I. GİRİŞ İHRACATA YÖNELİK DEVLET YARDIM VE TEŞVİKLERİ 1 Murat Tokmakkaya Yeminli Mali Müşavir Ülkemizdeki hali hazırda geçerli olan ihracatçılara yönelik devlet desteği uygulamaları, esas olarak Bakanlar Kurulu nun 27.12.1994 tarihli ve 94/6401 sayılı İhracata Yönelik Devlet Yardımları Kararı ile başlatılmıştır. Güncel destek ve teşvik uygulamaları, neredeyse bütün batılı ülkelerin uygulamalarında olduğu gibi, AB ve GATT normlarına uygun olarak bir faaliyetin yapılması şartına bağlı olarak gerçekleştirilmektedir. Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından takip edilen ihracata yönelik devlet yardım ve teşviklerinin belli başlıları bu yazımızın konusunu oluşturmakta ve izleyen alt bölümlerde özet olarak açıklanmaktadır. II. ULUSLARARASI NİTELİKTEKİ YURT İÇİ İHTİSAS FUARLARININ DESTEKLENMESİ Bu destek, uluslararası nitelikteki yurt içi ihtisas fuarlarının dış dünyaya tanıtımının yapılması ve söz konusu fuarlara uluslararası düzeyde katılımın artırılması amacına yöneliktir 2. Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından belirlenecek kriterlere uygun yerli organizatörlerin fuar öncesinde ve esnasında gerçekleştirecekleri tanıtım ve promosyon faaliyetlerine ilişkin giderleri aşağıda belirlenen oranlarda Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu ndan karşılanmaktadır. 1. Yurt dışı tanıtım faaliyetleri 25.000 ABD Dolarına kadar %50 oranında desteklenir. 2. Önemli alıcıların ulaşım giderleri 15.000 ABD Dolarına kadar %50 oranında desteklenir. 3. Fuarın konusuyla ilgili seminer, konferans, panel ve ödüllü yarışma giderleri 5.000 ABD Dolarına kadar %50 oranında desteklenir. III. YURT DIŞI FUAR KATILIM DESTEKLERİ Bu kapsamda sağlanan nakit destekler, fuarın özelliğine göre aşağıdaki tutar ve oranlarda olmaktadır. 1. Yurt dışı fuar organizasyonunu düzenlemek üzere Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından görevlendirilen organizatöre katılımcı tarafından ödenecek katılım bedelinin %50 si katılımcıya ödenmektedir. Destek tutarı yurt dışı fuarın genel nitelikli Milli Katılım veya Türk İhraç Ürünleri Fuarı olması halinde 10.000 ABD Dolarına, Sektörel nitelikli Milli Katılım veya Sektörel Türk İhraç Ürünleri Fuarı olması halinde ise 15.000 ABD Dolarına kadardır. 2. Sektörel nitelikli uluslararası fuarlara bireysel iştirak gerçekleştirilmesi durumunda; sektörel nitelikli uluslararası fuarlar için, katılımcının ödeyeceği boş stand kirasının ve nakliye harcamalarının % 50 si, 15.000 ABD Doları nı aşmamak üzere, Sektörel nitelikli uluslararası fuarlara bireysel iştirak gerçekleştiren katılımcının Sektörel Dış Ticaret Şirketi (SDŞ) olması durumunda, boş stand kirasının tamamı ve nakliye harcamalarının % 75 i, 15.000 ABD Dolarını aşmamak üzere desteklenmektedir. 3. Diğer taraftan organizatör tarafından yurt dışında fuar için yapılan tanıtım faaliyetlerine yönelik harcamalar %75 oranında; yurt dışı fuarın genel nitelikli milli katılım veya Türk İhraç Ürünleri Fuarı olması halinde 80.000 ABD Dolarına, sektörel nitelikli milli katılım veya Sektörel Türk İhraç Ürünleri Fuarı olması halinde ise en fazla 120.000 ABD Dolarına kadar, Sektörel Türk İhraç Ürünleri Fuarları ve sektörel nitelikli Milli Katılımlarda, Müsteşarlığa sunulacak tanıtım projesine verilecek ön uygunluğa istinaden, proje kapsamında yapılacak harcamalar azami % 75 oranında 80.000 ABD Dolarına kadar karşılanmaktadır. IV. İNSAN SAĞLIĞI, CAN GÜVENLİĞİ, KALİTE VE ÇEVRE MALİYETLERİNİN DESTEKLENMESİ Uluslararası pazarlarda imalat ve yazılım sektörünün rekabet gücünün arttırılması ve çevre, kalite ve insan sağlığına yönelik teknik mevzuata uyum sağlanabilmesi amacıyla akredite edilmiş kurum ve/veya 1 Bu yazı 23.08.2009 yılında kaleme alınmıştır. 2 Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından yayımlanan 95/7 Sayılı Tebliğ ile düzenlenmiştir. Daha sonradan bu konu 2006/3 ve 2007/3 sayılı tebliğlerle değiştirilmiştir.
