DOMUZ GRİBİ Dr. Ali Bülent Cengiz, Dr. Ateş Kara Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Enfeksiyon Hastalıkları Ünitesi Domuz gribi nedir? Domuz gribi ("swine influenza" veya "swine flu") birkaç domuz influenza A virusundan birinin neden olduğu, normalde domuzlarda görülen, domuzların oldukça bulaşıcı akut solunum yolu hastalığıdır. Hastalığın domuzlardaki mortalitesi düşüktür (%1-4). Virus domuzlar arasında aerosoller, direkt ve indirekt temas ile yayılır. Asemptomatik domuzlar da hastalığın yayılmasına hizmet eder. Domuzlarda salgınlar yıl boyunca görülür, ılıman iklimlerde hastalığın insidansı sonbahar ve kış aylarında artar. Domuz gribinin domuzlardaki yaygınlığı kesin olarak bilinmemektedir. Hastalığın Amerika Birleşik Devletleri nde endemik olduğu düşünülmektedir. Bugüne kadar Kuzey ve Güney Amerika, Avrupa (İngiltere, İsveç ve İtalya), Afrika (Kenya) ve Asya nın doğusunda (Çin ve Japonya) domuzlar arasında domuz gribi salgınlarının gelişmiş olduğu bilinmektedir. Hatta bazı ülkelerde domuzlar, domuz gribine karşı rutin olarak aşılanmaktadır. Domuz influenza A virusları birkaç tanedir. Bunlar arasında en sık görüleni H1N1 alttipidir. Ancak diğer alttipler (örneğin H1N2, H3N1, H3N2) de domuzlarda gribe yol açmaktadır. Halen pandemiye yol açma riski bulunan domuz gribi virusu da H1N1 alttipinin bir suşudur. Grip virusları farklı türler arasında yayılır mı? İnfluenza (grip) virusları, üç antijenik tipi (A, B ve C) bulunan RNA viruslarıdır. İnfluenza A virusları büyük epidemilere veya pandemilere neden olabilir. İnfluenza A virusları hemaglütinin (H) ve nöraminidaz (N) olarak adlandırılan iki yüzey glikoprotein antijenine göre alttiplere ayrılır. İnfluenza A viruslarının bilinen 16 farklı H antijeni ve 9 farklı N antijeni vardır. Hemaglütinin alttipleri H1 den H16 ya, nöraminidaz alttipleri ise N1 den N9 a kadar numaralandırılmıştır. İnsan influenza viruslarında hemaglütininlerden yalnızca H1, H2 veya H3, nöraminidazlardan yalnızca N1 veya N2 bulunur. İnfluenza A virusları insan, kuş, domuz, at ve deniz memelilerinde enfeksiyona neden olur. Bu influenza A virus alttiplerinden bazıları insana, bazıları da yukarıda belirtilmiş olan diğer hayvan türlerine adapte olmuşlardır. Ancak alttiplerin de farklı suşları olduğundan tüm alttiplerin tüm suşları bir canlı türünde hastalığa yol açamayabilir. Genel olarak bir canlı türününün kendine özgü influenza A virusları ile enfekte olduğu ve bu türe özgü virusların diğer türlere bulaşmadığı görülse de bu her zaman geçerli değildir. İnfluenza A virusları adapte oldukları tür dışındaki diğer farklı türlere de yayılma, diğer bir deyişle tür bariyerini aşma potansiyeline sahiptir. Dolayısıyla bazı influenza A virusları birden fazla canlı türü arasında yayılım gösterir. Önceki yıllarda influenza A virusunun H5N1 alttipinin hem kuş hem de insanlarda hastalığa ve ölüme yol açmış olması tür bariyerinin aşılmasının en iyi örneklerinden biridir. Domuzlar domuz gribi viruslarına ek olarak kuş gribi virusları ve insan grip virusları ile de enfekte olabilmektedir. H3N2 domuz virusunun domuzlara insanlardan bulaştığı düşünülmektedir. Domuzlar bazen birden fazla virus tipi ile aynı anda enfekte olabilir ve bu
viruslar genetik özelliklerini birbirlerine aktarabilir. Bir virus birden fazla kaynaktan gelen genleri içeriyorsa reassortant virus olarak adlandırılır. Domuz influenza virusları normal olarak yalnızca domuzlarda enfeksiyona neden olmakla birlikte bazen tür bariyerini aşarak insanlarda hastalığa neden olurlar. Domuz gribi insanlarda ilk kez 2009 yılında mı görülmüştür? 2009 yılında domuz gribi virusunun Meksika ve Amerika Birleşik Devletleri nde insandan insana yayıldığı saptanmıştır. Bundan önce de virusun domuzdan insana ve daha sonra insandan insana bulaştığı tespit edilmiştir. 1976 yılında New Jersey deki domuz gribi salgınında 200 kişi hastalığa yakalanmış, vakalardan biri ölmüştür. 