Ege Üniversitesi nde Hastalıklar ve Tedavi Yaklaşımları Alanında Hizmet Veren Laboratuvarlar ve Çalışma Alanları ile Altyapılarından Örnekler 1- İlaç Geliştirme ve Farmakokinetik Araştırma Uygulama Merkezi (ARGEFAR) Ege Üniversitesi (ARGEFAR) Türkiye de ilk kez ilaç araştırılması/geliştirilmesi adına ülkemizde yapılabilecek girişimlere öncülük etmek ve çalışmalar yapmak üzere Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi ve Eczacılık Fakültesi desteğinde Ege Üniversitesi Rektörlüğü ne bağlı olarak 02.07.1993 tarihinde kurulmuştur. Vizyonu ilaç ve gıda tanımı kapsamındaki tüm uygulama alanlarında dünya standartlarında lider eğitim, araştırma, geliştirme ve uygulama merkezi olmaktır. Misyonu toplum sağlığının korunması, iyileştirilmesi için vazgeçilmez unsur olan gıda ve ilaca ilişkin tüm süreçlere katkıda bulunarak (ulusal mevzuat, Avrupa Birliği ve dünya normlarında geçerli mevzuat çerçevesinde) iyileştirilmesi, kalitesinin artırılmasının sağlanması ve süreçlerdeki sorunların giderilmesi yönünde ilgili sektörlerle bilgi ve deneyimin paylaşılmasıdır. Merkezde ilaç geliştirme konusunda başta farmakolojik, farmakokinetik ve toksikolojik çalışmalar olmak üzere biyodağılım çalışmaları da gerçekleştirilmekte ve birçok proje yürütülmektedir. ARGEFAR da yer alan birimler ve işlevleri kısaca şöyledir: ARGEFAR Klinikleri: 2013 yılında Klinik Araştırmalar Birimi nde 1 adet Faz I çalışması başlatılmış olup bu çalışma halen devam etmekte ve 2017 yılında bitmesi planlanmaktadır. Ayrıca her biri 36 gönüllü ile yürütülmüş 3 adet Biyoeşdeğerlik çalışması tamamlanmıştır. 2014 yılında ise bir tanesi 48, diğer 5 i ise 24 adet sağlıklı gönüllü ile yürütülen 6 adet Biyoeşdeğerlik araştırması tamamlanmıştır. Yapılan TC Sağlık Bakanlığı denetiminden sonra Faz I Kliniği nin çalışma onayı yenilenmiştir. Biyoanalitik Laboratuvarı: İlaç klinik araştırmaları ve biyoyararlanım/ biyoeşdeğerlilik çalışmaları için gerek duyulan biyolojik materyaller içindeki ilaç miktarı tayini, Klinik Farmakokinetik araştırmaları ve tüm bu çalışmalarda temel hareket noktasını oluşturan Biyolojik Sıvılarda İlaç Tayini Test Yöntemi Oturtma ve Validasyonu çalışmaları yürütülmektedir. ARGEFAR Biyoanalitik Laboratuvarı ülkemiz üniversiteleri içinde Sağlık Bakanlığı ndan İyi Laboratuvar Uygulamaları onayı alan ilk laboratuvardır. Ürün Geliştirme (AR-GE) Laboratuvarları: Etkinliği kabul edilmiş sentetik ve bitkisel kökenli ilaç hammaddelerini içeren yeni formülasyonları ve farmasötik şekilleri geliştirme çalışmaları ile ülkemizde özellikle jenerik ilaç gereksinimlerini karşılayacak çalışma/ araştırmalar yürütülmektedir. İlaç farmasötik şekillerinin üretiminde Farmakope lerde öngörülen özellikleri taşıyıp taşımadıklarının saptanması açısından gerekli olan disintegrasyon dissolüsyon, çözünürlük, içerik tek düzeliği tayini ve safsızlık analizleri yapılmaktadır. Biyobenzer Ürünler Laboratuvarı: Laboratuvar, 2010 yılında kabul edilen 10 DPT-01 no lu "Biyobenzer Ürünler Araştırma Mükemmeliyet Merkezi Projesi" kapsamında kurulmuştur. Bu proje ile ARGEFAR da Biyobenzer bir ürünün ruhsat alabilmesi için gereken; Kalite kontrol çalışmaları, Klinik dışı çalışmalar ve Klinik çalışmaların yapılması planlanmaktadır. Faz Öncesi Araştırmaları Birimi: 2010K120830/10 DPT 001 nolu Biyobenzer Ürünler Araştırma Mükemmeliyet Merkezi projesi