kuruluşlardan alınacak kalite, çevre belgeleri ile insan can, mal emniyeti ve güvenliğini gösterir işaret ve belgelere ilişkin harcamaların belli bir bölümü Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu ndan karşılanmaktadır 3. Türkiye de ticari ve sınai faaliyette bulunan veya tarım ya da yazılım sektörlerinde iştigal eden şirketler, dış ticaret sermaye şirketleri (DTSŞ) ile sektörel dış ticaret şirketleri (SDŞ) bu destekten yararlanırlar. Desteğin kapsamında aşağıdaki standartlara uygunluk belge ve işaretlerin temini için yapılan harcamaların 50.000 ABD Dolarının geçmemek şartıyla % 50 lik kısmı girmektedir. 1. ISO 9000 serisi 2. ISO 14000 3. CE işareti 4. Uluslararası nitelikteki diğer kalite ve çevre belgeleri 5. ISO 22000 gıda güvenliği yönetimi sistemi belgeleri 6. Tarım ürünlerine ilişkin belgelendirme işlemleri ve olumlu sonuçlanmak kaydıyla laboratuar analiz raporları Bu desteğin sağlanabilmesi için, harcamaların belgelendirilmiş olması ve Türk Standartları Enstitüsü veya akredite edilmiş kuruluşlardan alınması gerekmektedir. V. ARAŞTIRMA-GELİŞTİRME (AR-GE) YARDIMLARI Bilindiği üzere AR-GE yardımları, gelir ve kurumlar vergisi kanunları ile 5746 sayılı AR-GE Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkındaki Kanunlarda özellikle vergisel boyutları itibariyle bütün mükellefleri kapsayacak şekilde düzenlenmiştir. Söz konusu vergisel destekler yazımızın konusu değildir. Vergisel desteklerden ayrı olarak, Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından yayımlanan 98/10 numaralı tebliğ ile ihracatı artırıcı projeleri desteklemek amacıyla yapılan harcamaların nakit olarak karşılanması ve sermaye desteği şeklinde yardımlar öngörülmüştür 4. Tebliğ kapsamındaki düzenlemeler doğrultusunda Araştırma-Geliştirme (AR-GE) Projelerinin bu desteklerden yararlanabilmesi için aşağıdaki özelliklere sahip olması gerekmektedir. Yeni bir ürün üretilmesi, Ürün kalitesi veya standardının yükseltilmesi, Maliyet düşürücü ve standart yükseltici mahiyette yeni tekniklerin uygulanması, Üretimle ilgili olarak yeni bir teknoloji geliştirilmesi veya yeni teknolojinin yurt koşullarına uyumu konusunda bilimsel esaslara uygun hazırlanacak çalışma ve teknoloji uyarlaması 1. AR-GE Faaliyetlerinin Proje Bazında Desteklenmesi Bu yardım kapsamında, kuruluşların kendi bünyelerinde veya Türkiye de olmak kaydıyla bünyeleri dışında gerçekleştirdikleri AR-GE faaliyetleriyle ilgili aşağıda sıralanan giderler, azami 3 yıl süreyle ve % 50-60 oranında karşılanmaktadır. Projelerin desteklenebilmesi için TUBİTAK tarafından onaylanması şarttır. Personel giderleri (araştırmacı ve araştırmada kullanılan teknisyen) Araştırma faaliyeti için kullanılan alet, teçhizat, yazılım giderleri Araştırma için kullanılan danışmanlık hizmeti ve eşdeğer hizmet alım giderleri Ülke içindeki Ar-Ge kurum ve kuruluşlarına yaptırılan Ar-Ge hizmet giderleri Doğrudan Ar-Ge faaliyetleri ile ilgili malzeme alımı vb. giderleri. Patent başvuru giderleri 3 Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından yayımlanan 97/5 Sayılı Tebliğ ile düzenlenmiştir. 4 Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından yayımlanan 98/10 Sayılı Tebliğ ile düzenlenen bu konu daha sonra 2001/3, 2003/5 ve 2006/5 sayılı tebliğler ile değişikliğe uğramıştır.