1988 yılında Wisconsin de bir kişi domuz gribinden kaybedilmiştir. Amerika Birleşik Devletleri nde 2005 yılından Ocak 2009 a kadar olan dönemde 12 kişide domuz gribi saptanmış, bunlardan hiçbiri kaybedilmemiştir. Domuz gribi insanlara hangi kaynaklardan bulaşmaktadır? Domuz gribi insanlara genellikle enfekte domuzlardan bulaşmaktadır. Ancak domuzlar ile temasın olmadığı veya domuzların bulunmadığı bölgelerde de vakalar tanımlanmıştır. İnsandan insana bulaş bildirilmiştir ancak yakın temas ile sınırlıdır. Domuz eti 70 0 C pişirildiğinde domuz gribi virusu öldüğünden domuz eti yenmesi ile domuz gribi bulaşmaz. Normalde insanlarda görülen gribin özellikleri nelerdir? Ilıman iklimlerde mevsimsel grip salgınları genellikle kış aylarında görülür. İnfluenzanın inkübasyon periyodu genellikle 1-4 (ortalama 2) gündür. İnfluenza virusu insandan insana virus içeren damlacıkların inhalasyonuyla bulaşır. Ancak influenza virusu ile kontamine eller ve yüzeyler ile doğrudan temas sonucunda da bulaşma olabilir. Hastalar en çok semptomların ortaya çıkmasından önceki 24 saat boyunca ve semptomların en yoğun bulunduğu dönemde (hastalık başlangıcından 5 gün sonrasına kadar) bulaştırıcıdır. Toplumda influenzalı vaka sayısı influenza salgınının başlangıcından sonraki 2 hafta içinde doruğa ulaşır ve salgın 4-8 hafta kadar sürer. İnfluenza insanlarda yüksek ateş, yaygın miyalji, boğaz ağrısı, baş ağrısı, halsizlik, üşüme veya titreme, burun akıntısı, balgamsız öksürük bazen bulantı, kusma, ishal gibi semptomlarla seyreder. Tipik olarak komplikasyonsuz influenzalı hastaların çoğu semptomların başlamasından 3-7 gün sonra iyileşirse de öksürük ve halsizlik 2 haftadan uzun sürebilir. Domuz gribinin belirti ve bulguları nelerdir? Genel olarak domuz gribinin semptom ve bulguları, mevsimsel gribinin semptom ve bulgularına benzer. Ateş, letarji, iştahsızlık, öksürük, burun akıntısı, boğaz ağrısı, bulantı, kusma ve ishal domuz gribinin başlıca semptom ve bulgularıdır. Klinik tablo asemptomatik enfeksiyondan ölümle sonuçlanan ağır pnömoniye kadar değişebilir. Domuz gribi virusu da mevsimsel influenza virusu gibi damlacık ve temas yoluyla yayılır. CDC, H1N1 domuz gribi virusunu polimeraz zincir reaksiyonu yöntemi ile tanımlamak için bir PCR test kiti geliştirmiştir. Bu kitin Amerika Birleşik Devletleri nin tüm eyaletlerine dağıtımı tamamlanmış olup bazı ülkelere dağıtımı devam etmektedir.
Domuz gribinde dünyadaki son durum nedir? Domuz orijinli yeni influenza A (H1N1) virusunun Nisan ayında Meksika dan rapor edilmesinden sonra CDC ve Dünya Sağlık Örgütü nün 13 Mayıs 2009 tarihindeki raporlarına göre devam etmekte olan domuz gribi salgınında şimdiye kadar 33 ülkede 5728 vakada laboratuvar tetkiki ile kanıtlanmış (kesin) influenza A(H1N1) enfeksiyonu saptandığı bildirilmiştir. Meksika da 2059 kanıtlanmış vaka bildirilmiş, vakalardan 56 sı ölmüştür. Amerika Birleşik Devletleri nin 45 eyaletinde 3009 kanıtlanmış vaka bildirilmiş, vakaların 3 ü ölmüştür. Kanada da 358 kanıtlanmış vaka bildirilmiş, vakalardan 1 i ölmüştür. Kosta Rika da 8 kanıtlanmış vaka bildirilmiş, vakalardan 1 i ölmüştür. Kanıtlanmış vakaların saptandığı diğer ülkeler ve vaka sayıları aşağıda gösterilmiştir. Bu ülkelerde ölüm bildirilmemiştir. Arjantin (1), Avustralya (1), Avusturya (1), Almanya (12), Brezilya (8), Çin (3, vakalardan biri Hong Kong dan bildirilmiştir), Danimarka (1), El Salvador (4), Fransa (13), Finlandiya (2), Guatemala (3), Hollanda (3), İngiltere (68), İrlanda (1), İsrail (7), İtalya (9), İsviçre (1), İsveç (2), İspanya (98), Japonya (4), Kolombiya (6), Kore (3), Küba (1), Norveç (2), Panama (29), Polonya (1), Portekiz (1), Tayland (2), Yeni Zelanda (7). Hastalığın özellikle Amerika kıtasında yayılmaya devam etmesi nedeniyle CDC önümüzdeki gün ve haftalar içerisinde vaka sayısının, hastaneye yatırılan vakaların ve ölümlerin artacağını beklemektedir. CDC, laboratuvar tetkiki sonuçlarının Amerika Birleşik