kaldırılması yönünde ciddi çalışmalarınız oldu. Bu çalışmaları bizimle paylaşırmısınız? Sayın Bakanımız Selma Aliye Kavaf, Sayın Valimiz, AK Parti Denizli Milletvekili arkadaşlarım ve Denizli Belediye Başkanımız başta olmak üzere Ticaret Odası, Ticaret Borsası, Sanayi Odası ve İhraacatçılar Birliğimizin ve diğer odalarımızın öngörüleri ile ilimizin sektörel teşvikle ilgili desteklenmesi yönünde yaklaşık 1 yıl öncesinden başlayan girişimlerimiz oldu. İlimizden bir heyetle başta sayın Başbakanımız olmak üzere Ekonomi Koordinasyon Kurulumuz daki ilgili bakanlarımızla görüşerek ilimize ait düşüncelerimizi içeren dosyalarımızı sunduk. Bölgesel Kalkınma Ajansı nın Denizli merkezli kurulması yönünde Bakanlar Kurulu kararı yürürlüğe girdi. Bu ajans ilimize ne gibi katkılarda bulunacak? Bölgesel Kalkınma Ajansı, kamu kurum ve kuruluşları ile özel kesim ve sivil toplum kuruluşlarından belirlenecek 100 temsilciden oluşacak. Bu ajansın Muğla, Aydın ve Denizli illerini kapsayan bölümünün Denizli merkezli olmasından ilimiz adına büyük mutluluk duyuyorum. Şehrimizin kalkınmasına ve gelişimine büyük katkı sağlayacak bu yeni yapı ilimize ve bölge illeri olan Muğla ve Aydın illerimize yeni yatırım alanları ve finansal destek sağlayacaktır. Emeklerimiz bosa gitmedi Bölgesel Kalkınma Ajansı nın ilimiz merkezli kurulması yönünde uzun zaman süren girişimlerimiz netice verdi. Bölgesel Kalkınma Ajansları'nın Kurulmasına İlişkin Bakanlar Kurulu nun 14 Temmuz 2009 tarihli kararının Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlülüğe girdi. Eylül 2009 Denizli Ticaret Odası 13
HABERLER RÖPORTAJ ARAŞTIRMA DOSYA GEZİ MAKALE DÜNYA EKONOMİ SPOR haberler makale Güney Ege KALKINMA AJANSI hazırlayan» mehmet çagrı sebzeci GÜNEY EGE KALKINMA AJANSI VE KALKINMA AJANSLARININ ÖNEMi K alkınma ajansları, kamuoyunda düne kadar tanınmayan bir oluşumun adıydı. Dünyanın birçok ülkesinde yerel ve ulusal ölçekte kalkınma hamlesini gerçekleştirebilmek amacı ile kurulan bu ajanslar, özellikle kuruldukları bölgeler açısından son derece önemli bir role sahipler. Hiç kuşkusuz önümüzdeki on yıllık dönemde Türkiye çok kritik bir sürece giriyor. Bu süreç, Türkiye nin hem gelir ve istihdamının artırılmasında, hem de gelişmiş ülke standartlarının yerleştirilmesi ve Avrupa Birliği ülkelerine yakınlık sağlanması açısından son derece önemli. Türkiye nin bu süreçte karşısına koyduğu hedefleri gerçekleştirebilmesi ise sürdürülebilir ve dengeli bir büyüme ile mümkün. Sürdürülebilir bir büyüme için makro ekonomik istikrar, olmazsa olmaz bir şart durumunda. İşte burada bölgesel kalkınma ajansları çok önemli bir rol oynayacak. Çünkü AB ile müzakerelerin başlaması halinde bölgesel gelişme için tahsis edilecek kaynaklar katlanarak artacak. Eğer gerekli düzenlemeler yapılmazsa, Türkiye için bölgesel programlara ayrılan kaynakların kullanımı mümkün olmayacak. Yani, kalkınma ajansları son derece önemli. Bunun farkında olan Hükümet tarafından da kalkınma ajanslarının işleyişinin izlenmesi, altyapı ve kapasite oluşması ve işleyişteki aksaklıkların tespiti amacı ile tüm Türkiye'de uygulama başlatıldı. Tarihsel Süreçte Kalkınma Ajansları Avrupa da 1950 li yıllardan itibaren kurulmaya başlanan ve her ülkede farklı yasal statülerde işleyen kalkınma