T.C MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI EĞİTİMİ ARAŞTIRMA ve GELİŞTİRME DAİRESİ BAŞKANLIĞI ANADOLU OTELCİLİK ve TURİZM MESLEK LİSELERİNİN MEVCUT DURUMLARI VE AÇILMALARINA ZEMİN OLUŞTURACAK KRİTERLERİN BELİRLENMESİ ANKARA 2006 i
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI YAYINLARI... Yardımcı Kaynak Kitapları Dizisi... Yayın hakkı Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığına aittir. Kaynak gösterilerek iktibas edilebilir. EARGED Başkanlığının isteği üzerine 500 adet basılmıştır ISBN: 957-11-2858-7 ii
ANADOLU OTELCİLİK ve TURİZM MESLEK LİSELERİNİN MEVCUT DURUMLARI VE AÇILMALARINA ZEMİN OLUŞTURACAK KRİTERLERİN BELİRLENMESİ DANIŞMANLAR Yard. Doç. Dr. Melih TOPALOĞLU Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Yard. Doç. Dr. Ahmet TAYFUN Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi KOORDİNATÖR Ali AYTAŞ MEB. Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı ARAŞTIRMA GURUBU Salim KIRDI (Turizm İşletmeciliği Uzmanı) MEB. Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı Bekir Sıtkı ÖZKÖK (Şube Müdürü) MEB. Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğü iii
ARAŞTIRMA ORTAK ÇALIŞMA GURUBU Ahmet AYDIN (Okul Müdürü) MEB. Afyonkarahisar Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi Dr. Burhan KILIÇ (Okul Atölye Şefi) MEB. Afyonkarahisar Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi Sedat ASLAN (Okul Müdürü) MEB. Kızılcahamam - Ankara Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi Ümit ÇAĞLAR (Okul Müdürü Baş Yardımcısı) MEB. Kuşadası - Aydın Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi Nuri EZBERCİ (Okul Müdürü) MEB. Zeytinburnu - İstanbul Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi Kazım ŞENER (Okul Müdürü Yardımcısı) MEB. Zeytinburnu - İstanbul Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi Alaattin Sarı (Okul Müdürü) MEB. Osmangazi - Bursa Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi Mustafa ODYAKMAZ (Okul Müdürü) MEB. Çeşme - İzmir Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi Erol BALCI (Okul Müdürü) MEB. Turgutreis - Bodrum - Muğla Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi Kemal TOPALOĞLU (Okul Müdürü) MEB. Tekirdağ Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi iv
SUNUŞ Ülkemizde hızla gelişme gösteren turizm sektörü Avrupa çanağında bir hayli adından söz ettirmektedir. Sektörün alt yapı olarak gelişme göstermesi okullarımızın da sektöre ayak uydurmasını gerektirmektedir. Okullaşma çalışmalarının hızla devam ettiği ülkemizde turizm alanında, istihdam edilecek yabancı dil bilen ara kademe nitelikli eleman ihtiyacını karşılamak amacıyla açılan Anadolu Otelcilik Turizm Meslek Liselerinin gelişen sektörün talepleri doğrultusunda eksikliklerinin giderilmesi ülkemizin bugünü ve geleceği açısından hayati önem arz etmektedir. Başkanlığımızca yapılan Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liselerinin Mevcut Durumları ve Açılmalarına Zemin Oluşturacak Kriterlerin Belirlenmesi Araştırması ile söz konusu okullarımızın bina, araç gereç ve uygulanmakta olan eğitim programlarının uygunluğu değerlendirilerek varsa eksikliklerin giderilmesi için çözüm önerileri geliştirmek ayrıca bu okulların açılmaları için belirlenmiş olan kriterlerin uygunluk düzeyini belirlemek hedeflenmiştir. Araştırmanın yapılmasına karar veren Bakanlığımız yetkililerine, örneklem kapsamına alınan okullarımızın yönetici, öğretmen ve öğrencilerine ve yine araştırma kapsamındaki öğrencilerin beceri eğitimi yaptıkları işletmelerin yöneticilerine, araştırmayı gerçekleştiren Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Fakültesi Öğretim Üyeleri Sayın Ydr.Doç.Dr. Melih TOPALOĞLU ve Yrd.Doç.Dr. Ahmet TAYFUN a, Salim KIRDI ile Bekir SITKI ÖZKÖK e ve emeği geçen herkese teşekkür eder çalışmanın mesleki eğitime faydalı olmasını dilerim. İbrahim DEMİRER EARGED Başkanı v
ÖNSÖZ Eğitimi destekleyen en önemli unsurlardan biri alt yapıdır. Alt yapı ise bina, okulun açıldığı çevre ve eğitim materyalleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunların birbirlerini desteklemeleri halinde yetişen öğrencilerin sektörde yer tutabilecek bilgi ve beceri ile donatılması sağlanmış olacaktır. Araştırmada; turizm sektörüne nitelikli ara kademe personel yetiştirilmesinde önemli merkez olarak bilinen, Anadolu Otelcilik Turizm Meslek Liselerinin mevcut durumları ve açılmalarına zemin oluşturacak kriterlerin belirlenmesinde ilgililere ışık tutacak bilgilerin sunulması amaçlanmıştır. Bu araştırma sekiz bölümden oluşmaktadır; Birinci bölümde; Araştırmanın amacı, önemi ve kapsam ele alınmıştır. İkinci bölümde; araştırmanın modeli, evren, veri kaynakları ve işlenmesi ile kullanılan istatistik teknikleri yer almaktadır. Üçüncü bölümde; Okul yöneticilerinden, okulların mevcut durumları yer almaktadır. Dördüncü bölümde;okul yöneticileri, öğretmenler ve işletme yöneticilerinden elde edilen bilgi ve görüşler yer almaktadır. Beşinci bölümde; öğrencilerin ve koordinatör öğretmenlerin işyeri uygulamasında karşılaştıkları sorunlar bulunmaktadır. Altıncı bölümde;anadolu Otelcilik Turizm Meslek Liselerinin açılmalarına zemin oluşturacak kriterlerin belirlenmesi ile ilgili bulgular yer almıştır. Yedinci bölümde; Döner Sermaye İşletmesi (DÖSE) ile ilgili mevcut problemler ve gelen öneriler yer almıştır. Sekizinci bölümde ise bulgular ışığında sonuç ve önerilere yer verilmiştir. Araştırmanın her kademesinde bizlerle beraber olan, yardımlarını esirgemeyen ve görüşlerinden faydalandığımız, EARGED Başkanı Sayın İbrahim DEMİREL e,başkan Yardımcısı Ayhan İPLİKCİ ye araştırmayı koordine eden Sayın Ali AYTAŞ a ve ortak çalışma gurubunda bulunan okulların yöneticileri ile yardımlarını esirgemeyen Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğü personeline teşekkür ederiz. Araştırmanın, mesleki eğitim sistemimize ve turizm sektörü çalışanlarına katkı sağlamasını dileriz. ARAŞTIRMA GURUBU vi
İÇİNDEKİLER SUNUŞ...... ÖNSÖZ. İÇİNDEKİLER. TABLOLAR LİSTESİ.. Sayfa v vii viii xviiii BÖLÜM I GİRİŞ 1.1. Problem.. 1 1.2. Araştırmanın Amacı. 7 1.3. Araştırmanın Önemi. 8 1.4. Araştırmanın Sınırlılıkları... 8 1.5. Sayıtlılar. 8 1.6. Terimlerin Tanımı. 9 1.7. Kısaltmalar 9 BÖLÜM II ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ 2.1. Araştırmanın Modeli. 2.2. Evren.. 2.3. Veri Kaynakları ve Verilerin İşlenmesi.. 2.4. Kullanılan İstatistik Terimleri. 11 11 12 12 vii