Devletleri nde mevsimsel influenza A (H1N1), (H3N2) ve influenza B viruslarının halen dolaşımda olduğunu ancak yeni influenza A (H1N1) virusunun da önemli oranda saptanmakta olduğunu gösterdiğini bildirmektedir. Dünya Sağlık Örgütü domuz gribi salgını nedeniyle seyahat sınırlaması önermemektedir. Hasta kişilerin seyahatlerini ertelemeleri, hasta olarak dönenlerin ise uygun bir sağlık kuruluşuna başvurmaları önerilmektedir. Domuz gribinin insanlar için üretilmiş aşısı var mıdır? Halen insanları domuz gribinden koruyan bir aşı mevcut değildir. Mevcut mevsimsel grip aşılarının domuz gribine karşı koruyucu olmadığı bilinmektedir. Domuz gribine karşı koruyucu olabilecek aşı üretim yeterliliğine bugün için, mevsimsel grip aşısı üretebilen merkezler sahiptir ve istenildiği takdirde bir kaç aylık süreç içerisinde pandemi aşısı klinik kullanıma sunulabilir. Pandemi aşısının üretilmesine geçilecek olursa mevsimsel grip aşısı üretimi gerçekleştirilemiyeceği ve mevsimsel gribe bağlı kayıp olasılığı daha yüksek olduğu için bugün için hala mevsimsel grip aşısının üretimine devam edilme kararı alınmış durumdadır. Domuz gribinin tedavisinde hangi ilaçlar kullanılabilir? Mevsimsel influenza A virus enfeksiyonlarının tedavisi ve profilaksisi için ruhsat almış antiviral ilaçlar; adamantanlar (amantadin ve rimantadin) ve nöraminidaz inhibitörleri (Oseltamivir Tamiflu ve zanamivir Relenza ) dir. Halihazırdaki domuz gribi salgınında, Amerika Birleşik Devletleri nde domuz gribi saptanan vakalardan izole edilen virusların amantadin ve rimantadine dirençli, oseltamivir ve zanamivire duyarlı oldukları bildirilmektedir. Devam etmekte olan domuz gribi salgınında Amerika Birleşik Devletleri ve Meksika daki ulusal ve lokal sağlık otoriteleri domuz gribinin tedavisi ve profilaksisinde oseltamivir veya
zanamivirin kullanılmasını önermektedir. CDC bu ilaçların özellikle de ağır influenza hastalığının ve influenza ile ilişkili ciddi durumlar açısından yüksek riskli kişilerin tedavisi ve profilaksisi için kullanılmasını önermektedir. Oseltamivir bir yaş ve üzerindeki kişilerde influenza enfeksiyonun tedavisi ve profilaksisi için ruhsatlandırılmıştır. Zanamivir ise 7 yaş ve üzerindeki kişilerde influenza enfeksiyonun tedavisi, 5 yaş ve üzerindeki kişilerde influenzanın profilaksisi için ruhsatlandırılmıştır. Zanamivir soluk almayla etkinleşen özel bir plastik inhaler kullanılarak inhalasyon (aerosol) şeklinde uygulanır. Her iki preparatta ülkemizde bulunmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri nde bulaşmaya karşı alınan öncelikli önlemler nelerdir? CDC, şu an için Amerika Birleşik Devletleri ndeki okullarda öncelikle influenzanın yayılmasını önlemeye yönelik tedbirler almıştır. Bunlar hasta öğrenci, öğretmen ve diğer personelin erken tanımlanması, hasta kişilerin evlerinden dışarı çıkmaması (okula, işe gelmemesi), enfekte solunum yolu sekresyonlarının yayılmasını önleyici tedbirlerin alınması ve sık el yıkama şeklindedir. Bulaşmaya karşı alınacak önlemler nelerdir? İnfluenza esas olarak enfekte kişilerin öksürük, hapşırık sırasında çevreye yaydıkları damlacıklar ile başka kişilere bulaşır. İnsanlar öksürürken veya hapşırırken burun ve ağzını bir kağıt mendille kapamalıdır. Kullanılan mendil çöp kutusuna atılmalıdır. Eller sık olarak, özellikle öksürdükten veya hapşırdıktan sonra sabun ve su ile yıkanmalıdır. El temizliği için alkol bazlı el antiseptikleri de kullanılabilir. Göz, burun ve ağza dokunulmamalıdır. Hasta kişiler evlerinde kalmalıdır (gönüllü izolasyon). CDC hasta kişilerin iş veya okula gitmemesini önermektedir. Ülkemizde domuz gribi ile ilgili olarak Sağlık Bakanlığı nın sağlık personeline yönelik önerileri nelerdir? Domuz gribi ile enfekte hastalar, hastalık semptomlarının başlamasından bir gün öncesinden, 7 gün sonrasına kadar bulaştırıcı olduğundan (çocuklarda bu süre 10 güne kadar uzayabilir), olası veya kesin domuz gribi vakasını karşılayan, nakleden, ilk