2. Projelere Sermaye Desteği Sağlanması Bu yardım kapsamında Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) ile proje sahibi kuruluş arasında bir sözleşme imzalanmakta ve aşağıdaki iki şekilde projeyi yürüten şirkete sermaye desteği sağlanmaktadır. a. Ürün Geliştirme Projelerine Sermaye Desteği Ticari değeri olan yeni ürün oluşturulması veya mevcut ürünlerin rekabet gücünün yükseltilmesine ya da bu amaçla üretim yöntemi, sistemi ve tekniklerinin araştırılmasına ve geliştirilmesine yönelik AR-GE projelerine, Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu ndan projeyi yürüten sanayi kuruluşunu teşvik eder nitelikte azami 2 yıl boyunca 1 Milyon ABD Dolarına kadar sermaye desteği sağlanabilmektedir. b. Stratejik Odak Konuları Projelerine Sermaye Desteği Stratejik Odak Konuları Projeleri, ülkemizde mevcut sanayi yapısı, teknoloji ve insan birikimi ile uluslararası karşılaştırmalı üstünlüklerin dinamiği esas alınarak, hangi alanlarda teknolojik projeler yürütülmesinde yarar bulunduğunu veya araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin ülkemizde gelişip yaygınlaşması için alınması gereken tedbirleri tespit eden projelerdir. Azami süresi 1 yıl olan desteğin azami tutarı da 100.000 ABD dolarıdır. Ürün geliştirme projeleri sonucunda ticari uygulamaya geçilmesi halinde, projeye sağlanan sermaye destek miktarı, projeyi yöneten kuruluş veya ticari uygulamayı başlatan üçüncü şahıslar tarafından, faiz oranları üzerinden DFİF e geri ödenir. 3. EUREKA Özel Proje Destekleri EUREKA projelerinin süre kısıtlaması olmaksızın % 50 oranında; bu kapsamda üniversitelerin yapacakları harcamaların 100.000 $ a kadar desteklenmektedir. VI. İSTİHDAM YARDIMLARI Dış Ticaret Müsteşarlığı nca yayımlanan 2000/1 sayılı tebliğ ile düzenlenen bu yardımlarla, Sektörel Dış Ticaret Şirketi unvanını haiz firmaların münhasıran dış ticarete ilişkin işlemlerini yürütmek üzere konusunda tecrübeli ve yüksek öğrenimli yönetici ve eleman istihdamının sağlanması amaçlanmaktadır. İstihdam yardımı kapsamında, en fazla 1 yönetici ve iki destek elamanının 1 yıla kadar süreyle aylık brüt ücretlerinin en fazla % 75 oranında karşılanması öngörülmüştür. Yıllık destek miktarı yönetici için 18.000 ABD Doları, her bir eleman için 9.000 ABD Doları karşılığı TL tutarını geçemez. VII. YURTDIŞINDA OFİS-MAĞAZA AÇMA, İŞLETME VE MARKA TANITIM FAALİYETLERİNİN DESTEKLENMESİ Dış Ticaret Müsteşarlığı nca yayımlanan 2005/4 sayılı tebliğ ile düzenlenen bu düzenlemeyle Türkiye de yerleşik, sınai/ticari veya ticari faaliyette bulunan firmaların, SDŞ ler, DTSŞ ler ve yazılım sektöründe iştigal eden şirketlerin aşağıda belirtilen yurt dışı faaliyetlerine ilişkin harcamaları Destekleme Fiyat İstikrar Fonundan yapılacak nakit ödemelerle desteklenmektedir. 1. Yurt Dışı Satış Mağazalarının Desteklenmesi Bu destek, harcamayı yapan şirketin niteliğine göre aşağıdaki sınırlar dahiline gerçekleştirilmektedir. a. Sınai/Ticari veya yazılım şirketleri ile DTSŞ ler: Demirbaş ve dekorasyon giderleri, % 50 oranında ve en fazla 40.000 $, kira giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla 80.000 $ a kadar desteklenmektedir. b. Ticari şirketler: Demirbaş ve dekorasyon giderleri, % 50 oranında ve en fazla 30.000$, kira giderleri, % 50 oranında ve yıllık en fazla 60.000 $ a kadar desteklenmektedir. c. SDŞ ler: Demirbaş ve dekorasyon giderleri, % 60 oranında ve en fazla 60.000 $, kira giderleri, % 60 oranında ve yıllık en fazla 120.000 $.