BÖLÜM III ANADOLU OTELCİLİK ve TURİZM MESLEK LİSELERİNDE MEVCUT DURUMUN TESPİTİ (Okul Yöneticileri) Sayfa 3.1. Ceyhan - ADANA.. 13 3.1.1. Okulun Fiziki Yapısı... 13 3.1.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından. 14 3.2. Seyhan - ADANA... 14 3.2.1. Okulun Fiziki Yapısı... 14 3.2.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından. 15 3.3. AFYONKARAHİSAR.. 16 3.3.1. Okulun Fiziki Yapısı... 16 3.3.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından. 17 3.4. Sandıklı - AFYONKARAHİSAR 17 3.4.1. Okulun Fiziki Yapısı... 17 3.4.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından. 18 3.5. AKSARAY. 18 3.5.1. Okulun Fiziki Yapısı... 18 3.5.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından. 19 3.6. Çankaya - ANKARA. 20 3.6.1. Okulun Fiziki Yapısı... 20 3.6.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından. 20 3.7. Kızılcahamam - ANKARA... 22 3.7.1. Okulun Fiziki Yapısı... 22 3.7.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından. 23 3.8. Yenimahalle - ANKARA. 24 3.8.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 24 3.8.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 24 3.9. ANTALYA 26 3.9.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 26 3.9.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 26 viii
Sayfa 3.10. Alanya - ANTALYA 28 3.10.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 28 3.10.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 28 3.11. Gazipaşa - ANTALYA. 29 3.11.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 29 3.11.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 30 3.12. Kaş - ANTALYA.. 31 3.12.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 31 3.12.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 31 3.13. Manavgat - ANTALYA... 32 3.13.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 32 3.13.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 33 3.14. Serik - ANTALYA... 33 3.14.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 33 3.14.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 34 3.15. Didim - AYDIN. 34 3.15.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 34 3.15.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 34 3.16. Kuşadası - AYDIN... 35 3.16.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 35 3.16.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 35 3.17. Söke - AYDIN... 36 3.17.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 36 3.17.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 37 3.18. Ayvalık - BALIKESİR.. 38 3.18.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 38 3.18.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 39 3.19. Edremit - BALIKESİR. 40 3.19.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 40 3.19.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 40 3.20. Gönen - BALIKESİR... 41 3.20.1. Okulun Fiziki Yapısı... 41 3.20.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından. 41 ix
Sayfa 3.21. Amasra - BARTIN 43 3.21.1. Okulun Fiziki Yapısı... 43 3.21.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından. 43 3.22. BİLECİK. 45 3.22.1. Okulun Fiziki Yapısı... 45 3.22.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından. 45 3.23. Bozüyük - BİLECİK. 46 3.23.1. Okulun Fiziki Yapısı... 46 3.23.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 47 3.24. BOLU. 48 3.24.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 48 3.24.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 48 3.25. Mengen - BOLU... 50 3.25.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 50 3.25.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 50 3.26. Osmangazi - BURSA... 51 3.26.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 51 3.26.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 52 3.27. ÇANAKKALE.. 53 3.27.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 53 3.27.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 53 3.28. Ilgaz - ÇANKIRI... 55 3.28.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 55 3.28.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 55 3.29. ÇORUM. 56 3.29.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 56 3.29.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 56 3.30. Akköy - DENİZLİ 57 3.30.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 57 3.30.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 58 3.31. DİYARBAKIR.. 59 3.31.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 59 3.31.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 59 x
Sayfa 3.32. Akçakoca - DÜZCE. 60 3.32.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 60 3.32.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 61 3.33. EDİRNE. 62 3.34. ERZİNCAN... 62 3.34.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 62 3.34.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 62 3.35. ERZURUM... 64 3.35.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 64 3.35.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 64 3.36. ESKİŞEHİR.. 66 3.36.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 66 3.36.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 66 3.37. GAZİANTEP 67 3.37.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 67 3.37.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 67 3.38. GİRESUN.. 68 3.38.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 68 3.38.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 68 3.39. HATAY. 69 3.39.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 69 3.39.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 70 3.40. Eğirdir - ISPARTA... 71 3.40.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 71 3.40.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 71 3.41. Yalvaç - ISPARTA... 72 3.41.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 72 3.41.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 72 3.42. Beşiktaş - İSTANBUL.. 73 3.42.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 73 3.42.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 73 3.43. Küçükçekmece - İSTANBUL.. 75 3.43.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 75 3.43.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 75 xi
Sayfa 3.44. Zeytinburnu - İSTANBUL.. 76 3.44.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 76 3.44.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 76 3.45. Çeşme - İZMİR 78 3.45.1. Okulun Fiziki Yapısı... 78 3.45.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 78 3.46. Foça - İZMİR... 79 3.46.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 79 3.46.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 80 3.47. Konak - İZMİR. 81 3.47.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 81 3.47.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 81 3.48. Menderes - Özdere - İZMİR... 82 3.48.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 82 3.48.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 83 3.49. KAHRAMANMARAŞ. 84 3.49.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 84 3.49.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 85 3.50. Sarıkamış - KARS 86 3.50.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 86 3.50.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 86 3.51. Cide - KASTAMONU.. 87 3.51.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 87 3.51.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 87 3.52. İnebolu - KASTAMONU. 88 3.52.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 88 3.52.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 88 3.53. KAYSERİ.. 89 3.53.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 89 3.53.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 90 3.54. KIRIKKALE. 91 3.54.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 91 3.54.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 91 xii