müdahaleyi yapan ve daha sonra takip ve tedavisini yapan sağlık personelinin gerekli kişisel korunma malzemelerini kullanmaları ve sağlık personelinin özellikle damlacık ve temas izolasyon önlemlerine dikkat etmeleri önerilmektedir. Sağlık Bakanlığı nın Domuz Gribi A (H1N1) Vakalarının Yönetimine Dair Sağlık Çalışanlarına Yönelik Rehber indeki tanımlar aşağıda belirtilmiştir: Riskli temas: Aşağıdakilerden birinin olması durumudur; 1) Son yedi gün içinde domuz gribi A(H1N1) virusu enfeksiyonu olan bir kişi ile yakın temasta bulunmak ya da, 2) Son yedi gün içinde insandan insana geçtiği saptanan domuz gribi A(H1N1) vakasının olduğu bir ülkede bulunmak Klinik tanımlama: Başka bir nedenle açıklanamayan 38 C dereceyi (koltuk altı) geçen ateş veya ölçülen ateş hikayesi ile birlikte aşağıdaki şikayetlerden en az birinin olması; Yaygın vücut ağrısı (miyalji)
Boğaz ağrısı Baş ağrısı Burun akıntısı Öksürük Solunum güçlüğü ile seyreden enfeksiyon bulguları Olası vaka: Klinik tanımlamaya uyan ve riskli teması olan vakadır. (Sağlık Bakanlığı tüm olası vakalardan numune alınmasını ve referans laboratuvarına Domuz Gribi (A/H1N1) Olası Vaka Bildirimi ve Laboratuvar Formları doldurularak gönderilmesini istemektedir. Ek olarak riskli temas hikayesi olmayan ancak klinik vaka tanımına uyan semptomu olanlardan da nazal sürüntü ve/veya boğaz sürüntüsü alınması istenmektedir.) Kesin vaka: Aşağıdaki laboratuvar testlerinden herhangi biri ile domuz gribi varlığının doğrulanması veya gösterilmesidir: Real time RT-PCR Viral kültür Domuz gribi virusu A(H1N1) virus spesifik nötralizan antikor titresinde dört kat artış Profilaksi verilecek kişiler: Riskli teması olan ancak klinik tanımlamaya uymayan kişilerin klinik bulgular açısından 7 gün süre ile izlenmesi istenmektedir. İzlenen kişi kesin vaka ile son yedi gün içinde teması olan bir kişi ise 7 gün süre ile profilaktik antiviral ilaç da verilmesi önerilmektedir (Tablo I). Olası ve kesin vakalara antiviral tedavi başlanması önerilmektedir (Tablo I). Tablo I: Domuz gribinde antiviral tedavi doz önerileri Antiviral ajan Endikasyon Yaş Önerilen doz (yıl) Oseltamivir Tedavi ve profilaksi 1-12 y Doz çocuğun ağırlığına göre değişir. Tedavi dozları: 15 kg günde iki kez 30 mg 15-23 kg günde iki kez 45 mg 24-40 kg günde iki kez 60 mg 40 kg günde iki kez 75 mg Profilaksi dozları: 15 kg günde bir kez 30 mg 15-23 kg günde bir kez 45 mg 24-40 kg günde bir kez 60 mg 40 kg günde bir kez 75 mg Tedavi ve profilaksi 13 y Tedavi dozu: Günde iki kez 75 mg Profilaksi dozu: Günde bir kez 75 mg Zanamivir Tedavi 7 y Tedavi dozu: Günde iki kez 10 mg (Günde iki kez 5 mg'lık iki inhalasyon) Profilaksi 5 y Profilaksi dozu: Günde bir kez 10 mg (Günde bir kez 5 mg'lık iki inhalasyon) Domuz gribi olasılığı olan hastaya hizmet veren personelin alması gereken önlemler nelerdir?
Olası veya kesin vakaya, hasta yakınlarına ve sağlık personeline bulaşmayı önlemek açısından cerrahi maske taktırılmalıdır. Hastanın hastaneye yatırılması gerekiyorsa hasta mümkünse negatif basınçlı tek kişilik odaya yatırılmalıdır. Hastanede bu özellikte oda yoksa hasta tek kişilik bir odaya yatırılmalıdır. Sağlık personeli (doktor, hemşire, transfer eden sağlık personeli, teknisyenler vb) N95 maskesi Gözlük Eldiven Önlük kullanmalıdır. Maske ve gözlük: Sağlık çalışanları hastaya yakın temas gerektirecek durumlarda (örneğin fizik muayene veya solunum sekresyonlarının çevreye saçılma riskinin yüksek olduğu aspirasyon gibi durumlarda) etkin maskeler (N95 veya FFP3) ve koruyucu gözlük kullanmalıdır. Yakın temas mesafesi Dünya Sağlık Örgütü kriterlerine göre 1 metredir. Amerika Birleşik Devletleri nde olası veya kanıtlanmış hastanın 2 metre ve daha yakınına yaklaşılmasının da yakın temas kabul edilebileceği bildirilmektedir. Eldiven: Sağlık çalışanları hastaya yakın müdahale gerektirecek durumlarda veya hastanın odasındaki cansız yüzeyler ile temas sırasında temiz, steril