2
Onursal Başkan Prof.Dr. Hikmet KOÇAK Atatürk Üniversitesi Rektörü Sempozyum Eş Başkanları Prof.Dr. Samih DİYARBAKIR Rektör Yardımcısı Doç.Dr. Mustafa ARIK Genel Sekreter Sempozyum Koordinatörü Doç.Dr. Cengiz GÜNDOĞDU Sempozyum Sekreteri Yrd.Doç.Dr.Nesrin FEYZİOĞLU Sempozyum Düzenleme Kurulu Doç.Dr. Cengiz GÜNDOĞDU Yrd.Doç.Dr.Nesrin FEYZİOĞLU Yrd.Doç.Dr.Tacettin ŞİMŞEK Yrd.Doç.Dr. Lokman TURAN Yrd.Doç.Dr. Ali Çağlar GÜLLÜCE Okt. Talat UZUNYAYLALI Okt. Zeki KOTAN Okt. M. Suat DEMİR Arş.Gör. Muammer CENGİZ Arş.Gör. İsa YILMAZ Arş.Gör. Oğuzhan SEVİM İletişim ve Sekreterya Yrd.Doç.Dr.Nesrin FEYZİOĞLU Gsm: 0537 431 84 77 Yrd.Doç.Dr. Ali Çağlar GÜLLÜCE Gsm: 0532 513 72 66 3
15 KASIM 2011 Akşam Yemeği 20.00 16 KASIM 2011 Kahvaltı 07.00-09.00 Şehir ve Kampüs Gezisi 09.00-11.30 Öğle Yemeği 12.00-13.30 SEMPOZYUM AÇILIŞ PROGRAMI 14:00 Atatürk Üniversitesi Kültür ve Gösteri Merkezi Açılış Konuşmaları Prof.Dr. Mahmut Erol KILIÇ İslam Konferansı Örgütü Parlemento Birliği (İKÖPAB) Genel Sekreteri Prof.Dr. H. Kamil YILMAZ Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı Mehmet Nuri YILMAZ Diyanet İşleri Eski Başkanı Prof.Dr. Hikmet KOÇAK Atatürk Üniversitesi Rektörü Sebahattin ÖZTÜRK Erzurum Valisi Prof.Dr. Recep AKDAĞ Sağlık Bakanı Açılış Konseri Mustafa Doğan DİKMEN İbrahim Hakkı Hazretlerinin Şiirlerinden Bestelenmiş İlahiler Konseri Gala Yemeği 20:00 Atatürk Üniversitesi Konukevi - 2 17 KASIM 2011 Kahvaltı 07.00-09.00 4
1. OTURUM 17 Kasım 2011 Perşembe Saat 10:00-11:00 Oturum Başkanı / Prof.Dr. Abdulkuddüs BİNGÖL Prof.Dr. Veysel GÜLLÜCE Yrd.Doç.Dr. Turhan KAYA Arş.Gör. Yusuf KOTAN Dr. Nuran DÖNER Arş.Gör. Yasemin YAYLALI Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleri ne İsnat Edilen Evrim Görüşlerinin Değerlendirilmesi İbrahim Hakkı Hazretlerinin Marifetnâme sinden İnsan Üzerine Düşünceler Tasavvuf Kültüründe ve Erzurumlu İbrahim Hakkı da Yaratılışın Başlangıcı Marifetnâme ve Mitoloji A SALONU Oturum Başkanı / Prof.Dr. Hayrani ALTINTAŞ Prof.Dr. Erdoğan ERBAY Doç.Dr. Cafer ŞEN Dr. Dilek AKAN Ahmet ÖZKAN Bir Milletin Belleği Olarak Tefviznâme Erzurumlu İbrahim Hakkı nın Şiirlerinde Öznesiz Bir Düşünce Süreci Marifetnâme deki Şiirlerde Geçen Birleşik Fiiller Yunus Emre İzinde İki Sufi Şair: Eşrefoğlu Rumî ve İbrahim Hakkı Erzurumî B SALONU Oturum Başkanı / Prof.Dr. Lütfullah CEBECİ Prof.Dr. Osman TÜRER Belkıs İBRAHİMHAKKIOĞLU Okt. Ayşe ULU Arş.Gör. Müzeyyen ALTUNBAY Erzurumlu İbrahim Hakkı da Gönül Terbiyesi İbrahim Hakkı Hazretleri nin Şiirlerinde Ahlaki Öğütler Divanından Hareketle Bir Nasih Olarak İbrahim Hakkı Hazretleri Erzurumlu İbrahim Hakkı ve Marifetnâme de Sohbet C SALONU 5