Sayfa 3.55. KIRKLARELİ.. 93 3.55.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 93 3.55.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 93 3.56. KİLİS. 94 3.56.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 94 3.56.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 95 3.57. Karatay - KONYA... 95 3.57.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 95 3.57.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 96 3.58. MALATYA... 97 3.58.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 97 3.58.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 97 3.59. MARDİN... 98 3.59.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 98 3.59.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 99 3.60. İçel - MERSİN.. 100 3.60.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 100 3.60.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 100 3.61. Silifke - MERSİN. 102 3.61.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 102 3.61.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 102 3.62. MUĞLA. 104 3.62.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 104 3.62.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 104 3.63. Bodrum - Turgutreis - MUĞLA. 106 3.63.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 106 3.63.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 106 3.64. Datça - MUĞLA... 107 3.64.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 107 3.64.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 107 3.65. Fethiye - MUĞLA. 109 3.65.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 109 3.65.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 109 xiii
Sayfa 3.66. Marmaris - MUĞLA... 111 3.66.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 111 3.66.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 111 3.67. Ortaca - MUĞLA. 112 3.67.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 112 3.67.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 113 3.68. NEVŞEHİR... 113 3.68.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 113 3.68.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 114 3.69. Perşembe - ORDU 115 3.69.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 115 3.69.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından... 115 3.70. RİZE.. 116 3.70.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 116 3.70.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 117 3.71. Adapazarı - SAKARYA... 117 3.71.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 117 3.71.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 118 3.72. SAMSUN... 118 3.72.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 118 3.72.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 118 3.73. Gerze - SİNOP.. 120 3.73.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 120 3.73.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 120 3.74. ŞANLIURFA. 121 3.74.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 121 3.74.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 121 3.75. TEKİRDAĞ.. 123 3.75.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 123 3.75.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 123 3.76. TOKAT. 125 3.76.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 125 3.76.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 125 xiv
Sayfa 3.77. TRABZON 126 3.77.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 126 3.77.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 127 3.78. UŞAK. 128 3.78.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 128 3.78.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 128 3.79. YALOVA... 129 3.79.1. Okulun Fiziki Yapısı.. 129 3.79.2. Eğitim - Öğretim Amaçları Bakımından 129 BÖLÜM IV OKUL YÖNETİCİLERİ, ÖĞRETMENLER VE İŞLETME YÖNETİCİLERİNDEN ELDE EDİLEN BULGULAR ve GÖRÜŞLER 4.1. GENEL BİLGİLER.. 133 4.1.1. Kişisel Bilgiler. 133 4.1.2. Okul Binası İle İlgili Görüşler.. 142 4.2. PANSİYONU BULUNAN OKULLAR... 145 4.2.1. Öğrenci Pansiyonu İle İlgili Bilgiler... 145 4.3. PANSİYONU BULUNMAYAN OKULLAR. 146 4.3.1. Pansiyonu Bulunmayan Okullarla İlgili Bilgiler 146 4.4. KONAKLAMA BÖLÜMÜ BULUNMAYAN OKULLAR... 147 4.4.1. Konaklama Bölümü Açılması... 147 4.5. EĞİTİM - ÖĞRETİM AMAÇLARI BAKIMINDAN.. 149 4.5.1. Okulun Öğretmen - Eğitimci Kadroları ve Öğrenciler İle Yöre Hakkındaki Bilgiler 149 4.5.2. Koordinatörlük Görevlerinde Son Beş Yılda Tercih Edilen Bölgeler 152 4.5.3. Öğrencilerin Staj Uygulamaları ve Çalışma Saatleri İle İlgili Bilgiler.. 152 4.5.4. Yeni Uygulamaya Başlanan Müfredat İle İlgili Bilgiler 153 4.5.5. İlk Ataması Yapılan Öğretmen Yeterliği ve Atama Şekli İle İlgili Bilgiler... 155 4.5.6. Mezunların Alanlarında Çalışma Durumları... 157 4.5.7. Bütün Üniteleri Tamamlanmayan Okulların Eğitim - Öğretime Açılması 159 xv
BÖLÜM V 5.1. ÖĞRENCİLERİN ve KOORDİNATÖR ÖĞRETMENLERİN İŞYERİ UYGULAMASINDA KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR.. 161 BÖLÜM VI A.O.T.M.L. NİN AÇILMALARINA ZEMİN OLUŞTURACAK KRİTERLERİN BELİRLENMESİ 6.1. YER İLE İLGİLİ KRİTERLER. 171 6.1.1. A.O.T.M.L. nin Açılacağı Yer İle İlgili Bilgiler. 171 6.1.2. Yerli ve Yabancı Ziyaretçi Sayıları, Turistik Değerler, Öğrenci Potansiyeli. 173 6.1.3. Yöre Halkının Turizme Bakışı.... 174 6.1.4. Yer İle İlgili Diğer Kriterler 175 6.2. BİNA İLE İLGİLİ KRİTERLER 176 6.2.1. A.O.T.M.L. nin Binaları İle İlgili Bilgiler... 176 6.2.2. Atölye Genişliği.. 180 6.2.3. A.O.T.M.L. nin Arsasının Büyüklüğü Hakkındaki Bilgiler... 181 6.2.4. Bina İle İlgili Diğer Kriterler... 183 6.3. EĞİTİM - ÖĞRETİM İLE İLGİLİ KRİTERLER... 185 6.3.1. A.O.T.M.L. nin Kapasiteleri.. 185 6.3.2. Sınıf, Atölye, Laboratuarlardaki Öğrenci Mevcutları.... 185 6.3.3. Diğer bölümlerde Olması Gereken Öğrenci Sayıları. 188 6.3.4. Uygulama Atölyelerinde Usta Öğretici Çalıştırılmasının Gerekliği.. 188 6.3.5. A.O.T.M.L. nin Öğrencilerinin Okul Merkezi ve Çevresinde Staj Yapması. 189 6.3.6. A.O.T.M.L. de İkili Öğretimin Uygunluğu 189 6.3.7. Eğitim Öğretim İle İlgili Diğer Kriterler.. 189 6.3.8. İşletmeye Staja Gelen Öğrencilerle Karşılaşılan Sorunlar... 192 6.3.9. Yeni Uygulamaya Başlanan Müfredat Hakkındaki Görüşler. 193 6.3.10. Bağlı Bulunan Genel Müdürlükten Beklentiler ve Eleştiriler. 194 xvi
BÖLÜM VII DÖNER SERMAYE İŞLETMESİ (DÖSE) İLE İLGİLİ MEVCUT PROBLEMLER VE ÖNERİLER 7.1. EKONOMİK KONULAR ve DÖSE YASASI BAKIMINDAN 197 7.1.1. DÖSE de Sözleşmeli Personel Çalıştırılması. 197 7.1.2. İşletmeler Dairesi Başkanlığından ve Maliye Bakanlığından Harcamalar İçin İzin Almakta Çekilen Sıkıntılar... 198 7.1.3. Günlük 3 Saatlik Fazla Mesai Uygulaması. 199 7.1.4. Okul Yöneticilerinin Tamamının Fazla Mesaide Bulunması.. 199 7.1.5. DÖSE Yasasının A.O.T.M.L. ne Uygun Olmayan Yönleri... 200 7.1.6. Okulların Uygulama Oteli ve Faaliyette Bulunan Diğer Ünitelerine Göre Sınıflandırılması ve Fiyatlandırılması... 201 7.1.7. İşletme Ünitelerinin Fiyatlandırması... 202 7.1.8. Ödenek Yetersizliğinden Karşılanamayan Giderler 203 7.1.9. Okulda DÖSE İle İlgili Mevcut Uygulamalar. 204 BÖLÜM VIII SONUÇ ve ÖNERİLER 8.1. Sonuç. 207 8.2. Öneriler. 211 KAYNAKÇA... 217 EKLER... 219 xvii