olmayan eldiven kullanmalıdır. Eldiven giymeden önce ve eldiven çıkartıldıktan sonra el hijyeni sağlanmalıdır. Vücut sıvı veya salgılarıyla gözle görülebilir kirlenme olan her durumda eller mutlaka akan su altında sıvı sabun veya antimikrobiyal solüsyon kullanılarak yıkanmalı ve kurulanmalıdır. Ellerde gözle görülebilir kirlenme olmayan durumlarda alkollü el antiseptiği ile yeterli el hijyeni sağlanır. Önlük: Hasta ile teması gerektiren muayene ve diğer işlemler sırasında kullanılmalıdır. Domuz Gribi (3 Temmuz 2009 Güncellenmiş) Dr. Ali Bülent Cengiz, Dr. Ateş Kara Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Enfeksiyon Hastalıkları Ünitesi Domuz gribi virusu da mevsimsel influenza virusları gibi damlacık ve temas yoluyla başka kişilere bulaşmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ=WHO) domuz gribi ile ilgili alarm düzeyini 11 Haziran 2009 da 6. düzeye çıkarmıştır ve bu yeni influenza A (H1N1) virusunun pandemiye (küresel salgına) yol açmış olduğu anlamına gelmektedir. DSÖ salgını yayılım özellikleri ve hastalık şiddeti olarak orta düzey olarak nitelendirmektedir. Şimdiye kadar dünyanın 70 den fazla ülkesinde yeni H1N1 virusunun insanlarda enfeksiyona neden olduğu gösterilmiştir. Rapor edilen vaka sayısı son haftalarda artmıştır ancak bu vakaların çoğunun seyahatler sırasında veya toplum genelinde yaygın olarak influenza A (H1N1) virus enfeksiyonu görülmeksizin lokal salgınlar sırasında enfekte olduğu bildirilmiştir. Hastalığın özellikle Amerika kıtasında yayılmaya devam etmesi nedeniyle sonbahar ve kış aylarında vaka sayısının, hastaneye yatırılan vakaların ve ölümlerin artacağı beklenmektedir.
Domuz orijinli yeni influenza A(H1N1) virusunun Nisan ayında Meksika dan rapor edilmesinden sonra Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) nin 26 Haziran ve DSÖ nün 29 Haziran 2009 raporlarına göre devam etmekte olan domuz gribi salgınında şimdiye kadar 70 den fazla ülkede 70.893 vakada laboratuvar tetkiki ile kanıtlanmış (kesin) influenza A(H1N1) enfeksiyonu saptandığı ve 311 vakanın öldüğü bildirilmektedir. Kanıtlanmış vakaların saptandığı ülkeler ve vaka sayıları aşağıda gösterilmiştir: Amerika Birleşik Devletleri (27.717), Arjantin (1.488), Avustralya (4.038), Avusturya (12), Almanya (366), Bahreyn (15), Bangladeş (1), Batı Şeria ve Gazze Şeridi (9), Belçika (43), Birleşik Arap Emirlikleri (8), Bolivya (126), Brezilya (452), Brunei Sultanlığı (29), Bulgaristan (7), Cezayir (2), Çek Cumhuriyeti (9), Çin (1.442), Danimarka (44), Dominik Cumhuriyeti (108), Ekvador (125), El Salvador (226), Endonezya (8), Estonya (13), Etiyopya (2), Fas (11), Fiji (2), Filipinler (861), Finlandiya (26), Fransa (235), Guatemala (254), Güney Afrika Cumhuriyeti (1), Hindistan (64), Hollanda (118), Honduras (118), Irak (10), İngiltere (4.250), İrlanda (39), İsrail (469), İtalya (112), İran (1), İsviçre (49), İsveç (67), İspanya (541), İzlanda (4), Jamaika (21), Japonya (1.212), Kamboçya (6), Karadağ (1), Katar (10), Kanada (7.775), Kıbrıs (25), Kolombiya (88), Kore (202), Kosta Rika (255), Kuveyt (30), Küba (34), Laos (3), Letonya (1), Litvanya (1), Lübnan (25), Lüksemburg (4), Macaristan (8), Malezya (112), Meksika (8.279), Mısır (50), Monako (1), Nepal (3), Nikaragua (277), Norveç (31), Panama (403), Papua Yeni Gine (1), Paraguay (85), Peru (360), Polonya (14), Portekiz (11), Romanya (24), Rusya (3), Samoa (1), Suudi Arabistan (69), Sırbistan (5), Singapur (599), Slovakya (9), Slovenya (4), Sri Lanka (9), Surinam (11), Şili (5.186), Tayland (774), Trinidad ve Tobago (53), Tunus (2), Türkiye (27), Ukrayna (1), Umman (3), Uruguay (195), Ürdün (18), Vanuatu (2), Venezuela (172), Vietnam (84), Yemen (6), Yeni Zelanda (587), Yunanistan (86). En fazla vaka bildirilen ülkeler Amerika Birleşik Devletleri, Meksika ve Kanada dır. Amerika Birleşik Devletleri nde 127, Arjantin de 23, Avustralya da 7, Dominik Cumhuriyeti nde 2, Filipinler de 1, Guatemala