2. Ofis, Showroom ve Depoların Desteklenmesi Bu destek, harcamayı yapan şirketin niteliğine göre aşağıdaki sınırlar dahiline gerçekleştirilmektedir. a. Sınai/Ticari veya yazılım şirketleri ile DTSŞ ler: Demirbaş ve dekorasyon giderleri, % 50 oranında ve en fazla 25.000 $, kira giderleri, % 50 oranında ve yıllık en fazla 50.000 $ a kadar desteklenmektedir. b. Ticari şirketler: Demirbaş ve dekorasyon giderleri, % 50 oranında ve en fazla 20.000 $, kira giderleri, % 50 oranında ve yıllık en fazla 40.000 $ a kadar desteklenmektedir. c. SDŞ ler: Demirbaş ve dekorasyon giderleri % 60 oranında ve yıllık en fazla 30.000 $, kira giderleri, % 60 oranında ve yıllık en fazla 60.000 $ a kadar desteklenmektedir. 3. Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi a. Yurtdışı birimi bulunan şirketler DTSŞ ve SDŞ lerin ürünleriyle ilgili olarak yurtdışında gerçekleştireceği reklam, tanıtım ve pazarlama giderleri, % 50 oranında ve yıllık en fazla 300.000 $; yurtiçi marka tescil belgesine sahip şirketlerin ürünleriyle ilgili olarak yurtdışında gerçekleştireceği reklam, tanıtım ve pazarlama giderleri, % 50 oranında ve yıllık en fazla 150.000 $, yurtiçi marka tescil belgesi bulunmayan şirketlerin Türk ürünleriyle ilgili olarak yurtdışında gerçekleştireceği reklam, tanıtım ve pazarlama giderleri, % 50 oranında ve yıllık en fazla 75.000 $ a kadar desteklenmektedir. b. Yurtdışı birimi bulunmayan ancak marka tescil belgesine sahip şirketler DTSŞ, SDŞ ve diğer şirketlerin ürünleriyle ilgili olarak yurtdışında gerçekleştireceği reklam, tanıtım ve pazarlama giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla 50.000 $ a kadar desteklenmektedir. 4. Yurtdışı Marka Tescil Faaliyetlerinin Desteklenmesi Bu destek, DTSŞ, SDŞ ve diğer şirketlerinin yurt içi marka tescil belgesine sahip oldukları markalarının yurtdışında tescili ve korunmasına ilişkin giderleri, % 50 oranında ve yıllık en fazla 20.000 $ a kadar desteklenmektedir. Kira ve/veya hizmet giderleri desteğinden her bir birim için en fazla üç yıl süresince yararlandırılır. Şirketler en fazla 7, DTSŞ ve SDŞ ler en fazla 15 adet yurtdışı birimi için desteklenmektedir. VIII. TÜRK ÜRÜNLERİNİN YURTDIŞINDA MARKALAŞMASI, TÜRK MALI İMAJININ YERLEŞTİRİLMESİ VE TURQUALITY NİN DESTEKLENMESİ Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından çıkarılan 2006/4 sayılı Tebliğ ile İhracatçı Birlikleri, Üretici Dernekleri, Üretici Birliklerinin, sektörlerinin yurtdışında tanıtımı amacıyla gerçekleştirecekleri harcamalara ilişkin giderler, Türkiye de ticari ve/veya sınai faaliyette bulunan şirketlerin ürünlerinin markalaşması amacıyla gerçekleştirecekleri faaliyetlere ilişkin giderler ile İhracatçı Birliklerinin TURQUALITY Programı kapsamında firmalara yurt içinde ve yurt dışında markalaşma sürecinde vereceği desteklere ilişkin harcamalar, Türk markalarının pazara giriş ve tutunmalarına yönelik gerçekleştireceği her türlü faaliyet ve organizasyonlara ilişkin giderler ile olumlu Türk malı imajının oluşturulması ve yerleştirilmesi için yurt içinde ve yurt dışında gerçekleştireceği her türlü harcamaların uluslararası kurallara göre Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu ndan karşılanması amaçlanmaktadır. Firmalar markalaşma faaliyetlerini içeren bir proje ile doğrudan Müsteşarlığımıza müracaat edeceklerdir. TURQUALİTY ibaresinin kullandırılması hususunda ise Müsteşarlık denetim/danışmanlık firmalarının raporlarını talep edebilir. Mezkur Tebliğ kapsamında sağlanması öngörülen destekler: Bu destek, harcamayı yapan birliğin ve şirketin niteliğine göre aşağıdaki sınırlar dahilinde gerçekleştirilmektedir. 1. İhracatçı Birlikler Sektörleri ile ilgili olarak yapacakları tanıtım ve reklam harcamaları en fazla 250.000 $ a kadar desteklenmektedir.
2. Üretici Dernekleri ve Birliklerinin; Sektörleri ile ilgili olarak yapacakları tanıtım ve reklam harcamaları en fazla 100.000 $ a kadar desteklenmektedir. 3. Marka Destek Programı Kapsamındaki Şirketler, SDŞ ve DTSŞ lerin; İlgili ülkelerde destek kapsamına alınan marka ve işlemlerle ilgili olarak aşağıdaki tutarlarda desteklenmektedir. Marka tesciline ilişkin harcamaları en fazla 50.000 $ Reklam, tanıtım ve pazarlama faaliyetleri en fazla 300.000 $ Açmış oldukları ve/veya açacakları yurtdışı birimlere ilişkin kira harcamaları en fazla 300.000 $ Açmış oldukları ve/veya açacakları mağazalara ilişkin konsept mimari çalışmaları ve dekorasyon giderleri en fazla 200.000 $ Kiraladıkları ve/veya kiralayacakları reyonlara ilişkin kira ve/veya komisyon giderleri en fazla 200.000 $ Açmış oldukları ve/veya açacakları showroomlara ilişkin kira ve/veya komisyon giderleri en fazla 200.000 $ Ürünleri ile ilgili kalite belgeleri ile insan can, mal emniyeti ve güvenliğini gösterir işaretlere ilişkin harcamaları en fazla 50.000 $ Franchise vermesi halinde franchising sistemi ile yurt dışında açılacak ve faaliyete geçirilecek mağazalara ilişkin dekorasyon harcamaları mağaza başına en fazla 50.000 $ olmak üzere toplam 10 mağaza Yurtdışında düzenlenen uluslararası nitelikteki sektörel fuarlara katılım halinde, stand dekorasyonu ile fuar katılım bedeline ilişkin harcamaları yılda bir defaya ve tek bir fuar katılımına mahsus olmak üzere (Reklam, tanıtım ve pazarlama faaliyetlerine dahildir) desteklenmektedir. 