TABLOLAR LİSTESİ T. NO TABLO ADI SAYFA 1 CEYHAN-ADANA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER... 14 2 SEYHAN-ADANA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 15 3 AFYONKARAHİSAR A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 17 4 SANDIKLI-AFYONKARAHİSAR A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 18 5 AKSARAY A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 19 6 ÇANKAYA-ANKARA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER.. 21 7 ÇANKAYA-ANKARA A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 22 8 KIZILCAHAMAM-ANKARA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER... 23 9 KIZILCAHAMAM-ANKARA A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER 24 10 YENİMAHALLE-ANKARA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER... 25 11 YENİMAHALLE-ANKARA A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER.. 26 12 ANTALYA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 27 13 ANTALYA A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER.. 27 14 ALANYA-ANTALYA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER... 29 15 GAZİPAŞA-ANTALYA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 30 16 GAZİPAŞA-ANTALYA A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 30 17 KAŞ-ANTALYA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 31 18 KAŞ-ANTALYA A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 32 19 MANAVGAT-ANTALYA A.O.T.M.L. DE KADROLU VE GÖREVLENDİRMELİ İDARECİ VE ÖĞRETMENLER.. 33 20 SERİK-ANTALYA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 34 21 DİDİM-AYDIN A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER.. 35 22 KUŞADASI-AYDIN A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER.. 36 23 SÖKE-AYDIN A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 38 24 AYVALIK-BALIKESİR A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 39 25 AYVALIK-BALIKESİR A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER. 40 26 EDREMİT-BALIKESİR A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 41 27 GÖNEN-BALIKESİR A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 42 28 GÖNEN-BALIKESİR A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ İDARECİ VE ÖĞRETMENLER.. 42 29 AMASRA-BARTIN A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 44 30 AMASRA-BARTIN A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER 44 xviii
T. NO TABLO ADI SAYFA 31 BİLECİK A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 46 32 BOZÜYÜK-BİLECİK A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 47 33 BOZÜYÜK-BİLECİK A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 47 34 BOLU A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER.. 49 35 BOLU A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER... 49 36 MENGEN-BOLU A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 50 37 MENGEN-BOLU A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER 51 38 OSMANGAZİ-BURSA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER.. 52 39 ÇANAKKALE A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 54 40 ÇANAKKALE A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER. 54 41 ILGAZ-ÇANKIRI A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER... 55 42 ILGAZ-ÇANKIRI A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER 55 43 ÇORUM A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER.. 57 44 AKKÖY-DENİZLİ A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 58 45 DİYARBAKIR A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 60 46 AKÇAKOCA-DÜZCE A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 61 47 AKÇAKOCA-DÜZCE A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ İDARECİ.. 61 48 ERZİNCAN A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 63 49 ERZİNCAN A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER.. 63 50 ERZURUM A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 65 51 ERZURUM A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ İDARECİ VE ÖĞRETMENLER... 65 52 ESKİŞEHİR A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 66 53 ESKİŞEHİR A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ İDARECİ... 67 54 GAZİANTEP A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER.. 68 55 GİRESUN A.O.T.M.L. DE KADROLU VE GÖREVLENDİRMELİ İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 69 56 HATAY A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER.. 70 57 HATAY A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER... 70 58 EĞİRDİR-ISPARTA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER... 71 59 YALVAÇ-ISPARTA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER.. 72 60 YALVAÇ-ISPARTA A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER... 73 61 BEŞİKTAŞ-İSTANBUL A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 74 62 BEŞİKTAŞ-İSTANBUL A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER. 74 xix
T. NO TABLO ADI SAYFA 63 KÜÇÜKÇEKMECE-İSTANBUL A.O.T.M.L. DE KADROLU VE GÖREVLENDİRMELİ İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 75 64 ZEYTİNBURNU-İSTANBUL A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 77 65 ÇEŞME-İZMİR A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER... 79 66 FOÇA-İZMİR A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER.. 80 67 KONAK-İZMİR A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER.. 82 68 MENDERES-ÖZDERE-İZMİR A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER.. 83 69 MENDERES-ÖZDERE-İZMİR A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER.. 84 70 KAHRAMANMARAŞ A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER... 85 71 KAHRAMANMARAŞ A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER 85 72 SARIKAMIŞ-KARS A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ 86 73 SARIKAMIŞ-KARS A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 86 74 CİDE-KASTAMONU A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 87 75 CİDE-KASTAMONU A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER.. 87 76 İNEBOLU-KASTAMONU A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 89 77 İNEBOLU-KASTAMONU A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER. 89 78 KAYSERİ A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 90 79 KIRIKKALE A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER... 92 80 KIRIKKALE A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMEN 92 81 KIRKLARELİ A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 93 82 KIRKLARELİ A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER.. 94 83 KİLİS A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER... 95 84 KİLİS A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER 95 85 KARATAY-KONYA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER.. 96 86 MALATYA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 98 87 MARDİN A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 99 88 MARDİN A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER.. 99 89 İÇEL-MERSİN A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 101 90 SİLİFKE-MERSİN A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 103 91 SİLİFKE-MERSİN A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ İDARECİ VE ÖĞRETMENLER... 103 92 MUĞLA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER.. 105 93 BODRUM-TURGUTREİS-MUĞLA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 106 94 DATÇA-MUĞLA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER... 108 xx
