Anlam Arayışı -1 Yapım Selika Tashih Ümmühan Özkan Tasarım Uygulama Ahmet Yumbul Kapak Zehra Gözüm Baskı - Cilt Pınarbaş Matbaacılık Ltd. Şti. 0212 544 5877 İletişim Kürkçübaşı Mah. Cerrahpaşa Cad. No. 57/8 Fatih - İstanbul 0212 530 20 70 okuder@okuder.com www.okuder.com Yayın hakları OKU DER Kur an Okumaları ve Araştırmaları Derneği ne aittir. Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir.
İÇİNDEKİLER Yansıma Noktamız 5 Önsöz 7 Fâtiha Sûresi 9 Duhâ Sûresi 13 İnşirah Sûresi 17 Asr Sûresi 21 Fil Sûresi 25 Kureyş Sûresi 29 Mâ ûn Sûresi 33 Kevser Sûresi 37 Kâfirun Sûresi 41 Nasr Sûresi 45 Leheb Sûresi 49 İhlas Sûresi 53 Felak Sûresi 57 Nâs Sûresi 61 Ayet el Kürsi 64 Amene r Rasûlü 66 Haşr Sûresi Son Üç Ayeti 70 Sûbhâneke Duası 72 Tahiyyat Duası 73 Salli Ve Bârik Duaları 75 Kunut Duaları 76 Anma Duaları 77
OKU DER
YANSIMA NOKTAMIZ Bu çalışma OKU DER, Kur an Okumaları ve Araştırmaları Derneği nin; aşağıda belirtilen görüş açısı ve ilkelerinden hareketle oluşturulmuştur. OKU DER, Kitab ın indiği zamanın ve yerin şartlarını analiz ederek, değişmez bilgiyi değişen zamanın ve yerin şartlarıyla yoğurup yaşanan hayata yansıtmada mahir, dini yaşam geleneğinin arınarak korunmasında ve gelecekte yeniden var kalmasında öncü olmak arzusundadır. OKU DER, Kitab ın indiği çağdaki nüzul şartlarını, yaşanılan zamana ve yaşanılan mekana indir(ge)mek suretiyle, ayetleri çağdaş insan yaşamına yeniden, yeni kavrayışlarla sunarak, hayat zemininde insanla Allah ı buluşturur. İlahi metinlerin dilini çağın anlayışına indirgeyerek insanı Allah la dildaş kılar. OKU DER, Kur an ı anlama ve çağımız yaşamına yansıtma konusundaki görüşlerini kendi fikri olarak ortaya koyar ve fikirlerini değişmez doğrular olarak görmez. Kesinlik ifade eden hükümler çıkarmayı hedeflemez. OKU DER, doğrunun en doğru bir biçimde anlaşılma kaygısını taşır. Bu duyarlılıkta olanların eleştirilerini katkı bilir. OKU DER, tevazuyu esas alır; Hakk a tapar, halka eğilir. İlim ehliyle halkın arasında köprü olmak ister. Akademik çalışmaları anlaşılır kılarak hayat pratiğine dönüştürülmesinde rol alır.
OKU DER
ÖNSÖZ Elinizdeki çalışmaya bir meal denilemeyeceği gibi, bir tefsir de denilemez; belki tefsir ve meallerin harmanlanıp yaşayan dil ve anlayış da dikkate alınarak yorumlandığı -anlamı anlamlandırma- çabası olarak değerlendirilebilir. Bu metinlerde, meallerdeki cümle sıralamalarına ve alışılagelmiş kelime çevirilerine rastlamayacaksınız. Örneğin İhlas suresinde alıştığımız hâliyle doğurmamış ve doğmamıştır cümlesinin var olması ve varlığını devam ettirmesi bir sebebe bağlı değildir şeklindeki anlamı, metnin akışı gereği hem bütün sebeplerden bağımsız şeklinde ifadelendirilmekte, hem de samet kelimesinin anlamını taşıyan tek yetkin güç ifadesinden önce geçmektedir. Bu sunu; geleneksel dini birikimimiz olan kitaplarda yaşayan devasa bilgilerin çoğu zaman yaşamayan dil ve anlayışta kalması nedeniyle onlara yaklaşamayanlara uzanan bir el olmak istediği kadar, anlam arayışı içinde olanlara da farklı bir tat olma arzusundadır. Sûre mealleri Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları Kur an-ı Kerim Açıklamalı Meali nden alınmıştır.