4. TURQUALITY Destek Programı Kapsamındaki Şirketler Bu kapsamdaki destekler işlemin niteliğine göre aşağıdaki konu ve tutarlarda olmaktadır. Patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım tesciline ilişkin harcamalar ile TURQUALITY Sertifikasını haiz markalarının yurtdışında tescili ve korunmasına ilişkin giderleri, Ürünlerle ilgili kalite belgeleri ve insan can, mal emniyeti ve güvenliğini gösterir işaretlere ilişkin harcamaları, TURQUALITY Sertifikasını haiz markalı ürünleriyle ilgili olarak istihdam edilen moda/endüstriyel ürün tasarımcısı giderleri (aynı anda en fazla 3 tasarımcı), Reklam, tanıtım ve pazarlama faaliyetleri, Mağazalara ilişkin uygun mahal araştırmasına yönelik danışmanlık, konsept mimari çalışmaları, dekorasyon, demirbaş, kira harcamaları ile mağazanın kiralanmasıyla ilgili hukuki danışmanlık ve belediye giderleri (1 yıl içinde en fazla 10 olmak üzere 5 yılda 50 mağaza); demirbaş-dekorasyon giderleri en fazla 100.000 $, Ofis, depo, showroom, satış sonrası servis vb. yurtdışı birimlerine ilişkin kira, dekorasyon, demirbaş, komisyon giderleri, Farklı markaların satıldığı showroom/büyük mağaza (department store), hipermarketlerde kiraladıkları reyon/showroom/gondol/satış alanlarına (floor display) ilişkin kira, dekorasyon, hizmet ve/veya komisyon harcamaları, Franchise vermesi halinde, franchising sistemi ile yurt dışında açılacak ve faaliyete geçirilecek mağazalara ilişkin dekorasyon harcamaları mağaza başına en fazla 50.000 $ olmak üzere 1 yılda 10 mağazaya, 5 yılda toplam 50 mağazaya kadar,
İş yönetimi kapsamında satın alacakları her türlü danışmanlık giderleri, Yurtdışında düzenlenen uluslararası nitelikteki sektörel fuarlara katılım halinde, stand dekorasyonu ile fuar katılım bedeline ilişkin harcamaları yılda bir defaya ve tek bir fuar katılımına mahsus olmak üzere desteklenmektedir. Marka Destek Programı ndan TURQUALITY Destek Programı na geçen bir şirketin yararlanabileceği toplam destek süresi 72 ayı geçemez. IX. PAZAR ARAŞTIRMASI VE PAZARLAMA DESTEĞİ Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından çıkarılan 2006/6 sayılı Tebliğ kapsamında getirilen bu desteklerden Türkiye de sınai ve/veya ticari faaliyette bulunan şirketler ile yazılım sektöründe iştigal eden şirketler aşağıdaki sıralanan konu ve tutarlarda yararlanabilecektir. 1. Ürünleri ve/veya sektörleriyle ilgili olarak gerçekleştirilen pazar araştırması projelerine ilişkin giderleri, şirketler için %70, SDŞ ler için % 80 oranında ve proje başına en fazla 10.000 $ 2. Yurt dışına yönelik pazarlama stratejileri ve eylem planlarının oluşturulabilmesi amacıyla Müsteşarlıkça uygun görülen pazar araştırması hizmeti veren kurum ve/veya kuruluşlardan satın alacakları pazar araştırması raporları ve istatistikler vb. ne ilişkin giderler ile bu kurum ve/veya kuruluşlara üyelik giderleri, şirketler için % 50, SDŞ ler için % 60 oranında ve yıllık en fazla 30.000 $ 3. Müsteşarlık tarafından koordine edilen ve tek bir sektör bazında gerçekleştirilen sektörel nitelikli ticaret heyeti programlarına iştirak etmeleri halinde katılım giderleri, şirketler için %50, SDŞ ler için % 60 oranında ve program başına en fazla 10.000 $ 4. Ürünlerinin yurt dışına yönelik olarak elektronik ortamda pazarlanabilmesi amacıyla Müsteşarlıkça uygun görülen ve nihai tüketiciye yönelik olmayan e-ticaret sitelerine üyelik giderleri, şirketler için %50, SDŞ ler için % 60 oranında ve yıllık en fazla 20.000 $ X. EĞİTİM VE DANIŞMANLIK YARDIMI Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından çıkarılan 2007/3 sayılı İhracat Tebliği kapsamında yapılan bu destek, Türkiye de sınai ve/veya ticari faaliyette bulunan şirketler ile yazılım sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin çalışanlarının kalite, verimlilik, yönetim teknikleri, tasarım, uluslararası pazarlama vb. ile dış ticaret işlemleri konusundaki eğitim giderleri ile bu konularda alınacak danışmanlık hizmetlerine ilişkin giderlerin ve ülkemizde düzenlenen tasarım yarışmalarında dereceye giren tasarımcıların, tasarım konusunda yurt dışı eğitim giderlerinin Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonundan (DFİF) karşılanması amaçlanmaktadır. Bu kapsamdaki destekler işlemin niteliğine göre aşağıdaki konu ve tutarlarda olmaktadır. 