T. NO TABLO ADI SAYFA 95 DATÇA-MUĞLA A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER 108 96 FETHİYE-MUĞLA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 110 97 MARMARİS-MUĞLA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER... 112 98 ORTACA-MUĞLA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 113 99 NEVŞEHİR A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 114 100 PERŞEMBE-ORDU A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 116 101 RİZE A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 117 102 ADAPAZARI-SAKARYA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 118 103 SAMSUN A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 119 104 SAMSUN A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ İDARECİ VE ÖĞRETMENLER. 119 105 GERZE-SİNOP A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER... 120 106 ŞANLIURFA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER.. 122 107 ŞANLIURFA A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER... 122 108 TEKİRDAĞ A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 124 109 TOKAT A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER... 126 110 TRABZON A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER.. 127 111 UŞAK A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER.. 128 112 YALOVA A.O.T.M.L. DE KADROLU İDARECİ VE ÖĞRETMENLER 130 113 YALOVA A.O.T.M.L. DE GÖREVLENDİRMELİ ÖĞRETMENLER. 130 114 ARAŞTIRMAYA KATILANLARIN CİNSİYETLERİ.. 133 115 ARAŞTIRMAYA KATILANLARIN YAŞ GURUPLARI. 133 116 ARAŞTIRMAYA KATILANLARIN GÖREVLERİ... 134 117 ARAŞTIRMAYA KATILANLARIN MESLEKİ KIDEMLERİ. 134 118 ARAŞTIRMAYA KATILANLARIN A.O.T.M.L. DEKİ GÖREV SÜRELERİ 135 119 ARAŞTIRMAYA KATILANLARIN ÖZEL SEKTÖRDE MESLEKİ DENEYİMLERİ.. 135 120 ARAŞTIRMAYA KATILANLARIN ÖZEL SEKTÖR TECRÜBE SÜRELERİ... 136 121 ARAŞTIRMAYA KATILANLARIN YURT DIŞI TECRÜBELERİ.. 136 122 A.O.T.M.L. Sİ MÜDÜR VE VEKİLLERİNİN BRANŞLARI 137 123 MÜDÜR BAŞ YARDIMCILARININ BRANŞLARI.. 137 124 TEKNİK MÜDÜR YARDIMCILARININ BRANŞLARI... 138 125 KOORDİNATÖR MÜDÜR YARDIMCILARININ BRANŞLARI 138 126 MÜDÜR YARDIMCILARININ BRANŞLARI.. 139 127 ATÖLYE ŞEFLERİNİN BRANŞLARI... 139 128 BÖLÜM ŞEFLERİNİN BRANŞLARI. 140 xxi
T. NO TABLO ADI SAYFA 129 KADROLU ÖĞRETMENLERİN BRANŞLARI 140 130 A.O.T.M.L. LERDE GÖREVLENDİRMELİ MÜDÜR, MÜDÜR YARDIMCISI VE ÖĞRETMENLERİN BRANŞLARI. 141 131 SON BEŞ YIL İÇİNDE ÖĞRETMENLERİN GİRDİKLERİ DERS ÇEŞİDİ DAĞILIMI.. 142 132 EĞİTİM VERİLEN BİNANIN A.O.T.M.L. OLARAK YAPILIP-YAPILMADIĞI. 142 133 OKUL BİNASININ AMACA UYGUN YAPILMASI 143 134 OKUL A.O.T.M.L. Sİ OLARAK YAPILIP-YAPILMADIĞI 143 135 OKULUN BİNASI OLARAK FAYDALANILAN YER HAKKINDAKİ GÖRÜŞLER.. 143 136 OKUL BİNALARININ BULUNDUĞU ARSANIN YETERLİĞİ HAKKINDAKİ GÖRÜŞLER 144 137 OKUL BİNASI İLE UYGULAMA OTELİNİN KONUMLARI 144 138 A.O.T.M.L. YE AİT OLMAYAN BİNALARIN EĞİTİME UYGUNLUĞU... 144 139 ÖĞRENCİ SAYISINA GÖRE PANSİYONUN YETERLİĞİ 145 140 PANSİYONLAR İÇİN AYRILAN ÖDENEĞİN YETERLİĞİ.. 145 141 A.O.T.M.L. Sİ İÇİN ÖĞRENCİ PANSİYONUNUN GEREKLİ OLUP-OLMADIĞI (PANSİYONU OLAN OKULLAR). 145 142 ÖĞRENCİLERİN A.O.T.M.L. SİNİN BULUNDUĞU MERKEZDEN GELİP GELMEDİKLERİ.. 146 143 ÖĞRENCİ PANSİYONUNUN GEREKLİLİĞİ HAKKINDAKİ GÖRÜŞLER 146 144 A.O.T.M.L. Sİ BÜNYESİNDE UYGULAMA OTELİ AÇILMASININ GEREKLİLİĞİ. 147 145 A.O.T.M.L. SİNİN BULUNDUĞU MERKEZDE ÖĞRETMEN EVİNİN BULUNUP- BULUNMADIĞI.. 147 146 ÖĞRETMEN EVİ MÜDÜRLERİNİN BRANŞLARI. 148 147 ÖĞRETMEN EVİ MÜDÜR YARDIMCILARININ BRANŞLARI 148 148 ÖĞRETMENLERİN SAYISAL YETERLİLİĞİ HAKKINDA OKUL YÖNETİCİLERİNİN GÖRÜŞLERİ 149 149 USTA ÖĞRETİCİ KADROSUNUN BULUNMASI HAKKINDA OKUL YÖNETİCİLERİNİN GÖRÜŞLERİ 149 150 İLKÖĞRETİMDEN GELEN ÖĞRENCİLERİN BİLGİ YÖNÜNDEN YETERLİKLERİ 149 151 İLKÖĞRETİMDEN GELEN ÖĞRENCİLERİ HAKKINDA OKUL YÖNETİCİLERİNİN DEĞERLENDİRMELERİ 150 152 ÖĞRENCİLERİN TURİZM SEKTÖRÜNDE ÇALIŞMA İSTEKLERİ. 151 153 YÖRE HALKININ TURİZME BAKIŞI HAKKINDAKİ GÖRÜŞLER 151 154 A.O.T.M.L. Sİ BULUNAN BÖLGELERDE TESİS SAYISININ YETERLİĞİ 151 155 ÖĞRENCİLERİN OKULUN BULUNDUĞU MERKEZDE STAJ GÖRMESİNİN UYGUNLUĞU 152 156 STAJ ÇALIŞMA SAATLERİNİN UYGUNLUĞU. 152 157 ÖĞRENCİLERİN OKULUN BULUNDUĞU MERKEZDE STAJ GÖRMESİNİ UYGUN BULMAYANLARIN NEDENLERİ 153 xxii
T. NO TABLO ADI SAYFA 158 YENİ UYGULANMAYA BAŞLANAN MÜFREDAT HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİN DAĞILIMI (ÖĞRETMEN).. 153 159 İLK ATAMASI İLE GELEN ÖĞRETMENLERİN MESLEKİ YETERLİKLERİ HAKKINDA YÖNETİCİ GÖRÜŞLERİ 155 160 ÖĞRETMENLERİN İLK ATAMA ŞEKLİ HAKKINDA YÖNETİCİ GÖRÜŞLERİ... 159 161 MEZUNLARIN ALANLARINDA ÇALIŞMA DURUMLARI HAKKINDA YÖNETİCİ GÖRÜŞLERİ 157 162 BÜTÜN ÜNİTELERİ TAMAMLANMAYAN OKULUN EĞİTİME AÇILMASI 159 163 STAJ DÖNÜŞLERİNDE ÖĞRENCİLERDE KAYBOLAN VE KAZANILAN DEĞERLERİ HAKKINDA OKUL YÖNETİCİLERİNİN GÖRÜŞLERİ. 161 164 KOORDİNATÖR ÖĞRETMENLERİN KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR HAKKINDA OKUL YÖNETİCİLERİNİN GÖRÜŞLERİ 164 165 KOORDİNATÖR ÖĞRETMENLERİN KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR HAKKINDA KOORDİNATÖR ÖĞRETMENLERİN GÖRÜŞLERİ... 165 166 YERLEŞİM MERKEZİ DIŞINDA Kİ KOORDİNATÖRLÜK GÖREVLERİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR HAKKINDA OKUL YÖNETİCİLERİNİN GÖRÜŞLERİ. 168 167 KOORDİNATÖRLÜK HİZMETLERİNDE ÖDENEN HARCIRAH VE YOLLUKLARIN YETERLİĞİ HAKKINDA OKUL YÖNETİCİLERİNİN GÖRÜŞLERİ.. 169 168 STAJYER ÖĞRENCİLERİN ALMIŞ OLDUKLARI ÜCRETLERİN YETERLİLİĞİ KONUSUNDA OKUL YÖNETİCİLERİNİN GÖRÜŞLERİ. 169 169 A.O.T.M.L. Sİ AÇILACAK YERİN NÜFUSU.. 171 170 A.O.T.M.L. NİN AÇILACAĞI VE YAKIN ÇEVREDE OLMASI GEREKLİ BEŞ YILDIZLI İŞLETME SAYISI 171 171 A.O.T.M.L. NİN AÇILACAĞI VE YAKIN ÇEVREDE OLMASI GEREKLİ DÖRT YILDIZLI İŞLETME SAYISI 172 172 A.O.T.M.L. NİN AÇILACAĞI VE YAKIN ÇEVREDE OLMASI GEREKLİ ÜÇ YILDIZLI İŞLETME SAYISI 172 173 A.O.T.M.L. Sİ AÇILACAĞI YERDE OLMASI GEREKLİ BELEDİYE BELGELİ İŞLETME SAYISI.. 172 174 A.O.T.M.L. NİN AÇILACAĞI YERE VE YAKIN ÇEVRESİNE GELEN YABANCI TURİST SAYISI.. 173 175 A.O.T.M.L. NİN AÇILACAĞI YERE VE YAKIN ÇEVRESİNE GELEN YERLİ TURİST SAYISI.. 173 176 A.O.T.M.L. NİN AÇILACAĞI YERDE TURİSTİK DEĞERLERE YAKINLIĞI (YÖNETİCİ).. 173 177 A.O.T.M.L. NİN TURİSTİK DEĞERLERE YAKINLIĞI (ÖĞRETMENLER) 174 178 YÖRE HALKININ TURİZME BAKIŞI.. 174 179 YER İLE İLGİLİ DİĞER KRİTERLER HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİN DAĞILIMLARI.. 174 xxiii
