LİSANSÜSTÜ TEZ YAZIM KILAVUZU

LİSANSÜSTÜ TEZ YAZIM KILAVUZU Ocak, 2017 ANKARA

1 BÖLÜM 1 GİRİŞ Bu yazım kuralları, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü nün çeşitli Anabilim dallarında tamamlanan Lisansüstü tezlerinin yazımında birliği sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitülerine teslim edilecek yüksek lisans, doktora tezleri bu kılavuzda belirtilen esaslara uygun olarak yazılır. Bu tez yazım kılavuzu Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi nde yazılacak tezlerin biçimini düzenler, tez yazımı için örnek ya da şablonları içerir. Yüksek lisans ve doktora tezi hazırlayacak olan lisansüstü öğrencileri bu kitapçık içinde ana hatları ile belirtilmeye çalışılan kurallara uymak zorundadır. 1.1 Temel Bilgilendirme Lisansüstü tezlerin hazırlanması ve yazımında akademik etik kurallara mutlaka uyulmalıdır. Tez metni içinde bir başka çalışmadan direkt alıntı yapıldığında özgün kaynağa mutlaka uygun şekilde atıfta bulunulmalıdır. Ayrıca metin içinde atıf yaptığınız kaynak, muhakkak kaynaklar bölümünde yer almalıdır. Benzer şekilde, kaynaklar bölümünde yer alan her kaynağa metin içinde mutlaka atıfta bulunulmalıdır. Tez yazım diline uygun imla ve gramer kurallarının doğru bir şekilde uygulanması son derece önemlidir. Öğrencinin mezun olduğu programın eğitim dili %100 ise tez yazılmalıdır. Eğer programın eğitim dili %100 değil ise öğrencinin Tez Konusu Başlığı ve/veya Danışman Değişikliği Bildirim Formu - Tez Konusu/Başlığı seçeneğinde belirtilen dilde (Türkçe veya ) yazılmalıdır. Lisansüstü tezlerinin yazımında Microsoft Office, Open Office, Latex vb. profesyonel elektronik doküman hazırlama programları kullanılmalıdır.

2 1.2 Genel Türkçe/ Yazım Kuralları Noktalama işaretlerinden sonra bir karakter boşluk bırakılır. Ondalık sayı yazımında, dil Türkçe ise sayılar arasına virgül (örneğin, bir buçuk rakamı 1,5 şeklinde), dil ise sayılar arasına nokta (örneğin, bir buçuk rakamı 1.5 şeklinde) konulur. Kelimeler satır sonlarında bölünmemeli, bölünüyorsa kelime bir aşağı satıra alınıp, cümle devam etmelidir. Sayfa sonunda eğer alt başlık geliyor ise en az iki satır yazı izlemeli ya da alt başlık yeni sayfada yer almalıdır. 1.3 FBE Tez Teslim Ofisi Yüksek Lisans ve Doktora öğrencileri, tez savunma sınavına girmeden önce hazırlamış oldukları tezin (Word/Latex - 80 gramajlı ciltsiz-spiralli) iki kopyası ile enstitü tez kontrol birimine onay için başvurur. Tez kontrol birimi tez yazım kurallarına göre ilk kontrolünü yaptıktan sonra kopyaların bir nüshasını öğrenciye geri verir. Öğrenci, tez kontrol formunda belirtilen düzeltmeleri tez savunma sınavında verilen düzeltmelerle birlikte yapar. Tezleri ciltlemeden önce ikinci kontrol için tezin spiralli bir kopyasını enstitü tez kontrol birimine getirir. Enstitü tez kontrol biriminden alınan onaydan sonra tezler ciltlenerek gerekli diğer evraklar (Mezuniyet evrakları) ile birlikte Enstitüye teslim edilmelidir.

3 BÖLÜM 2 BİÇİMLENDİRME VE YAZIM KURALLARI 2.1 Kâğıt Standartları Hazırlanacak tezlerin yazım ve basımında A4 (210x297 mm) standardı kâğıt kullanılır. Tezler, tercihen 90 100 gramajlı beyaz, birinci hamur kâğıda özellikleri bozulmadan çoğaltılmalı, kopyalar net ve okunaklı olmalıdır. Dış kapağın renk kodu; yüksek lisans tezleri için #10AFCD, doktora tezleri için #XXXXX olmalıdır. 2.2 Sayfa Kullanımı Kâğıdın arka yüzü kullanılmamalıdır. Sayfa kullanım alanı; dış kapak hariç, iç kapak, içindekiler, ana metin, kaynaklar ve eklerin yer aldığı sayfalar dahil olmak üzere, sol kenardan 4,0 cm, sağ kenardan 2,5 cm, üst ve alt kenardan 3,0 cm boşluk olacak şekilde ayarlanmalıdır. 2.3 Yazı Tipi ve Punto Metin içinde yazı tipi, Times New Roman ve yazı büyüklüğü 12 puntodur. Ön bölüm içinde yer alan sayfalarda (kapak, tez sonuç formu, teşekkür, özet vb.), bölüm başlık ve alt başlıklarında, tablo, şekil, dipnotlar, ekler ve denklemlerde ana metinde kullanılandan farklı yazı büyüklük ve biçimde (koyu, italik, vb) yazı kullanılabilir. Ayrıntılı bilgi için ilgili bölümlerin ekteki örneklerine bakınız. İtalik yazı sadece özel vurgu, yabancı kelimeler, teknik terimler, matematiksel ifadeler gibi durumlarda kullanılmalıdır. 2.4 Satır Aralıkları ve Yazı/Paragraf Düzeni Bölüm yazılarında satır aralıkları 1.5 aralık olacak şekilde ayarlanmalıdır. Metin, sayfanın iki yanına yaslanmış olmalıdır.

4 Paragraflarda satır girintisi kullanılmamalıdır. Paragraflar arası boşluklar paragraf özelliklerinden öncesi ve sonrası 12 punto olacak şekilde ayarlanarak sağlanmalıdır. 2.5 Sayfa Numaralandırması Tez, Bölüm 3 de açıklandığı gibi 3 bölümden oluşmaktadır. Bunlar Ön Bölüm, Metin Bölümü ve Son Bölümdür. Bu bölümlere ilişkin olarak sayfa numaralandırılması aşağıda verildiği şekilde yapılmalıdır. Dış kapağa sayfa numarası verilmeyecektir. Ön Bölüm sayfaları, küçük roma rakamları (i,ii, iii,...) ile numaralandırılmalıdır. İç kapaktan itibaren numaralandırma başlayacak ancak iç kapakta sayfa numarası gösterilmeyecektir. Metin bölümü ve son bölüm sayfaları, Latin rakamları (0,1,...9) ile sayfanın sağ üst köşesine numaralandırılmalıdır. Bölüm 1 [Chapter 1] den itibaren sayfa numarası 1 ile başlayarak son sayfaya kadar numaralandırma yapılmalıdır.

5 BÖLÜM 3 TEZİN BÖLÜMLERİ 3.1 TEZ BÖLÜMLERİNİN SUNUŞ SIRASI Tez bölümlerinin içerik ve sıralanması Tablo 3.1 de gösterilmektedir. Tablo 3.1 Tez Bölümlerinin sunuş sırası Sayfa No (tüm sayfa numaraları sağ üst köşede yazılmalıdır) AÇIKLAMALAR DIŞ KAPAK (OUTER COVER) İÇ KAPAK (INNER COVER) SONUÇ FORMU (THESIS EXAMINATION RESULT FORM) ETİK BEYAN FORMU (ETHICAL DECLARATION) TEŞEKKÜR (ACKNOWLEDGEMENTS) ABSTRACT ÖZ İÇİNDEKİLER (CONTENTS) Numaralanmaz i (yazılmaz) ii iii Roma Roma Roma Roma Son teslimde tez bez ciltli olarak Fen Bilimleri Enstitüsüne teslim edilmelidir. İçeriği ve düzeni dış kapağın aynısı olmalıdır. Tez sınavında başarılı olan öğrenciler, danışman ve jüri üyelerinin unvan, ad, soyad ve üniversite bilgilerinin bulunduğu sonuç formunu danışman ve jüri üyelerine imzalatarak onaylatmalıdırlar. Tezin etik kurallara uygun olduğu belirtilmelidir. Tamamen lisansüstü öğrencisine ait bir sayfa olup içinde tez hakkında açıklamalar ve teşekkür bulunur. ABSTRACT başlığı altında tezin özeti yer almalı ve sonunda anahtar kelimeler (Keywords) bulunmalıdır. Anahtar kelime olarak konuyu tanımlayan sözcükler seçilmelidir. Keywords ifadesi koyu yazılmalıdır. ÖZ başlığı altında tezin Türkçe özeti yer almalı ve sonunda anahtar kelimeler bulunmalıdır. Anahtar kelime olarak konuyu tanımlayan sözcükler seçilmelidir. Anahtar Kelimeler ifadesi koyu yazılmalıdır. İÇİNDEKİLER başlığı altında ön sayfaların başlıkları, tez metninin bölüm ve altbölüm başlıkları ile son sayfaların başlıkları sayfa numaraları ile birlikte verilmelidir.