1. Şirketlerin yıllık toplam 50.000 ABD dolarını aşmamak üzere, program bazında süresi 6 (altı) ayı geçmeyen yurt içi eğitim giderlerinin %90 ı desteklenir. Destek kapsamında bir şirketin bir takvim yılı içerisinde katılabileceği eğitim programı sayısı 10 (on) u geçemez, 2. Şirketlerin, almış oldukları danışmanlık hizmetlerine ilişkin giderleri, % 75 oranında ve yıllık toplam 150.000 ABD Dolarını aşmamak kaydıyla desteklenir. 3. Destek kapsamına alınan tasarımcının, eğitim giderlerinin % 100 ü ve aylık 1.500 ABD Doları nı aşmamak kaydıyla yaşam giderleri en fazla 1 (bir) yıl süresince desteklenir. XI. TASARIM DESTEĞİ 2008/2 sayılı Tebliğ kapsamındaki bu destek, markalaşmanın önemli bir unsuru olan tasarımın doğrudan desteklenebilmesini teminen; tasarımcı şirketleri, tasarım ofisleri ile Birlikler, tasarım dernekleri-birliklerinin gerçekleştireceği tanıtım, reklam, pazarlama, istihdam, danışmanlık harcamaları ile yurt dışında açacakları birimlere ilişkin giderlerinin Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu'ndan karşılanmasını amaçlamaktadır. Destek, şirketlerin yaptıkları işlere, birliklerin özelliklerine ve tasarım konularına göre aşağıdaki tutar ve sürelerle yapılmaktadır. 1. Tasarımcı Şirketlerinin Desteklenmesi Tasarımcı şirketlere yapılan destekler konular itibariyle aşağıdaki tutarlardadır.
Yurt dışına yönelik olarak gerçekleştirecekleri reklam, tanıtım, pazarlama vb. faaliyetlerine ilişkin giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 300.000 $, Yurt dışında açacakları ve destek kapsamında değerlendirilen birimlerinin (şirket, ofis, mağaza, depo, şube, showroom, reyon, gondol vb.) demirbaş, dekorasyon giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 100.000 ABD Doları, brüt kira giderleri ve bu birimlerin kiralanmasına ilişkin danışmanlık giderleri ile vergi/resim/harç giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 200.000 $, Patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım tesciline ilişkin harcamaları ile markalarının yurtdışında tescili ve korunmasına ilişkin giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 50.000$, İstihdam edilen tasarımcıların brüt maaş giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 150.000 $, Kurumsal kimlik oluşturulması, stratejik şirket yapılandırılması, kalite kontrol sistemi oluşturulması, numune tesis yapılandırılması, moda ve trendler, ürün ve ambalaj tasarımı, modelizm (kalıp ebat setleri) satın alma ve tedarik, stratejik pazarlama, perakende operasyonlar, şirket kuruluşu, mağaza açılması ve işletilmesi, uluslararası ihracat ve hukuk, maliyet muhasebesi, risk yönetimi, uluslararası pazarlarda rekabet avantajını artırıcı diğer her türlü iş yönetimi kapsamında satın alacakları danışmanlık giderleri ile Bilgisayarlı Tasarım (CAD), Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP), Tedarik Zinciri Yönetimi (SCM), Müşteri İlişkileri Yönetimi (CRM), Kurumsal Performans Yönetimi (EPM), Perakende Yönetimi vb. bilgi yönetimi kapsamında satın alacakları veya kiralayacakları yazılım ürünlerinin lisansları ve bunların yıllık bakım-güncelleme bedelleri ile yazılımların devreye alınması, iyileştirilmesi ve idamesi için yapacakları danışmanlık, eğitim ve dış kaynak kullanımı harcamaları, %50 oranında ve yıllık en fazla 200.000 $. 2. Tasarım Ofislerinin Desteklenmesi Tasarım ofislerine yapılacak destekler konular itibariyle aşağıdaki tutarlardadır. Yurt dışına yönelik olarak gerçekleştirecekleri reklam, tanıtım, pazarlama vb. faaliyetlerine ilişkin giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 150.000 100.000 $, Yurt dışında açacakları ve destek kapsamında değerlendirilen birimlerinin (şirket, ofis, mağaza, depo, şube, showroom, reyon, gondol vb.) demirbaş, dekorasyon giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 50.000 ABD Doları, brüt kira giderleri ve bu birimlerin kiralanmasına ilişkin danışmanlık giderleri ile vergi/resim/harç giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 100.000 $, Patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım tesciline ilişkin harcamaları ile markalarının yurtdışında tescili ve korunmasına ilişkin giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 50.000 $, İstihdam edilen tasarımcıların brüt maaş giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 200.000 $, Kurumsal kimlik oluşturulması, stratejik şirket yapılandırılması, kalite kontrol sistemi oluşturulması, numune tesis yapılandırılması, moda ve trendler, ürün ve ambalaj tasarımı, modelizm (kalıp ebat setleri) satın alma ve tedarik, stratejik pazarlama, perakende operasyonlar, şirket kuruluşu, mağaza açılması ve