T. NO TABLO ADI SAYFA 180 A.O.T.M.L. NİN ULAŞIM KOLAYLIĞININ ÖNEMİ.. 176 181 A.O.T.M.L. NİN YERLEŞİM MERKEZİNE UZAKLIĞININ ÖNEMİ. 177 182 A.O.T.M.L. Sİ YAPILIRKEN DÜŞÜNÜLMESİ GEREKLİ ÜNİTELER. 177 183 A.O.T.M.L. Sİ YAPILIRKEN DÜŞÜNÜLMESİ GEREKLİ ÜNİTELER HAKKINDA OKUL YÖNETİCİLERİNİN GÖRÜŞLERİ 178 184 A.O.T.M.L. DE EĞİTİM ÖĞRETİM AMAÇLI TAMAMLANMASI GEREKLİ ÜNİTELER 179 185 A.O.T.M.L. NİN EĞİTİM ÖĞRETİME BAŞLAMASI İÇİN TAMAMLANMASI GEREKLİ ÜNİTELER... 179 186 OKULUN YERLEŞİM MODELİ 180 187 A.O.T.M.L. NİN ATÖLYE GENİŞLİĞİ. 180 188 A.O.T.M.L. NİN ÖĞRENCİ BAŞINA DÜŞEN ATÖLYE GENİŞLİĞİ 180 189 A.O.T.M.L. NİN YAPILACAĞI ARSA BÜYÜKLÜĞÜ HAKKINDAKİ GÖRÜŞLER... 181 190 A.O.T.M.L. NİN ARSASININ ALANI HAKKINDAKİ GÖRÜŞLER.. 182 191 A.O.T.M.L. NİN BİNA İLE İLGİLİ DİĞER KRİTERLERİ... 182 192 A.O.T.M.L. DE ÖĞRENCİ SAYISI 185 193 A.O.T.M.L. DE İDEAL SINIF MEVCUDU (ÖĞRETMEN).. 185 194 A.O.T.M.L. DE İDEAL SINIF MEVCUDU (İDARECİ) 186 195 A.O.T.M.L. NİN ATÖLYE ÖĞRENCİ SAYISI. 186 196 A.O.T.M.L. DEKİ LABORATUARLARDA ÖĞRENCİ BAŞINA DÜŞEN İDEAL ALAN 187 197 ATÖLYE VE UYGULAMALI DERSLERDEKİ İDEAL ÖĞRENCİ SAYISI (ÖĞRETMEN) 187 198 A.O.T.M.L. DE DİĞER BÖLÜMLERDE OLMASI GEREKEN ÖĞRENCİ SAYISI... 188 199 USTA ÖĞRETİCİ ÇALIŞTIRILMASI GEREĞİ 188 200 ÖĞRENCİLERİN STAJLARINI BULUNDUĞU MERKEZDE YAPMASI. 189 201 A.O.T.M.L. DE İKİLİ ÖĞRETİM... 189 202 A.O.T.M.L. DE EĞİTİM - ÖĞRETİM İLE İLGİLİ DİĞER KRİTERLER... 189 203 İŞLETMELERE STAJA GELEN ÖĞRENCİLERLE KARŞILAŞILAN SORUNLAR (İŞLETME YÖNETİCİLERİ) 192 204 YENİ UYGULAMAYA BAŞLANAN MÜFREDAT HAKKINDAKİ GÖRÜŞLER (YENİ MÜFREDATA GÖRE DERSE GİREN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ)... 193 205 BAĞLI BULUNAN GENEL MÜDÜRLÜKTEN BEKLENTİLER VE ELEŞTİRİLER 194 206 DÖSE İŞLETMESİNDE SÖZLEŞMELİ PERSONEL ÇALIŞTIRILMAMASI. 197 207 MALİYE BAKANLIĞI VE İŞLETMELER DAİRESİ BAŞKANLIĞINDAN HARCAMALAR İÇİN DÖSE İŞLETMESİNE İZİN ALMAKTA YAŞANAN SIKINTILAR... 198 208 DÖSE İŞLETMESİ ÇALIŞMALARINDA 3 SAATLİK FAZLA MESAİ UYGULAMASI. 199 xxiv
T. NO TABLO ADI SAYFA 209 DÖSE İŞLETMESİ ÇALIŞMASINDA BÜTÜN OKUL YÖNETİCİLERİNİN FAZLA MESAİDE BULUNMASI.. 199 210 DÖSE YASASININ A.O.T.M.L. NE UYGUN OLMAYAN, ÇALIŞMALARI AKSATAN VE YENİDEN DÜZENLEME YAPILMASI GEREKEN KISIMLAR. 200 211 UYGULAMA OTELİ VE FAALİYETTE BULUNAN DİĞER ÜNİTELERE GÖRE SINIFLANDIRILMASI VE FİYATLANDIRILMASI 201 212 UYGULAMA OTELİ VE FAALİYETTE BULUNULAN DİĞER ÜNİTELERİN HİZMET FİYATLANDIRMASININ YAPILACAĞI BİRİM. 202 213 ÖDENEK YETERSİZLİĞİNDEN KARŞILANAMAYAN GİDERLERİN ÇÖZÜMÜ. 203 214 DÖSE UYGULAMALARI İLE İLGİLİ GÖRÜŞ VE ÖNERİLER (MESLEK DERSİ ÖĞRETMENLERİ)... 204 xxv
BÖLÜM I GİRİŞ Eğitim kendisini etkileyen faktörlerle beraber yenilenmek, değişim gösterip günün teknolojik ve anlayış farklılıklarına ayak uydurmak ihtiyacı hisseder. Bu değişim sürecinin en önemli göstergeleri ve yol göstericileri ise araştırma ve planlamadır. Bütün sektörlerde araştırma ve planlama yapılmadan yatırım ve üretim yapılırsa, atıl kapasiteli tesisler veya ihtiyaç fazlası malzemeler üretilmiş olur. Eğitilmiş insan gücü üretimi fazlası stok yapılamayacağına göre ekonomiye bir yük olarak yetişir ve istihdam fazlalığı oluşturur. Her sektörde olduğu gibi turizm sektöründe de tesis yatırımlarında ve ara kademe insan gücü eğitiminde araştırma ve planlama yatırımdan önce gelmektedir. Turizm sektöründe ülkemiz her geçen gün kendisinden daha fazla söz ettirmektedir. Bu söz ettirme, ülkemizi kendisine rakip gören ve turizm sektöründen bize göre çok fazla gelir elde eden ülkelerde olmakla birlikte cari açığımızın büyük bölümünün bu sektör gelirlerinden kapatılmaya çalışılması turizmin önemini daha da ön plana çıkarmaktadır. 1.1. Problem Turizm sektörünün içinde bulunduğumuz Avrupa çanağında 1980 yılı sonrası teşvik yatırımları ile büyük ilerleme gösterdiği ve bulunduğu coğrafyada tesis bazında ilk sıralarda yer aldığı yapılan çeşitli araştırmalardan anlaşılmaktadır. Turizm sektöründe böylesine gelişmelerin olduğu ülkemizde eğitim veren kurumlarında kendisini sektörün beklentileri doğrultusunda yenileyerek üretim malzemesi olan öğrencilerini sektöre sunmak mecburiyetindedir. Bakanlığımızın üretim malzemesi olan öğrencileri sektörün kabullenememe sebepleri olarak öncelikle şunlar akla gelmektedir. 1. Üretim sektörün istediği normlarda değildir, 2. Sektör ucuz işgücü temin etme yoluna gitmektedir. Sektörün beklentisi olan iyi yetişmiş elemanları ilgili eğitim kurumları yetiştiremez ise, sektör ister istemez açığını başka kaynaklardan karşılama yoluna gidecektir. Ucuz işgücü temini düşüncesi ile sektör açığını niteliksiz eleman istihdam ederek gideriyorsa o zaman da her türlü esnaftan işyeri açmak için kalfalık ve ustalık belgesi sorulan yasanın neden bu sektör için sorulmadığı anlam taşımaktadır. Mesleki Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı tarafından 1999 yılında Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğünün isteği üzerine Anadolu otelcilik ve turizm meslek liselerinin eğitimlerinin yeterliliklerini ölçmek amacıyla Turizm Sektörünün Ara Kademe İnsan Gücü İhtiyacı ve Turizm Eğitimi Araştırması nı yapmıştır. Aynı Genel Müdürlüğün isteği üzerine; 1. Anadolu otelcilik ve turizm meslek liselerinin açıldıkları yerlerin uygunluğunun belirlenmesi, 1
2. Anadolu otelcilik ve turizm meslek liselerinin açılacakları yerler ile ilgili kriterlerin (turizm potansiyeli, sektörün durumu, öğrencilerin beceri eğitimi imkanları vb.) ve bina-tesis özelliklerinin tespit edilmesi, 3. Anadolu otelcilik ve turizm meslek liselerinde verilen eğitimin sektörün taleplerine uygunluk düzeyinin belirlenmesi, Hususları göz önünde bulundurularak mevcut okulların durumlarının iyileştirilmesi ve Anadolu otelcilik ve turizm meslek liselerinin açılma kararlarına alt yapı oluşturulması konularının araştırılması Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığından talep edilmiştir. Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liselerinin Yapısal Olarak Genel Durumu Türkiye nin turizm potansiyelini gören zamanın yöneticileri 1961-1962 eğitim-öğretim yılında eğitimli personel yetiştirilmesi kararını vererek alanla ilgili okullaşmayı başlatmıştır. Okulların çoğalarak eğitim ihtiyacının karşılanması amacı yanında, turizm işletmecileri de eğitimli ara kademe eleman ihtiyaçlarının karşılanması için Milli Eğitim Bakanlığının ilgili birimlerinden talepte bulunmaya başlamıştır. Bu alanda okullaşma hızlı bir seyir göstermiş ve 2004 yılına gelindiğinde A.O.T.M.L. sayısı 79 a ulaşmıştır. Bu okullarda eğitim alan kızerkek toplam öğrenci sayısının 18.217 olduğu, bunların 35 tanesinde uygulama otelinin bulunduğu ve toplam yatak kapasitesinin ise 2676 olduğu bilinmektedir. 2002 yılında TC. Sayıştay Denetçilerinin yapmış oldukları denetim raporunda ise 32 okuldan 25 tanesinin döner sermaye işletmesinin bulunduğu, bunlardan 18 tanesinin denetlendiği ve denetleme raporlarında ise bir kısım bulgulara ulaşıldığı görülmektedir. Okullaşmada sayının 79 a ulaşmasında kemiyet ve/veya keyfiyet uygulamalarının olma ihtimalinin söz konusu olabileceği denetleme raporu ile gözler önüne serilmiştir. Açılan bu okulların öğretmen, alt yapı, donanım bina yeterliliği, coğrafi konumlarının dikkate alınmadığı tespit edilmiştir. Bu okullarda en az iki bölüm olduğu ve toplam beş dalda ara kademe eleman yetiştirildiği bilinmektedir. Bu Bölümler; 1. Servis, 2. Resepsiyon, 3. Mutfak, 4. Kat Hizmetleri, 5. Seyahat Acenteciliği bölümleri olarak eğitim-öğretim verilmektedir. Okullaşma ve verilen eğitimin yanında, sektörde de büyük eksiklikler ve anlayış farklılıkları olduğu yapılan araştırmalarda görülmektedir. Hem EARGED olarak yapılan araştırmada, hem de diğer kurum veya kişilerin yaptığı araştırmada çok çarpıcı rakamlar ortaya çıkmaktadır. Sektöre yönelik yapılan araştırmalardan, bölümlere göre 1989 ve 1993 yıllarında yapılan iki araştırma (Turizm Bakanlığı ve Uluslar arası Çalışma Örgütü) neticesinde konaklama işletmelerinde çalışan personelin yüzde 89 u, restoran işletmelerinde çalışan personelin yüzde 95 i ve seyahat acentelerinde çalışan personelin yüzde 75 inin turizm 2