6 SEMBOL LİSTESİ (LIST OF SYMBOLS) Roma KISALTMALAR (Abbrevation) başlığı altında alfabetik sırada hazırlanır. TABLO LİSTESİ (LIST OF TABLES) Roma TABLO LİSTESİ başlığı altında, tablo numarası, tablo açıklaması ve sayfa numarası bilgisi verilerek hazırlanır. ŞEKİL LİSTESİ (LIST OF FIGURES) GİRİŞ (INTRODUCTION) DİĞER BÖLÜMLER (OTHER CHAPTERS) SONUÇLAR (RESULTS) KAYNAKLAR (REFERENCES) EKLER (APPENDICES) ÖZGEÇMİŞ (CURRICULUM VITAE) Roma 1 ile başlar Latin rakamları kullanılır Latin Latin Latin Latin Latin ŞEKİL LİSTESİ başlığı altında, şekil numarası, şekil açıklaması ve sayfa numarası bilgisi verilerek hazırlanır. Bu bölüm okuyucuyu konuya hazırlayan bilgiler içermelidir. Teze esas olan araştırmanın amacı ve kapsamı da bu bölümde açıkça belirtilmelidir. Giriş bölümü; Literatür Özeti, Tezin Amacı ve Hipotez (veya yazarın tercihine göre Bulgular, Orjinal Katkı ) olmak üzere üç alt bölümden oluşmalıdır. Tezin GİRİŞ ile SONUÇLAR bölümleri arasında kalan kısmıdır. Konunun kuramsal temeli, özelliği, kullanılan materyal ve yöntem ana metinde verilir ve çalışmanın ayrıntısına göre bölüm ve altbölümlerden oluşur. Bölüm ve alt bölümlerin sayısı yazarın tercihine bırakılmıştır. Bu bölümde tez çalışmasından elde edilen sonuçlar, olabildiğince öz ve açık olarak yazılmalıdır. Ulaşılan sonuçların önceki çalışmalar ve sonuçlar ile karşılaştırılması ve tartışılması, sonuçların kuramsal temellerle olan bağlantısı açıkça vurgulanmalıdır. Tez metninde değinilen (atıfta bulunulan) kaynaklar, tez içinde kullanım sırasına göre KAYNAKLAR başlığı altında numaralandırılarak verilmelidir. Metin içerisinde yer alması gerekli görülmeyen bilgiler, normal sayfadan büyük olan ve küçültülmesi istenmeyen ya da olanaksız olan proje vb. varsa KAYNAKLAR bölümünün sonunda tez şablonunda gösterildiği gibi yazılır. Öğrencinin kişisel bilgilerine, eğitim ve öğretimine, varsa çalıştığı yerlere ve yayınlarına ilişkin bilgileri içermelidir.

7 3.2 Ön Bölüm 3.2.1 Dış Kapak Sayfası Tez kapak sayfasının kullanım alanı, 2.2 Sayfa Kullanım Alanı başlığında verilen kullanım alanı ile aynıdır. Kapak sayfasındaki tüm yazılar koyu olarak yazılmalıdır. Dış kapakta üniversitenin adı ve enstitünün adı (büyük harf, 16 punto, 1,5 satır aralığında öncesi ve sonrası 6 punto) logo, tez başlığı (büyük harf, 16 punto, büyük harf, kalın, 1,5 satır aralığında öncesi ve sonrası 6 punto), tez yazarı (baş harfleri büyük diğerleri küçük, 16 punto, 1,5 satır aralığında öncesi ve sonrası 6 punto), yazarın bölümü (baş harfleri büyük diğerleri küçük, 16 punto, 1,5 satır aralığında öncesi ve sonrası 6 punto) tez basım tarihi (baş harfleri büyük diğerleri küçük, 12 punto, 1,5 satır aralığında öncesi ve sonrası 6 punto) ve basım yeri (ANKARA, 12 punto, büyük harf, 1,5 satır aralığında öncesi ve sonrası 6 punto) verilmelidir. Tüm yazılarda Times New Roman yazı karakteri kullanılmalıdır. Tüm yazılar ortaya hizalanmış olmalıdır. Tez yazarında kısaltma kullanılmamalı ve enstitüye kayıtlı ad-soyad ile aynı olmalıdır. Kenar boşlukları tüm kenarlardan 1,5 cm olmalıdır. Ek 1 de dış kapak örneği verilmiştir. 3.2.2 Dış Kapağın Yan Tarafı Dış kapağın yan kenarının tasarımı aşağıdan yukarı olmak üzere ay, yıl, anabilim dalı, öğrenci ismi ve en üstte üniversitemizin logosu ön kapağın tasarımına uygun olacak şekilde yerleştirilmelidir. Logo tezin kalınlığına göre büyütülebilir. Bakınız Ek-15.

8 3.2.3 İç Kapak Sayfası Tez kapak sayfasının kullanım alanı, 2.2 Sayfa Kullanım Alanı başlığında verilen kullanım alanı ile aynıdır. İç kapak sayfasına ilişkin düzen ve format örneği Ek 2 de verildiği şekilde, formatında hiçbir değişiklik yapılmadan sadece öğrencinin kendi bilgileriyle değiştirilmelidir. Tüm yazım özellikleri (punto, büyük-küçük harf, vs.) aynen korunmalıdır. 3.2.4 Tez Sonuç Formu [Thesis Examination Result Form] Yüksek Lisans (Tek Danışmanlı) Tez Sonuç Formuna ilişkin Türkçe ve örnekler Ek-3 te verilmiştir. Çift Danışmanlı Yüksek Lisans Tez Sonuç Formuna ilişkin Türkçe ve örnekler Türkçe Link te ve Link te verilmiştir. Doktora Tez (Tek Danışmanlı) Sonuç Formuna ilişkin Türkçe örnek Link te verilmiştir. Çift danışmanlı Doktora Tez Sonuç Formuna ilişkin Türkçe örnek Link te verilmiştir. Tez savunma sınavında 2 ten fazla jüri varsa aynı sayfada format düzenini bozmadan ekleme yapılmalıdır. Kabul edilmiş tezlerin, enstitüye teslimi sırasında yüksek lisans tezleri için 6 ve doktora tezleri için 8 nüsha alındığından, ilgili nüsha sayısı kadar tez sonuç formu, tez savunma sınavından geçtikten sonra tüm jüri üyelerince imzalanmalıdır. İmzalanan sayfaların 90-100 gr. kâğıt standardında olmasına dikkat edilmelidir. İmzaların, mavi mürekkepli kalem ile atılmasına dikkat edilmelidir. Verilen tez başlığı, kapak sayfasında yer alan başlık ile aynı olmalıdır. Öğrencinin adı, enstitünün resmi kayıtlarında yer alan ad ile aynı olmalı ve tez de aynı şekilde kullanılmalıdır.

9 Danışman, jüri, tez izleme komitesi üyelerinin ad-soyadları yazılırken soyadları büyük harf ile yazılmalıdır. Tüm unvanlar, tezlerde ve Türkçe tezlerde Türkçe kısaltmaları ile verilmelidir. 3.2.5 Etik beyan[ethical declaration] Etik beyan kısmı Ek 4 te verildiği gibi yazılmalı, altında yazarın ismi ve imzası olmalıdır. 3.2.6 Teşekkür [Acknowledgements] Tez çalışmasına katkısı bulunan kişi ve kuruluşlara teşekkür edilmelidir. Teşekkür edilen kişilerin adı, soyadı belirtilmelidir. Teknik ve bilimsel yazı dilinden uzaklaşılmadan kısa ve öz olarak yazılmalıdır. Tez Türkçe ise başlık TEŞEKKÜR, tez dilinde yazılmış ise ACKNOWLEDGEMENTS olmalıdır. En alt satırda sağa dayalı olarak tezin yazarının ad ve soyadı VE İMZA, sola dayalı olarak tarih verilmelidir. Tez bir proje kapsamında desteklenmişse proje adı, proje no ve destekleyen kurum/kuruluş bu bölümde mutlaka belirtilmelidir. Teşekkür örneği, Ek 5 te verilmiştir. 3.2.7 Öz [Abstract] Öz kısmı çalışmanın ana hatlarıyla anlatımı ve anahtar kelimeler (keywords) ile bir sayfayı aşmamalıdır. Metin Times New Roman karakterinde 1,5 satır aralığında paragraf özelliklerinden öncesi ve sonrası 12 punto olmalıdır. Öz içerisinde matematiksel ifadeler kullanılmayacaktır. (Örneğin % yerine yüzde, H 2 O yerine su, NaCl yerine sodyum klorür vs.)