da 2, Honduras da 1, İngiltere de 1, Kanada da 21, Kolombiya da 2, Kosta Rika da 1, Meksika da 116, Şili de 7 ölüm bildirilmiştir. Sağlık Bakanlığı 11 Haziran 2009 da ülkemizde 13 vakanın tespit edilmiş olduğunu ve bunların tamamının yurt dışından geldiğini, ülkemiz içinde bulaşma nedeniyle ortaya çıkan yerli vaka tespit edilmediğini bildirmiştir. Yurtdışından gelen bir vakada daha 27 Haziran 2009 tarihinde H1N1 virusu saptandığı Sağlık Bakanlığı tarafından 29 Haziran 2009 da açıklanmıştır. DSÖ nün 29 Haziran 2009 tarihli açıklamasında Türkiye den 27 kanıtlanmış vaka bildirimi olduğu belirtilmektedir. DSÖ domuz gribi salgını nedeniyle seyahat kısıtlaması ve sınırların kapatılması gibi önlemler önermemektedir. Henüz yeni influenza A(H1N1) virus enfeksiyonunun önlemek için kullanımda olan bir aşı da yoktur. CDC herhangi bir grip formu ile komplikasyon riski fazla olan kişilerin seyahat açısından doktorlarına danışmalarını ve gidecekleri yerdeki H1N1 gribinin son durumunu dikkatli bir şekilde incelemelerini önermektedir. Komplikasyon açısından yüksek riskli kişiler: beş yaşından küçük çocuklar, 65 yaş ve üzerindeki kişiler, uzun süreli aspirin tedavisi uygulanan ve bu nedenle influenza virus enfeksiyonundan sonra Reye sendromu riski taşıyan 18 yaşından küçük çocuklar, hamileler, kronik pulmoner, kardiyovasküler, hepatik, hematolojik, nörolojik, nöromüsküler veya metabolik hastalığı olan erişkin ve çocuklar, immünsüpresif (tedavi veya HIV enfeksiyonu nedeniyle) erişkin ve çocuklardır. CDC hasta kişilerin seyahate çıkmamalarını önermektedir. Grip benzeri semptomları olan kişilerin evlerinde kalmaları ve hastalık semptom ve bulgularının başlangıcından sonra bir hafta süreyle veya semptomları düzeldikten sonra en az 24 saat geçmeden yolculuğa çıkmamaları önerilmektedir. Genel
olarak domuz gribinin belirti ve bulguları, mevsimsel gribin belirti ve bulgularına benzemektedir. Ateş, uykuya meyil, iştahsızlık, öksürük, burun akıntısı, boğaz ağrısı, miyalji (kas ağrısı), baş ağrısı, üşüme veya titreme, bulantı, kusma ve ishal domuz gribinin başlıca belirti ve bulgularıdır. Klinik tablo belirtisiz enfeksiyondan ölümle sonuçlanan ağır pnömoniye kadar değişebilir. Gidilen ülke veya yerde önerilen önlem ve varsa kısıtlamalara uyulmalıdır. Seyahat sırasında da H1N1 virusunun bulaşmasını önlemek için insanlar öksürürken veya hapşırırken burun ve ağzını bir kağıt mendille kapamalıdır. Kullanılan mendil çöp kutusuna atılmalıdır. Eller sık olarak, özellikle öksürdükten veya hapşırdıktan sonra sabun ve su ile yıkanmalıdır. Eller gözle görülebilir şekilde kirli değilse el temizliği için alkol bazlı el antiseptikleri de kullanılabilir. Eller ile göz, burun ve ağza dokunulmamalıdır. Hasta kişiler ile yakın temastan kaçınılmalıdır. Yolculuk sırasında hastalanıldığı takdirde özellikle hastalık bulguları şiddetli olduğunda ve kişi influenza komplikasyonları açısından yüksek risk taşıyorsa bir sağlık kurumuna başvurulmalıdır. Lokal sağlık otoritesinin önerilerine uyulmalıdır. Antiviral ilaç kullanılması konusunda hekimin önerilerine uyulmalı, diğer kişilere bulaşmayı önlemek için cerrahi maske kullanılmalı veya gerekmedikçe otel veya evden çıkılmamalıdır. Yolculuktan hasta olarak dönenlerin bir sağlık kuruluşuna başvurmaları önerilmektedir. Halen Amerika Birleşik Devletleri nde grip benzeri bir hastalığı olanların semptomlar başladıktan sonra 7 gün veya semptomları 24 saattir kaybolmuş olana kadar (hangisinin süresi uzunsa) evde gönüllü olarak izolasyonu önerilmektedir. Yolculuktan sağlıklı bir şekilde dönenlerde 7 gün içerisinde ateş, uykuya meyil, iştahsızlık, öksürük, burun akıntısı, boğaz ağrısı, miyalji, baş ağrısı, üşüme veya titreme, bulantı, kusma ve ishal gibi belirti ve bulgular görülürse bu kişiler bir sağlık kurumuna başvurmalıdır. Domuz Gribi (31 Temmuz 2009 Güncellenmiş) Domuz gribi virusu da mevsimsel influenza virusları gibi damlacık ve temas yoluyla