eğitimi almadığı açıklanmıştır. Yapılan başka bir araştırmaya göre, (Hacıoğlu, 1985) üniversite düzeyinde turizm eğitimi almış kişilerin sadece yüzde 6 sının turizm sektöründe çalıştığı tespit edilmiştir. Yine bu araştırmacının (Hacıoğlu, 1991) 1990 yılı için tahmininde yüzde 20 sinin sektörde çalıştığı iddia edilmektedir. Turizm sektöründeki nitelikli ve ara kademe personel yetersizliğine, turizm eğitimindeki diğer sebepler de neden olabilir. Bu sebepler şöyle sıralanabilir; 1. Turizm eğitimi politikası ve planlamasındaki yetersizlik, 2. Turizm sektörü ile turizm eğitimi veren kurumlar arasında işbirliği yetersizliği, 3. Turizm sektörüne yönelik insan gücü planlamasına önem verilmemesi, 4. Turizm eğitimiyle ilgili kurumlar arasında entegrasyon ve koordinasyon eksikliği, 5. Eğitimcilerin nitelik ve nicelik açısından yetersizliği, 6. Araştırma yapılmadan alt yapı eksikliğine rağmen okulların çeşitli sebeplerden dolayı açılması, 7. Turizm eğitimi veren kurumlardaki tesis, eğitim araç ve gereçlerinin yetersizliği, 8. Eğitilmiş personelin yasal himaye altına alınmaması, (METARGEM, 2000) Türkiye nin turizm potansiyeli bakımından her türlü imkan ve şartlara uygun olduğu, sadece iklim yönünden olmayıp turizm çeşitlendirmesi yönünden de bir çok alternatiflere sahip olduğu yetkililer tarafından defalarca izah edilmektedir. Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre ülkemiz turistik belgeli tesis sayısı bakımından oldukça ileri sayıya ulaştığı, belediye belgeli tesis bakımından da yeterli sayıya ulaştığı tahmin edilmektedir. Bunlardan turistik belgeli tesislerin yatak kapasitelerinin tamamının değişik turizm çeşitlendirmeleri ile doldurulmaları gerekmektedir. Yani yıllık doluluk oranları mevsime göre değil yılın tamamına yayılmalıdır. Sıra Okullarımızın bölgelere göre dağılımı ise şöyledir; 1 Bilecik-Merkez 2 Bilecik-Bozüyük 3 Bursa-Osmangazi 4 Çanakkale-Merkez 5 Edirne-Merkez 6 İstanbul-Beşiktaş 4 İstanbul-K.Çekmece 8 İstanbul-Zeytinburnu 9 Kırklareli-Merkez 10 Sakarya-Adapazarı 11 Tekirdağ-Merkez 12 Yalova-Merkez Marmara Bölgesinde (Okulun Bulunduğu Merkez) TOPLAM (12 adet okul bulunmaktadır.) 12 3
Sıra 1 Aydın-Didim 2 Aydın-Kuşadası 3 Aydın-Söke 4 Balıkesir-Ayvalık 5 Balıkesir-Edremit 6 Balıkesir-Gönen 7 Denizli-Akköy 8 İzmir-Konak 9 İzmir-Çeşme 10 İzmir-Foça 11 İzmir-Menderes 12 Muğla-Merkez 13 Muğla-Bodrum 14 Muğla-Datça 15 Muğla-Fethiye 16 Muğla-Marmaris 17 Muğla-Ortaca 18 Uşak-Merkez Ege Bölgesinde (Okulun Bulunduğu Merkez) TOPLAM (18 adet okul bulunmaktadır.) 18 Akdeniz Bölgesinde Sıra (Okulun Bulunduğu Merkez) 1 Adana-Ceyhan 2 Adana-Seyhan 3 Antalya-Merkez 4 Antalya-Alanya 5 Antalya-Gazipaşa 6 Antalya-Kaş 4 Antalya-Manavgat 8 Antalya-Serik 9 Hatay-Antakya 10 Isparta-Eğirdir 11 Isparta-Yalvaç 12 Mersin-İçel 13 Mersin-Silifke TOPLAM (13 adet okul bulunmaktadır.) 13 4
Sıra 1 Bartın-Amasra 2 Bolu-Merkez 3 Bolu-Mengen 4 Çorum-Merkez 5 Düzce-Akçakoca 6 Giresun-Merkez 4 Kastamonu-Cide 8 Kastamonu-İnebolu 9 Ordu-Perşembe 10 Rize-Merkez 11 Samsun-Merkez 12 Sinop-Gerze 13 Tokat-Merkez 14 Trabzon-Akçaabat Karadeniz Bölgesinde (Okulun Bulunduğu Merkez) TOPLAM (14 adet okul bulunmaktadır.) 14 İç Anadolu Bölgesinde Sıra (Okulun Bulunduğu Merkez) 1 Afyonkarahisar-Merkez 2 Afyonkarahisar-Sandıklı 3 Aksaray-Merkez 4 Ankara-Çankaya 5 Ankara-Y.Mahalle 6 Ankara-Kızılcahamam 4 Çankırı-Ilgaz 8 Eskişehir-Merkez 9 Kayseri-Melikgazi 10 Kırıkkale-Merkez 11 Konya-Karatay 12 Nevşehir-Merkez TOPLAM (12 adet okul bulunmaktadır.) 12 5
Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Sıra (Okulun Bulunduğu Merkez) 1 Diyarbakır-Merkez 2 Erzincan-Merkez 3 Erzurum-Merkez 4 Gaziantep-Şahinbey 5 K.Maraş-Merkez 6 Kars-Sarıkamış 4 Kilis-Merkez 8 Malatya-Merkez 9 Mardin-Merkez 10 Ş.Urfa-Merkez TOPLAM (10 adet okul bulunmaktadır.) 10 GENEL TOPLAM 79 1. Akdeniz Bölgesi - Adana-Seyhan - Antalya-Merkez - Antalya-Alanya - Isparta-Eğirdir TOPLAM 56 Yatak Kapasitesi 200 Yatak Kapasitesi 120 Yatak Kapasitesi 48 Yatak Kapasitesi 424 Yatak Kapasitesi 2. Marmara Bölgesi - Bursa-Osmangazi - İstanbul-Beşiktaş - İstanbul-Zeytinburnu - Tekirdağ-Merkez - Yalova-Merkez TOPLAM 3. Ege Bölgesi - Aydın-Kuşadası - İzmir-Çeşme - İzmir-Konak - İzmir-Menderes - Muğla-Merkez - Muğla-Bodrum - Muğla-Fethiye - Muğla-Marmaris - Denizli-Akköy TOPLAM 86 Yatak Kapasitesi 72 Yatak Kapasitesi 120 Yatak Kapasitesi 72 Yatak Kapasitesi 130 Yatak Kapasitesi 480 Yatak Kapasitesi 200 Yatak Kapasitesi 70 Yatak Kapasitesi 11 Yatak Kapasitesi 90 Yatak Kapasitesi 40 Yatak Kapasitesi 160 Yatak Kapasitesi 105 Yatak Kapasitesi 64 Yatak Kapasitesi 72 Yatak Kapasitesi 812 Yatak Kapasitesi 6
4. Karadeniz Bölgesi - Bolu-Merkez - Bolu-Mengen - Kastamonu-Cide - Kastamonu-İnebolu - Ordu-Perşembe - Samsun - Trabzon-Akçaabat - Bartın-Amara TOPLAM 70 Yatak Kapasitesi 25 Yatak Kapasitesi 30 Yatak Kapasitesi 36 Yatak Kapasitesi 50 Yatak Kapasitesi 14 Yatak Kapasitesi 104 Yatak Kapasitesi 80 Yatak Kapasitesi 409 Yatak Kapasitesi 5. İç Anadolu Bölgesi - Afyon-Merkez - Aksaray-Merkez - Ankara-Y.Mahalle - Ankara-Çankaya - Kayseri-Melikgazi - Nevşehir-Merkez - Tokat-Merkez TOPLAM 32 Yatak Kapasitesi 50 Yatak Kapasitesi 112 Yatak Kapasitesi 60 Yatak Kapasitesi 66 Yatak Kapasitesi 72 Yatak Kapasitesi 27 Yatak Kapasitesi 419 Yatak Kapasitesi 6. Doğu ve Güney Doğu Anadolu Bölgesi - Diyarbakır-Merkez - Erzurum TOPLAM 72 Yatak Kapasitesi 60 Yatak Kapasitesi 132 Yatak Kapasitesi GENEL TOPLAM İSE 2676 Yatak Kapasitesi olarak faaliyet göstermektedir. Araştırmanın başladığı tarihte Mersin-Merkezde bulunan 200 yatak kapasiteli uygulama oteli öğretmen evi olarak kullanılmak üzere ilgili birime devredilmiştir. Bu araştırmanın problemi Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liselerinin mevcut durumlarının, açıldığı yerlerin verilen eğitime uygunluğunun ve açılmalarına zemin oluşturacak kriterlerin belirlenmesidir. 1.2. Araştırmanın Amacı Bu araştırma; Türkiye de eğitim-öğretim faaliyetini sürdürmekte olan ve turizm sektörüne ara kademe eleman yetiştiren, Anadolu otelcilik ve turizm meslek liselerinin kuruldukları yerlerin uygunluğunu belirlemek, açıldıkları yerler ile ilgili kriterleri (Turizm 7