10 İlk satıra tezin adı, Times New Roman yazı karakterinde, 14 punto büyüklüğünde, koyu, ortalanmış, tek satır aralığında ve paragraf özelliklerinden aralık öncesi ve sonrası 6 punto, Abstract ve Öz yazısı ise 12 punto büyüklüğünde, koyu, ortalanmış, tek satır aralığında ve paragraf özelliklerinden aralık öncesi ve sonrası 6 punto olmalıdır. Satır başına Times New Roman yazı karakterinde, 12 punto büyüklüğünde, koyu harfler ile Anahtar kelimeler: ( tezlerde Keywords ) yazılmalıdır. Anahtar kelimeler mutlaka yazılmalıdır. İlk Anahtar kelime ve özel isimler baş harfi büyük, sonraki Anahtar kelimeler küçük harfle yazılacaktır. Öz örneği, Ek 7 de verilmiştir. 3.2.8 Terminoloji (Nomenclature), Tablo, Şekil ve Sembol Listeleri Metin içinde kısaltmalar, tablo, şekil ve semboller var ise ilgili listeler oluşturulmalıdır. Bu listeler önce 6, sonra 6 nk aralık bırakılarak 1 satır aralıklı olarak hazırlanmalıdır. Kataloglar listesi, süreli yayınlar listesi, elektronik ortamdaki kaynaklar listesi, kişisel görüşmeler listesi gibi listeler, kaynaklar kısmında yer alacaklarından, tez içinde ayrı bir liste halinde verilemez. Terminoloji örneği Ek 9 da verilmiştir. 3.2.9 İçindekiler [Contents] Bu bölümün başlığı olan İÇİNDEKİLER [CONTENTS] kelimesi büyük harf, koyu, 14 punto sola dayalı olarak yazılmalıdır. İçindekiler başlığı 1,5 satır aralığında öncesi ve sonrası 12 punto olmalıdır. Başlık harici diğer kısımlar tek satır aralığında, paragraf özelliklerinde öncesi ve sonrası 6 punto olmalıdır. Sayfa numaraları sağa dayalı yazılmalıdır.

11 Bu sayfada yer alan, Tez Sonuç Formu, Etik Beyan, Teşekkür, Abstract, Öz, Terminoloji, Tablo Listesi, Şekil listesi ifadelerinin hepsi büyük harflerle ve 12 punto olarak yazılmalıdır. Ana bölüm başlıkları, kaynaklar ve ekler (varsa) ifadelerinin hepsi büyük harflerle, 12 punto ve koyu olarak yazılmalıdır. Tez metninde kullanılan her bir ana bölümün ve ana bölümün alt düzey bölüm başlıkları başlık numarası ile birlikte tez metni içinde kullanıldığı şekli ile yazılmalıdır. (bold olmayacak) Ana bölüm başlıkları sayfanın en soluna, alt derece bölüm başlıkları ise her farklı derece için 0.5 cm sağa doğru girmelidir. Başlıkların ve ilgili sayfa numaralarının arası nokta işareti ile doldurulmalıdır. içindekiler örneği Ek 8 de verilmiştir. 3.2.10 Tablolar Listesi [List of Tables] Başlık 14 punto, büyük harf, koyu, 1,5 satır aralığında öncesi ve sonrası 12 punto olmalıdır. Başlık harici diğer kısımlar 12 punto tek satır aralığında öncesi ve sonrası 6 punto olmalıdır. Tablo ismi ve numarası (ör: Table 2.1) koyu, 12 punto yazılmalıdır. Sayfa numaraları sağa dayalı yazılmalıdır. Tezde yer alan tablolar tez metni içinde yer alış sırasına göre ve tablo numarası ile birlikte listelenmelidir. Örneğin ikinci bölümün üçüncü tablosu için Table 2.3 yazılmalıdır. Tablo başlıklarının bir satıra sığmadığı durumlarda başlık alt satırda satır başından değil, tablo başlık yazısının başlama hizasından itibaren yazılmaya devam etmelidir. Tablolar listesi örnekleri Ek 10 da verilmiştir.

12 3.2.11 Şekiller Listesi [List of Figures] Bu bölümün başlığı olan ŞEKİLLER LİSTESİ [/LIST OF FIGURES] kelimesi 14 punto, büyük harf, koyu, 1,5 satır aralığında öncesi ve sonrası 12 pt olmalıdır. Başlık harici diğer kısımlar 12 punto tek satır aralığında öncesi ve sonrası 6 punto olmalıdır. Sayfa numaraları sağa dayalı yazılmalıdır. Tezde yer alan şekiller tez metni içinde yer alış sırasına göre ve şekil numarası ile birlikte listelenmelidir. Tezde yer alan şekiller tez metni içinde yer alış sırasına göre ve tablo numarası ile birlikte listelenmelidir. Örneğin ikinci bölümün üçüncü şekli için Figure 2.3 yazılmalıdır. Şekil başlıklarının bir satıra sığmadığı durumlarda başlık alt satırda satır başından değil, şekil başlık yazısının başlama hizasından itibaren yazılmaya devam etmelidir. şekil listesi örnekleri Ek 11 de verilmiştir. 3.3 Metin Bölümü 3.3.1 Tezin Yazımı Ve Bölüm İçerikleri Tezlerde yazım (imlâ) ve noktalamalarında Türk Dil Kurumu nun İmlâ Kılavuzu ve Türkçe Sözlük de belirtilen kurallara uyulacaktır. Söz konusu sözlükte bulunmayan kelime ve deyimlerin kullanılması gerekirse anlamı açıklanmalıdır. Tezlerde SI (International System of Units) birimleri kullanılacaktır, gerekiyorsa MKS (Meter Kilogram Second) birimleri cinsinden eşdeğeri de parantez içinde verilir. Her sembol, metinde ilk geçtiği yerde tanımlanır. Tezlerde, önsöz ve dipnotlar dışında birinci şahıs anlatım kullanılmaz. Tezler bilgisayar ortamında hazırlanır ve çıktıları lazer ya da mürekkep püskürtmeli yazıcılardan alınır. Daktilo ile tez yazımı ve nokta vuruşlu yazıcı çıktıları kabul edilmez.

13 Tezin hiç bir bölümünde, elle ya da daktilo ile sonradan yapılan düzeltmeler, silintiler, kazıntılar kabul edilmez. Tezde geçen tablolar, şekiller ve formüller bilgisayar ortamında oluşturulur. Bu tür şekillerde elle düzeltme yapılmaz. 10 sayfadan uzun ekler istenildiği takdirde CD veya DVD halinde tezin eki olarak verebilir. Diskler tezin arka karton kapağının iç kısmına yapılacak bir cep (CD zarfı) içine yerleştirilir. Söz konusu disklerin üzerine CD kalemi ile örnekteki gibi, içerik hakkında bilgi verilir (Örnek: Adı SOYADI, Ek 1: Bilgisayar Programı.). 3.3.2 Bölüm Numaralandırması ve Başlık Yazı Biçimi Tezlerde başlıklar ondalık sistem ile numaralandırılacaktır. Tezlerde ana bölümler Chapter No şeklinde belirtilip alt satırda başlık yazılacaktır. Chapter No yazısı 24 punto olup 1,5 satır aralıklı olmalı, öncesi ve sonrası aralık sıfır nk olmalıdır. Alt satırdaki bölüm başlığıysa 16 punto, 1,5 satır aralıklı, öncesi 12 ve sonrası sıfır nk olmalıdır. Başlıklar ilgili olduğu bölümün numarası ile başlamalı, alt başlıklar yine ilgili bölüm ve ait olduğu başlığın numarası ile başlamalıdır. 2. Derece başlık sola dayalı, 14 punto, kelime baş harfleri büyük, koyu; 3. Derece başlık sola dayalı, 12 punto, kelime baş harfleri büyük, koyu; 4. Derece başlık sola dayalı, 12 punto, kelime baş harfleri büyük, italik; 5. Derece başlık sola dayalı, 12 punto, kelime baş harfleri büyük, italik olmalıdır. Türkçe ve özetlerin başlıkları ortalanmış olmalıdır. Beşinci ve daha alt dereceden başlıklar numaralanmaz, içindekiler listesinde yer almaz. Örneğin başlıklar derecelerine göre:

14 CHAPTER 1 INTRODUCTION 2.1 Kimyasal Çökeller (14 punto, 1,5 satır aralığı, öncesi ve sonrası 12 punto) 2.1.1 Karbonatlar (12 punto, 1,5 satır aralığı, öncesi ve sonrası 12 punto) 2.1.1.1 Karbonatlar (12 punto, 1,5 satır aralığı, öncesi ve sonrası 12 punto, italik) şeklinde olmalıdır. 3.3.3 Şekil ve Tablo Düzeni Tez içinde yer alan tüm şekil ve tablolara mutlaka tez metni içinde atıf yapılmalıdır. Tezlerde tablolar ve şekiller kâğıdın kullanım alanı içinde ortalanmış olarak yerleştirilmesi gerekmektedir. Tablo ve şekil içerisindeki tüm bilgiler okunabilir büyüklükte olmalıdır. Tablo numara ve üst yazısı, şekil numara ve altyazısı şeklin boyutunu geçebilir. Şekil ve Tabloların altyazılarında, ilk kelimenin baş harfi büyük, diğer kelimelerin baş harfleri küçük harfle başlamalıdır. Şekil ve Tablo numara ve altyazısı 10 punto büyüklüğünde, Tablo üst yazısı ise 10 punto büyüklüğünde yazılmalıdır. Tablo üst yazıları 1,5 satır aralığında öncesi 12 punto sonrası 6 punto, şekil altyazıları ise 1,5 satır aralığında öncesi 12 punto sonrası 24 punto olmalıdır. Numaralandırma yaparken ilk rakam şeklin veya tablonun yer aldığı ana bölüm numarası, ikinci rakam ana bölüm içinde yer alma (sıra) numarası olacak şekilde yapılmalıdır. Örneğin 4. ana bölümün 5. tablosu Tablo 4.5 biçiminde yazılmalıdır.