Fatiha Suresi Kitab ın önsözüdür. Özlü bir duayla insana, hayatta ulaşılması gereken hedefi işaret eden. Bismillâhirrahmânirrahîm 1. Rahmân ve rahîm olan Allah ın adıyla. 2. Hamd (övme ve övülme), âlemlerin Rabbi Allah a mahsustur. 3. O, rahmândır ve rahîmdir. 4. Ceza gününün mâlikidir. 5. (Rabbimiz!) Ancak sana kulluk ederiz ve yalnız senden medet umarız. 6. Bize doğru yolu göster. 7. Kendilerine lütuf ve ikramda bulunduğun kimselerin yolunu; gazaba uğramışların ve sapmışların yolunu değil! 8
Anlam Arayışı Her an Allah ın sevgi ve merhametiyle kuşatıldığım inancıyla Övgülerin en güzeli; sevgiyle var eden, merhametiyle yargılayacak olan Allah a yaraşır. Allah ım! Bütün inananlarla birlikte ben, başkalarının değil, yalnız senin kulun olurum, bir de başkalarından değil yalnız senden yardım beklerim. İlahi mesajın doğru bilgisinden ayrı düşen ve bilgisini yaşama dönüştürmeyenler gibi değil, o mesajdan erdemli bir hayat çıkarabilen değerli insanlar gibi beni her konuda en doğruya yöneltmeni dilerim. 9
Duhâ Suresi Hz. Muhammed in elçilikle görevlendirildiği ve bu görevin zorluklarını en yoğun yaşadığı ilk dönemlerde inen bu sûre, Hz. Peygamber e ve onun şahsında Allah ın kendisini unuttuğunu düşünecek kadar hayatın üzüntü ve sıkıntılarına boğulmuş herkese moral verir ve onları motive eder. Bismillâhirrahmânirrahîm 1, 2, 3. Kuşluk vaktine ve sükûna erdiğinde geceye yemin ederim ki Rabbin seni bırakmadı ve sana darılmadı. 4. Gerçekten senin için ahiret dünyadan daha hayırlıdır. 5. Pek yakında Rabbin sana verecek de hoşnut olacaksın. 6. O, seni yetim bulup barındırmadı mı? 7. Şaşırmış bulup da yol göstermedi mi? 8. Seni fakir bulup zengin etmedi mi? 9. Öyleyse yetimi sakın ezme. 10. El açıp isteyeni de sakın azarlama. 11. Ve Rabbinin nimetini minnet ve şükranla an. 10
Anlam Arayışı Ey Peygamber! Hayatın üzüntüleri ve sıkıntıları hiç bitmeyecek mi sanıyorsun? Aydınlık sabahların gecenin tam da zifiri karanlığından hemen sonra geldiğini bir düşünsene! Sakın yaşadığın bu üzüntü ve sıkıntıları düşünerek Rabbin tarafından unutulup gittiğini sanma! Hayır, Rabbin seni ne unuttu ne de sana darıldı. Üzülme artık. Bunların hepsi geçecek. Rabbin sana, seni memnun edecek öyle şeyler bağışlayacak ki, yaşayacağın her gün geride bıraktığın günlerden daha iyi olacak. Gelecek, geçmişin acılarını ve yoksunluklarını silecek. Göreceksin, her şey daha iyiye gidecek. Üstelik hayat bu dünya ile sınırlı değil. Ölümden sonraki hayatının çok daha iyi olacağından emin olabilirsin. Bugünlerden daha çaresiz olduğun zamanları unutmuş gibisin. O çaresizlikleri nasıl aşıp bu günlere geldiğini bir düşün. Babasız doğdun, annesiz büyüdün fakat; Rabbin seni hiç kucaksız koymadı. 11
Duhâ Suresi 12
Anlam Arayışı Çocukluğunda deden, amcan sana nasıl da içtenlikle sahip çıktılar. Sonra sevgili eşinin şefkati ve aşkını çıkardı Rabbin karşına. Daha da önemlisi, toplumsal duyarlılıkla halkın için ne yapacağını bilmiyor ve bunun yalnızlığı içerisinde çaresizce kıvranıyorken Rabbin seni vahiyle her konuda en doğruya iletti. Bundan başka ticari girişimlerinde seni başarılı kılıp geçim sıkıntısından kurtardı. Hâlâ üzüntülerinin hiç bitmeyeceğini mi sanıyorsun? Hatırandaki bunca kanıttan sonra da mı? Şimdi üzülmeyi bırak artık. Geçmişinden bu günlere nasıl geldiysen, gelecek güzel günlere de öylece varacaksın. Yalnız sen de şunlara dikkat etmelisin. Ne yetimi, ne yoksulu, arkasız kalmış, muhtaç düşmüş hiç kimseyi sakın aşağılama Ne olursa olsun uzat yardım isteyenlere o dost ellerini Rabbin tıpkı geçmişte olduğu gibi, mutluluk armağanlarını bu hüzünlerin ardına saklıyor olamaz mı? Hadi artık! Karşılaştığın olumsuzlukların seni yıldırmasına izin verme. Rabbinin sunduğu imkânların farkında ol ve onları değerlendirerek O na olan gönül borcunu öde. 13