çıktılarından biri olarak Faz Öncesi Araştırmaları Birimi kurulmuştur. Preklinik çalışmaların genel amacı güvenlik değerlendirmesidir ve bu deneyler; Laboratuar modellerinde (hücre kültürleri gibi) in vitro toksisite testleri ve Hayvanlarda (in vivo) toksisite testleri olarak gerçekleştirilmektedir. Hayvan Deneyleri ünitesi TC Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nın gerektirdiği koşullara göre hazırlanmış olup 24.05.2013 tarih ve 086 çalışma izin numarası ile ruhsat almıştır. Çevre & Gıda Analizleri (ÇEG) Laboratuvarları: ARGEFAR ÇEG Laboratuvarları, kuruluşunda bir hedef olarak koyduğu Tarım ve Veteriner ilaçlarında Ulusal ve Uluslararası Akreditasyon konusunda Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) ve Alman Akreditasyon Kurumu (Deutsches Akkrediierungssystem Prüfwesen/ DAP) na başvurmuş, 2005 yılında veteriner ilaçlarından Sülfonamidler (15 adet), Tetrasiklinler (5 adet) ile Bal Saflık (C13) analizlerinde ve 2006 yılında (Türkiye de bir ilk gerçekleştirilerek) DFG-S-19 Metodu ile Çoklu Pestisit (208 adet) Analizi nde de akredite olmuştur. 2- Eczacılık Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı Araştırma Laboratuvarı 1. Langendorff izole perfüze kalp düzeneği 2. Sekiz kanallı PanLab İzole organ Banyosu sistemi 3. DMT Myograf sistemi 4. İki adet powerlab veri kazanım sistemi 5. Biopack MP100 ve MP35 veri kazanım sistemleri 6. Laboratuvar hayvanlarında invazif ve noninvazif kan basıncı ölçüm düzenekleri 7. İzole hayvan dokularında moleküler düzeyde çalışmalar için kullanılmak üzere; a. western blott aparatları b. PCR cihazı c. Tissue distrupter 8. Eş zamanlı hücre içi iyon konsantrasyonu ve doku yanıtı ölçümünde kullanılan yüksek hızlı spektroflorometre 9. Victor 7 spektroflorometre 10. soğutmalı santrifüj 11. Rotator 12. Floresans mikroskop 13. Hücre kültürü olanakları-inkübatör ve steril kabin
3- Ege Üniversitesi Madde Bağımlılığı, Toksikoloji ve İlaç Bilimleri Enstitüsü Günümüzde kötüye kullanımı olabilen (bağımlık yapabilen) alkol, ilaç ve yasadışı maddelerin insanda oluşturduğu yapısal, işlevsel ve toplumsal değişiklik şeklinde gözlenen etkilerinin incelenmesi, saptanması ve bu araştırmalardan sonra elde edilen verilerin tedavi ve koruyucu önlemleri içeren politikaların oluşturulması için kullanıldığı Madde Bağımlılığı, Toksikoloji ve İlaç Bilimleri Enstitüsü multidisipliner bir yapılanma olarak kurulmuş ve hizmeti vermektedir. Türkiye de bir ilk ve tek olan Madde Bağımlılığı, Toksikoloji ve İlaç Bilimleri Enstitüsü; madde bağımlılığı, bağımlılıkla ilgili toksikoloji ve ilaç araştırmaları alanlarında nitelikli insan gücünü arttırarak, gelişen bilim ve teknolojiyi izleyip, yeni yöntemler, teknikler geliştirerek bunları uygulamaya sokmak, eğitim, öğretim, araştırma ve uygulamalar yapmak ve, referans bir kurum olarak hizmet vermek amacıyla kurulmuştur. Kişilerin sosyal hakları ve gelişen hızlı teknolojik ilerlemeler doğrultusunda, ülkemizde ilgili bilimsel ve teknik elemanların eksikliğini geliştirilmiş ve güncelleştirilmiş prosedürlerin ve etkin kalite sistemlerinin uygulanması ve bilimsel farkındalığı yüksek tam eğitimli/kalifiye elemanların yetiştirilmesini sağlayarak bağımlılıkla mücadelenin daha etkin olmasını amaçlamaktadır. Enstitü laboratuvarlarında her gün bir yenisinin eklendiği kötüye kullanımı olabilen maddelerin (sentetik kimyasallar; Bonzai vb), analitik olarak hedefe yönelik görüntüleme ve tanıda kullanım potansiyeli bulunabilecek metabolitlerinin/ara moleküllerin tayini yapılmakta, bağımlılık alanında tedaviyi destekleyici, kullanımı caydırıcı etki oluşturacak tarama sistemleri geliştirilmekte, ayrıca farklı hücre hatlarında in vitro metabolitlerinin saptanma ve toksisite analizleri yapılmaktadır. 