ajansları, ülkemizde ancak 2006 yılında 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Bölgesel kalkınma ajansları; sahip oldukları imkanlar ile bölgelerine önemli imkan ve avantajlar getirecek. Bu ajanslar, aynı zamanda Avrupa Birliği süreci için de çok önemli. Hakkında Kanunla birlikte yasal zemine kavuşmuştur. Bu ajanslar, 2007 yılında İzmir ve Çukurova da pilot olarak kurulmuş, 2008 yılı sonu itibariyle kurulma süreçleri ivme kazanmış ve İstanbul, Konya, Samsun, Gaziantep, Erzurum, Van, Mardin ve Diyarbakır bölgelerinde 10 adet kalkınma ajansı kurulmuştur. Geri kalan kalkınma ajansları (16) ve bunların içindeki TR 32 Bölgesi Kalkınma Ajansı (Denizli, Aydın, Muğla) ise 25 Temmuz 2009 tarihli 27299 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan 2009/15236 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulmuş ve kalkınma ajanslarının sayısı toplam 26 ya ulaşarak kurulumları yasal olarak tamamlanmıştır. Bölgesel Kalkınma Ajansları Kalkınma ajanslarına ilk örnek, 1933 yılında ABD'de kurulan Tennessee Valley Authority tir. Avusturya, Belçika, İrlanda 14 Denizli Ticaret Odası Eylül 2009 www.dto.org.tr
EYLÜL 2009 MAKALE Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Görevleri AB sürecinde Türkiye, bölgeler arasındaki dengesizlikleri giderici yöndeki politikalarını yeniden gözden geçirmek zorunda kalmıştır. Bunun nedeni, Avrupa Birliği ne katılım sürecinde bölgesel gelişme politikalarının entegre edilmesidir. Türkiye, yaklaşık 40 yıldır uygulamakta olduğu bölgesel gelişme model, politika ve araçlarını bir yana bırakarak yeniden bir yapılanma içine girmiştir. Bu yeni yapının ana kütlesini Bölgesel Kalkınma Ajansları (BKA) olarak adlandırılan birimler oluşturmaktadır. Bölgesel kalkınma ajansları; merkezi hükümetten bağımsız bir idari yapıda, sınırları çizilmiş bir bölgenin sosyo-ekonomik koşullarını geliştirme amacıyla kurulmuş ajanslardır. Varlık nedenleri ise, bölgesel stratejileri uygulama, yerel ve bölgesel girişimciliği destekleme, altyapı hizmetlerinin sunulmasına yardımcı olma, özel sektörün yakın geleceği için yerel-bölgesel çözümler araştırma ve bölgesel talepleri karşılayacak çözümler üretmesidir. ve Fransa bölgesel kalkınma ajansları ile ilk kez 1950 li yıllarda, Almanya, Hollanda, İngiltere ve İtalya 1960 lardan sonra, Yunanistan, İspanya, Finlandiya ve Danimarka 1980 lerde tanışmıştır. Dünyada kalkınma ajansı olarak adlandırılan yaklaşık 20 bin kuruluş vardır. Kalkınma Ajanslarının Çalışmalarında Önemli Kriterler Bölgesel kalkınma ajanslarının çalışmaları aynı zamanda birçok önemli kriteri de beraberinde getiriyor. Nüfus ve gelişmişlik gibi ölçütlerin yanı sıra ajansların ve programların performansları, kaynak tahsisi açısından son derece önemli. Böylece ajanslar ve bölgedeki diğer aktörlerin daha fazla kaynak sağlayabilmek amacıyla performanslarını artırmaları yönünde rekabete dayalı ve teşvik edici bir mekanizma söz konusu. Ajanslarla Birlikte Bölgeler Arası İşbölümünde Denge Sağlanacak Yeni dünya düzeni, ulusal kalkınmanın bölge içi ve bölgeler arası dengeli bir işbölümü (katılımcılık ve yönetişim) ile gerçekleştirilmesini öngörüyor. İşte kalkınma ajansları da kuruldukları her bölgede farklı bir yapılanma gösteriyorlar. Bu durum, bulundukları