İnşrah Suresi Özelde Hz. Peygamber e, genelde toplumsal sorunlara çözüm arayışında olan herkese umudun yollarını açmaktadır. Bismillâhirrahmânirrahîm 1. Biz senin göğsünü açıp genişletmedik mi? 2, 3. Belini büken yükünü senden alıp atmadık mı? 4. Senin şânını ve ününü yüceltmedik mi? 5, 6. Elbette zorluğun yanında bir kolaylık vardır. Gerçekten, zorlukla beraber bir kolaylık daha vardır. 7, 8. Boş kaldın mı hemen (başka) işe koyul ve yalnız Rabbine yönel. 14
Anlam Arayışı Ey Peygamber! Değerler kaybı karşısında duyarlı oluşun yüreğini daraltmış, omuzlarını çökertmişti. Sonunda Rabbin çözüm arayışlarına ilahi öğretiyle cevap verdi ve seni en doğru olana yöneltti. Her ne kadar İlahi Hakikat in elçiliği sorumluluklarını artırmış olsa da, bu görev sana bağışlanan büyük bir onurdur. Hayatta hiçbir sorumluluk kolay değildir. Yaşadığın sürece daha pek çok zorlukla karşılaşacaksın. Ancak sen, sıkıntılı günlerinde üzerine düşenleri yapmakta kararlı ve dirençli olduğunda, bütün zorlukları tek tek aştığını göreceksin. Önemli olan kötü günlerinde olduğu gibi iyi günlerinde de Rabbini unutmayıp O na içtenlikle bağlı kalmaya devam etmendir. 15
Asr Suresi İnsana bütünüyle zamanın, özellikle de kendine tanınmış olan zamanın değerini bilmeyi öğütler. Bismillâhirrahmânirrahîm 1, 2, 3. Asra yemin ederim ki insan gerçekten ziyan içindedir. Bundan ancak iman edip iyi ameller işleyenler, birbirlerine hakkı tavsiye edenler ve sabrı tavsiye edenler müstesnadır. 16
Anlam Arayışı İnsanlık evrensel ilkeleri dikkate almadığı zaman ne yıkımlar yaşadı Artık yaşamasın Yaratıcısının öğretilerini değişmez doğrular bilsin, o öğretileri erdemli bir yaşama dönüştürsün, doğrularda birleşsin ve doğrularından ödün vermesin. 17
Fil Suresi Fil ordusu üzerinden kutsala saldıranların kaçınılmaz sonlarını haber verir. Bismillâhirrahmânirrahîm 1. Rabbin fil sahiplerine neler etti, görmedin mi? 2. Onların kötü planlarını boşa çıkarmadı mı? 3. Onların üstüne sürü sürü kuşlar gönderdi. 4. O kuşlar, onların üzerlerine pişkin tuğladan yapılmış taşlar atıyordu. 5. Böylece Allah onları yenilip çiğnenmiş ekine çevirdi. 18
Anlam Arayışı Dönemin fillerle donatılmış en güçlü ordusu Kâbe ye saldırmaya kalkıştığında başlarına gelenleri biliyor olmalısın Kutsala karşı cüretkâr davrananların ibretlik hâllerini Rabbin onların sinsi planlarını nasıl da altüst etti. Yenilmez sanılan o gücü nasıl da dize getirdi. Önce ordu kendi içinde çözülmeye başladı ve filler sözde komutanlarına başkaldırdılar. Kırbaçlandıkları hâlde kutsala saldırılmayacağını önce onlar gösterdiler. Derken gökyüzünü ne oldukları tam olarak anlaşılmayan varlıklar kapladı. Beklenmedik bir anda gövde gösterisi yapan bu gizemli varlıklar kurşun gibi sert darbelerle düşmanı taradı. Ta ki ordu yerle bir oluncaya kadar 19