işletilmesi, uluslararası ihracat ve hukuk, maliyet muhasebesi, risk yönetimi, uluslararası pazarlarda rekabet avantajını artırıcı diğer her türlü iş yönetimi kapsamında satın alacakları danışmanlık giderleri ile Bilgisayarlı Tasarım (CAD), Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP), Tedarik Zinciri Yönetimi (SCM), Müşteri İlişkileri Yönetimi (CRM), Kurumsal Performans Yönetimi (EPM), Perakende Yönetimi vb. bilgi yönetimi kapsamında satın alacakları veya kiralayacakları yazılım ürünlerinin lisansları ve bunların yıllık bakım-güncelleme bedelleri ile yazılımların devreye alınması, iyileştirilmesi ve idamesi için yapacakları danışmanlık, eğitim ve dış kaynak kullanımı harcamaları, %50 oranında ve yıllık en fazla 100.000 $. 3. Tasarım Dernek-Birliklerinin Desteklenmesi Tasarım dernek ve birliklerin yurt dışına yönelik olarak gerçekleştirecekleri görsel ve yazılı tanıtım giderleri ile bu faaliyetlerin tanıtımı, marka-promosyon ajansı, stratejik danışmanlık gibi tanıtım, reklam ve pazarlama faaliyetlerine ilişkin harcamaları, %50 oranında ve yıllık en fazla 300.000 ABD Doları tutarında desteklenir.
XII. İHRACAT, TRANSİT TİCARET, İHRACAT SAYILAN SATIŞ VE TESLİMLER İLE DÖVİZ KAZANDIRICI HİZMET VE FAALİYETLERDE VERGİ, RESİM VE HARÇ İSTİSNASI Bu destek ihracatı arttırmak, ihraç ürünlerine uluslararası piyasalarda rekabet gücü kazandırmak ve ihraç pazarlarını geliştirmek amacıyla getirilmiştir. Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından yayımlanan ve bugüne kadar sayısı 8 i bulan bu tebliğlerde desteklenen faaliyet, işlem ve istisnaya tabi vergi ve harçları aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür. 1. Teşvik Kapsamındaki İşlem ve Kağıtlar İhracat, ihracat sayılan satış ve teslimler, döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler ile transit ticaretin finansmanında kullanılmak kaydıyla bankalarca kullandırılan her türlü sevk öncesi ve sevk sonrası krediler ve firmaların sağladıkları prefinansmanlar ile bunların geri ödenmesi, İhracatla ilgili işlem yapan bankaların faktöring şirketlerinin, sigorta şirketlerinin, noterlerin ve diğer kuruluşların ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerle ilgili olarak yapmış oldukları bütün hizmet ve muameleler dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar ve kambiyo işlemleri, Dahilde işleme rejimi kapsamında yapılan ithalat ve/veya yurt içi alımlar ile ilgili işlemler ve bunların finansmanı amacıyla kullanılan krediler, İhracat karşılığı yapılacak her türlü ödemeler, ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler, döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler ile transit ticaretle ilgili işlemler ve bu işlemler sebebiyle düzenlenen kağıtlar, 2. Teşvike Konu Vergi Resim ve Harçlar Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinden, Damga Vergisi 492 sayılı Harçlar Kanunu gereğince alınan Harçlar Teşvik kapsamındaki işlem ve belgelerden alınan diğer kanunlardaki Harçlar, İşlem Vergileri ve Rüsumlar 80 sayılı Kanuna göre alınan Hal Rüsumu Dahilde işleme rejimi kapsamında yapılan ithalat ve/veya yurt içi alımlar, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerin vergi, resim ve harç istisnasından yararlandırılabilmesi için Müsteşarlıktan belge alınması zorunludur. Bu çerçevede kullandırılan krediler ve uygulanan istisnalar belgeye kaydedilir. Bunun dışındaki hususlarda vergi, resim ve harç istisnası, ilgili kurum ve kuruluşlarca resen uygulanır ve herhangi bir belge ile irtibatlandırılmaz. XIII. DAHİLDE İŞLEME REJİMİ KAPSAMINDAKİ ALIMLARDA GÜMRÜK VERGİSİ VE KDV İSTİSNALARI Bu destek, 17.01.2005 tarihli ve 2005/8391 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Dahilde İşleme Rejimi Kararı doğrultusunda Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından yayımlanan tebliğlerle düzenlenmektedir. Tebliğlerdeki düzenlemeler, ihracat sayılan satış ve teslimlere konu mamullerin üretiminde kullanılan hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul, değişmemiş eşya ve ambalaj malzemelerin ithali ya da yurt içinden temin edilmesi sırasında ödenmesi gereken gümrük ve Katma Değer Vergilerinin üretilen mamulün ihraç edilmesi şartıyla alınmaması yönündeki vergisel teşvikleri kapsamaktadır. Bu teşvikin uygulanabilmesi için, Dış Ticaret Müsteşarlığı na başvurularak dahilde işleme İzin Belgesi alınması ve alımların bu belgeye dayanarak yapılması gerekmektedir. XIV. HARİÇTE İŞLEME REJİMİ KAPSAMINDAKİ İŞLEMLERDE GÜMRÜK VERGİSİ VE KDV İSTİSNALARI Bu destek, 15.03./2007 tarihli ve 2007/11864 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki "Hariçte İşleme Rejimi Kararı"na istinaden Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından yayımlanan tebliğlerle düzenlenmektedir.