15 Tez içerisinde herhangi bir çalışmadan resim olarak alınan şekil veya tablolar okunaklı olmalı ve şekil/tablo kenar çizgileri konulmalıdır. Chapter No Table no Type of kernel Table 2.5 Kernel functions and representions Representation of kernel Polynomial K(x s, x) = [x T x s + c] p, c 0, p > 1 Gaussian 2 K(x s, x) = e ( x xs 2σ 2 ), σ > 0 Sigmoid K(x s, x) = tanh(p. x T x s + q), p > 0 and q < 0 1.1 1 0.9 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4 0.3 0.2 a=2 a=1 a=1/2 a=1/3 0.1 0-0.1-10 -9-8 -7-6 -5-4 -3-2 -1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Figure 2.4 Sigmoidal functions with different slopes Birden fazla tablo veya şekil aynı sayfaya yerleştirilebilir. Ancak 4 sayfadan daha fazla süren tablo veya şekiller ek olarak verilmelidir. Tablolarda dipnot kullanılması gerekiyorsa 1 satır aralıklı ve 10 punto ile yazılmalıdır.

16 Bir sayfayı aşan büyüklükteki tablo ve şekillerde 2. sayfada aynı tablo/şekil numarası ve açıklaması yazılarak, tablo/şekil numarası ile açıklaması arasına, parantez içinde (devam) yazılmalıdır. (Örneğin; Tablo 1.1 (devam): Atıklardaki metal içerikleri, Şekil 1.1 (devam): İstanbul un su şebekesi). Katlı sayfa ve sayfa üzerine iliştirilmiş görsel malzeme gibi sayfa kalınlığını arttırarak tezin açılma düzenini bozan sayfalar ekler bölümünde verilmelidir. Örnek Şekil ve Tablo listesi Ek-10 ve Ek 11 de verilmiştir. 3.4 Denklemler Denklemler denklem editörüyle ve aşağıdaki kurallara uygun olarak yazılır. Denklemler Times New Roman karakteriyle 1,5 satır aralıkla yazılır. Tercihe göre italik yazılabilir. Denklemlerden önce ve sonra 12 punto aralık bırakılır. Denklemler soldan 1 cm içeriden başlar. Denklemlere, ilgili bölüm içinde bölüm numarası ilk numara olmak koşuluyla 1 den başlayarak sıra ile numara verilir. Bu numaralar koyu (bold) olarak ve örnek olarak birinci bölümde (1.1), (1.2), ikinci bölümde (2.1), (2.2) şeklinde, gerekiyorsa aynı denklemin alt ifadeleri (1.1a) ve (1.1b) şeklinde denklemin bulunduğu satırın en sağına yazılır. Ekler bölümünde verilen denklemler, verildikleri bölüm belirtilerek numaralandırılır. (Örnek: A.1.1, A.1.2). 3.5 Kaynaklara Metin İçinde Atıf Metin içinde atıf yaparken köşeli parantez içinde numara kullanılır. Numaralandırma yaparken, ilk kaynağa köşeli parantez içerisinde [1] numarası verilir, cümlenin bitiş noktası parantezin dışına konulur. Daha sonra gelen kaynaklara bir sonraki sayı verilerek devam edilir.

17 Kaynak numaraları birbirini takip ediyorsa, birincisi ve sonuncusunun numaraları arasına tire (-) işareti konularak yazılır. Örneğin, 4 den 9 a kadar olan kaynaklardan alıntı yapılmış ise bu durum metin içinde şu şekilde gösterilir: [4-9]. Alıntı yapılacak kaynaklar birden fazla ve birbirini takip eden şeklinde değilse, kaynak numaraları arasına virgül (,) işareti konularak yazılır. Örneğin, 3. den, 5. den ve 12. kaynaktan alıntı yapılmış ise bu durum metin içinde şu şekilde gösterilir : [3,5,12]. Kaynak numaraları birbirini takip ediyor (örneğin 2 den 5 e kadar olan kaynaklar) ve ayrıca farklı kaynaktan da (örneğin 10. ve 15. kaynak) alıntılar yapılmış ise bu durum şu şekilde gösterilir: [2-5, 10,15]. Metin içinde kullanılan tüm atıflar kaynakça bölümünde tam künyeleri ile verilmelidir. Diğer bilimsel yayınlara veya araştırmacılara atıfta bulunurken şu noktaya özellikle dikkat edilmelidir: Metin içinde her alıntı yapıldığında özgün kaynağa atıfta bulunulmalıdır ve metinde yapılan atıfların tümü kaynakçada, kaynakçada belirtilen kaynakların tümü de metinde bulunmalıdır. Gerekli ve mümkün olan her yerde fikirlerinizi yapılmış araştırmalara atıfta bulunarak destekleyebilirsiniz. Gerekli görüldüğünde bir başka araştırmacının yayınından bir kısım özgün kaynaktan hiç hata yapmadan aktarılabilir ve alıntının kaynağı hem metinde, hem de kaynakçada mutlaka belirtilmelidir. Bir metin bir başka kaynaktan atıf yapılmadan aynen alınırsa bu durum aşırmacılık (plagiarism) kapsamına girer. Bu etik kurala dikkat etmek gerekir. Kırk kelimeden fazla olan uzun alıntılar tırnak içerisinde gösterilmezler. Uzun alıntılar soldan 1 sekme (1,27 cm) içerden verilir. İçerden verilen uzun alıntılarda, 2 yazı karakteri daha küçük karakter kullanılır. Ancak, çok sık ve uzun alıntılardan kaçınılmalıdır. 3.6 Kaynaklar Kaynaklar bölümü hazırlanırken, tez içerisinde atıfta bulunulan bir yayına dair bilgilerin okur tarafından temin edilebilmesi için gerekli bilgiler eksiksiz bir şekilde belirtilmelidir. Tez metni içerisinde atıf yapılmamış yayınlar bu listede yer almamalıdır. Yayınlar, kaynaklar listesinde numaraları küçükten büyüğe olacak şekilde hazırlanmalıdır.

18 Kaynakların yazılması sırasında literatürde yaygın olarak bilinen periyodik dergilerin adlarının kısaltılarak ifade edilmesi de genellikle başvurulan bir uygulamadır. Yazar da yaygın kabul gören dergi adı kısaltmalarını kullanabilir (örn. IEEE Trans. on Veh. Tech.). Bununla birlikte, yaygın kabul gören kısaltma şekli bilinmiyorsa dergi adı açık olarak yazılmalıdır (örn. IEEE Transactions on Vehicular Technology). Listede aynı yazar(lar)ın farklı yıllardaki yayınları en yeni tarihli yayından itibaren sıralanmalıdır. Aynı yazar(lar)ın aynı yıla ait yayınları yayın yılını takip eden a, b, c harfleri ile sıralanmalıdır (örn: 1998a, 1998b). Kaynağın yazışında 1 satır aralığı boşluk kullanılmalı, ardışık iki kaynak arasında 12 punto boşluk olmalıdır. Yukarıda belirtilen türden değinilen belgelerin KAYNAKLAR LİSTESİ nde yazış biçimine ilişkin örnekler aşağıda verilmiştir. Kaynaklar örneği Ek 12 de verilmiştir. Tek Yazarlı Kitap Yazarın soyadı, Yazarın adının baş harfi. Kitabın adı (italik) (Baskı sayısı). Basım yeri: Yayınevi. Basım Tarihi Türkçe Kazgan, G. İktisadi Düşünce (9. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi. 2000 Blalock, H. M. Social Statistics (7th Ed.). NY: McGraw-Hill. 1987 İki Yazarlı Kitap Türkçe Birinci yazarın soyadı, Adının baş harfi. ve İkinci yazarın soyadı, Adının baş harfi. Kitabın adı (italik) (Baskı sayısı). Basım yeri: Yayınevi. Basım Tarihi Kökdemir, D. ve Demirutku, K. Akademik yazım kuralları kitapçığı. Ankara: Başkent Üniversitesi İktisadi ve İdari Birimler Fakültesi Yayınları. 2000 Garnham, A., & Oakhill, J. Thinking and reasoning (4th ed.). Oxford: Blackwell. 1997