Kureyş Suresi Evrensel anlamda her halk-birey Rab lerinin armağanı olan ayrıcalıklara sahiptir. Bu sûre, Kureyş halkı üzerinden sahip olduklarının asıl kaynağına yapılan nankörlüğü yermektedir. Bismillâhirrahmânirrahîm 1, 2, 3, 4. Kureyş e kolaylaştırıldığı, evet, kış ve yaz seyahatleri onlara kolaylaştırıldığı için onlar, kendilerini açlıktan doyuran ve her çeşit korkudan emin kılan şu evin Rabbine kulluk etsinler. 20
Anlam Arayışı Kureyş halkının dokunulmazlık zırhına bürünerek barış içinde yaşaması ve maddi refahlarını sağlayan ticaretlerini yaz-kış demeden güven içinde yapabilmeleri Kâbe nin getirdiği ayrıcalık nedeniyle değil midir? Onlar da hiç değilse bu nedenle o mabedin Rabbine -yalnızca O nun değerlerini yücelterekkulluklarını göstermelidirler. 21
Mâ un Suresi Ahlaki duyarsızlığın temel nedenlerini ortaya çıkarmaktadır. Bismillâhirrahmânirrahîm 1. Dini yalanlayanı gördün mü? 2. İşte o, yetimi itip kakar; 3. Yoksulu doyurmaya teşvik etmez; 4, 5. Yazıklar olsun o namaz kılanlara ki, onlar namazlarını ciddiye almazlar. 6, 7. Onlar gösteriş yapanlardır; hayra da mâni olurlar. 22
Anlam Arayışı Evrensel değerleri dikkate almayan, yaptıklarından sorgulanacağını da hiç hesaba katmayan bir insan düşünün. Ancak böyle bir insan sahipsizlere arka çıkacağı yerde, onlara haksız ve zalimce davranacak kadar duyarsız olabilir. Kendisi yoksulların hâlinden anlamadığı gibi başkalarının iyiliklerine de engel olmaya çalışır. Ya bir de namaz kılan biri bu duyarsızlıktaysa çok yazık. Bu insanın yaşadığı hayat, kıldığı namazına ne kadar da yabancılaşmış. O dinini gerçek amacından çok uzakta gösteriş için yaşıyor olmalı! Bu duyarsızlıkta olanlar, günlük hayatta çok olağan yardımları bile sakınacak kadar paylaşım duygusundan uzaktırlar. 23
Kevser Suresi Hz Peygamber e fikrî ağırlıklarıyla karşı duramayanlar Peygamberin oğlunun ölümünü, onun misyonunun da sonu olarak değerlendirip sevinçle karşıladılar ve saldırılarını arttırdılar. Böyle bir dönemde inen sûre, Peygamber e olduğu kadar yaşam tercihlerinden dolayı yalnızlaşan bütün inananlara tesellidir. Bismillâhirrahmânirrahîm 1, 2, 3. (Resûlüm!) Kuşkusuz biz sana Kevser i verdik. Şimdi sen Rabbine kulluk et ve kurban kes. Asıl sonu kesik olan, şüphesiz sana hınç besleyendir. 24
Anlam Arayışı Ey Peygamber! Rabbin seni sayılamayacak kadar çok nimetle donattı: Toplumunun en güvenilir ve saygın insanı olman, ilahi bilginin elçisi olarak atanman, bu ilahi bilginin evrensel ve çağlar üstü aydınlığı, inananların kalbindeki özel yerin ve hepsi bir yana Yüceler Yücesi katındaki ulaşılmaz değerin Bunca lütuftan sonra sana da dua ve kurban gibi tüm yakınlaşma çabalarını yalnızca Rabbin için yapmak düşer. Kin ve nefrete, yapılan düşmanlıklara, sana ve getirdiğin hayat önerisine bitmiş, tükenmiş gözüyle bakmalarına aldırmamalısın. Gerçekte onlar bunca nimetten yoksun kalarak kendi kendilerini mahvetmeyi seçenlerdir. 25
Kâfirun Suresi İnananlara ilkelerinden ödün vermeye zorlandıklarında göstermeleri gereken duruşu önerir. Bismillâhirrahmânirrahîm 1, 2. (Resûlüm!) De ki: Ey kâfirler! Ben sizin tapmakta olduklarınıza tapmam. 3. Siz de benim taptığıma tapmıyorsunuz. 4. Ben de sizin taptıklarınıza asla tapacak değilim. 5. Evet, siz de benim taptığıma tapıyor değilsiniz. 6. Sizin dininiz size, benim dinim de banadır. 26
