2023 HEDEFİ YOLUNDA İHRACATA YÖNELİK DEVLET YARDIMLARI Dr. Yasemin GÖRÜM T.C. Ekonomi Bakanlığı Marmara Bölge Müdür Yrd. gorumy@ekonomi.gov.tr
DESTEKLEME FİYAT VE İSTİKRAR FONU DFİF Kapsamında Yapılan Ödemeler (TL) 2012 2013 Tarım Ürünlerinde İhracat İadesi 391.306.331 517.657.754 Fuar Desteği 87.481.012 165.647.784 Çevre Maliyetleri 13.195.349 18.862.074 Pazar Araştırması ve Pazara Giriş 10.697.455 10.005.033 UR GE 4.554.460 8.256.428 Yurtdışı Birim Marka 31.178.742 45.214.219 Tasarım 2.405.727 4.765.166 TURQUALITY 135.277.453 169.002.856 TOPLAM 676.096.534 939.411.315 2
İhracatı artırmak lazım Markalaşma Pazar Çeşitlemesi İnovasyon/AR GE Kalite ve Belgelendirme Etkin Tanıtım Yurtdışında Şubeleşme Fuarlara Etkin Katılım Kümelenerek Rekabetçilik
İHRACATTA DEVLET YARDIMLARI SİSTEMATİĞİ Hazırlık Aşaması Pazarlama Aşaması Markalaşma Aşaması Eğitim UR-GE Çevre Pazar Araştırması Pazara Giriş Fuarlara Katılım Yurt Dışı Birim Tasarım Marka - Turquality 4
PAZAR ARAŞTIRMASI ve PAZARLAMA DESTEĞİ (2011/1 Tebliğ) Yurtdışı Pazar Araştırması E Ticaret Sitelerine Üyelik Desteği Pazara Giriş Desteği Sektörel Ticaret Heyeti ve Alım Heyeti Desteği
Yurtdışı Pazar Araştırması Desteği Sınai ve/veya Ticari Şirketler şirketler desteklenir. Ulaşım, Araç Kiralama, Konaklama giderleri % 70 oranında desteklenir. Proje başına en fazla 5000 $ destek verilir. Bir şirketten en fazla 2 kişi (şirket çalışanları ve/veya ortakları) araştırmacı olarak kabul edilir. Bir takvim yılında; 10 yurtdışı pazar araştırması desteklenir. Aynı pazara yılda en fazla 2 kere gidilebilir. Bir yurt dışı pazar araştırması en fazla üç ülkede de yapılabilir. Pazar araştırmasının en az iki, yol hariç en fazla on günlük kısmı desteklenir.
E Ticaret Sitelerine Üyelik Desteği Nihai tüketiciye yönelik olmayan e-ticaret sitelerine üyelik giderleri için şirketler, % 70 oranında ve yıllık en fazla 10.000 $ a kadar desteklenir. Bir şirket için site başına verilecek destek tutarı yıllık en fazla 2000 ABD Dolarıdır. Şirketler, en fazla 5 (beş) e-ticaret sitesi için ve e-ticaret sitesi başına en fazla 3 (üç) yıl süresince bu destekten yararlanabilir.
Pazara Giriş Desteği Rapor ve Danışmanlık Desteği Şirketler ve İşbirliği Kuruluşların; yurt dışına yönelik pazara giriş stratejileri ile eylem planlarının oluşturulabilmesi amacıyla satın alınan -sektör, -ülke, -yurt dışında yerleşik şirket veya marka odaklı rapor giderleri, - yurt dışında yerleşik şirket alımlarına yönelik mali ve hukuki danışmanlık hizmetlerine ilişkin giderler
Destek Oranı Üst Limit Şirketler % 60; İşbirliği Kuruluşları % 75 oranında Yıllık en fazla 200.000 $ a kadar; desteklenir. Raporların alım tarihi itibariyle en fazla 2 yıllık olması gerekmektedir.
