FOREX İŞLEMLERİ Kaldıraçlı Alım Satım İşlemleri
TANIM FOREX, İngilizce Foreign Exchange kelimelerinden türetilmiştir. Perakende borsa-dışı döviz piyasası ya da uluslararası tabiriyle forex, günde 24 saat işlem gerçekleştirilebilen dünyanın en büyük, hızla büyümeye devam eden ve en likit finansal piyasasıdır.
İŞLEYİŞ Birçok alıcı ve satıcının karşılaştığı piyasada, tek bir işlem merkezi veya borsası söz konusu değildir. İşlemlerin büyük bir kısmı, elektronik işlem ağıyla yada telefon aracılığıyla gerçekleştirilir. Günlük işlem hacmi 3 ila 6 trilyon dolar arasında değişmektedir. 4
PARİTE Pariteler, iki döviz arasındaki orandır. Örnek verirsek,eurusd işlem kuru 1 euro nun ne kadar usd edeceğini belirtir. İlk dövize Temel(baz) Döviz, ikincisine Karşıt Döviz denilir. Kar/zarar, karşıt döviz cinsinden hesaplanır. 5
PARİTE KODLARI 6
DÖVİZ HESAPLAMALARI USDTRY = 1.8016 TL/$ ise; 1 USD=1.8016 TL demektir. 1 TL ise 1/1.8016= 0.55 USD dir. Bunu TRYUSD = 0.55 $/TL olarak ifade edebiliriz. Bir döviz kuru başka bir para birimine çevrilmek istendiğinde bölme veya çarpma yapılır. Hangi işlemin yapılacağı elimizdeki paritedeki kur çiftinin hangisinin daha değerli olduğuna göre değişir. Örn. USDTRY: 1.8016 TL/$ : 50 TL nin kaç USD olduğunu hesaplamak istersek; 50 TL / 1.8016 TL/$ = 27.75 $ 50 USD nin kaç TL olduğunu hesaplamak istersek; 50 $ X 1.8016 TL/$ = 90.08 TL sonucunu buluruz. Not: Bu hesaplama bilgi amaçlı hazırlanmıştır 7
LOT Forex piyasalarında işlem birimi olarak LOT kullanılır. Standart lot büyüklüğü 100,000 birimdir. (XAUUSD de 100 ve XAGUSD de 5,000 dir.) Örn1: EURUSD paritesinde, baz döviz EURO olduğundan 1 lot 100,000 EURO dur. Bunu USD cinsinden ifade etmek istersek kur (1.30295 $/ ) ile çarpmamız gerekir. 1 lot = 100,000 x 1.30295 $/ = 130,295 $ Örn2: USDCAD paritesinde, baz döviz USD olduğundan 1 lot 100,000 USD dır. 8
TEMİNAT Teminat: Pozisyon büyüklüğü x kaldıraç oranı Eğer kaldıraç 100:1 (0.01) Pozisyon büyüklüğü 100,000 ise; Teminat = 100,000 x 0.01 Örnek1: GBPUSD (USD baz döviz değil) GBPUSD = 1.56020 $/ ise, Teminat = 100,000 x 0.01=1000 Bunu USD cinsine çevirirsek; Teminat = 100,000 x 0.01 x 1.56020 $/ =1560.2$ 9
TEMİNAT Örnek2: USDTRY (USD baz döviz) Kaldıraç = 66:1 (0.015) Pozisyon büyüklüğü = 100,000$ Teminat = 100,000$ x 0.015 = 1,500$ 10
TEMİNAT Örnek 3: XAUUSD (USD Baz Döviz Değil ) Altın da 1 lot Pozisyon Büyüklüğü 100 Ons, Kaldıraç 50:1 dir. Fiyat 1617.90 $/Ons ise; Teminat =100 Ons *0.02 *1617.90 $/Ons =3235.80 $ 11