başka kişilere bulaşmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ=WHO) domuz gribi ile ilgili alarm düzeyini 11 Haziran 2009 da 6. düzeye çıkarmıştır ve bu yeni influenza A (H1N1) virusunun pandemiye (küresel salgına) yol açmış olduğu anlamına gelmektedir. DSÖ salgını yayılım özellikleri ve hastalık şiddeti olarak orta düzey olarak nitelendirmektedir. Şimdiye kadar dünyanın 70 den fazla ülkesinde yeni H1N1 virusunun insanlarda enfeksiyona neden olduğu gösterilmiştir. Rapor edilen vaka sayısı son haftalarda artmıştır ancak bu vakaların çoğunun seyahatler sırasında veya toplum genelinde yaygın olarak influenza A (H1N1) virus enfeksiyonu görülmeksizin lokal salgınlar sırasında enfekte olduğu bildirilmiştir. Hastalığın özellikle Amerika kıtasında yayılmaya devam etmesi nedeniyle sonbahar ve kış aylarında vaka sayısının, hastaneye yatırılan vakaların ve ölümlerin artacağı beklenmektedir. Domuz orijinli yeni influenza A(H1N1) virusunun Nisan ayında Meksika dan rapor edilmesinden sonra Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) nin 26 Haziran ve DSÖ nün 29 Haziran 2009 raporlarına göre devam etmekte olan domuz gribi salgınında şimdiye kadar 70 den fazla ülkede 70.893 vakada laboratuvar tetkiki ile kanıtlanmış (kesin) influenza A(H1N1) enfeksiyonu saptandığı ve 311 vakanın öldüğü bildirilmektedir. DSÖ, 6 Ağustos 2009 itibariyle Dünya da 94.512 domuz gribi vakası olduğu ve 429 unun insanlarda olduğunu bildirmiştir. Mortalite oranı binde 4.53 kadardır. Kanıtlanmış vakaların saptandığı ülkeler ve vaka sayıları aşağıda gösterilmiştir: Amerika Birleşik Devletleri (27.717), Arjantin (1.488), Avustralya (4.038), Avusturya (12), Almanya (366), Bahreyn (15), Bangladeş (1), Batı Şeria ve Gazze Şeridi (9), Belçika (43), Birleşik Arap Emirlikleri (8), Bolivya (126), Brezilya (452), Brunei Sultanlığı (29), Bulgaristan (7), Cezayir (2), Çek Cumhuriyeti (9), Çin (1.442), Danimarka (44), Dominik Cumhuriyeti (108), Ekvador (125), El Salvador (226), Endonezya (8), Estonya (13), Etiyopya (2), Fas (11), Fiji
(2), Filipinler (861), Finlandiya (26), Fransa (235), Guatemala (254), Güney Afrika Cumhuriyeti (1), Hindistan (64), Hollanda (118), Honduras (118), Irak (10), İngiltere (4.250), İrlanda (39), İsrail (469), İtalya (112), İran (1), İsviçre (49), İsveç (67), İspanya (541), İzlanda (4), Jamaika (21), Japonya (1.212), Kamboçya (6), Karadağ (1), Katar (10), Kanada (7.775), Kıbrıs (25), Kolombiya (88), Kore (202), Kosta Rika (255), Kuveyt (30), Küba (34), Laos (3), Letonya (1), Litvanya (1), Lübnan (25), Lüksemburg (4), Macaristan (8), Malezya (112), Meksika (8.279), Mısır (50), Monako (1), Nepal (3), Nikaragua (277), Norveç (31), Panama (403), Papua Yeni Gine (1), Paraguay (85), Peru (360), Polonya (14), Portekiz (11), Romanya (24), Rusya (3), Samoa (1), Suudi Arabistan (69), Sırbistan (5), Singapur (599), Slovakya (9), Slovenya (4), Sri Lanka (9), Surinam (11), Şili (5.186), Tayland (774), Trinidad ve Tobago (53), Tunus (2), Türkiye (27), Ukrayna (1), Umman (3), Uruguay (195), Ürdün (18), Vanuatu (2), Venezuela (172), Vietnam (84), Yemen (6), Yeni Zelanda (587), Yunanistan (86). En fazla vaka bildirilen ülkeler Amerika Birleşik Devletleri, Meksika ve Kanada dır. Amerika Birleşik Devletleri nde 127, Arjantin de 23, Avustralya da 7, Dominik Cumhuriyeti nde 2, Filipinler de 1, Guatemala da 2, Honduras da 1, İngiltere de 1, Kanada da 21, Kolombiya da 2, Kosta Rika da 1, Meksika da 116, Şili de 7 ölüm bildirilmiştir. Sağlık Bakanlığı 11 Haziran 2009 da ülkemizde 13 vakanın tespit edilmiş olduğunu ve bunların tamamının yurt dışından geldiğini, ülkemiz içinde bulaşma nedeniyle ortaya çıkan yerli vaka tespit edilmediğini bildirmiştir. Yurtdışından gelen bir vakada daha 27 Haziran 2009 tarihinde H1N1 virusu saptandığı Sağlık Bakanlığı tarafından 29 Haziran 2009 da açıklanmıştır. DSÖ nün 29 Haziran 2009 tarihli açıklamasında Türkiye den 27 kanıtlanmış vaka