İleri Teknolojiye Sahip Yurt Dışı Şirket Alım Desteği İleri teknolojiye sahip ve teknoloji transferi sağlayacak yurt dışında yerleşik şirketlerin alımına yönelik mali ve hukuki danışmanlık hizmetlerine ilişkin giderler şirketler için %75 oranında ve yıllık 500.000 ABD Dolarına kadar desteklenir. İleri teknolojiye sahip ve teknoloji transferi sağlayacak yurt dışında yerleşik şirketlerin alımında kullanılan kredi faiz giderlerinin Türk Lirası cinsi kredilerde 5 puanı, döviz kredileri ve dövize endeksli kredilerde 2 puanı toplam 3.000.000 ABD Dolarına kadar desteklenir.
İleri Teknolojiye Sahip Yurt Dışı Şirket Alım Desteği Faiz desteği miktarı ödenen faiz giderinin %50 sini aşamaz. Faiz desteği, ilk faiz ödeme tarihinden itibaren 5 yıllık faiz ödemelerine verilir. Faiz desteği verilecek kredi tutarının hesaplanmasında, yurt dışında yerleşik şirketin alım bedelinin azami % 50 si esas alınır. Faiz desteği, yurt dışında yerleşik ileri teknolojiye sahip şirketlerin satın alınması amacıyla 31/12/2017 tarihine kadar kullanılacak krediler için verilir.
Sektörel Ticaret Heyeti ve Alım Heyeti Programları Desteği Bakanlık koordinasyonunda İşbirliği Kuruluşlarınca düzenlenen sektörel ticaret heyeti ile alım heyeti programlarına ilişkin giderler %50 oranında ve program başına en fazla 150.000 ABD Dolarına kadar desteklenir. İşbirliği kuruluşu: Türkiye İhracatçılar Meclisi, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu, İhracatçı Birlikleri, Ticaret ve/veya Sanayi Odaları, Organize Sanayi Bölgeleri, Endüstri Bölgeleri, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, Sektör Dernekleri ve Kuruluşları, Sektörel Dış Ticaret Şirketleri (SDŞ), Ticaret Borsaları, İşveren Sendikaları ile imalatçıların kurduğu dernek, birlik ve kooperatifleri Bir takvim yılında bir işbirliği kuruluşunun düzenlediği en fazla beş sektörel ticaret heyeti ve on alım heyeti programı desteklenir. Sektörel ticaret heyetlerinin Bakanlıkça belirlenen hedef ve öncelikli ülkelere yönelik olması durumunda destek oranı on puan artırılır.
Kapsam Ulaşım (En fazla 2 kişi) (Şirket ve Organizatör kuruluştan 2 kişinin konaklaması ve Toplu Taşıma) Konaklama (Kişi başına en fazla 150 $/günlük) Tanıtım ve Organizasyon Giderleri Tercümanlık giderleri Seminer, konferans, toplantı ve ikili görüşmelerin yapıldığı yerlerin kiralama giderleri Görsel ve yazılı tanıtım ve reklâm giderleri Halkla ilişkiler hizmeti giderleri Katalog, broşür, eşantiyon ve tanıtım malzemeleri giderleri.
YURTDIŞINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN FUAR KATILIMLARININ DESTEKLENMESİ (2009/5 Tebliğ) Bireysel Katılımların Desteklenmesi Milli Katılım Türk İhraç Ürünleri Fuarlarına Katılım
Bireysel Katılım Nedir? Ekonomi Bakanlığı tarafından belirlenerek ilan edilen yurt dışında düzenlenen sektörel nitelikteki uluslararası fuarlara firmaların kendi girişimleri neticesinde doğrudan katılımlarıdır.
Hangi Fuarlara Bireysel Katılımlarda Destek Var? Sadece Ekonomi Bakanlığınca uygun görülerek ilan edilen sektörel nitelikli uluslararası fuarlara katılım desteklenmektedir.
Bireysel Katılımlarda Destek Oran ve Miktarları: Boş stand ve/veya standart donanımlı stand kirasının.%50 si Nakliye nin...%50 si Stand Donanım giderlerinin %50 si Fuara giden temsilcilerin ekonomi sınıfı gidişdönüş ulaşım masraflarının..%50 si (50 m2 katılım alanına kadar 2, 50 m2 üstü katılımlarda 3 temsilci) Toplam 15.000 $
Bireysel Katılımlarda Başvuru Şekli: Fuardan Önce: Fuarın başlama tarihinden en az 15 gün önce destek müracaatında bulunacağı İhracatçı Birliği Genel Sekreterliğine, fuar idaresinden alınan ve ödenecek boş stand metrekare fiyatını gösteren yer tahsis belgesini ibraz eder. Bu madde kapsamındaki yükümlülüğünü yerine getirmeyen katılımcıların destek müracaatları değerlendirilmeye alınmaz. Fuardan Sonra: Gerekli tüm bilgi ve belgeler fuarın bitiş tarihini müteakip en geç üç ay içerisinde; firma tarafından üretim konusuyla ilgili üye olduğu İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliklerine intikal ettirilir.