Anlam Arayışı Bir takım çıkarlar karşılığında ilkelerinden ödün vermeyeceğin gerçeğini görmek istemeyenlere kararını bildir: Hiçbir zaman ne sizin sahte tanrılarınıza, ne de maddi değerlerinize tapmadım. Sizin de edindiğiniz tanrıları bırakıp yalnızca benim ilahıma taptığınıza tanık olmadım. Bugünden sonra da tapındıklarınıza tapacak ve değerlerimi değiştirecek değilim. Öyle görünüyor ki, siz de tanrı kalabalığını bırakıp Bir e bağlanma yolunu seçmeyeceksiniz. O hâlde bırakalım herkes kendi tercihini yaşasın. Ben kendi yoluma siz kendi yolunuza 27
Nasr Suresi Hz. Peygamber in bir toplumun değişiminde elde ettiği başarı üzerinden inananlara herhangi bir başarı anında göstermeleri gereken en ideal duruşu sergilemektedir. Bismillâhirrahmânirrahîm 1, 2, 3. Allah ın yardımı ve zaferi gelip de insanların bölük bölük Allah ın dinine girmekte olduklarını gördüğün vakit Rabbine hamdederek O nu tesbih et ve O ndan mağfiret dile. Çünkü O, tevbeleri çok kabul edendir. 28
Anlam Arayışı Ey Peygamber! Görevine başladığın ilk günlerden bu yana çok şey değişti; Engeller kalktıkça elçiliğini yaptığın din, gönüllerdeki yerini buldu. İnsanlar kitleler halinde bu yaşam biçimini benimsediler. Tüm zorluklarına rağmen, elçilik görevini büyük bir özveriyle gerçekleştirdin. Şimdi başarının Rabbinin izni ve yardımıyla gerçekleştiğini düşünmeye ve olgun bir zafer adamı olmaya hazır mısın? Geldiğin bu zirveden aşağıya bakışın, zaferinle diklenip kibirlenmeye değil, En Büyük e secde anlamına gelsin. 29
Leheb Suresi Elçi Hz. Muhammed i inanç önderliği yaptığı için düşünce suçlusu ilan edenlerin üzerinden, şiddet ve baskı yanlısı her tutumu eleştirir ve onların acı sonlarını haber verir. Bismillâhirrahmânirrahîm 1, 2, 3, 4, 5. Ebu Leheb in iki eli kurusun! Kurudu da. Malı ve kazandıkları ona fayda vermedi. O, alevli bir ateşte yanacak. Odun taşıyıcı olarak ve boynunda hurma lifinden bükülmüş bir ip olduğu halde karısı da (ateşe girecek). 30
Anlam Arayışı Başka tercihlere açtıkları savaşta yok olup gidecek olanlardır Ebu Leheb gibi şiddet yanlıları Az kaldı kendi kendilerini yok etmelerine Üstelik hiçbir dünyevi kazanımın engelleyemeyeceği kadar. Bir gün gelecek yaktıkları düşmanlık ateşine kendileri yaslanacak Yalnızca o değil, düşmanlıkta onlarla el ele olanlar da; Ebu Leheb in eşi gibi O ve onun gibiler saçtıkları kin ve nefret tohumlarıyla kendi sonlarını hazırlayanlardır. 31
İhlas Suresi Tanımlanamaz yücelikte olan Allah ın kendini insan kavrayışını dikkate alarak tanıtmasıdır. Bismillâhirrahmânirrahîm 1, 2, 3, 4. De ki: O, Allah birdir. Allah sameddir. O, doğurmamış ve doğmamıştır. Onun hiçbir dengi yoktur. 32
Anlam Arayışı Benim inandığım Tanrı; varlık ardındaki tek gerçek, bütün sebeplerden bağımsız, tek yetkin güç ve tanımlanamaz yücelikte olan Allah tır. 33
Felak Suresi Akla gelebilecek bütün korku ve kötülüklerden sığınılacak ilahi kucağa işaret eder. Bismillâhirrahmânirrahîm 1, 2, 3, 4, 5. De ki: Yarattığı şeylerin şerrinden, karanlığı çöktüğü zaman gecenin şerrinden, düğümlere üfürüp büyü yapan üfürükçülerin şerrinden ve kıskandığı vakit kıskanç kişinin şerrinden sabahın Rabbine sığınırım! 34
Anlam Arayışı Ben meydana gelebilecek bütün kötülüklerden, hayatı karartıp zehir eden tüm korkulardan, özellikle de ne zaman ne yapacağı belli olmayan kötülüğü meslek edinmiş insanlardan, bir de sahip olduklarımı çekemeyen kıskançlardan ve kıskanç olmaktan kötülüğün karanlığından iyiliğin aydınlığını ortaya çıkaran Rabbime sığınırım. 35