bölgenin konumsal özelliklerinden ve sahip oldukları farklılıklardan kaynaklanıyor. Türkiye de yeni bir yapılanma olan kalkınma ajanslarının kuruluşu, işleyişi ve diğer bölge kurum ve kuruluşları ile olan ilişkileri ile ilgili yapılanma ve sistematik daha oluşma aşamasında. Ancak şu da bir gerçek ki, kalkınma ajansları; arabulucu, planlayıcı, kolaylaştırıcı, bürokratik işlemleri takip edici ve fon dağıtıcı gibi rollerle bölgelerine getirebilecekleri olanaklar ve fırsatlar ile çok önemli ve kritik bir öneme sahipler. Avrupa da Bölgesel Kalkınma Ajansları Avrupa daki bölgesel strateji uygulaması, altyapılar (endüstri parkları, kuluçka merkezleri gibi), girişimcilerin desteklenmesi, özellikle KOBİ lerin (yaratıcılık, gelişme, yenilik, finansman kolaylığı, kümelenme), yabancı yatırımın çekilmesi ve bölgesel pazarlama konularına yoğunlaşmıştır. Türkiye genelinde bölgesel gelişmeyi hızlandırmak ve tüm bölgelerde sosyo ekonomik kalkınma girişimlerini başlatmak amacı ile 26 adet kalkınma ajansı kuruldu. Türkiye de en gelişmiş il olan Kocaeli ile en az gelişmiş il olan Ağrı arasında 10 kat fark var. Yerel kalkınma çalışmaları ile AB de bu fark 3 kattır... Bölgemizde kurulan Bölgesel Kalkınma Ajansı da benzer şekilde faaliyetler üretecektir. Türkiye Genelinde Kurulan 26 Bölgesel Kalkınma Ajansı Türkiye genelinde bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, bütün bölgelerde sosyo ekonomik kalkınma girişimlerini başlatmak ve desteklemek, bölgesel gelişmişlik farklarını azaltarak, bölgelerin ulusal kalkınma ve rekabet gücüne katkılarını artırmak amacıyla Türkiye genelinde 26 bölgesel kalkınma ajansı kuruldu. Daha önce kurulan 10 kalkınma ajansına ilave olarak, kurulan 16 kalkınma ajansıyla ülke genelinde kurulması planlanan 26 kalkınma ajansının kuruluşu tamamlandı. Kurulan 16 yeni kalkınma ajansının merkezleri ise Tekirdağ, Balıkesir, Denizli, Kütahya, Bursa, Kocaeli, Ankara, Isparta, Hatay, Nevşehir, Kayseri, Zonguldak, Kastamonu, Trabzon, Kars ve Malatya oldu. Yönetim Kurullarında Adalet İlgili Kanun uyarınca, bölgede bulunan illerin ajans hizmet ve imkanlarından adil şekilde yararlanmasını sağlamak için kanunda yer alan hükümler çerçevesinde, yönetim kurulunda illerin eşit sayıda temsilci bulundurması, yönetim kurulu başkanlığının her il valisi tarafından birer yıl dönüşümlü olarak yapılması, yönetim kurulu toplantılarının farklı il merkezlerinde yapılması, danışma Eylül 2009 Denizli Ticaret Odası 15
HABERLER RÖPORTAJ ARAŞTIRMA DOSYA GEZİ MAKALE DÜNYA EKONOMİ SPOR haberler makale hazırlayan» mehmet çagrı sebzeci Gelismislikteki fark en aza inecek işlevi gören kalkınma kurulunda her ilden yeterli sayıda temsilci bulundurulması gibi düzenlemeler yapıldı. Ajansın mali ve teknik desteklerinden yararlanma konusunda adil, objektif, şeffaf ve yarışmaya dayalı kurallar getirildiğinden ve ajans personelinden bağımsız proje değerlendirme yöntemleri kullanılacağından, desteklerden yararlanma düzeyi talepte bulunan kesimlerin nitelikli proje üretmesiyle doğrudan ilişkili olacak. Aynı zamanda ajansların bütün il merkezlerinde yatırım destek ofisleri de bulunacak. Merkezi Bütçeden Ayrılacak Kaynak Kalkınma ajansları için merkezi bütçeden her yıl belirli bir oranda kaynak ayrılıyor. Kurulan 