Milli Katılımlarda Destek Oran ve Miktarları: Toplam fuar katılım bedelinin (KDV dahil) %50 si Fuara giden temsilcilerin ekonomi sınıfı gidiş dönüş ulaşım masraflarının..%50 si (50 m2 katılım alanına kadar 2, 50 m2 üstü katılımlarda 3 temsilci) Azami destek miktarı, Sektörel nitelikli milli katılımlar için 15.000 $, Genel nitelikli milli katılımlar için 10.000 $ dır.
Hedef Ülke ve Prestijli Fuar Bazında İlave Fuar Desteği Gerek Milli gerekse Bireysel Fuar Katılımlarında, fuar, Ekonomi Bakanlığı nca belirlenen hedef ülkelerden birindeyse destek oranına 20 puan ilave edilir. Yanidestekoranı %50 iken, fuar, hedef ülkelerdeyse destek oranı %70 olacaktır. Katılımcının yılda iki defaya mahsus olmak üzere; Bakanlıkça ilan edilen ve yurt dışında düzenlenen sektörel nitelikteki uluslararası prestijli fuarlara yurt dışı fuar organizasyonu kapsamında katılması durumunda, stand ve nakliye hizmetine ilişkin harcamaları, standında görevlendireceği enfazla beş temsilcinin ekonomi sınıfı gidiş dönüş ulaşımmasrafları %50 oranında; Bireysel katılımlarda ise nakliye harcamaları, stand harcamaları ve standda görevlendirilen en fazla beş temsilcinin ekonomi sınıfı gidiş dönüş ulaşım masrafları ile fuarın yetkili organizatörüne ödenen boş alan kirasının %50 si destek kapsamında 50.000 ABD Dolarını geçmemek üzere katılımcıya ödenir.
HEDEF ÜLKELER 2014 2015 Dönemi Hedef Ülkeler (17 Ülke). ÇHC, Rusya, Hindistan, ABD, Polonya, Romanya Brezilya, S.Arabistan, İran Nijerya, Libya, Cezayir, Irak, Kazakistan, Ukrayna, Japonya Güney Kore FUAR ÖZEL NOT 2009/5 sayılı Yurtdışında Gerçekleştirilen Fuar Katılımlarının Desteklenmesine İlişkin Tebliğ çerçevesinde her yıl belirlenen 15 ülkede düzenlenecek fuarlara iştirak eden katılımcılara 20 puan ilave destek sağlanmaktadır.
PAZARA GİRİŞ BELGELERİNİN DESTEKLENMESİNE İLİŞKİN KARAR (2014/8)
* Sınai ve/veya ticari faaliyette bulunan şirketlerin pazara giriş belgeleri desteklenmektedir. * Pazara giriş belgeleri; Bir ülke pazarına girişte zorunlu olarak aranan veya pazara girişte avantaj sağlayan belge/sertifika ve/veya test/analiz raporlarını kapsar
Bu Tebliğ kapsamında hangi harcamalar desteklenir? Bu Tebliğ kapsamında; firmaların; UUE ile belirlenen Pazara Giriş Belgelerine ilişkin giderleri; %50 oranında ve belge başına en fazla 25.000 ABD Dolarına kadar desteklenir. Şirket başına yıllık en fazla 250.000 ABD Doları destek verilir.