19 Üç Yazarlı Kitap Türkçe Birinci yazarın soyadı, Adının baş harfi., İkinci yazarın soyadı, Adının baş harfi. ve Üçüncü yazarın soyadı, Adının baş harfi. Kitabın adı (italik) (Baskı sayısı). Basım yeri: Yayınevi. Basım Tarihi Aleskerov, F., Ersel, H. ve Sabuncu, Y. Seçimden koalisyona siyasal karar alma. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. 1999 Mosteller, F., Rourke, R. E. K., & Thomas, G. B. Probability and statistics (2nd ed.). Massachusetts: Addision- Wesley Publishing Company. 1967 Çeviri Kitap Türkçe Yazarın soyadı, Yazarın adının baş harfi. (Yıl). Kitabın adı (italik) (Baskı sayısı). (Çevirmenin adının baş harfi. Çevirmenin soyadı, Çev.).Basım yeri: Yayınevi. (Orijinal çalışma basım tarihi Tarih.) Yalom, I.D. (1998). Kısa süreli grup terapileri: İlkeler ve teknikler. (N. H. Şahin, Çev.). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1983.) Demideov, (1986) How we see what we see. (A., Repyev, Trans.). Moscow: Mir Publishers. (Original work published 1986.) Kitaptan Bölüm Türkçe Yazarın soyadı, Yazarın adının baş harfi. Bölümün adı. Kitabın adı (italik) (Baskı sayısı) içinde (bölümün sayfa aralığı). Basım yeri: Yayınevi. Basım Tarihi Yıldırım, A. Ve Şimşek, H. Nitel araştırmanın planlanması. Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (2. Baskı) içinde (49-91). Ankara: Seçkin Yayınları. 2000 Kuhn, T. S. The priority of paradigms. In The structure of scientific revolutions (3rd ed.) (43-52). Chicago: The university of Chicago Press. 1971 Tek Editörlü Kitap Türkçe Editörün soyadı, Editörün adının baş harfi. (Ed.) Kitabın adı (italik) (Baskı sayısı). Basım yeri: Yayınevi. Basım Tarihi Karancı, A. N. (Ed.). Farklılıkla yaşamak aile ve toplumun farklı gereksinimleri olan bireylerle birlikteliği. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. 1997

20 Posner, M. I. (Ed.). Foundations of cognitive science (6th ed.). Massathuchetts: MIT Press. 1998 İki Editörlü Kitap Türkçe Birinci editörün soyadı, Adının baş harfi. ve İkinci editörün soyadı, Adının başharfi. (Ed.). Kitabın adı (italik) (Baskı sayısı). Basım yeri: Yayınevi. Basım Tarihi Savaşır, I. Ve Şahin, N. H. (Ed.). Bilişsel- davranışçı terapilerde değerlendirme: Sık kullanılan ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. 1997 Goldstein, W. M., & Hogarth, R. (Eds.). Research on judging and decision making. Cambridge: Cambridge University Press. 1997 Üç veya daha fazla Editörlü Kitap Türkçe Birinci editörün soyadı, Adının baş harfi, İkinci editörün soyadı, Adının başharfi ve Üçüncü editörün soyadı, Adının başharfi. (Ed.). Kitabın adı (italik) (Baskı sayısı). Basım yeri: Yayınevi. Basım Tarihi Ayvaşık, B., Er, N. M., Kışlak, Ş. T. Ve Erkuş, A. (Ed.). Psikoloji terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. 2000 Pinker, S. Language acquisition. In M. I. Posner, (Ed.). Foundations of cognitive science (6th ed.) (359-400). Massachusetts: MIT Press. 1998 Editörlü Kitaptan Bölüm Türkçe Yazarın soyadı, Yazarın adının baş harfi. Bölümün adı. Editörün adının baş harfi. Editörün soyadı, (Ed.) Kitabın adı (italik) içinde (Bölümün sayfa aralığı). (Baskı sayısı). Basım yeri: Yayınevi. Basım Tarihi Sucuoğlu, B. Özürlü çocukların aileleri ile yapılan çalışmalar. A. N. Karancı, (Ed.), Farklılıkla yaşamak aile ve toplumun farklı gereksinimleri olan bireylerle birlikteliği içinde (35-56). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. 1997 Pinker, S. Language acquisition. In M. I. Posner, (Ed.). Foundations of cognitive science (6th ed.) (359-400). Massachusetts: MIT Press. 1998 Sürekli Yayınlarda Tek Yazarlı Makale Yazarın soyadı, Yazarın adının baş harfi. Makalenin adı. Süreli yayının adı, cilt (italik) (süreli yayının sayısı), sayfa aralığı. Basım Tarihi Türkçe Işın, G. Savaş - barış ve Alfred Nobel. Pivolka, 1 (10), 9-12. 2003

21 Coren, S. An efferent component in the visual perception of direction and extent. Psychological Review, 93 (4), 391-411. 1986 Sürekli Yayınlarda İki Yazarlı Makale Türkçe Birinci yazarın soyadı, Adının baş harfi. ve İkinci yazarın soyadı, Adının baş harfi. Makalenin adı. Süreli yayının adı, cilt (italik) (süreli yayının sayısı), sayfa aralığı. Basım Tarihi Özkaptan, C. ve Tekinalp, O. Uzay uygulamalarında küçük uyduların yeri ve maliyet etkenleri. Pivolka, 1 (7), 3-13. 2003 Kirkman, B. L., & Rosen, B. Beyon self- management: Antevedents and consequences of team empowerment. Acedemy of Management Journal, 42, 58-74. 1999 Sürekli Yayınlarda Üç Yazarlı Makale Türkçe Birinci yazarın soyadı, Adının baş harfi., İkinci yazarın soyadı, Adının baş harfi. ve Üçüncü yazarın soyadı, Adının baş harfi. Makalenin adı. Süreli yayının adı, cilt (italik) (süreli yayının sayısı), sayfa aralığı. Basım Tarihi Ergezer, H., Dikmen, M. Ve Özdemir, E. Yapay sinir ağları ve tanıma sistemleri, 1 (4), 14-17. 2003 Gren, S. G., Welsh, M. A., & Dehler, G. E. Advocacy, performance, and threshold influences on decisions to terminate new product development. Academy of Management Journal, 46 (4), 419-434. 2003 Sürekli Yayınlarda Altıdan Fazla Yazarlı Makale Türkçe Birinci yazarın soyadı, Adının baş harfi., İkinci yazarın soyadı, Adının baş harfi, Üçüncü yazarın soyadı, Adının baş harfi., Dördüncü yazarın soyadı, Adının baş harfi., Beşinci yazarın soyadı, Adının baş harfi., Altıncı yazarın soyadı, Adının baş harfi., ve diğer. Makalenin adı. Süreli yayının adı, cilt (italik) (süreli yayının sayısı), sayfa aralığı. Basım Tarihi Başçelik, B. E., Demirutku, K., Gültekin, D., Işık, E., Kayabaş, E., Özgün, A., ve diğer. Evrenin görünmeyen yamyamları: Karadelikler. Pivolka, 1 (1), 6. 2002 Wright, G. N., Philips, L. D., Whalley, P. C., Choo, G. T., Ng, K., Tan, I., et al. Cultural differences in probabilistic thinking. Journal of Cross Cultural Psychology, 9 (3), 285-299. İnternet Sitesi Yazarın soyadı, Yazarın adının baş harfi. Başlık (İtalik). Alınma tarihi, internet adresi. Yayınlanma veya güncellenme tarihi

22 Türkçe İlter, H. K. kilter.online. 11 Şubat 2004, http://www.baskent.edu.tr/~kilter. 9 Şubat 2004 Walker, J. R. MLA style citations of electronic sources. Retrieved October 26, 1995, from http.//www.cas.usf.edu/english/walker/mla.html. 1995 Sürekli İnternet Yayınından Makale Yazarın soyadı, Yazarın adının baş harfi. Makalenin adı. Yayının Adı, cilt (italik) (sayı). Araştırma Tarihi, internet adresi. Yayınlanma Tarihi Türkçe İlbaş, Ç. Siber dünyanın bombacıları. Pivolka, 3 (13), 5-6. 24 Eylül 2004, http://www.elyadal.org/pivolka/13/siber.htm. Mart, 2004 Lee, D. S., Austin, P. C., Rouleau, J. L., Liu, P. P., Naimark, D., & Tu, J. V. Predicting mortality among patients hospitalized for heart failure. The Journal of the American Medical Association, 290 (19), 2581-2587. Retrieved November 23, 2003, from http://jama.ama-assn. org/cgi/content/abstract/290/19/2581. November 19, 2003 Veritabanlarından Alınan Dergi Makalesi, Tek Yazarlı Yazarın soyadı, Yazarın adının baş harfi. Makalenin adı. Derginin Adı, cilt, (sayı) sayfa aralığı. Alınma Tarihi, Veritabanının adı. Yayın tarihi Foster J. Education as sustainability. Environmental Education Research, 7, 153-165. Retrieved June 22, 2001, from ERIC database. 2001 Veritabanlarından Alınan Dergi Makalesi, İki Veya Daha Çok Yazar Birinci yazarın soyadı, Adının baş harfi., İkinci yazarın soyadı, Adının baş harfi., Üçüncü yazarın soyadı, Adının baş harfi. ve Dördüncü yazarın soyadı, Adının baş harfi. Makalenin adı. Derginin Adı, cilt, sayfa aralığı. Alınma Tarihi, Veritabanının adı. Yayın tarihi Borman, W. C., Hanson, M. A., Oppler, S. H., Pulakos, E. D., & White, L. A. Role of early supervisory experience in supervisor performance. Journal of Applied Psychology, 78, 443-449. Retrieved October 23, 2000, from PsycArticles data base. 1993 Sürekli Olmayan İnternet Yayınından Makale Yazarın soyadı, Yazarın adının baş harfi. Makalenin adı. Araştırma Tarihi, internet adresi. Yayınlanma Tarihi Türkçe Kökdemir, D. Rüyalar ve olasılıklar. 21 Kasım 2003, http://www.elyadal.org/dedektif/ruya2.htm. 2 Kasım 2003 Carlson, E. (Study suggests interplay of gene, stress can predict depression. Retrieved February 20, 2004, from http://www.news.wisc.edu/story.php?get=8766. July 17, 2003