Nâs Suresi Akla gelebilecek bütün korku ve kötülüklerden sığınılacak ilahi kucağa işaret eder. Bismillâhirrahmânirrahîm 1, 2, 3, 4, 5, 6. De ki: İnsanların kalplerine vesvese sokan, (insan Allah ı andığında) pusuya çekilen cin ve insan şeytanının şerrinden insanların Rabbine, insanların Melikine (mutlak sahip ve hakimine) insanların İlâhına sığınırım! 36
Anlam Arayışı Ben Doğruyu ayırt etmemi güçleştiren, beni ikilemlere sürükleyen, kalbime kuruntular veren, hem kendi ihtiraslarımdan kaynaklanabilecek hem de yaşadığım çağın özelliklerine göre farklı maskelerle karşıma çıkabilecek bütün ayartıcıların ayartmalarından insanı vareden varlığı üzerinde söz sahibi ve tek yetkin güç olan Allah a sığınırım. 37
Ayet el Kürsi Bismillâhirrahmânirrahîm Allah, O ndan başka tanrı yoktur; O, hayydir, kayyûmdur. Kendisine ne uyku gelir ne de uyuklama. Göklerde ve yerdekilerin hepsi O nundur. İzni olmadan O nun katında kim şefaat edebilir? O, kullarının yaptıklarını ve yapacaklarını bilir. (O na hiçbir şey gizli kalmaz.) O nun bildirdiklerinin dışında insanlar O nun ilminden hiçbir şeyi tam olarak bilemezler. O nun kürsüsü gökleri ve yeri içine alır, onları koruyup gözetmek kendisine zor gelmez. O, yücedir, büyüktür. Bakara Sûresi / 255 38
Anlam Arayışı Benim inandığım Allah; tek gerçek tanrıdır. Hiçbir nedene bağlı olmayarak var olduğu gibi varlığın tek nedeni ve gerçek yönetenidir O. Sınırsız yetkinliğinde en küçük bir yetersizlik görülmeyen baştan başa evrende ne varsa; bütün varlığımızla her birimizin O na ait olduğu bir tanrı Her şey bu kadar O nun ve O her şeye bu kadar hâkimken kullarını affetmek için bir başkasının aracılığına gerek duyması olacak şey mi? Üstelik insan bilgisi sadece kendi kavrayışıyla sınırlıyken bütün varlığı oluş ve işleyişleriyle, kavranabilen yanlarıyla olduğu kadar kavranamayan yanlarıyla da sınırsızca bilendir O. İşte; benim inandığım tanrı, varlığı çekip çevirmede de, koruyup kollamada da kudret ve egemenliği sınırsız yücelikte olan Allah tır. 39
Amene r Rasûlü Bismillâhirrahmânirrahîm Peygamber, Rabbi tarafından kendisine indirilene iman etti, müminler de (iman ettiler). Her biri Allah a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine iman ettiler. «Allah ın peygamberlerinden hiçbiri arasında ayırım yapmayız. İşittik, itaat ettik. Ey Rabbimiz, affına sığındık! Dönüş sanadır» dediler. Allah her şahsı, ancak gücünün yettiği ölçüde mükellef kılar. Herkesin kazandığı (hayır) kendine, yapacağı (şer) de kendinedir. Rabbimiz! Unutursak veya hataya düşersek bizi sorumlu tutma. Ey Rabbimiz! Bizden öncekilere yüklediğin gibi bize de ağır bir yük yükleme. Ey Rabbimiz! Bize gücümüzün yetmediği işler de yükleme! Bizi affet! Bizi bağışla! Bize acı! Sen bizim mevlâmızsın. Kâfirler topluluğuna karşı bize yardım et! Bakara Sûresi / 285-286 40
Anlam Arayışı Elçi, kendisine indirilen mesajın insanlık için bir hayat önerisi olduğunu önce kendi hayatında yaşayarak gösterdi. Elçinin izinden gidenler de. Onlar Allah a, meleklerine, çağlar boyu süregelen vahye inandıkları gibi vahyin öğreticileri olan bütün elçilere de aynı derecede sevgi ve saygıyla inandılar ve onların üstünlüklerini tartışma konusu yapmadılar. İşte, onların inançlarını ifade eden ortak söylemleri: Rabbimiz! Biz elçilerinden aldığımız vahye ulaştık; mesajını okuduk, düşündük, anladık, bu mesajı yaşanılmaya değer tek hayat önerisi olarak benimsedik. Rabbimiz! Bu mesajı yaşam kılmadaki yetersizliklerimizden dolayı bizi affet! 41
