TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLET DEMİRYOLLARI İŞLETMESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YAPIM DAİRESİ BAŞKANLIĞI ANKARA YÜKSEK HIZLI TREN GAR KOMPLEKSİ YAPIM İŞİ KUMLAMA VE C4 KOROZYON SINIFI EPOKSİ BOYA TEKNİK ŞARTNAMESİ 1 / 6
KUMLAMA VE C4 KOROZYON SINIFI EPOKSİ BOYA TEKNİK ŞARTNAMESİ 1- KAPSAM İş bu epoksi boya teknik şartnamesi, Ankara Yüksek Hızlı Tren Gar Kompleksi Projesi nde kullanılacak çelik yapı elemanlarının, ekte verilen boya sistemlerine ve ilgili standartlara bağlı kalarak, sürecin yürütüleceğini tanımlar. Uygulamalar sırasında tüm iş güvenliği ve çevre sağlığı konuları değerlendirilmeli ve dokümantasyonu yapılmalıdır. 2- STANDARTLAR Boya performansını etkileyecek kullanılabilecek bütün standartların dökümü şu şekildedir: TS EN ISO 12944-1...8 (Korozyon Standartı) TS EN ISO 8501-1-2-3 (Yüzey temizliği) ISO 8502 3-4-6-9-10 (Hava Koşulları Tuz vs) ISO 8503-1-2-3-4 (Yüzey Profili) ISO 8504-1-2 (Yüzey Temizliği Metodları) ISO 2808 (DFT Belirlenmesi) ISO 4624 (Pull off) NACE RP0178-2003 Item no.21022 (Kaynak Standartı) ve bunların atıfta bulunduğu diğer standartlar. 3- YÜZEY HAZIRLIĞI Yüzey hazırlığına başlanmadan önce tüm keskin köşeler yarıçapı minimum 2 mm (R=2mm) olacak şekilde yuvarlatılmalıdır. Kumlamaya girmeden önce tüm parçaların, makina yağı, gress, tuz, kaynak işi vb. kontaminasyonlardan uzaklaştırılması gerekir. Bunun için tatlı su yıkaması ve gerekirse alkali deterjanlar kullanılabilir. Profillerde var ise; mevcut hadde kalkmaları (slivers), kaynak çapak ve sıçrakları taşlanmalıdır. Boya uygulaması öncesi tüm yüzeyler kumlanmalıdır. Mevcut karbon çelikleri için otomatik ünitede ve manuel kazanlarda yapılacak kumlama işlemlerinde çelik granüller (grit ve shot) kullanılmalıdır. Önerilen karışımlar S390, S330,G25 ve G40 granülleri ile yapılan karışımlardır. Uygulanacak kumlama yöntemi ve boya sistemine bağlı olarak karışım yöntemleri boya tedarikçisinden alınabilir. Yüzey temizliği ISO 8501-1 e göre Sa 2,5 olmalıdır (yüzeyde pas, hadde kabuğu (meneviş) ve hiçbir kontaminasyon kalmamalıdır.). Yüzey pürüzlülüğü ise ISO 8501-3 e göre Medium Grade olmalıdır. Söz konusu pürüzlülük compator yöntemiyle tayin edilmelidir. 2 / 6
Kumlamadan sonra yüzeyde kalan pas, toz ve aşındırıcı artıkları hava yoluyla uzaklaştırılmalıdır. Dar geometrili bölgelerde kalan toz vb. kontaminasyonlar vakum yoluyla alınmalıdır. 4- BOYA SİSTEMİ Çelik elemanların dış düzeylerinde kumlama işlemi tamamlandıktan sonra yüzey hazırlığının uygunluğu kontrol edilmelidir. Yüzey hazırlığı uygun olan yüzeylerde aşağıda verilen boya sisteminin uygulamasına geçilmelidir. Boya Sistemi: Ön İmalat Astarı (Shopprimer) Çeliği korozyona karşı korumak üzere ince bir tabaka halinde uygulanacak hızlı kurumalı imalat astarıdır Shopprimer (Etil Silikat Shopprimer veya muadili) ----- 1 X 15 mikron Boya Sistemi: Çelik Yüzeylerin Boyanması (ISO 12944-5 C-4 Korozyon Kategorisi, High Durability durumuna göre 15 yıl ve üzeri performans) Astar (Çinkoca Zengin Epoksi Astar) ---------- 1 X 50 mikron Arakat (Hızlı Kurumalı Epoksi Arakat) ---------- 1 X 140 mikron Sonkat (Alifatik Poliüretan) ---------------------- 1 X 50 mikron Yukarıda uygulanacak boya sisteminin, yüzey ve ortam şartları sağlanarak uygulanması durumunda ISO 12944-5 e göre C-4 korozyon kategorisi standartlarına istinaden 15 yıl ve üzerinde performans göstermesi beklenmektedir. 