23 Çevrimiçi (Online) Kitap Yazarın soyadı, Yazarın adının baş harfi. Kitabın adı. Alınma tarihi, internet adresi. Tarih Austin, J. Pride and prejudice. from http://www.agoodread.com/pride. Retrieved May 10, 2002 Çevrimçi (Online) Gazete Makalesi Türkçe Yazarın soyadı, Yazarın adının baş harfi. Makalenin adı. Gazetenin Adı. Alınma tarihi, internet adresi. Tam yayın tarihi Batur, A. ve Yüksel, G. Namus borcu ödendi. Milliyet. 22 Eylül 2003,http://www.milliyet.com.tr/2000/06/14/yasam/yasa.html. 14 Haziran 2000 Cohen, R. Trivial pursuits. The Washington Post. Retrieved February 7, 2004, from http://www.washingtonpost.com/wpdyn/articles/a174872004feb5.html February 6, 2004 Yazar ve Tarih Belirtmeyen İnternet Belgesi Belgenin başlığı. (b.t.). Alınma Tarihi, internet adresi. Türkçe GVU s 8th user survey. (b.t.). 8 Ağustos 2000, http://www.cc.gatech.edu/usersurveys/survey1997-10/ GVU s 8th user survey. (n.d.). Retrieved August 8, 2000, from http://www.cc.gatech.edu/usersurveys/survey1997-10/ İnternet Üzerindeki Forum ya da Liste Mesajları Türkçe Yazarın soyadı, Yazarın adının baş harfi. Mesajın başlığı [Mesajın numarası]. İnternet adresi ne gönderilmiş mesaj. Tam alınma tarihi Kökdemir, D. Kesin inanç üzerine [tbd forum 4115]. http://merkez.tbd.org.tr/listeler/tbdforum/2004/aug/0001.html. 2004, 1 Ağustos Frook, B. D. New inventions in the cyberworld of toylandia [Msg 25]. Message posted to http://groups.earthlink.com/forum/messages/00025.html. 1999, July 23 Resmi Yayınlar Resmi Yayının Basılmış Olduğu Kurumun Adı. Makalenin adı (Basım seri no). Basım Yeri: Yayınevi. Tarih

24 National Instıtute of Mental Health. Clinical training in serious mental illness (DHHS Publication No. ADM 90-1679). Washington, DC: U. S. Government Printing Office. 1990 Tez Türkçe Yazarın soyadı, Yazarın adının baş harfi. Başlık. Yayınlanmamış yüksek lisans/doktora tezi, Üniversitenin adı. Tarih İpek, C. Resmi liseler ile özel liselerde örgütsel kültür ve öğretmenöğrenci ilişkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 1999 Hughey, A. C. The treatment of the Negro in South Carolina fiction. Unpublished master s thesis, University of South Carolina. 1933 Ansiklopedi Makalesi Türkçe Yazarın soyadı, Yazarın adının baş harfi. Başlık. Ansiklopedinin Adı. içinde (cilt, sayfa aralığı). Basım Yeri: Yayınevi. Tarih Seyidoğlu, H. Kadro. Ekonomik Terimler Ansiklopedik Sözlük (2. Baskı) içinde. (1,304). İstanbul: Güzem Can Yayınları. 1999 Bergmann, P. G. Relativity. In The New Encyclopedia Britannica (26, 501-508). Chicago: Encyclopedia Britannica. 1993 Yazarı Belli Gazete Makalesi ya da Haberi Yazarın soyadı, Yazarın adının baş harfi. Makalenin adı. Gazetenin Adı. Sayfa aralığı. Tam yayın tarihi Türkçe Türker, Y. Godot nun 50 yılı. Radikal İki. 3. 2 Şubat 2003 Schwartz, L. Obesity and its affects. The Washington Post, 1-4. 1992, November 3 Yazarı Belli Olmayan Gazete Makalesi ya da Haberi Makalenin başlığı. Gazetenin adı, sayfa numarası. Tam yayın tarihi Türkçe Karar seçimi etkilemez. Radikal, 6. 24 Ocak 2003 New drug appears to sharply cut risk of death from cholesterol. The New York Times, 12. 1993, July 15 Broşür

25 Türkçe Kurumun adı. Broşürün başlığı (Baskı sayısı) [Broşür]. Yazarın soyadı, Yazarın adının baş harfi: Yazar. Tarih Türk Psikologlar Derneği. Depremin psikolojik sonuçlarını hafifletme (4. Baskı) [Broşür]. Türk Psikologlar Derneği Deprem Özel Çalışma Grubu: Yazar. 1999 Research and Training Center on Independent Living. Guidelines for reporting and writing about people with disabilities (4th ed.) [Brochure]. Lawrence, KS: Author. 1993 Ulusal ya da Uluslararası Olarak Ulaşılabilen Film ya da Video Türkçe Yapımcının soyadı, Yapımcının adının baş harfi. (Yapımcı), Yönetmenin soyadı, Yönetmenin adının baş harfi. (Yönetmen). Filmin Adı [Film]. Yapım yeri: Yapımcı firma. Tarih Akpınar, N. (Yapımcı), Erdoğan, Y. (Yönetmen). Vizontele Tuba [Film]. Türkiye: BKM Film. 2004 Smith, J. D. (Producer), & Smithee, A. F. (Director). Really Big Disaster Movie [Motion picture]. United States: Paramount Pictures. 2001 Sınırlı Olarak Ulaşılabilen Film ya da Video Türkçe Yapımcının soyadı, Yapımcının adının baş harfi. (Yapımcı), Yönetmenin soyadı, Yönetmenin adının baş harfi. (Yönetmen). Filmin Adı [Film]. (Yapımcı kurum, Adres). Tarih Aksoy, D. (Yapımcı). Başkent Tanıtım Filmi [Film]. (Başkent Üniversitesi Bilgi İşlem Daire Başkanlığı, Başkent Üniversitesi Bağlıca Kampusu Eskişehir Yolu 20. Km 06530 Etimesgut/ ANKARA). 2003 Harris, M. (Producer), & Turley, M. J. (Director). Writing Labs: A History [Motion picture]. (Available from Purdue University Pictures, 500 Oval Drive, West Lafayette, IN 47907). 2002 Televizyon Programı Türkçe Yapımcının soyadı, Yapımcının adının baş harfi. (Yapımcı). Programın adı. [Televizyon programı]. Yayınlandığı yer: Yayın kurumu. Yayınlanma tarihi Suna, N. (Yapımcı). Anadolu Mücevher Sanatı. [Televizyon programı]. Ankara: TRT. 7 Kasım 2003 Important, I. M. (Producer). The Nightly News Hour. [Television broadcast]. New York: Central Broadcasting Service. 1990, November 1 Ses Kaydı Bestecinin soyadı, Bestecinin adının baş harfi. (Telif hakkı tarihi). Eserin adı [seslendirenin adı tarafından kaydedildi - Besteci ile eseri seslendiren farklıysa]. Albümün adı. [kayıt türü]. Yer: Firma ismi.(kayıt tarihi telif hakkı tarihinden farklıysa kayıt tarihi)

26 Türkçe Selçuk, M. N. (1999). Aziz İstanbul. Üstad [CD]. İstanbul: YKY Müzik. Taupin, B. (1975). Someone saved my life tonight [Recorded by Elton John]. On Captain fantastic and the brown dirt cowboy [CD]. London: Big Pig Music Limited. 3.8 Dipnotlar Tezlerde içeriği genişletici, güçlendirici veya ilave nitelikteki bilgiler (içerik dipnotu) kullanılabilir. Dipnot numaraları alıntının hemen sonuna koyulur. Alıntı paragrafsa dipnot numarası paragrafın son kelimesinin üzerine, alıntı bir kavram veya isimse, bu defa kavram veya ismin hemen üzerine yazılır. Metin içerisindeki dipnot numarası; satır hizasının üzerinde 1 şeklinde görünür olmalıdır. Numara sonrasında herhangi bir noktalama işareti konmamalıdır. Dipnot, ilgili sayfanın altına metinden 2 karakter küçük yazı (yani 10 punto) ile yazılmalıdır. Dipnot çizgisi ile dipnot numarası arasında bir aralık; dipnot numarası ile dipnotun ilk satırı arasında ise yarım aralık bırakılmalıdır. Dipnotlar metinden ince yatay bir çizgi ile ayrılmalıdır. Dipnotlarla ilgili ayrıntılı bilgiler enstitülerin internet sitelerinden ve ilgili bağlantılardan bulunabilir. 3.9 Ekler Bölümü Ekler alfabe harfleri kullanılarak verilir. (Örnek: Ek A, Ek B, Ek C). Eklerin alt bölümleri için Ek A1, Ek A2, Ek B1, Ek B2 gibi bölümlemeler yapılabilir. Ekler bölümünün ilk kısmına EKLER başlığı ile bir kapak sayfası hazırlanarak içeriğindeki eklerin numaraları ve adlarıyla listelenir. Her ek bölümü, o ekin numarası ve adıyla başlar. Ek A Ekin adı. gibi. Ekler bölümünde verilen tablo ve şekiller, bulundukları bölümün adı altında numaralandırılır. (Örnek: Tablo A.1, Tablo A.2, Şekil A.1, Şekil A.2)