KÜSÜRATLI İŞLEM Foreks piyasalarında küsüratlı işlem de yapılabilmektedir. Örn: EURUSD 1.30295 $/ iken 1 lot yerine 0.10 lot işlem yapan bir yatırımcı için; Pozisyon Büyüklüğü: 0.10 lot = 100,000 x 0.10 = 10,000 veya 0.10 lot = 100,000 x 0.10 x 1.30295 $/ = 13,029.5 $ Teminat, Pozisyon büyüklüğünün kaldıraç oranı ile çarpılmasıyla bulunur: 100,000 x 0.10 x 0.01 = 100 veya 100,000 x 0.10 x 0.01 x 1.30295 $/ = 130.29 $ olarak hesaplanır. 12
SPREAD PIP Alış-Satış arasındaki farka spread (kur farkı / makas) denir. Örnek : Alış 1.30332 1.30353 Satış Pip Percentage in Points sözcüklerinin baş harflerinden kısaltılmıştır. 1 Pip = Kotasyonun 4. basamağı 13
SPREAD EURUSD ALIŞ SATIŞ 1.29762 1.29783 2.1 pip USDJPY ALIŞ SATIŞ 96.207 96.228 2.1 pip 14
BİR PIP KAÇ DOLAR? 1 pip, %1 in 1/100 i yani 1 baz puan olarak ifade edilir.(0.0001) Parasal değeri aşağıdaki gibi hesaplanır: 1 Pip = Pozisyon büyüklüğü x 0.0001 Örnek1 : EURUSD paritesinde (Dolar baz döviz değil) 1 Pip = 100,000 x 0.0001$/ = 10 $ Örnek2 :USDCAD paritesi (Dolar baz döviz) kur 1.01395 CAD/$ 1 Pip = 100,000$ x 0.0001CAD/$ = 10 CAD veya 1 Pip = 100,000$ x 0.0001CAD/$ / 1.01395 CAD/$= 9.7 $ 15
KAR/ZARAR HESABI Kar/Zarar her zaman karşıt döviz cinsinden hesaplanır. Kar/Zarar = (Kapama Fiyatı Açma Fiyatı) x Lot Sayısı x Pozisyon Büyüklüğü Örn1 : EURUSD paritesinde 1.27800 seviyesinde alış yapıp, pozisyonumuzu 1.29900 seviyesinden kapattığımızı düşünelim. Kar/Zarar=(1.29900-1.27800)$/ x 1 x 100,000 = 2,100 $ Örn2 : USDCAD paritesinde 1.01356 seviyesinde alış yapıp, pozisyonumuzu 1.01314 seviyesinden kapattığımızı düşünelim. Kar/Zarar =(1.01314-1.01356)CAD/$ x 1 x 100,000$= -42 CAD Çıkan sonucu USD ye çevirmek için son işlemin yapıldığı pariteye bölmek gerekir.(cad USD dan daha değerli) -42 CAD / 1.01314 CAD/$= - 41.45 $ 16
SWAP Aracı kurumlar döviz çiftlerindeki paraların faiz oranları farkını baz alarak müşteri hesabına pozisyonları sürdürme ücreti işlerler (swap ). Örneğin USDTRY paritesinde müşteri faize yüksek olan parayı satıyorsa yani USD alıp TRY satıyorsa hesabına faiz gideri işlenir. Tersi durumda yani USDTRY de kısa pozisyon alırsa faiz geliri elde eder. 17
SWAP MALİYETİ USDTRY paritesinde alım yaparsak, baz döviz olan USD ı almış, karşıt döviz olan TL yi satmış oluruz. 1 lotluk bir işlemde 100,000 USD almış, bunun karşılığı olan TL yi satmış oluruz. Aldığımız USD ın daha düşük olan dolar faizinden değerlendirilmesine karşılık, borçlandığımız TL nin maliyeti daha yüksek olduğundan müşterinin hesabına aradaki fark (swap maliyeti) gider olarak yansıtılmaktadır. Tersi durumda aldığımız TL nin daha yüksek olan TL faizinden değerlendirilmesine karşılık borçlandığımız USD nin maliyeti daha düşük olduğu için müşterinin hesabında (swap getirisi) gelir oluşmaktadır. Aşağıda yaklaşık rakamlarla örnek bir hesaplama yapılmıştır. ÖRN: 100,000 USD Kur: 1.8000 TL Faizi: %10 USD Faizi: %1 100,000 USD = 180,000 TL USDTRY alırsak USDTRY Satarsak $ Alındı TL Satıldı $ Satıldı TL Alındı 100,000$ X 1% =1000/365 = 2.74$ Alacak 180,000TL X 10% = 18,000/365 = 49.3TL = 27.3$ Borç Net= - 24.56$ 100,000$ X 1% =1000/365 = 2.74$ Borç 180,000TL X 10% = 18,000/365 = 49.3TL = 27.3$ Alacak Net= 24.56$ Not: Bu hesaplama bilgi amaçlı hazırlanmıştır. 18
SWAP HESAPLAMA Swap = Lot sayısı x Swap Oranı x Gün Sayısı ÖRN 1: EURUSD Paritesinde long pozisyon için swap oranı -2.935 ise ve 1 lot uzun pozisyonu 1 gün taşımak istersek bu formüle göre hesaplanacak olan swap maliyeti; 1 Lot x (-2.935$) x 1 gün = - 2.935 USD olarak hesaplanır. 19
SWAP HESAPLAMA ÖRN 2: USDJPY Paritesinde long pozisyon için swap oranı -75 ise ve 1 lot uzun pozisyonu 1 gün taşımak istersek bu formüle göre hesaplanacak olan swap maliyeti; 1 Lot x (-75 ) x 1gün= - 75 JPY olarak hesaplanır. (Dolar baz döviz olduğu için bulunan rakam Japon Yeni cinsindendir. Çıkan rakamı USD ye çevirmek için USDJPY paritesine bölmemiz gerekir. USDJPY = 76.813 /$ ise; -75 / 76.813 /$ = - 0.98 USD 20
SWAP-SPREAD TABLOSU Sembol *Swap (Karşıt Döviz Cinsinden) Uzun Pozisyon Kısa Pozisyon Maksimum Kaldıraç Oranları Hedef Spread (pip) Sembol *Swap (Karşıt Döviz Cinsinden) Uzun Pozisyon Kısa Pozisyon Maksimum Kaldıraç Oranları Hedef Spread (pip) AUDCAD 3,96-10,96 100 7,2 USDCHF -0,525-2,475 100 2,7 AUDCHF 7,14-13,14 100 7,2 USDJPY -75-165 100 2,1 AUDJPY 546,5-1046,5 100 4,5 USDTRY -32,4 11,4 66 8 AUDUSD 7,05-12,05 100 2,5 XAGUSD -5-5 50 0,045 AUDNZD -1,8-5,2 100 5 XAUUSD -4,6-0,4 50 0,6 CADJPY -48,5-451,5 100 4,5 EURSEK -56,6 6,6 50 25 CHFJPY -287-213 100 4,5 USDSEK -33,8-6,2 50 25 EURAUD -16,165 8,165 100 7,2 USDNOK -37,35 2,35 50 25 EURCAD -6,38 0,38 100 4,5 EURNOK -51,35 11,35 50 25 EURCHF -1,525-2,175 100 2,7 USDDKK -9,8-25,2 50 8 EURGBP -2,38-0,12 100 2,7 EURDKK -15,8-24,2 50 8 EURJPY -176,5-143,5 100 2,4 NOKSEK -2,8-4,2 50 15 EURTRY -44 13 66 9 EURHUF -51,1 33,1 50 30 EURUSD -2,935-1,065 100 2,1 USDHUF -37,5 24,5 50 30 GBPCAD -7,02-2,98 100 6,3 EURPLN -65,15 40,15 50 30 GBPCHF -1,925-7,075 100 6,3 USDPLN -48,3 28,3 50 30 GBPJPY -19-331 100 4,5 USDZAR -146,3 96,3 25 50 GBPUSD -1,35-3,15 100 2,7 USDRUB -655 455 25 200 NZDUSD 3-7 100 4,5 USDMXN -176,25 96,25 25 50 USDCAD -3,7 0,2 100 3,2 *Swap hesaplamalarında 3 günlük swap USDCAD, USDTRY ve USDRUB döviz çiftinde Perşembe, kalan döviz çiftlerinde Çarşamba günü yatırımcı hesaplarına yansıtılmaktadır. 21
TEŞEKKÜR EDERİZ