Amene r Rasûlü Çünkü tek dileğimiz senin huzuruna affedilmiş olarak çıkmaktan başka bir şey değildir Rabbimiz! Bize yaşanabilir bir hayat önerisi sunmuş olduğunun bilincindeyiz. Bizden istediklerinin kaldırabileceğimiz sorumluluklar olduğunun da Zaten Sen hiçbir insandan gücünün üstünde bir şey istemezsin bütün güç veya güçsüzlükleriyle yarattıklarını en iyi tanıyan yine Sensin. Biz bu dinin yaşayabildiğimiz oranda yararımıza, yaşayamadığımız oranda da zararımıza olduğunun farkındayız. Bağışlaması bol merhametli Allah ım! İnsan olarak istemeden yenildiğimiz zaaflarımız, yerine getirmeyi unutuverdiğimiz ya da layıkıyla yerine getiremediğimiz yükümlülüklerimiz nedeniyle ne olur bizi sorgulama! 42
Anlam Arayışı Rabbimiz! Geçmişte bu hayat önerisini yaşamak isteyenlerin de zaman zaman zorlandığını ve engellerle sınandığını biliyoruz. Biz de aynı engellerle karşı karşıya kalır ve dayanamayıp zaafa düşeriz endişesiyle sana sığınıyoruz Rabbimiz! Bizi en iyi tanıyan Sensin. Altından kalkamayacağımız şeylerle bizi sınama! Bizi affet, ne olursa olsun bizi bağışla, merhametinin sağanağına tutulalım ne olur! Bizim Senden başka ne bir dayanağımız, ne koruyup gözeten gerçek bir dostumuz var! Düşmanlık yapanlara karşı koruyanımız ve yardım edenimiz de yok! Senden başka 43
Haşr Sûresi Bismillâhirrahmânirrahîm O, öyle Allah tır ki, O ndan başka tanrı yoktur. Görülmeyeni ve görüleni bilendir. O, esirgeyendir, bağışlayandır. O, öyle Allah tır ki, kendisinden başka hiçbir tanrı yoktur. O, mülkün sahibidir, eksiklikten münezzehtir, selâmet verendir, emniyete kavuşturandır, gözetip koruyandır, üsündür, istediğini zorla yaptıran, büyüklükte eşi olmayandır. Allah, müşriklerin ortak koştukları şeylerden münezzehtir. O, yaratan, var eden, şekil veren Allah tır. En güzel isimler O nundur. Göklerde ve yerde olanlar O nun şânını yüceltmektedirler. O, galiptir, hikmet sahibidir. Haşr Sûresi / 22-23-24 44
Anlam Arayışı Benim için tek gerçek tanrı Allah tır. Varlıkları oluş ve işleyişleriyle, kavranabilen ve kavranamayan yanlarıyla sınırsızca bilen; Alîm-ül ğaybi veş şehadeh! Sevgisi ve merhameti sonsuz; Rahman ve Rahim! Bütünüyle tek gerçek; Allah!... Evrende tek başına hakim; Melik! Tüm varlığın yücelttiği kutsal varlık; Kuddüs! Barış ve esenlik kaynağı; Selam! En büyük güven kaynağı imanın bağışlayanı; Mü min! Bütün varlığı koruyup gözeten; Müheymin! Her şeyin üstünde yenilmez; Aziz! Kudretin kaynağı ve son noktası olan; Cebbar! Bütün ihtişamıyla en büyük; Mütekebbir! Anlamsız yakıştırmaların çok uzağında paklığı nihayetsiz Allah! İşte o Allah! Kusursuz özgünlükte yaratan eşsiz yaratıcı; Bari, Musavvir ve Halik! Her şeyiyle mükemmel ve her şeyin O nu yücelttiği Tek Tanrı Muhteşem gücüyle tek yetkin; Aziz! Her işinde mükemmel; Hakîm! 45
Sûbhâneke Duası 46
Anlam Arayışı Allah ım! Sana yakıştırılan yanlış hayaller ve düşüncelerin tamamen uzağında olduğuna inancım sonsuz. Ey yüceler yücesi! Ben Seni, kendini tanımladığın gibi tanıyor ve o erişilmez mükemmelliğinle anıyorum. Gerçekten de Sen yüceler yücesisin. Paklığın da nihayetsiz!.. Ve ben Senden başka, Senin kadar eşsiz özelliklerde başka bir tanrı da tanımıyorum. 47
Tahiyyat Duası Hz. Peygamberin Miraç la yüce katına çıktığında Rabbiyle selamlaşması anlamını taşıyan Tahiyyat duası; inananların -kendi miraçları olan- namazla Rablerinin katına çıktıkları zaman selamlaşmalarının çok özel bir ifadesidir. 48