27 Ekler bölümünde verilen denklemler bulundukları bölümün adı altında numaralandırılır. (Örnek: (A 1.1), (A 1.2) ) A4 boyutundan büyük harita ve benzeri ekler metin içerisinde değil bu bölümde verilmelidir. İndeks, sözlük gibi ekler varsa bu bölümde verilmelidir. CD ekleri cildin arka iç kapağına yapıştırılacak bir cep içine yerleştirilmeli ve üzerine tez sahibinin adı, ek numarası yazılarak ekler için hazırlanacak kapak sayfasına da ek olarak eklenmelidir. (Örnek: Ek C Bilgisayar programı CD si) Örnek Ekler bölümü Ek 13 te verilmiştir. 3.10 Özgeçmiş Bölümü Adı Soyadı, lisans ve yüksek lisans (tarihli) bilgileri belirtilmelidir. Fotoğraf, doğum yeri ve tarihi, adres, e-posta adresi, mesleki deneyim, ödüller, yayınlar, patentler isteğe bağlı olarak verilebilir. Özgeçmişin devamında yer alan, koyu harflerle yazılmış TEZDEN TÜRETİLEN YAYINLAR/SUNUMLAR başlığı altında tez çalışmasından türetilen yayın ve sunumların listesi de kaynakların yazım kurallarına göre yazılıp listelenmelidir. Bu listede yer alan yayın ve sunumlar, yazarın genel yayın listesinde yer almaz. Özgeçmiş bölümü tez şablonunda verilen biçime göre hazırlanır. Ek 14.

28 EKLER Ek-1 Dış Kapak (Outer Cover) Ek-2 İç Kapak (Inner Cover) Ek-3 Sonuç Formu (Thesis Examination Result Form) Ek-4 Etik Beyan Formu (Ethical Declaration) Ek-5 Teşekkür (Acknowledgements) Ek-6 Abstract Ek-7 Öz Ek-8 İçerik (Contents) Ek-9 Terminoloji (Nomenclature) Ek-10 Tablo Listesi (List of Tables) Ek-11 Şekil Listesi (List of Figures) Ek-12 Referanslar (References) Ek-13 Ekler (Appendices) Ek-14 Özlük Bilgileri (Cirriculum Vitae) Ek-15 Dış Kapağın Yan Tarafı

Ek-1 Dış Kapak ANKARA YILDIRIM BEYAZIT UNIVERSITY GRADUATE SCHOOL OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES FIRST AND SECOND LAW ANALYSIS OF COMPACT HEAT EXCHANGERS USED FOR INTERCOOLING PURPOSES M.Sc. Thesis by Ahmet Yasin SEDEF Department of Mechanical Engineering January, 2017 ANKARA

Ek-2 İç Kapak FIRST AND SECOND LAW ANALYSIS OF COMPACT HEAT EXCHANGERS USED FOR INTERCOOLING PURPOSES A Thesis Submitted to The Graduate School of Natural and Applied Sciences of Ankara Yıldırım Beyazıt University In Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Science in Mechanical Engineering, Department of Mechanical Engineering by Ahmet Yasin SEDEF January, 2017 ANKARA

Ek-3 Sonuç Formu M.Sc. THESIS EXAMINATION RESULT FORM We have read the thesis entitled FIRST AND SECOND LAW ANALYSIS OF COMPACT HEAT EXCHANGERS USED FOR INTERCOOLING PURPOSES completed by AHMET YASİN SEDEF under the supervision of ASSIST. PROF. DR. KEMAL BİLEN and we certify that in our opinion it is fully adequate, in scope and in quality, as a thesis for the degree of Master of Science. Assist. Prof. Dr. Kemal BİLEN Supervisor Assoc. Prof. Dr. Malik M. NAUMAN Jury Member Prof. Dr. Atilla BIYIKOĞLU Jury Member Prof. Dr. Fatih V. ÇELEBİ Director Graduate School of Natural and Applied Sciences xxxi

Ek- 4 Etik Beyan Formu I hereby declare that, in this thesis which has been prepared in accordance with the Thesis Writing Manual of Graduate School of Natural and Applied Sciences, All data, information and documents are obtained in the framework of academic and ethical rules, All information, documents and assessments are presented in accordance with scientific ethics and morals, All the materials that have been utilized are fully cited and referenced, No change has been made on the utilized materials, All the works presented are original, and in any contrary case of above statements, I accept to renounce all my legal rights. Date: Signature:.. Name & Surname:. xxxii

Ek-5 Teşekkür ACKNOWLEDGMENTS Firstly, I would like to express my sincere gratitude to my supervisor, Assist. Prof. Dr. Kemal BİLEN for his tremendous support and motivation during my study. His immense knowledge and precious recommendations constituted the milestones of this study. His guidance assisted me all the time of my research and while writing this thesis. 2017, 12 January Ahmet Yasin SEDEF xxxiii

Ek-6 Abstract FIRST AND SECOND LAW ANALYSIS OF COMPACT HEAT EXCHANGERS USED FOR INTERCOOLING PURPOSES ABSTRACT Intercooling is a process that is employed in turbocharged engines to cool the charge air. This cooling enables to feed more air into the cylinders and decreases the operating temperatures of the engine. Intercoolers -kind of compact heat exchangers- are used to carry out this process. Depending on the required thermal-hydraulic performance, intercoolers can be designed using different fin types. In this study, the fin types that are utilized in the design of intercoolers are theoretically examined using the first and second law of thermodynamics. For this purpose, various intercooler configurations are established with five different fin geometries, namely plain fins, louvered fins, offset strip fins, wavy fins and perforated fins. Then, sizing and rating procedures are applied on these configurations. In sizing procedure, the dimensions of the intercooler configurations are determined. In rating procedure, heat transfer, pressure drop and second law performances of the configurations are computed. The obtained results are tabulated and compared with each other. It is found that offset strip fins provide very good heat transfer performances whereas plain fins enable least pressure drops in the fluid pressures. In second law analysis the following outcome is attained; since the configurations in this study have unbalanced flow, eliminating entropy generation or exergy destruction is not possible even with an infinite surface area and zero pressure drops. Keywords: Turbocharging, intercooling, intercoolers, compact heat exchangers, plate-fin heat exchangers, heat transfer, pressure drop, second law analysis. xxxiv

Ek-7 Öz ARA SOĞUTMA AMAÇLI KULLANILAN KOMPAKT ISI DEĞİŞTİRİCİLERİNİN BİRİNCİ VE İKİNCİ YASA ANALİZLERİ ÖZ Aşırı doldurmalı motorlarda, dolgu havasının sıcaklığını düşürmek amacıyla ara soğutma işlemi uygulanır. Yapılan soğutma ile motora beslenen hava miktarında artış, motordaki genel sıcaklık seviyesinde ise azalma sağlanır. Bu soğutma işlemi, bir kompakt ısı değiştiricisi olan ara soğutucu ile gerçekleştirilir. İhtiyaç duyulan termalhidrolik performansa bağlı olarak ara soğutucular, farklı kanatçık tipleri kullanılarak tasarlanabilir. Yapılan bu çalışmada; ara soğutucu tasarımında kullanılan kanatçık tipleri, birinci ve ikinci yasa analizleri vasıtasıyla teorik olarak incelenmiştir. Bu kapsamda; düz kanatçık, panjurlu kanatçık, kaydırılmış şerit kanatçık, dalgalı kanatçık ve delikli kanatçık olmak üzere beş kanatçık tipi kullanılarak farklı ara soğutucu yapıları kurgulanmıştır. Daha sonra bu yapılara boyutlandırma ve performans değerlendirme işlemleri uygulanmıştır. Boyutlandırma işlemi ile ara soğutucu yapılarının ebatları bulunurken, performans değerlendirme işlemi ile yapıların ısı geçişi, basınç düşümü ve ikinci yasa performansı hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlar tablolar halinde verilmiş ve birbirleriyle kıyaslanmıştır. Sonuçlar, kaydırılmış şerit kanatçık tipinin kullanılması ile ısıl açıdan iyi bir performans elde edilebileceğini, düz kanatçık tipinin kullanılması ile de akışkanların en az miktarda basınç düşüşüne maruz kalacağını göstermiştir. İkinci yasa analizleri ise; bu çalışmadaki ara soğutucuların dengeli akışa sahip olmaması nedeniyle, sonsuz büyüklükteki bir yüzey alanı ve sıfır basınç kaybıyla bile ara soğutucuda entropi üretiminin ya da ekserji yıkımının tamamen yok edilemeyeceğini göstermiştir. Anahtar Kelimeler: Aşırı doldurma, ara soğutma, ara soğutucular, kompakt ısı değiştiricileri, plakalı-kanatlı ısı değiştiricileri, ısı geçişi, basınç düşümü, ikinci yasa analizi. xxxv