bildirimi olduğu belirtilmektedir. DSÖ domuz gribi salgını nedeniyle seyahat kısıtlaması ve sınırların kapatılması gibi önlemler önermemektedir. Henüz yeni influenza A(H1N1) virus enfeksiyonunun önlemek için kullanımda olan bir aşı da yoktur. CDC herhangi bir grip formu ile komplikasyon riski fazla olan kişilerin seyahat açısından doktorlarına danışmalarını ve gidecekleri yerdeki H1N1 gribinin son durumunu dikkatli bir şekilde incelemelerini önermektedir. Komplikasyon açısından yüksek riskli kişiler: beş yaşından küçük çocuklar, 65 yaş ve üzerindeki kişiler, uzun süreli aspirin tedavisi uygulanan ve bu nedenle influenza virus enfeksiyonundan sonra Reye sendromu riski taşıyan 18 yaşından küçük çocuklar, hamileler, kronik pulmoner, kardiyovasküler, hepatik, hematolojik, nörolojik, nöromüsküler veya metabolik hastalığı olan erişkin ve çocuklar, immünsüpresif (tedavi veya HIV enfeksiyonu nedeniyle) erişkin ve çocuklardır. CDC hasta kişilerin seyahate çıkmamalarını önermektedir. Grip benzeri semptomları olan kişilerin evlerinde kalmaları ve hastalık semptom ve bulgularının başlangıcından sonra bir hafta süreyle veya semptomları düzeldikten sonra en az 24 saat geçmeden yolculuğa çıkmamaları önerilmektedir. Genel olarak domuz gribinin belirti ve bulguları, mevsimsel gribin belirti ve bulgularına benzemektedir. Ateş, uykuya meyil, iştahsızlık, öksürük, burun akıntısı, boğaz ağrısı, miyalji (kas ağrısı), baş ağrısı, üşüme veya titreme, bulantı, kusma ve ishal domuz gribinin başlıca belirti ve bulgularıdır. Klinik tablo belirtisiz enfeksiyondan ölümle sonuçlanan ağır pnömoniye kadar değişebilir. Gidilen ülke veya yerde önerilen önlem ve varsa kısıtlamalara uyulmalıdır. Seyahat sırasında da H1N1 virusunun bulaşmasını önlemek için insanlar öksürürken veya hapşırırken burun ve ağzını bir kağıt mendille kapamalıdır. Kullanılan mendil çöp kutusuna atılmalıdır. Eller sık olarak, özellikle öksürdükten veya hapşırdıktan sonra sabun ve su ile yıkanmalıdır. Eller gözle görülebilir şekilde kirli değilse el temizliği için alkol bazlı el antiseptikleri de kullanılabilir. Eller ile göz, burun ve ağza dokunulmamalıdır. Hasta kişiler ile yakın temastan kaçınılmalıdır. Yolculuk sırasında hastalanıldığı takdirde özellikle hastalık bulguları şiddetli olduğunda ve kişi influenza komplikasyonları açısından yüksek risk taşıyorsa bir sağlık kurumuna başvurulmalıdır. Lokal sağlık otoritesinin
önerilerine uyulmalıdır. Antiviral ilaç kullanılması konusunda hekimin önerilerine uyulmalı, diğer kişilere bulaşmayı önlemek için cerrahi maske kullanılmalı veya gerekmedikçe otel veya evden çıkılmamalıdır. Yolculuktan hasta olarak dönenlerin bir sağlık kuruluşuna başvurmaları önerilmektedir. Halen Amerika Birleşik Devletleri nde grip benzeri bir hastalığı olanların semptomlar başladıktan sonra 7 gün veya semptomları 24 saattir kaybolmuş olana kadar (hangisinin süresi uzunsa) evde gönüllü olarak izolasyonu önerilmektedir. Yolculuktan sağlıklı bir şekilde dönenlerde 7 gün içerisinde ateş, uykuya meyil, iştahsızlık, öksürük, burun akıntısı, boğaz ağrısı, miyalji, baş ağrısı, üşüme veya titreme, bulantı, kusma ve ishal gibi belirti ve bulgular görülürse bu kişiler bir sağlık kurumuna başvurmalıdır. Domuz Gribi (13 Ağustos 2009 Güncellenmiş) Dünya Sağlık Örgütü nün 21.08.2009 tarihli açıklamasına göre Dünya genelinde konfirme edilmiş yeni H1N1 influenza virüs enfeksiyonu vaka sayısı ve kesinleşmiş ölümler; Bölgesel olarak: kümülatif toplam vaka sayısı 13 Ağustos 2009 tarihi itibari ile: Vaka sayısı* / Ölüm Dünya Sağlık Örgütü Afrika Ofisi (AFRO): 1469 / 3 Dünya Sağlık Örgütü Amerika Ofisi (AMRO): 105 882 / 1579 Dünya Sağlık Örgütü Doğu Akdeniz Ofisi (EMRO): 2532 / 8 Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Ofisi (EURO): 32 000 den fazla / 53 Dünya Sağlık Örgütü uzak Doğu Asya (SEARO): 13 172 / 106 Dünya Sağlık Örgütü Batı Pasifik (WPRO): 27 111 / 50 Toplam: 182 166 in üzerinde / 1799