16 yeni kalkınma ajansına hem 2009, hem de 2010 yılları için genel bütçeden katkı payı ayrılacak. Bunun yanında, kanuni düzenlemeye göre, her ajans, kendi bölgesindeki sanayi ve ticaret odalarından, belediyelerden Küreselleşme süreci, yaşanan teknolojik gelişmeler ve yeni üretim süreçleri, günümüzdeki bölgesel kalkınma politikalarını yeniden şekillendirmektedir. Özellikle, rekabetçi bölgelerin küresel ekonomide birer ana oyuncu olarak ortaya çıktığı ve ulusal kalkınma açısından belirleyici olduğu bu ortamda, bölgesel politikanın hedefi sadece belirli geri kalmış bölgelerin gelişmişlik farklarının azaltılmasıyla sınırlı kalmamakta, ve il özel idarelerinden de bütçe katkısı alacak. Bütün ajanslar, kurumsal gelişimlerini tamamlayıp, tam olarak faaliyete geçtiğinde ülke genelinde kullandırabileceği kaynağın büyüklüğünün 1 milyar Lira'ya ulaşacağı hesaplanıyor. Kalkınma Ajansları ile Hedeflenenler Kalkınma ajanslarının, bölgesel gelişme stratejilerine uygun olarak kırsal kesimde ve kentteki bütün kesimlere sağladığı finansal ve teknik desteklerle kalkınma hamleleri başlatması, yenilikçi iş ve girişim modellerinin ortaya çıkışını teşvik etmesi, kalkınma ve rekabet gücü konusunda toplumsal farkındalığı artırması ve yerel ölçekte işbirliği ve ortaklık anlayışını geliştirmesi amaçlanıyor. Bölgesel ve ulusal kalkınma için strateji, analiz, izleme ve değerlendirme çalışmalarına da katkıda bulunacak olan ajansların, bu sayede bölgesel kalkınma potansiyellerini yeni kaynak ve imkanları Kalkınma ajansları, bölgesel gelişme stratejileri üreterek kırsal kesimdeki ve kentteki tüm kesimlere finansal ve teknik destekte bulunacak. ülkenin kalkınmasına ve rekabet gücüne en fazla katkıyı sağlamak üzere, tüm bölgeler için farklı niteliklerde geliştirilen politikaları içermektedir. Bu çerçevede, bölgesel politika yaklaşımı bölgelerin rekabet edebilirliklerinin geliştirilmesi hedefi ile yeni bir vizyon kazanmıştır. Bu kapsamda hayata geçen kalkınma ajansları, yerel dinamiklerin kullanılması ve potansiyelin gerçekleşmesinin kurumsal araçlarıdır. Bu ajanslar 26 bölgede kurularak kalkınmışlık ve gelişmişlik arasındaki farkı aza indirmek için faaliyet gösterecektir. Kalkınma ajansları aynı zamanda bölgesel ve ulusal kalkınma için strateji, analiz, izleme ve bunlardan sonuç elde etme çalışmalarına da katkıda bulunacak. ortaya çıkarması ve bunları mali destekle harekete geçirmesi hedefleniyor. Mali destekler kapsamında özellikle KOBİler için yerel ölçekte erişilebilir, yenilikçi finansman araçlarının da kullanılması planlanıyor. Bunlara ilave olarak kalkınma ajanslarının, sağladığı mal ve teknik desteklerle yerel potansiyellere uygun nitelikli iş gücünün yetiştirilmesi, insan kaynaklarının geliştirilmesi, kurumların kapasitelerinin iyileştirilmesi, proje hazırlama ve yönetme yeteneklerinin üst düzeye çıkarılması, bölgede çok sayıda ve nitelikli projeden oluşan proje havuzlarının oluşturulması, bölgenin potansiyel ve imkanlarının yurt içi ve yurt dışında en iyi şekilde tanıtılarak yeni kaynakların bölgeye çekilmesi gibi çok ihtiyaç duyulan alanlarda sürekli ve yoğun faaliyetler yürütmesi hedefleniyor. Ayrıca ajanslar, kamu, özel kesim ve mahalli idareleri karar alma süreçlerinde bir araya getiriyor, kalkınmaya yönelik olarak çalışan bütün aktörleri kurumsal 16 Denizli Ticaret Odası Eylül 2009 www.dto.org.tr