Ek- 8 İçerik CONTENTS M.Sc. THESIS EXAMINATION RESULT FORM... ii ETHICAL DECLARATION... iii ACKNOWLEDGMENTS... iv ABSTRACT... v ÖZ.vi NOMENCLATURE... ix LIST OF TABLES... xii LIST OF FIGURES... xiii CHAPTER 1 - INTRODUCTION... 1 1.1 A General View of Internal Combustion Engines... 2 1.1.1 Engine Classifications... 2 1.1.2 Engine Operating Cycles... 3 1.2 Supercharging of Internal Combustion Engines... 5 1.2.1 Mechanical Supercharging... 8 1.2.2 Turbocharging... 8 1.2.3 Pressure Wave Supercharging... 9 1.3 Intercooling in Internal Combustion Engines... 9 1.4 A General View of Heat Exchangers... 11 1.4.1 Heat Exchanger Classifications... 12 1.4.2 Compact Heat Exchangers... 14 1.5 Aim of the Study... 16 1.6 Review of Related Works... 17 xxxvi

CHAPTER 2 - BASICS OF INTERCOOLERS... 21 2.1 General Design Considerations of Intercoolers... 21 2.2 Theory of Intercoolers... 22 2.2.1 Thermal Design... 22 2.2.3 Second Law Analysis... 30 2.3 Some Additional Considerations for Thermal Design... 35 2.3.1 Influence of Temperature-Dependent Fluid Properties... 35 2.3.2 Longitudinal Heat Conduction Effects... 36 2.3.3 Determination of Plate-fin Efficiency... 38 CHAPTER 3 - DESIGN PROCEDURES OF INTERCOOLERS... 42 3.1 Some Selected Surface Types and Their Characteristics... 42 3.1.1 Colburn Factor and Fanning Friction Factor... 43 3.2 Operating Conditions of Intercooler... 44 3.3. Rating Problem... 47 3.4 Sizing Problem... 51 CHAPTER 4 - RESULTS... 55 4.1 Sizing Results... 56 4.2 Rating Results... 59 4.2.1 Comparison in terms of Heat Transfer and Pressure Drop... 59 4.2.2 Comparison in terms of Second Law of Thermodynamics... 62 4.2.3 Variation of Performance Parameters with Mass Flow Rate... 66 4.3 Intercooler and Engine Performance Results... 71 CHAPTER 5 - DISCUSSION AND CONCLUSION... 76 REFERENCES... 80 APPENDICES... 84 xxxvii

Appendix A Surface Characteristics of Fins... 85 Appendix B j and f Factor Equations and Reynolds Number Ranges... 86 Appendix C Thermophysical Properties of Air... 89 Appendix D K c and K e Coefficients... 90 CURRICULUM VITAE... 91 xxxviii

Ek-9 Terminoloji NOMENCLATURE Roman Letter Symbols A Heat transfer area, m 2 A f Fin surface area, m 2 b C C m n St T U Plate spacing, mm Heat capacity rate, kw/k Heat capacity rate ratio Mass flow rate, kg/s Number of revolutions of the crankshaft for one thermodynamic cycle, rev/cycle Stanton number Absolute temperature, K Overall heat transfer coefficient, W/(m 2 K) V Velocity, m/s, volume, m 3 V d Total displacement volume, L Greek Letter Symbols α Ratio of heat transfer area of one side to total heat exchanger volume, m 2 /m 3 β Surface area density, m 2 /m 3 δ Δ λ Thickness, mm Difference Longitudinal wall heat conduction parameter μ Dynamic viscosity of fluid, N s/m 2 ν Specific volume of fluid, m 3 /kg ρ Density of fluid, kg/m 3 σ Ratio of free-flow area to frontal area xxxix

Subscripts c f h i m max min Cold fluid Fin Hot fluid Inlet Mean Maximum Minimum 1, 2 Any flow side of the heat exchanger (hot or cold side) Acronyms BDC CI ICE LHC Bottom Dead Center Compression-ignition Internal Combustion Engine Longitudinal Heat Conduction LMTD Logarithmic Mean Temperature Difference SI TDC Spark-ignition Top Dead Center xl

Ek- 10 Tablo Listesi LIST OF TABLES Table 2.1 Exponents of (T w /T m )... 36 Table 4.1 Sizing results of intercooler configurations... 57 Table 4.2 Thermal-hydraulic performance results of intercooler configurations.... 60 Table 4.3 Second law performance results of intercooler configurations.... 63 Table 4.4 Charge air density and temperatures in the cycle for different engine operation types.... 72 Table A.1 Surface characteristics of fins... 85 Table B.1 j factor equations for fin types.... 86 Table B.2 f factor equations for fin types.... 87 Table B.3 Reynolds number ranges for j and f factor equations 88 Table C.1 Thermophysical properties of air at one atmospheric pressure... 89 xli

Ek-11 Şekil Listesi LIST OF FIGURES Figure 1.1 Four-stroke SI engine cycle... 4 Figure 1.2 A two-stroke SI engine... 5 Figure 1.3 Supercharging and turbocharging configurations 7 Figure 1.4 Types of charge air cooling systems... 11 Figure 1.5 Schematic diagram of a plate-fin heat exchanger... 15 Figure 1.6 Various fin geometries for plate-fin heat exchangers 16 Figure 2.1 Depiction of heat transfer in a counterflow heat exchanger... 24 Figure 2.2 Pressure drop components in a plate-fin exchanger flow passage... 28 Figure 2.3 Straight, thin fin with uniform rectangular cross-section... 40 Figure 2.4 (a) Plain rectangular fin and (b) plain triangular fin... 41 Figure 3.1 Charge air flow in a turbocharged and intercooled engine... 45 Figure 4.1 The change of effectiveness with respect to hot side mass flow rate.... 67 Figure 4.2 The change of hot side pressure drop with respect to hot side mass flow rate.... 68 Figure 4.3 The change of hot side outlet density with respect to hot side mass flow rate... 69 Figure 4.4 The change of total entropy generation rate with respect to hot side mass flow rate... 69 Figure 4.5 The change of normalized entropy generation rate with respect to hot side mass flow rate... 70 Figure 4.6 The change of second law efficiency with respect to hot side mass flow rate.... 71 Figure 4.7 P-ν diagram of an air-standard dual cycle... 72 Figure 4.8 Effect of charge cooling on inlet air density.... 74 Figure 4.9 Effect of pressure drop on inlet air density.... 75 Figure D.1 Entrance and exit pressure loss coefficients... 90 xlii

Ek-12 Referanslar REFERENCES [1] Heywood, J. B., Internal Combustion Engine Fundamentals, McGraw-Hill, New York, 1988. [2] Pulkrabek, W. W., Engineering Fundamentals of the Internal Combustion Engines, Prentice Hall, Upper Saddle River, N. J., 1997. [3] Çengel, Y. A. & Boles, M. A., Thermodynamics: An Engineering Approach, (5th Ed.), McGraw-Hill, Boston, 2006. [4] Bilen, K., Turbo Doldurmalı Bir Dizel Motoru İçin Ara Soğutucu Dizaynı M.Sc. Thesis, Kırıkkale University, Graduate School of Natural and Applied Sciences, Kırıkkale-Turkey, 1998. [5] Arcoumanis, C., Internal Combustion Engines, Academic Press, London, 1988. [6] Watson, N. & Janota, M. S., Turbocharging the Internal Combustion Engine, Macmillan Press, London, 1982. [7] Shah, R. K. & Sekulic, D. P., Fundamentals of Heat Exchanger Design, John Wiley and & Sons Inc., New Jersey, 2003. [8] Kays, W. M. & London, A. L., Compact Heat Exchangers (3rd Reprint Ed.), Krieger Publishing Company, Florida, 1988. [9] London, A. L. & Shah, R. K., Offset Rectangular Plate-fin Surfaces-Heat Transfer and Flow Friction Characteristics ASME J. Eng. Power, 90(3), 218-228, 1968. xliii

Ek- 13 Ekler APPENDICES Appendix B: j and f Factor Equations and Reynolds Number Ranges. Appendix C: Thermophysical Properties of Air. Appendix D: K c and K e Coefficients. xliv

Appendix A Surface Characteristics of Fins Fin type Table A.1 Surface characteristics of fins [8]. Fin density m -1 Plate spacing b mm Hydraulic diameter D h mm Fin thickness δ f mm Surface area density β m 2 /m 3 Fin area / Total area A f /A m 2 /m 2 Plain 9.03 355.5 20.9 4.463 0.203 800.5 0.888 Plain 11.11 437 6.35 3.081 0.152 1204 0.756 Plain 19.86 782 6.35 1.875 0.152 1841 0.849 Plain 12.00T 472 6.35 2.870 0.152 1288 0.733 Louvered 1/2-6.06 239 6.35 4.453 0.152 840 0.640 Louvered 8.7 3/8(a)- 343 6.35 3.650 0.152 1007 0.705 Louvered 1/4-11.1 437 6.35 3.084 0.152 1204 0.756 Louvered 3/4-11.1 437 6.35 3.084 0.152 1204 0.756 Offset strip 1/8-15.61 615 6.35 2.380 0.102 1548 0.809 xlv

Ek-14 Özlük Bilgileri CURRICULUM VITAE PERSONAL INFORMATION Name Surname : Date of Birth : Phone : Photo E-mail : EDUCATION High School : Bachelor : Master Degree : WORK EXPERIENCE Research Assist. : TOPICS OF INTEREST - Thermodynamics - Fluid Mechanics - Heat Transfer - Internal Combustion Engines xlvi