4- Fen Fakültesi Biyokimya Bölümü Biyoteknoloji ve Biyokimya: Toksik maddelerin (patojenik antibadiler, kolesterol, Nikel, Bakır gibi metal iyonları, vb) insan plazmasından uzaklaştırılması. Farklı biyosensör çeşitlerinin hazırlanması. Enzim ve doku elektrotlarının geliştirilmesi, karakterizasyonu ve optimizasyonu. Biyosensör teknolojilerine yönelik olarak farklı immobilizasyon yöntemlerinin geliştirilmesi ve uygulanması. Enzim ve proteinlerin polimerik yüzeylerle etkileşimlerinin incelenmesi. Proteinlerin ve enzimlerin kromatografik ve konvansiyonel yöntemlerle saflaştırılması (Afinite Kromatografisi, Hidrofobik Kromatografi, Boya ve Membran Afinite). Enzim immobilizasyonu. Polimer Teknolojisi ve Biyoteknoloji: Farklı yüzey ve yığın özelliklerine, şekil ve geometrilere (nanoküre, nanoyapılar, mikroküre, membran, hollow-fiber, kriyojel, monolit, organo-kil/aminoasit kompozitleri) sahip polimerlerin sentezi ile bu materyallerin medikal ve biyoteknolojik alandaki uygulamaları. Kontrollü salım için uygun polimerik yapıların hazırlanması ve farklı medikal alanlara uygulanması. Kromatografik Teknikler: Polimerik biyospesifik sorbentlerin hazırlanması ve bu yapıların protein saflaştırılmasında kullanılması (Bioafinite Kromatografisi, Boya-Ligand Afinite Kromatografisi, İmmobilize Metal Afinite Kromatografisi, vb). Biyomateryaller: Polimerik biyomateryallerin üretimi. Yüzey ve yığın yapılarının karakterizasyonu. Polimerik biyomateryal yüzeylerinin kimyasal ve biyolojik yöntemlerle modifikasyonu. Sentezlenen biyomateryallerin hücre kültürü, hayvan denemeleri gerçekleştirilerek etkinliklerinin ve toksik özelliklerinin belirlenerek geliştirilmesi. 5- Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Biyoloji Bölümü, biyolojinin çeşitli alanlarında bilim adamı yetiştirmek üzere, eğitim ve öğretim yapmak amacıyla kurulmuştur. Biyoloji Bilimi, çevresel yasaların gerekliliği ve biyoteknolojiyi kullanan sektörlerin artmış olması bakımlarından 21. yüzyıl bilimi olma iddiasındadır. Gelişmiş ülkelerde gen mühendisliği ve biyoteknoloji sahalarındaki ilerlemeler göz önüne alındığında, Biyolojik Bilimlerin katkısal önemi bariz şekilde ortaya çıkmaktadır. Biyoloji Bölümü Botanik, Çevre Biyolojisi, Moleküler Biyoloji ve Genetik, Temel ve Endüstriyel Mikrobiyoloji ve Zooloji olmak üzere 5 öğretim programında eğitim ve öğretime devam etmekte olup ilgili anabilim dallarında lisansüstü eğitim hizmeti vermektedir. Bölümümüzde yapılan bilimsel araştırmalar, Ege Üniversitesi Araştırma Fonu, Ege Üniversitesi Bilim-Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi (EBİLTEM) ve Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) ve Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) tarafından sağlanan projelerle finanse edilmektedir. Bölümdeki bazı araştırma laboratuvarları; Moleküler Genetik Araştırma Laboratuvarı Toksikoloji Laboratuvarı Elektron Mikroskobi Laboratuarı Glikobiyoloji Laboratuvarı Mikroskobi ve Stereoloji Laboratuvarı Preparasyon Laboratuvarı Mikrobiyal Genetik Araştırma Laboratuvarı Endüstriyel ve Moleküler Mikrobiyoloji Araştırma Laboratuvarı Biyoteknoloji Araştırma Laboratuvarı 6- Fen Fakültesi Kimya Bölümü Çalışma Alanları Analitik yöntem geliştirme ve validasyon
