TÜRKİYE DE HALKA AÇIK ŞİRKETLERDE KADIN DİREKTÖRLER-2012 Melsa Ararat, PhD Yönetim Bilimleri Fakültesi Bağımsız Kadın Direktörler 13 Aralık 2012
DÜNYADA YÖNETİM KURULLARINDA KADIN AMERİKA DA YK DA KADIN ÜYE ORANLARI ASYA DA YK DA KADIN ÜYE ORANI Şili Brezilya 1,90% 5,10% Japonya Güney Kore Endonezya Hindistan Tayvan Singapur Malezya Yeni Zelanda Avustralya Çin Tayland Hong Kong 0,90% Yüzde (%) 1,90% 4,50% 5,30% 6,10% 6,90% 7,80% 7,50% 8,40% 8,50% 8,70% 9,00% Source: Kimberly Gladman and Michelle Lamb, GMI Ratings 2012Women on Boards Survey(GovernanceMetrics International, 2012) Meksika Kanada ABD Yüzde (%) Suudi Arabistan Katar B.Arap Emirlikleri Bahreyn Umman Kuveyt Güney Afrika İsrail 0,10% 0,30% 0,80% 1,00% 2,30% 2,70% Yüzde (%) 6,80% 10,30% 16,10% ORTADOĞU AFRİKA YK DA KADIN ÜYE ORANLARI 15,80% 16,50%
AVRUPA ŞİRKETLERİ YÖNETİM KURULLARINDA KADIN AVRUPA'DA YÖNETİM KURULLARINDA KADIN ÜYE ORANLARI Portekiz İtalya Rusya Avusturya Belçika İsviçre Yunanistan İspanya İrlanda Türkiye Polonya Almanya Fransa Danimarka Hollanda İngiltere Finlandiya İsveç Norveç 2,30% 3,70% 5,90% 7,50% 7,70% 8,70% 8,80% 9,30% 9,50% 10,80% 10,80% 11,20% 12,70% 13,90% 14,00% 15,00% 24,50% 27,30% 40,10% Yüzde (%) Source: Kimberly Gladman and Michelle Lamb, GMI Ratings 2012Women on Boards Survey (Governance Metrics International, 2012)
AVRUPA DA KADIN YÖNETİM KURULU ÜYESİ ORANLARINDA DEĞİŞİM AVRUPA'DA YÖNETİM KURULLARINDA KADIN -ERKEK DAĞILIMINDA DEĞİŞİM (%) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 8,5 9 9,8 9,7 10,3 10,7 10,9 11,8 13,6 13,7 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Kadın Erkek Kaynak: Avrupa Komisyonu
YK DA NEDEN KADIN YOK Arz yetersizliği Tercihe dayalı ayrımcılık Mesleki farklılaşma İstatistiksel(hata bazlı) ayrımcılık
YK DA NEDEN KADINLAR OLMALI Şirket Değeri ve Karlılığı Toplumsal Fayda (Sürdürülebilir ve eşitlikçi büyüme) İnsan Hakları ve Adalet
BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR-FİNANSAL Gul, Srinidhi and Tsui (2008) ve Srinidhi, Gul and Tsui (2011): YK da kadın erkek dengesi denetim çabası ve kazanç kalitesi ile doğru orantılı, Adams, Gray, Nowland (2011): Yatırımcilar için direktörün cinsiyeti önemli. Kadın direktör atamalarına piyasa daha olumlu reaksiyon veriyor: CAR: %2 Dreber and Johannesson ( 2008); Kadınlar parasal ödülleri garanti etmek için erkeklere kıyasla daha az yalan söylüyorlar Adams and Ferreira (2009): Kadın direktörler YK toplantılarına daha düzenli katılıyorlar ve kadınların olduğu YK larında erkekler de daha düzenli katılıyor Kristof (2009) Bankaların kötü performansına erkek egemen YK ları katkıda bulunmuş olabilir Adams and Ferreira (2009) Denetim alanında iyileştirmeye ihtlyaç duyan şirketlere kadın üyelerin katılımı hem şirket karlılığını hem piyasa değerini olumlu etkiliyor.
BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR- DAVRANIŞSAL Adams and Funk (2011): Kadın direktörler insani değerler ve risk profilleri açısından erkek direktörlerden farklılar Adams, Licht and Sagiv (2011), Kadın direktörler erkek direktörlere göre daha paydaş yönelimliler Cohen and Huffman (2007) Kadın direktör oranı arttıkça kadın ve erkek yöneticiler arasındaki ücret farklılığı azalıyor Tate and Yang (2011) Kadın direktör oranı ile işyeri çalışma koşullarının kadınlar için uygunluğu arasında olumlu bir ilişki var Andreoni and Vesterlund (2001),Niederle, Segal and Vesterlund (2008), Hogarth, Karelaia and Trujillo (2011): Kadın direktörler rekabete expose olmaktan ve risk almaktan daha az hoşlanıyorlar. Altruismin maliyetli olması halinde daha altruistikler
SU SOM ARAŞTIRMALARI TÜRKİYE Ararat, Orbay, Yurtoglu (2011): Şirketlerin bağımsız olduklarını beyan ettikleri bağımsız üye oranı şirket performansını olumsuz etkiliyor Ararat, Aksu, Tansel (2012): YK ları çeşitlilik endeksi ile finansal performans arasında olumlu bir ilişki var ve bu ilişki YK nun denetim etkinliği üzerinden gerçekleşiyor
SPK KURUMSAL YÖNETİM TEBLİĞİ Tebliğ: 30 Aralık 2011 ve 11 Şubat 2012; Seri IV, No: 56 ve 57 Dayanak: 654 sayılı kararname Kurumsal Yönetim İlkelerinde Değişiklik Halka açık şirketlerin yönetim kurullarında en az 1/3 oranında bağımsız üye bulunacak Halka açık şirketler yönetim kurullarında en az 1 kadın üye bulundurma ilkesine uyacak veya neden uyamadıklarını ve uyum için alınan tedbirleri açıklayacak
KADIN-ERKEK ÜYE DAĞILIMI 320 12% 2446 Erkek üye sayısı Kadın üye sayısı Erkek üye oranı Kadın üye oranı İMKB şirketlerinde yönetim kurullarının %88 ini erkek üyeler oluştururken sadece %12 sini kadın üyeler oluşturmaktadır. Mevcut durumda 2766 yönetim kurulu üyesinden sadece 320 si kadın üye. Bu rakamlar doğrultusunda İMKB de şirket başına düşen kadın sayısı 0,77 dir. 88%
IMKB ŞİRKETLERiNİN YARISINDA KADIN DİREKTÖR YOK YK'da kadın üyesi olan 194 218 YK'da kadın üyesi olmayan Yönetim kurulunda en az bir kadın üyesi olan şirketlerin sayısı 194 iken hiç kadın yönetim kurulu üyesi olmayan şirket sayısı 218 dir..
İMKB ŞİRKETLERİNDE KADIN ÜYELER 28% 16% Aile üyesi/hissedar oranı 56% Şirkette veya iştirakinde icrada yer alan üye oranı Bağımsız üye oranı İMKB şirketlerinde kadın üyelerin %56 sı hissedar ve/veya aile üyesi, %28 i şirket içinde veya iştiraklerinde icrada yer alan üye, %16 sı ise bağımsız kadın üyelerden oluşmaktadır. 178 52 90 Bağımsız kadın üye sayısı Şirkette veya iştirakinde icrada yer alan üye oranı Aileden/hissedar kadın üye sayısı Bu rakamlar doğrultusunda İMKB de şirket başına düşen bağımsız kadın üye sayısı 0,13 tür..
KADIN ÜYELERİN İMKB GENELİNE ORANI 1,00 1,88 3,25 Bağımsız kadın üye oranı Şirkette veya iştirakinde icrada yer alan üye oranı 6,44 Aileden/hissedar kadın üye oranı İMKB şirketlerinin yönetim kurulu üyeleri içerisinde, şirket içinde veya iştirakinde icrada yer alan kadın üye oranı %3.25, aile üyesi veya hissedar kadın üye oranı %6.44, bağımsız kadın üye oranı ise %1.88 dir.