4.1- BOYA ÖZELLİKLERİ Ön İmalat Astarı (Etil Silikat Shopprimer) İki bileşenli, ileri kaynak teknolojilerine uygun (MIG, MAG, G-FCAW), çinko etil silikat ön imalat astarı olmalıdır. Kullanılacak ön imalat astarı, kaynak işlemi sırasında oluşan zehirli gaz vb. tıbbi riskleri minimuma indirmelidir. Ön imalat astarı etik silikat esaslı olduğu için bir sonraki kat uygulamasına (astar kata) geçilmeden önce kürlenmesini tamamlamasına dikkat edilmelidir. Ön imalat astarı kuru film kalınlığı 15 mikron olacaktır. (Hacmen katı madde oranı %25 ile %30 arasında olan) Astar (Çinkoca Zengin Epoksi Astar) İki bileşenli, yüksek miktarda çinko içeren (yaklaşık %80 oranında), korozyona direnci oldukça yüksek olan epoksi astar olmalıdır. Çinkoca zengin epoksi astarların yüksek kalınlıklarda (100 mikron ve üzeri) uygulanması boya filminde kırılmalara sebep olacağından, uygulamalara dikkat edilmelidir. 3 / 6
Çelik yüzeylere ön imalat astarı uygulanacak ise, bunun çinko içerikli bir ürün olması gerekmektedir. Çinkoca zengin epoksi astar kuru film kalınlığı 50 mikron olacaktır. (Hacmen katı madde oranı %60 ile %65 arasında olan) Arakat (Hızlı Kurumalı Epoksi Astar, (Arakat)) İki bileşenli, hızlı kuruyan, yüksek film kalınlıklarında ve düşük sıcaklıklarda uygulanabilen yüksek katı maddeli epoksi boya olmalıdır. Epoksi arakat kuru film kalınlığı; C-4 korozyon kategorisinde 140 mikron, olacaktır..(hacmen katı madde oranı %70 ile %75 arasında olan) Sonkat (Alifatik Poliüretan Son Kat) İki bileşenli, UV dayanımı yüksek, akrilik reçine esaslı, renklendirilebilen, zorlu atmosfer koşullarında dayanıklılığını ve parlaklığını uzun süre koruyabilen alifatik poliüretan sonkat boya. Son kat boya rengi ya da renkleri idare tarafından belirlenecektir. Alifatik Poliüretan son kat kuru film kalınlığı 50 mikron olacaktır. (Hacmen katı madde oranı %60 ile %65 arasında olan) 5-EKİPMAN 5.1- YÜZEY HAZIRLIĞINA YÖNELİK Standartlarla belirlenmiş yüzey hazırlığını sağlayacak tüm ekipmanlar. 5.2- UYGULAMAYA YÖNELİK Airlessprey, mikser, fırça, rulo vb. tüm uygulama ekipmanları ve yedekleri. 6- BOYA ÖNCESİ HAZIRLIK, YÜZEY HAZIRLAMA ve ORTAM KOŞULLARI 6.1- BOYA ÖNCESİ HAZIRLIK VE YÜZEY HAZIRLAMA Boya uygulamasını yapacak ekibe, onları denetleyecek kalite kontrol birimine, boya tedarikçisi firma tarafından eğitim verilmelidir. Yukarıda belirtilen boya sistemlerinde farklı bir uygulanma gerektiren boyalar var ise bunlar boya tedarikçi firma tarafından anlatılmalıdır. İlk yapılacak olan boya uygulanmasında tedarikçi firmanın enspektörünün (tercihen Frosio Level III Sertifikasına sahip) uygulamayı kontrol etmesi ve akabinde düzenli olarak teknik servis desteği vermesi gerekmektedir. İlk uygulama ile birlikte ayrıca referans alan çalışması da yapılmalıdır. Boya uygulamalarına başlanmadan önce ürünlere ilişkin teknik bilgi föylerinin okunmalı ve gerekirse tedarikçi firmanın enspektöründen bilgi alınmalıdır. Boya karışım oranlarında yapılacak hata uygulamacı sorumluluğundadır. A ve B komponentleri teknik 4 / 6
bilgi föylerinde belirtilen oranlarda, mekanik matkaplar (karıştırıcılarla) ile karıştırılması gerekir. Kaynak bölgelerine ve tüm dar geometrili bölgelere, fırça ve rulo yardımıyla her katta fırça kestirme tatbiki yapılmalıdır. Ardından her kat için yüksek basınçlı pompalar (havasız tabanca ile) sprey boya uygulamasına geçilmelidir. Bu uygulamalar sırasında yaş film tarağı kullanılmalıdır. Katlarası bekleme süreleri boya teknik föylerinde yazılıdır. Mevcut sıcaklıkta ne kadar zaman sonra kat boyasının atılacağı bu föylerden takip edilmelidir. Boyaların kuruması için boyahanede yeterli hava dolaşımının olması gerekir. Tüm boya katları airless boya pompaları ile yapılacaktır. Boya uygulayıcısının tecrübeli ve teknik spesifikasyon bilgilerine sahip olması