Kemometrik tekniklerin analitik yöntemlerde kullanımı Mikroekstraksiyon teknikleri geliştirme ve uygulama Çevre, gıda ve klinik örneklerde; o Ağır metal ve türleme analizleri o Organik kirleticilerin kalıntı analizleri o Uçucu organik bileşiklerin analizleri Nefes analizleri Kan, plazma ve idrar gibi biyolojik sıvılarda ilaç ve metabolit analizleri Anti kanser ilaçların geliştirilmesi Cihaz Altyapısı 1 Adet gaz kromatografisi kütle spektroskopisi cihazı (GC-MS) 1 Adet elektron yakalama detektörlü gaz kromatografisi sistem (GC-ECD) 1 Adet alev iyonlaşma detektörlü gaz kromatografisi sistem (GC-FID) 1 adet jel bölüşüm kromatografisi cihazı (GPC) 1 adet Autolab 101 elektrokimyasal analizör (EC) 1 adet Autolab 204 elektrokimyasal analizör (EC) 1 adet Palmsense elektrokimyasal analizör (EC) 1 adet atomik floresans spektroskopisi (AFS) 1 adet moleküler floresans spektroskopisi (FS) 1 Adet termal gravimetrik analizör cihazı (TGA) 1 Adet Fourier transform infrared spektroskopisi (FTIR) 2 adet atomik adsorpsiyon spektroskopisi (AAS) 2 adet ultraviyole görünür bölge spektrofotometre cihazı 1 adet alev fotometresi 1 adet mikrodalga bozundurma sistemi 1 adet ultra saf su cihazı Diğer altyapı cihazları (terazi, çalkalayıcı, ısıtıcı, karıştırıcı vb.) 7- Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Translasyonal Soluk Havası Analizleri Laboratuvarı ve Polikliniği Translasyonal Spesifik Bronş Provokasyon Testi Laboratuvarı Mesleki ve Allerjik Havayolu Hastalıkları Laboratuvarı 8- Ege Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmasötik Bilimler Araştırma Laboratuvarı (FABAL) Farmasötik Analiz Laboratuvarı: Farmasötik Analiz Laboratuvarı en basit elementel analizlerden en karmaşık örnek analizlerine kadar bilimsel projelere doğrudan veya dolaylı olarak katkı sağlayacak bir şekilde yapılandırılan bir analitik laboratuvar olmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda Farmasötik Analiz Laboratuvarında ilaç etkin madde ve metabolitlerinin analizlerinde ve gerçek örneklerde eser düzeylerdeki tayinlerinde modern kalitatif ve kantitatif analitik yöntemlerden olan LC-MS, LC-MS/MS, ICP-MS, FT-IR, floresans ve absorbans spektroskopileri, GC-FID ve GC-MS konuşlandırılmıştır. Farmasötik Formülasyon Laboratuvarı: İnovatif bir yaklaşımla ileri farmasötik tasarımlar oluşturmak amacıyla kurulan Farmasötik Formülasyon Alt Laboratuvarı, ilaçların etkinliğini optimize etmek için formülasyon model stratejilerinin geliştirilmesini, farklı ilaç hedefleme stratejilerinin oluşturulmasını ve uygulanmasını, ilaç dissolusyon ve difüzyon özelliklerinin belirlenmesini, modifiye edilmesini, formülasyon ve içindeki etkin madde stabilitesinin arttırılmasını, farklı kontrollü salım sistemlerinin tasarlanmasını hedeflemektedir. Moleküler Biyoloji Laboratuvarı: Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıklar, kanser, kardiyovasküler sistem rahatsızlıkları, diyabet, kistik fibröz, bakteriyel enfeksiyonlar gibi hastalıkların oluşma mekanizmaları üzerinde moleküler düzeyde araştırmalar yapmak, hastalık mekanizmalarını aydınlatmaya çalışmak ve bu mekanizmalarda saptanan terapötik hedeflere yönelik ilaç ve formülasyon geliştirmeyi hedeflemektedir. 9- Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma Eğitim Laboratuvarı (AREL) Preanalitiik Laboratuvarı Cihaz Listesi: Preanalitiik Laboratuvarı Cihaz Listesi: Millipore su sistemi (Tank A10, Elix) Millipore marka ultra saf su sistemi Nanadrop ND-100 DNA, RNA ve protein ölçümü için spektrofotometre Thermo -80 C Derin Dondurucu Xiril Medix Dispomix Homojenizatör IKA homojenizatör Thermo Soğutmalı Santrifüj IEC CL31 R MULTİSPEED Nüve Soğutmalı Santrifüj NF 800 R
Liyafilizatör +4 Arçelik çift kapılı buzdolabı Vorteks Techne su banyosu Electromag su banyosu Sartorius hassas terazi Sartorius phmetre Çeker ocaklar İZMAK BUZ MAKİNASI ORBİTAL İNKÜBATÖR STUART S1500 Thermo CO2 inkübatör Water Jacketed CO2 Class 100 Laminar Airflow (Thermo MSC-1.2) Jovan Class II Protein Laboratuvarı Cihaz Listesi: Shimadzu UV-Vis Spektrofotometre Thermo Multiscan Spektrofotometre (Mikroplak+ Küvet) Thermo Multiscan EX Mikroplak okuyucu Thermo Fluroskan Ascent Spektrofluometre Eppendorf Minispin plus mikrosantrifuj Eppendorf Thermomixer Comfort (1.5 ml) Eppendorf Thermomixer Comfort (15 ml) Bio-Rad elektroforez ve Western Blot tankları Bio-Rad Gel Dryer Elektroforez güç kaynakları (Thermo ve Bio-Rad) Jel Görüntüleme ve Kayıt Sistemi Ariston marka tek kapılı buzdolabı Ariston Derin Dondurucu UĞUR marka Buzdolabı Zemin ayarlı Geniş Kabinli Çeker Ocak Thermo Speedvac Vakum Konsantratör Nüve Soğutmalı Santrifüj Flow Sitometri Laboratuvarı Cihaz Listesi: BD FACSAria Cell Sorter BD FACSAria Fluidics Cart BD Probetec ET BD FACS Sample Processor SP-1 Buffalo Filter Whisper Powertech Kesintisiz Güç Kaynağı Heidolph Retx top marka Vortex Eppendorf Santrifüj 5810R Eppendorf Mikrosantrifüj Model: Minispin plus Thermo marka CO2 inkübatörü (iki gazlı) Thermo marka Laminer flow Thermo marka Sıvı Azotlu Örnek Saklama Tankları Su Banyosu Ultrasonic Su Banyosu Stereoloji Laboratuvarı Cihaz Listesi: Olympus DP-71 Inverted Mikroskop Leica DM4000 B dijital mikroskop DNA Dizi Analizi Laboratuvarları Cihaz Listesi: Set üstü Yarım Kabinli Çeker Ocak Ariston marka Buzdolabı +4, +8 çift kapılı Mikrodalga fırın Beko MD1505 Sartorius Elekt. Terazi Midi yatay elektroforez Thermo EC 1000-90 Güç kaynağı DNR MiniBis Pro Jel görüntüleme ve kayıt sistemi Techne Thermal cycler Eppendorf Centrifüge 5415D Eppendorf Mikrosantrifüj model : minispin plus Vortex
Agilent Bioanalizer Beckman Coulter Biomek Valve Unit Beckman Coulter Biomek 2000 ( DNA Ekstraksiyon Sistemi) ABI 9700 Gold Blok Thermal cycler Eppendorf Karıştırıcı-Vortex Model: Mixmate ABI 3130 4 kapillerli DNA Dizi analizi cihazı Teskom XR105 UPS Kesintisiz Güç Kaynağı Derin Dondurucu Ariston marka Mikroarray ve Real Time PCR Laboratuvarı Cihaz Listesi: Applied Biosystems 7900 RT-PCR Cihazı Applied Biosystems PCR System 9700 Gold Blok Thermal Cycler (iki adet) Eppendorf karıştırıcı-vortex model Mixmate Thermo Mikrosantrifüj (Ekspresso) Thermo Mikro santrifüj Micro CL 21 K Soğutmalı Santrifüj Vortex Eppendorf Thermomixer 1.5 ml Su Banyosu Techne Arçelik marka Çift Kapılı Buzdolabı Çeker Ocak Imelson Kesintisiz Güç kaynağı Affymetrix GeneChip Cihaz Sistemi Ortak Alan Cihaz Listesi: Thermo -80 C Derin Dondurucu (2 adet) Uğur -20 C Derin Dondurucu