KADIN ÜYELERİN KOMİTEDE YER ALMASI 38% Bir Komitede yer alan kadın oranı İMKB de yönetim kurullarında görev yapan kadınların %38 i (123 üye) bir komitede görev yapıyor. 100 80 60 40 20 0 62% 65 12% Kurumsal Yön. Komitesinde yer alan kadın sayısı 88% 54 Den. Kom yer alan kadın sayısı Hiçbir komitede yer almayan kadın oranı Erkek üye oranı 45 Kadın üye oranı Diğer komitelerde yer alan kadın sayısı Kurumsal yönetim komitesi üyesi olarak görev alan kadın üye sayısı 65, denetim komitesinde görev alan kadın sayısı 54, diğer komitelerde görev alan kadın sayısı ise 45 tir. Bir kadın üye aynı zamanda birkaç komitede yer alabiliyor.
İMKB DE BAĞIMSIZ ÜYELER 52 621 Bağımsız Erkek Üyeler Bağımsız Kadın Üyeler İMKB şirketlerinde bağımsız yönetim kurulu üye sayısı 673 tür. Yönetim kurulu üyelerinin %24,33 ü bağımsız üyedir. Bağımsız üyelerin 52 si kadın üye (%7,73) iken, 621 i (%92,27) erkek üyedir. 7,73% Bağımsız Erkek Üyeler Bağımsız Kadın Üyeler 92,27%
İMKB 100 ŞİRKETLERİ KADIN ÜYE TRENDİ 16 12 8 10,10 10,10 11,20 12,30 10,02 4 0 2008 2009 2010 2011 2012 İMKB 100 şirketlerinde yıllara göre kadın üye oranları farklılık göstermektedir. 2008 ve 2009 yılında %10.10 olan kadın üye oranı, 2010 da 11.20 ye, 2011 de 12.30 ye yükselmiştir. Ancak 2012 yılında bu oran 10.02 ye düşmüştür.
İMKB 100 DE KADIN ÜYESİ OLAN ŞİRKETLERİN DEĞİŞİM TRENDİ 60 56 57 58 52 53 53 54 48 2008 2009 2010 2011 2012 İMKB 100 endeksinde yer alan ve en az bir kadın üye bulunduran şirketlerin sayısı yıllara göre değişim göstermektedir. 2008 ve 2009 yılında kadın üyesi olan şirket sayısı 53 iken, 2010 yılında kadın üyesi olan şirket sayısı 57 ye, 2011 yılında ise 58 e yükselmiştir. 2012 yılında ise kadın üyesi olan şirket sayısı 54 e gerilemiştir.
İMKB 30 ŞİRKETLERİNİN DURUMU İMKB 30 ENDEKSİNDE YÖNETİM KURULUNDA KADIN OLMAYAN ŞİRKETLER 10 İMKB 30 endeksinde 20 şirkette en az bir kadın yönetim kurulu üyesi bulunmaktadır. 10 şirkette ise kadın üye bulunmamaktadır. Kaynak: Şirketlerin kamuya açıkladıkları bilgiler, şirketlerin internet sitesi ve KAP. 20 Kadın üyesi olan şirketler Kadın üyesi olmayan şirketler AKSİGORTA ASYA KATILIM BANKASI İHLAS HOLDİNG KARDEMİR MİGROS PETKİM TÜRK TELEKOM T. GARANTİ BANKASI T. HALK BANKASI T. VAKIFLAR BANKASI
IWD ADVISORY BOARD MEMBERS NUR GER ÜMRAN BEBA PİRAYE ANTİKA FÜSUN AKKAL BOZOK LEYLA ŞEN AYŞE YÜKSEL NERİMAN ÜLSEVER GÜLDEN TÜRKTAN AYŞEN SAVCI LEYLA ALATON TAYFUN BAYAZIT NAKİYE BOYACIGİLLER ÖZLEM DENİZMEN MELSA ARARAT HALE TURGAY ORUÇ VAHAP MUNYAR