Hariçte işleme faaliyeti; serbest dolaşımda bulunan eşyanın daha ileri safhada işlenmek, tamir edilmek veya yenilenmek üzere geçici olarak Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere ihraç edilmesi ve bu faaliyetler sonucunda elde edilen ürünlerin, gümrük vergilerinden tam veya kısmi muafiyet uygulanmak suretiyle ve ikili veya çok taraflı ticaret anlaşmaları çerçevesinde bazı işlem görmüş ürünler için konulmuş veya konulacak olan gümrük vergisi muafiyeti içeren hükümler saklı kalmak kaydıyla, yeniden serbest dolaşıma girmesi ve standart değişim sistemi kapsamında ithali ile ilgili faaliyetleri kapsar. Bu teşvikin uygulanabilmesi için, Dış Ticaret Müsteşarlığı na başvurularak hariçte işleme İzin Belgesi alınması ve işlemlerin bu belgeye dayanarak yapılması gerekmektedir. XV. TARIMSAL ÜRÜNLERDE İHRACAT İADESİ Bu teşvik Dünya Ticaret Örgütü normlarına uygun olarak ve 27.12.1994 tarihli ve 94/6401 sayılı İhracata Yönelik Devlet Yardımları Kararı na dayanarak Para Kredi ve Koordinasyon Kurulu tarafından çıkartılan tebliğlerle getirilmiştir. Bu tebliğin amacı, tarımsal ürünlerin uluslararası rekabet gücünün ve potansiyelinin artırılmasıdır. Tebliği kapsamında yer verilen tarımsal ürünlerin şartlara uygun şekilde ihraç edilmesi halinde, uluslararası kabul gören limitler dahilinde, ihracat hasılatlarının belli bir kısmı, ihracatı gerçekleştirilen ürünlerin üretiminde kullanılan girdi maliyetlerini karşılamak amacıyla Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonundan ödenmektedir. Bu teşvikten yararlanmak için, ihracatçı ile üretici arasında İhracat Bağlantılı Tarımsal Üretim Sözleşmesi yapılması ve ihracat edilen ürünlerin bu sözleşme kapsamında üretilmesi ve ihraç edilmesi gerekmektedir. XVI. İHRACATTA KDV İADESİ Yazı konumuz Dış Ticaret Müsteşarlığı kapsamında yapılan ihracat destekleri olmakla birlikte, konuyla ilgili olduğu için ihracatçıya tanınan KDV iadesi uygulaması hakkında burada kısaca bilgi vermekte fayda bulunmaktadır. KDV Kanunun 11 ve 12 nci maddesine göre, yurt dışındaki müşteriler için yapılan mal satışları ve hizmet ifaları KDV nden istisna tutulmuştur. Aynı Kanunun 32 nci maddesine göre, yurt dışı satışa konu olan mal ve hizmetlerle ilgili olarak yüklenilen ancak vergiye tabi diğer işlemler nedeniyle hesaplanan verginin yetersiz olması nedeniyle indirilemeyen KDV nin belli şartlarla ihracatçıya iade edilmesi öngörülmüştür. İade uygulaması nakden olabileceği gibi, vergi ve SSK borçlarına da mahsup edilebilmektedir. İade konusundaki ayrıntılar Maliye Bakanlığı yayımlandığı muhtelif tebliğlerle düzenlenmiştir. Yine aynı Kanunun 11/c madde hükmüne göre, ihraç edilmek şartıyla yurt içindeki imalatçılardan temin edilen mallara ilişkin KDV, ihracatçılar tarafından ödenmemekte ve fiili ihraç tarihine kadar tecil edilerek ihracatçıya ciddi bir finansman imkanı sağlanmaktadır. Fiili ihraçla birlikte, tecil edilen KDV terkin edilmektedir.