potansiyeli, sektörün durumu, öğrencilerin beceri eğitimi imkanları vb.) ve bina-tesis özelliklerini belirlemek, bundan sonra açılacak olan ilgili okulların yerlerinin hangi kriterler doğrultusunda belirleneceği hususlarında rehberlik etmeyi amaçlamaktadır, Bu amaca ulaşmak için aşağıdaki sorulara cevap aranacaktır; 1. Anadolu otelcilik ve turizm meslek liselerinin mevcut fiziki durumu nedir? 2. Bu okulların açıldıkları yerlerdeki turizm işletmelerinin sayısı,iş ve personel durumları nasıldır? 3. Bu bölgelere okullar açılırken hangi kriterler göz önüne alınmıştır? 4. Bu okullardan mezun olanlara istihdam imkanı ne derecede sağlanmaktadır? 1.3. Araştırmanın Önemi Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğüne, Kız Teknik Öğretimi Genel Müdürlüğüne bağlı okullar ile, Kültür ve Turizm Bakanlığı ndan Milli Eğitim Bakanlığına devir edilen turizm otelcilik meslek kursları (TUREM), özel otelcilik ve turizm meslek liseleri, sektöre ara kademe eleman yetiştiren resmi ve özel kursların açılması ve marjinal fayda sağlanması açısından, sayılan bütün bu kurumların açılmasında rehberlik etmesi beklendiğinden bu araştırma önemlidir. 1.4. Araştırmanın Sınırlılıkları Araştırmanın sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamak üzere aşağıda belirtilen sınırlamalar yapılmıştır. 1-Araştırma MEB. Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğü bünyesinde 79 merkezde faaliyet gösteren Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi ile sınırlıdır. 2-Araştırma kapsamındaki okulların bulunduğu yerlerdeki turizm işletmelerinin yöneticileri, okulların yönetici ve meslek dersleri öğretmenleri ile sınırlıdır. 1.5. Sayıtlılar Verilerin çözümlenmesi ve yorumlanmasına yönelik olarak aşağıdaki sayıtlılar yapılmıştır. 1. Araştırma kapsamına alınan Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liselerinde görev yapan okul yöneticileri, okulların bulundukları merkezlerde faaliyet gösteren tesis yöneticileri ile ilgili örneklem evreni temsil etmektedir. 2. Bilgi toplama aracı olarak kullanılan bilgi formları ve anketlerin kapsamları, turizm işletme yöneticileri, okul yöneticileri, bu okullarda görev yapan meslek dersleri öğretmenleri ve üniversitede öğretim elemanlarından oluşan uzman bir ekip tarafından kontrol edilerek geliştirildiği için geçerlidir. 8
3. Bilgi formları ve anketler, seçilen örneklem gurubuna test edilerek gerekli düzeltmeler yapıldığı için geçerlidir. 4. Anketi cevaplandıran deneklerin tümü, anketleri cevaplandırmada samimi ve gönüllüdürler. 1.6. Terimlerin Tanımı BAKANLIK : Milli Eğitim Bakanlığı GENEL MÜDÜRLÜK : Milli Eğitim Bakanlığı Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğü 1.7. Kısaltmalar EARGED : Milli Eğitim Bakanlığı Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı A.O.T.M.L. : Anadolu Otelcilik Turizm Meslek Lisesi DÖSE TUREM MEB AB T.M.L. K.M.L. E.M.L. : Döner Sermaye İşletmesi : Turizm Eğitim Merkezleri : Milli Eğitim Bakanlığı : Avrupa Birliği : Ticaret Meslek Lisesi : Kız Meslek Lisesi : Endüstri Meslek Lisesi 9
10
BÖLÜM II ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ Araştırmanın amacına yönelik bu bölümde; araştırmanın modeli, evren ve örneklemi, veri toplama teknikleri ve çözümleme yöntemleri açıklanmaktadır. 2.1. Araştırmanın Modeli Araştırma için, Türkiye de Milli Eğitim Bakanlığı Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğü ne bağlı Anadolu otelcilik ve turizm meslek liseleri ve bu okulların bulunduğu merkezlerdeki turizm işletmesi taranmıştır. Bu yönüyle araştırma, belgesel tarama türünden bir çalışmadır. Diğer taraftan, bu okulların mevcut durumları, öğrencilerin staj uygulamalarındaki problemleri ve döner sermaye işletmelerinde aksayan yönleri belirleme amacıyla 2004-2005 öğretim yılında bu okullarda görev yapan yöneticiler, meslek dersleri öğretmenleri ve işletme yöneticilerinin görüşleri alınmıştır. Söz konusu gurupların görüşleri ve önerileri doğrultusunda araştırma rapor yazılmıştır. Bu yönüyle araştırma betimsel bir nitelik taşımaktadır. 2.2. Evren Anadolu otelcilik ve turizm meslek liselerinin mevcut durumlarının tespiti ve yeni açılacak okullara kriter belirlemek amacıyla araştırmanın evreni; Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğü ne bağlı Anadolu otelcilik ve turizm meslek liseleri, Bu okullarda yöneticilik görevinde bulunanlar, Bu okulların meslek dersleri öğretmenleri, 3308 Sayılı Kanun çerçevesinde beceri öğretimi için anılan okullardan öğrenci kabul eden işletme yöneticileridir. Bu araştırmanın birinci evreni, 2004-2005 eğitim-öğretim yılında Ticaret ve Turizm Öğretimi Genel Müdürlüğü ne bağlı olarak faaliyet gösteren 79 adet Anadolu otelcilik ve turizm meslek lisesi müdür ve müdür yardımcılarıdır. Mevcut durumun tespiti amacıyla (TABLO 1, TABLO 2) ve anket formu (FORM A) istenmiştir. İkinci evrenini yine bu guruplardan okullarda görev yapan meslek dersleri öğretmenleri oluşturmaktadır. Staj uygulamalarındaki karşılaşılan sorunlar ve DÖSE yasası ile ilgili bilgiler (FORM B) de istenmiştir. Araştırmanın üçüncü evrenini işletme yöneticileri oluşturmaktadır. Okullarda verilen turizm eğitiminin sektör açısından değerlendirmesi amacıyla staj uygulamasındaki öğrencilerin problemlerini yansıtan bilgiler (FORM B) de istenmiştir. Evrenin tamamı Örneklem olarak alınmıştır. 11
2.3. Veri Kaynakları ve Verilerin İşlenmesi Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Liselerinin mevcut durumlarını ve yeni açılacak okullara kriter belirlenmesi amacıyla; adı geçen okulların yönetici bilgi formları (TABLO 1, TABLO 2), literatür taraması ve AB. Ülkelerindeki örnekleri de incelenerek yeni niteliklerin belirlenmesine yardımcı olacak bilgi ve değerlendirmelere ulaşılmaya çalışılmıştır. Araştırmanın ikinci aşamasında 8 okul müdür, müdür yardımcıları, bu okullarda görev yapan meslek dersleri öğretmenleri ve okulların bulundukları merkezde faaliyet gösteren işletme yöneticilerine anketlerin test edilmesi amacıyla (FORM A, FORM B) pilot uygulama çalışması internet aracılığı ile uygulanmıştır. Uzmanlar tarafından test edilmiş ve gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Bilgi formları ve anketlerdeki bazı soruların cevaplandırılmasında ve değerlendirilmesinde basit istatistik yöntemleri kullanılmıştır. Araştırma çalışma gurubu ile araştırma süresince internet ortamında bilgi alış-verişi gerçekleşmiş ve çalışmalara katılmışlardır. Örnekleme uygulanan anketler posta yolu ile yapılmış olup gelen bilgiler tablolaştırılmıştır. Anketlerde açık uçlu sorulara verilen cevaplar kaydedilerek tekrarlanan görüş ve değerlendirmelerin frekansları hesaplanmıştır. Tablo ve formlara ait bilgisayar çıktıları ayrı ayrı hazırlanmış ve araştırmanın amaçları doğrultusunda tablolaştırılıp yorumlanarak araştırma raporu hazırlanmıştır. 2.4. Kullanılan İstatistik Teknikleri Araştırma kapsamına alınan guruplara uygulanan bilgi formları ve anket formları sonucu elde edilen veriler, frekans ve yüzdeler şeklinde hesaplanarak tablolarda gösterilmiştir. 12