EYLÜL 2009 MAKALE Ülkeler Almanya İspanya Fransa Belçika Romanya, Danimarka Çek Cumhuriyeti, Estonya, Slovakya, Polonya İsveç Hollanda, İtalya, İrlanda, Portekiz İngiltere Litvanya Yunanistan bir çatı altında kalıcı bir işbirliği ve diyalog ortamında buluşturuyor, böylece sosyo ekonomik kalkınmaya bütün kesimlerin yoğun şekilde katılımını sağlıyor. BKA İdari Yapısı Yarı özerk kamu şirketleri Özel hukuka tabi kamu kur. Karma ekonomi şirketleri Belediyeler arası ajanslar Vakıflar Kamu-özel sektör şirketleri Limited şirket Kamu limited şirketleri Bakanlık dışı kamu kurumu/özerk örgüt Kar amacı gütmeyen kuruluşlar Belediye girişimi kolaylaştıracak, bu işlemlerin onlar adına tek elden takibi yoluyla bürokrasiyi azaltacak ve böylece bölgedeki yatırımın, üretimin, istihdamın ve ihracatın artışına çok önemli katkılar sağlayacak. Kalkınma ajansları, yaşanan ekonomik durgunluk ortamında, yeni teşvik sistemini tamamlayıcı şekilde yerinden önemli destekler sağlayacak. * Girişimciliğin desteklenmesi ve geliştirilmesi, * Yatırım ortamının cazip hale getirilmesi, * Yatırımcıların izin ve ruhsat işlemlerinin takibi ve sonuçlandırılması, * Kamu, özel kesim ve STK lar arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi, * Bölgesel stratejilerin ve planların hazırlanması, * İçsel potansiyelin tespiti, tanıtımı ve harekete geçirilmesi (Yatırım Promosyon), * Proje uygulamalarına teknik destek ve danışmanlık, * Araştırma ve veri tabanı oluşturma, * İzleme ve değerlendirme. Planlama, Programlama ve Proje Destekleme Sürecindeki Faaliyetler Ekonomik Canlanmaya Katkı Kalkınma ajansları, yaşanan ekonomik durgunluk ortamında, yeni teşvik sistemini tamamlayıcı şekilde yerinden sağlayacağı destekler ile ekonomik canlanmaya önemli katkılarda bulunacak, durgunluk sonrası için ise yerel düzeyde yatırımcı girişimciler için teşvik edici faaliyetlerle, mali ve teknik desteklerle hızlı büyüme ve gelişme fırsatları sunacak. Bu süreçte özellikle her il merkezinde kurulacak olan yatırım destek ofisleri, yerli ve yabancı yatırımcılar ve girişimcilerin işlemlerini Kalkınma ajanslarının faaliyete geçişiyle birlikte sosyo ekonomik kalkınma ve rekabet edebilirlik uygulamalarında yeni bir örgütlenme yapısı ortaya çıkacak, aşağıdan yukarıya kalkınma anlayışına işlerlik sağlanacak, yerel düzeyin birlikteliğine ve girişimlerine öncelik veren çalışmalara destek olunacak. Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Temel Görevleri * Ulusal ve uluslararası fonların kalkınma amaçlı kullanılmasında aracılık ve koordinasyon, Kalkınma ajansları, ekonomik durgunluk sonrası yerel düzeyde yatırımcı girişimciler için teşvik edici faaliyetlerde bulunacak. * Başta KOBİ'ler olmak üzere girişimcilerin desteklenmesi, * Becerilerin geliştirilmesi için eğitim, * Bilim parkları ve teknoloji projelerini destekleme, * Katılımcılığın üst düzeyde sağlanması yerli yabancı ortaklarla projelerin kabul şansını yükseltmek, * Kentsel ve Kırsal Canlanma Projeleri, * Bölgesel Altyapı Projeleri, * Merkezi yönetimin sağladığı Teşvik mekanizmalarına ve fonlara ilgilenenlerin ulaşmasını sağlayıcı önlemleri almak. Eylül 2009 Denizli Ticaret Odası 17