YURT DIŞI BİRİM, MARKA VE TANITIM FAALİYETLERİNİN DESTEKLENMESİ HAKKINDA TEBLİĞ (2010/6) (2014/3) Değ. Yurtdışı Birim Desteği Yurtdışı Tanıtım Desteği Yurtdışı Marka Tescil Desteği Türkiye Ticaret Merkezlerinin Desteklenmesi
BİRİM DESTEĞİ Birim Başına Destek Miktarı* ÜRETİCİ/ İŞBİRLİĞİ KURULUŞU MAĞAZA %60 120.000 USD TİCARİ %50 100.000 USD OFİS, DEPO, ŞUBE, SHOWROOM REYON %60 100.000 USD %50 75.000 USD * 4 Yıl, Maksimum 25 birim
TANITIM DESTEĞİ Yurtdışı birimi bulunan şirketlerin, İşbirliği Kuruluşlarının; yurt dışında gerçekleştirilen reklâm, tanıtım ve pazarlama giderleri; % 60 oranında ve her bir ülke için yıllık en fazla 150.000 ABD Dolarına kadar desteklenir Yurtdışı birimi bulunmayan ancak yurt içi ve tanıtım yapacağı ülkede marka tescil belgesine sahip şirketlerin; reklâm, tanıtım ve pazarlama giderleri, % 60 oranında ve yıllık en fazla 250.000 ABD Dolarına kadar desteklenir. * 4 Yıl desteklenir
YURTDIŞI MARKA TESCİL DESTEĞİ Şirketlerin yurt içi marka tescil belgesine sahip oldukları markalarının, yurt dışında tescili ve korunmasına ilişkin giderleri, %50 oranında ve yıllık en fazla 50.000 ABD Dolar ına kadar desteklenir. *** Yurt içi marka tescili gerçekleşmeden yurt dışı marka tescil başvurusunun yapılmış olması durumunda, destek başvuru süresi içerisinde yurt içi marka tescil işleminin gerçekleşmiş olması şartıyla, söz konusu markanın yurt dışında tescili ve korunmasına ilişkin giderleri desteklenir. * 4 Yıl desteklenir
İlave Destek Oranları Yukarıda belirtilen faaliyetlerin, sektörel bazda Bakanlık tarafından belirlenen hedef ve öncelikli ülkelere yönelik olması durumunda destek oranı 10 (on) baz puan artırılır. Yatırım Teşvik Uygulamalarında Bölgeler listesinde 4., 5. ve 6. Bölge illerinde merkezi bulunan şirketler şirketler tarafından gerçekleştirilmesi durumunda destek oranı 20 (yirmi) baz puana kadar artırılabilir.
Türkiye Ticaret Merkezlerinin Desteklenmesi Türkiye Ticaret Merkezinin destek kapsamına alınması için; a) TİM tarafından, b) TİM in Türkiye de kurduğu şirket tarafından, c) TİM ile diğer İşbirliği Kuruluşu/Kuruluşları ortaklığında Türkiye de kurulan şirket tarafından, bir projeyle Bakanlığa başvurulması ve projenin Bakanlıkça uygun bulunması gerekir. *** İşletici Şirket, TİM tarafından veya TİM ile diğer İşbirliği Kuruluşu/Kuruluşları ortaklığında kurulabilir.
Türkiye Ticaret Merkezleri nin Hangi Giderleri Desteklenir? - brüt kira giderleri (net kira ve vergiler) %60 oranında ve Türkiye Ticaret Merkezi başına yıllık en fazla 1,5 milyon ABD Doları na kadar desteklenir. - Ticaret Merkezinin satın alınması durumunda, satın alma bedelinin %60 ı en fazla 6 milyon ABD Doları na kadar desteklenir. - yurt dışı tanıtım harcamaları, %60 oranında ve yıllık en fazla 300.000 ABD Doları na kadar desteklenir. - istihdam edilen en fazla 10 kişinin brüt ücreti, %60 oranında ve yıllık toplam en fazla 500.000 ABD Doları na kadar desteklenir. Yukarıda sayılan kira, tanıtım ve istihdam giderleri 5 yıl süreyle desteklenir.
TURQUALITY (2006/4)
TURQUALITY Nedir? * TURQUALITY, Dünyanın devlet destekli ilk ve tek markalaşma programıdır. * TURQUALITY ülkemizin rekabet avantajını elinde bulundurduğu ve markalaşma potansiyeli olan ürün gruplarına sahip firmaların, üretimlerinden pazarlamalarına, satışlarından satış sonrası hizmetlere kadar bütün süreçleri kapsayacak şekilde yönetsel bilgi birikimi, kurumsallaşma ve gelişimlerini sağlamak suretiyle uluslararası pazarlarda kendi markalarıyla global bir oyuncu olabilmeleri amacıyla oluşturulmuş destek platformudur.