gerekmektedir. Uygulayıcı hatasına dayanan boya kusurlarında yüzeyde tekrardan raspa yapılması söz konusudur. Bu husus kesinlikle göz önünde tutulmalıdır. Uygulayıcı sağlam pompa ve tabanca ekipmanı kullanmak zorundadır. Boya tabancası yüzeye 90ºC dik ve 30-50 cm mesafede tutulmalıdır. Uygulama esnasında sürekli yaş boya kalınlıklarının ölçülmesi ve gerekli ayarlamaların yapılması gerekir. Boya pompasının basınç göstergelerinin çalışır durumda olmasına özen gösterilmelidir. Katlararası kürlenmenin tamamlanması durumunda atılacak kat boyasından önce yüzey pürüzlendirilmelidir. Dar bölgelerde, airless tabancanın göremediği bölgelerde, şayet rulo kullanılıyor ise sistem kalınlıklarına ulaşabilmek için rulo kat tatbik sayıları arttırılmalıdır. 6.2 ORTAM KOŞULLARI - Uygulama sırasında ortamdaki bağıl nem % 85 i geçmemelidir. - Yüzey sıcaklığı; çiğlenme sıcaklığından en az 3 C fazla olmalıdır. - Boya uygulama sırasında min. ve max uygulanabilir yüzey sıcaklık aralıkları ilgili kat boyasının teknik föyünden takip edilmelidir. 7- BOYA UYGULAMA ALANI Boya uygulaması için hazırlanan alanın ısı ve havalandırma durumu uygulamaya engel teşkil etmeyecek durumda olmalıdır. Uygulama kolaylığı, uygulamaya hâkim olunabilme ve boya performansını olumlu etkileyecek alt yapının iyi hazırlanmış olması gerekmektedir. Çeliklerin alan içinde yerleştirilmesi üretim planlamasına cevap verebilir durumda olmalıdır. - Parçalar zeminden en az 30 cm yukarıda olacak şekilde taşınabilir, kolay şekil değiştirilebilir dizaynda olmalıdır. - Parça sehpa temas noktası parçayı taşıyabilecek, üçgen profil üzerinde olup mümkün olan en az temas noktası sağlanmalıdır. Bu bölgeler parça boya hattından çıkmadan mevcut sistem doğrultusunda boya eksikliği tamamlanacaktır. - Parçaların taşınması yerleştirilmesi sırasında kaplamaya zarar vermeyecek sapanlar kullanılması, transport esnasında parçanın zarar görmemesi sağlanmalıdır. 8- KONTROLLER İlk boya uygulaması yapılacak yüzey ISO 8501-1 Sa 2,5 olacaktır. Yüzey hazırlığı ile ilgili tüm standart verilerine uyulacaktır. 5 / 6
Boya yapılacak alan, istifleme, parçaların alandaki yerleşimi. Çalışma kolaylığı ve boyalı parçaların zarar görmemesi için işin akışına yönelik program uygulamacı ve işveren tarafından yapılır. 8.1 BOYA KURU FİLM KALINLIKLARININ ÖLÇÜLMESİ Her kat için minimum noktasal film kalınlığı sistem kalınlığının % 80 inden az olmamalıdır. Maksimum film kalınlığı ise çinkoca zengin ürünler için teknik föyde belirtilen maksimum uygunabilirlik değerinin 1,5 katını, normal epoksiler için 3 katını, poliüretanlar için 2 katını geçmemelidir. Ortalama film kalınlığı toplam boya sistem kalınlığının üzerinde olmalıdır. Ölçümler her 1 m2 de 1 ölçüm şeklinde olmalıdır. 8.2 BOYA YAPIŞMA TESTİ Mevcut boya sistemi şerit plakalar üzerinde hazırlanacak ve ISO 4624 e göre pull-off testi yapılacaktır. Boya sisteminin yapışma direnci min. 5 MPascal olması gerekir. 9- SAĞLIK VE GÜVENLİK Ambalaj üzerinde belirtilen uyarılar dikkate alınmalıdır. İyi havalandırılan ortamlarda uygulama yapılmalıdır Boyanın cilde temas etmesinden ve boya yapılan alanda doğrudan nefes almaktan veuçucular nedeniyle civarda oluşacak solvent buharını solumaktan kaçınıılmalıdır. Herhangi bir temas halinde, cildin uygun temizleyici, su ve sabun kullanılarak derhal temizlenmesi, eğer göze temas edilmiş ise gözlerin su ile yıkanması ve en kısa sürede tıbbi müdahale yapılması gereklidir. Gerektiğinde kullanmak üzere, ürünlerin sağlık-güvenlik risk ve önlemleri ile ilgili detaylı bilgilere Ürün Güvenlik Bilgi Föyü'nden (Material Safety Data Sheet) ulaşabilirsiniz. 6 / 6