Anlam Arayışı Hz. Peygamber: - Allah ım! Dualarımı, ibadetlerimi, bütünüyle hayatımı ve ölümümü yalnız Sana adadım. Övgülerimin hiç biri Senin yüceliğine erişemeyecek biliyorum. İfadelerimin bütün yetersizliğine rağmen Seni; iyi ve güzel adına ne varsa onların aydınlığıyla selamlıyorum! Allah-u Teala: - Sevgim ve merhametimle, sonsuz cömertliklerimle selam sana ey elçi! Hz. Peygamber: - Allah ım! Bu selamın bize olduğu gibi dosdoğru olan bütün kullarına da olsun! Bu kutlu selamlaşmaya tanık olan Cebrail: - Allah tan başka O nun kadar eşsiz özelliklerde bir başka tanrı olmadığına tanıklık ettiğim gibi, Muhammed in Allah ın bir kulu olmasının yanında özel bir görevle seçtiği elçisi olduğuna da tanıklık ederim. 49
Salli ve Barik Duaları 50
Anlam Arayışı Allah ım! O çok değerli elçin Hz. İbrahim ve izinden gidenleri nasıl sevginle kuşatıp merhametinle kutlu kıldıysan bu izin takipçisi ve tamamlayıcısı olan değerli elçin Hz. Muhammed ve izinden gidenleri de öylece kutlu kıl. 51
Kunut Duaları 52
Anlam Arayışı Tek dayanağımız Sensin Allah ım! Ve tek güvencemiz de Sen! Ne olur bizi hiçbir zaman yardımsız bırakma! Bizi affedecek olan yalnız Sensin Allah ım, ne olur bizi her zaman bağışla! Ve her konuda en doğruya ilet! En büyük övgüler ve en güzel teşekkürlerimiz Sana dır Allah ım! Her zaman Sana! Her şey bu kadar açıkken Sana nankörlük etmek mümkün müdür Allah ım?! Ve edenin yanında olmak mümkün mü?! Allah ım! Yapıp ettiklerimiz de Senin için, yalvarıp yakarmalarımız da Sana Hayatımız da, dualarımız da İşte, öğretine tamamıyla inanıp teslim oluşumuzdur bu! Bundan böyle bütün çabamız Sana yakınlaşmak olacak! Böylesine sevgi ve merhametinin umuduyla yaşıyorken, cezanı hak edecek duruma düşmek ise en büyük korkumuz. Biliyoruz ki Sen kötülükte ısrar edenlerden başkasını cezalandırmazsın. 53
Anma Duaları 54
Anlam Arayışı Allah-u Ekber Huzurunda saygıyla ayağa kalktığım, varlığımı adadığım ve hayatımın bütününde sözü tutulası En Büyük: Allah! Sübhane rabbiye l Azim Büyüklüğünde eşsiz Rabbim! Sana yakıştırılan yanlış hayaller ve düşüncelerin tamamen uzağında olduğuna inancım sonsuz. Senin hayat önerini yaşamayı içtenlikle kabul eder ve bu inançla sadece Senin önünde eğilirim. Semi Allah u limen hamideh Allahım! Benliğimizin derinliklerinde de hayatımızın gerçeğinde de kimi en yüce tuttuğumuzu en iyi bilen sensin. Seni değerince övmede yetersiz kalsak ta övgülerimizi kabul etme büyüklüğünü gösterecek kadar yücesin biliyoruz. 55
Anma Duaları 56
Anlam Arayışı Rabbena leke l hamd Rabbimiz! Sana olan aşkın hayranlığımızı göstermeye çalıştığımız duygusal, düşünsel ve eylemsel bütün övgülerimiz yalnız sanadır! Sübhane rabbiye l âlâ Yüceler yücesi Rabbim! Sana yakıştırılan yanlış hayaller ve düşüncelerin tamamen uzağında olduğuna inancım sonsuz. Ben Senin hayat önerini yaşar ve bu kararlılıkla sadece Senin yüceliğin karşısında yerlere kapanırım. Esselamu aleykum ve rahmetullah Bütünüyle evren, Esenliğinin avuçlarında, sevgi ve merhametinin kucağında, güven ve barış içinde olsun ALLAHIM! 57
Rabbena Atina Duası 58
Anlam Arayışı Rabbimiz sonlu ve sonsuz bütün bir yaşamda istisnasız iyilik ve güzellik adına ne varsa hepsini Senden diliyoruz. Yaptığımız yanlışlarla kendi ellerimizle yaktığımız ateşlerin içine düşmekten koru bizi. 59