Marka/Turquality Destek Programının Amacı 2006/4 sayılı Tebliğin esas amacı, uluslararası Türk markaları yaratılmasıdır. Bu itibarla, 2006/4 sayılı Tebliğ uyarınca Marka/ TURQUALITY Destek Programı kapsamına alınacak şirketlerin, belirli bir iş yönetimi kalitesi, operasyonel mükemmellik düzeyi markalaşma potansiyeline sahip olması şartı aranmaktadır.
I Marka Destek Programı Kapsamına Alınan Şirketlerin Desteklenmesi: Patent, Faydalı model ve endüstriyel tasarım tesciline İlişkin giderleri %50 oranında ve yıllık 50.000$, Hedef ülkelerde yapacakları tanıtım %50 oranında ve yıllık 400.000$, Hedef pazarlarda açtıkları mağaza/lokanta/kafe/ofis/depo ve satış sonrası hizmet veren birimlere ilişkin kira giderleri %50 oranında ve yıllık 600.000$, Kiralanan birimin konsept çalışma, kurulum ve dekorasyon giderleri %50 oranında yıllık en fazla 300.000$ Hedef ülkelerde açacakları reyon, gondol, satış alanlarına ilişkin kira giderleri %50 oranında ve yıllık 200.000$, Hedef ülkelerde açacakları showroom lara ilişkin kira giderleri %50 oranında ve yıllık 200.000$, Kalite, çevre belgeleri alımına ilişkin giderleri %50 oranında ve yıllık 50.000$, Franchising sistemi ile açılacak mağazalara ilişkin kira giderleri %50 oranında ve yıllık 50.000$, dekorasyon harcamaları %50 oranında ve yıllık 50.000$, Satın alınacak danışmanlık hizmet giderleri %50 oranında ve yıllık 300.000$ a İstihdam edilen moda, endüstriyel ürün tasarımcısı, aşçı/şef giderleri aynı anda azami 3 kişi için %50 oranında ve yıllık 200.000$, Pazar araştırması çalışması ve raporlara ilişkin giderler, %50 oranında ve yıllık en fazla 100.000$ desteklenir.
II Turquality Destek Programı Kapsamına Alınan Şirketlerin Desteklenmesi: Patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım tesciline İlişkin giderleri Kalite, çevre belgeleri alımına ilişkin giderleri (danışmanlık dahil) istihdam edilen moda/endüstriyel ürün tasarımcısı giderleri, Hedef ülkelerde yapacakları tanıtım harcamaları Hedef ülkelerde açacakları yurt dışı birimlerin kira giderleri konsept mimari ve kurulum giderleri Hedef ülkelerde açacakları reyon, gondol, satış alanlarına ilişkin kira giderleri konsept mimari ve kurulum giderleri Hedef ülkelerde açacakları showroom lara ilişkin kira konsept mimari ve kurulum giderleri Franchising sistemi ile açılacak toplam 100 mağaza için; kira kurulum dekorasyon giderleri Uluslar arası pazarlarda rekabet avantajını arttırmak üzere alınan danışmanlık giderleri Pazar araştırması çalışması ve raporlarına ilişkin giderler. %50 oranında desteklenir.
Destek Süresi Marka destek programı için: 4 yıl Turquality destek programı için: 5 yıl
TASARIM DESTEĞİ HAKKINDA TEBLİĞ (TEBLİĞ NO: 2008/2)
Desteğin Amacı Nedir? Türkiye de tasarım ve inovasyon kültürünün oluşturulması ve yaygınlaştırılması amacı ile; tasarımcı şirketleri tasarım ofisleri işbirliği kuruluşlarının tanıtım, reklam, pazarlama, istihdam, danışmanlık harcamaları, yurt dışında açacakları birimlere ilişkin giderleri ile şirketlerin yurtdışı pazarlara yönelik yüksek katma değerli ürün geliştirmek amacıyla yürütecekleri tasarım ve ürün geliştirme projelerine ilişkin giderlerin desteklenmesidir.
Tasarımcı Şirketlerinin Desteklenmesi 1) Tasarımcı şirketlerin yurt dışında tanınmaları ve markalaşmaları amacıyla, a) Tanıtım harcamaları, %50 oranında ve yıllık en fazla 300.000 ABD Doları, b) Yurt dışı birimlerinin; Kurulum/dekorasyon giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 100.000 ABD Doları, Brüt kira giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 200.000 ABD Doları, c) Marka tescili ve korunmasına ilişkin giderleri % 50 oranında ve yıllık en fazla 50.000 ABD Doları, ç) İstihdam edilen tasarımcılar ile modelistlerin brüt maaş giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 150.000 ABD Doları, d) Danışmanlık giderleri, %50 oranında ve yıllık en fazla 200.000 ABD Doları, tutarında desteklenir.
Tasarım Ofislerinin Desteklenmesi Tasarım ofislerinin, yurt dışında tanınmaları ve markalaşmaları amacıyla; a) Tanıtım harcamaları, %50 oranında ve yıllık en fazla 150.000 ABD Doları, Yurt dışında açacakları birimlerinin; Kurulum/dekorasyon giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 50.000 ABD Doları, Brüt kira giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 100.000 ABD Doları, c) Patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım tesciline ilişkin harcamaları ile markalarının yurtdışında tescili ve korunmasına ilişkin giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 50.000 ABD Doları, ç) İstihdam edilen tasarımcılar ile modelistlerin brüt maaş giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 200.000 ABD Doları, d) Danışmanlık giderleri, %50 oranında ve yıllık en fazla 100.000 ABD Doları desteklenir.
İşbirliği Kuruluşlarının Desteklenmesi İşbirliği kuruluşlarının; tasarım kültürünün oluşturulması, yaygınlaştırılması ile Türk tasarımcılarının ve ürünlerinin yurtiçi ve yurtdışı pazarlarda tanıtılması, pazarlanması ve markalaşması amacıyla; görsel ve yazılı tanıtım giderleri, sergi, bienal, tasarım fuarı; tasarım yarışması katılımları ve organizasyonları ile bu faaliyetlerin tanıtımı, marka promosyon ajansı, stratejik danışmanlık gibi tanıtım, reklam ve pazarlama faaliyetlerine ilişkin harcamaları, %50 oranında ve proje başına en fazla 300.000 ABD Doları tutarında desteklenir. İşbirliği kuruluşları tarafından düzenlenen tasarım yarışmalarında dereceye giren yıllık en fazla otuz adet tasarımcının, yurtdışındaki eğitim giderlerinin tamamı ile aylık 1.500 ABD Dolarını aşmamak kaydıyla iki yıl süresince desteklenir.
Tasarım ve Ürün Geliştirme Projelerinin Desteklenmesi Şirketlerin destek kapsamına alınan tasarım ve ürün geliştirme projeleri için, a) İstihdam edilecek tasarımcı, modelist ve mühendislerin brüt maaşları toplam en fazla 1.000.000 ABD Doları, b) Alet, teçhizat, malzeme ve yazılım giderleri toplam en fazla 250.000 ABD Doları, c) Seyahat ve web sitesi üyeliğine ilişkin giderleri toplam en fazla 150.000 ABD Doları, olmak üzere proje bazında % 50 oranında desteklenir. Bir şirketin en fazla bir adet projesi desteklenir.
UR GE (2010/8)
ULUSLAR ARASI REKABETÇİLİĞİN GELİŞTİRİLMESİNİN DESTEKLENMESİ (2010/8) DEĞ.19.12.2014 A) Eğitimcilerin Düzenleyeceği Eğitim Programları B) Proje Bazlı Eğitim, Danışmanlık, Yurt Dışı Pazarlama, Alım Heyeti ve Bireysel Danışmanlık Programları ile İstihdam Giderlerinin Desteklenmesi 1) Proje Bazlı Eğitim ve/veya Danışmanlık Programları 2) Proje Bazlı Yurt Dışı Pazarlama veya Alım Heyeti Programları 3) İstihdam Giderlerinin Desteklenmesi 4) Proje Bazlı Bireysel Danışmanlık Programı