2. OTURUM 17 Kasım 2011 Perşembe Saat 11:15-12:15 Oturum Başkanı / Prof.Dr. Mehmet TÖRENEK Doç.Dr. Ekrem DEMİRLİ Doç.Dr. O. Nuri KÜÇÜK Yrd.Doç.Dr. Selami ŞİMŞEK Dr. Ömer TÜRKER Tedbirat-ı İlahiye den Marifetnâme ye: İslam Bilim Geleneğinde Bir Tür Alanı Olarak Marifetnâme İbnü l-arabî den İbrahim Hakkı ya Tasavvufta İnsan-ı Kâmil Anlayışı Erzurumlu İbrahim Hakkı ya Göre Arif Kavramı İslâmi Düşünce Geleneğinin Temel Bir Sorunu Olarak Nefs ve Marifetnâme A SALONU Oturum Başkanı / Prof.Dr. Tahsin GÖRGÜN Prof.Dr. İbrahim ÖZDEMİR Erzurumlu İbrahim Hakkı nın Çevre Anlayışı Prof.Dr. H. Ezber BODUR Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretlerinde Din- Toplum İlişkisi: Fonksiyonalist Din Perspektifinden Sosyal Görüşlerinin Günümüz Toplumlarında Uygulanabilirliği Doç.Dr. M. Yaşar ERTAŞ Osmanlı Siyaset ve Bilimini Marifetnâme den Okumak: İbrahim Hakkı da Siyaset ve Bilim Düşüncesi Dr. M. Muhabbi-F GOHARKHANEH The Role of Ibrahim Hakki Holiness in Culturalizationand Publicize Knowledge Seeking in the Islamic Society of Turkey and Iran. B SALONU Oturum Başkanı / Prof.Dr. Süleyman ULUDAĞ Prof.Dr. A. Hakkı TURABÎ Dr. Süleyman TOY Arş.Gör. Erhan ÖZDEN Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleri nin Bestelenmiş Güfteleri Kültür ve İnanç Turizmi Bileşeni Olarak Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleri İbrahim Hakkı Erzurumî nin Sanatsal Yönü 6 Fatih İNCE İbrahim Hakkı da Tasavvuf Musikisi İcracısının Vasıfları C SALONU
Öğle Yemeği 12:30-13:45 3. OTURUM 17 Kasım 2011 Perşembe Saat 14:00-15:00 Oturum Başkanı / Prof.Dr. Nasrullah HACIMÜFTÜOĞLU Prof.Dr. Şamil DAĞCI Yrd.Doç.Dr. Necmettin ÇETİN Yrd.Doç.Dr. Ferzende İDİZ Arş.Gör. Behice VARIŞOĞLU Ubeydullah PİLATİN Erzurumlu İbrahim Hakkı nın Eserlerindeki Kelâmî ve Fıkhî Unsurlar Hedeflere Varmak Önemlidir. Ancak Nasıl Varıldığı Daha Ön Hedef Ne Olmalıdır? Hakkı nın Cilâu l-kulûb Adlı Esrinde Allah a Vasıl Olmanın On Esası Marifetnâme deki Ayet ve Hadislerin Tematik Yönden İncelenmesi İbrahim Hakkı da Dinî ve Tasavvufî İlim A SALONU Oturum Başkanı / Prof.Dr. İbrahim ÖZDEMİR Prof.Dr. Tahsin GÖRGÜN Prof.Dr. Saim SAKAOĞLU Emir EŞ Misbah Münir FAKİRULLAH Hakkı YAPICI Prof.Dr. H. Ömer ÖZDEN Prof.Dr. Kenan ERDOĞAN 18.Asır Osmanlı Düşüncesi ve İbrahim Hakkı: Kadîm ile Cedîd İlişkilerinde Bir Model Olarak İbrahim Hakkı yı Okumak Konyalıların Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleriyle İlgili Anlattıkları Hazret in penceresinden düne bakarak günü planlamanın önemi Dünü Bugünü Yarını ile İbrahim Hakkı Hazretleri İbrahim Hakkı nın Yaşadığı Dönemin Siyasî Yapısı B SALONU Oturum Başkanı / Prof.Dr. Osman TÜRER Doç.Dr. Rıdvan CANIM Yrd.Doç.Dr. Nesrin FEYZİOĞLU Arş.Gör. Oğuzhan SEVİM Yrd.Doç.Dr. Lokman TURAN Bir Aşk Adamı Olarak İbrahim Hakkı Hazretleri İbrahim Hakkı Divanında Tasavvufu Özetleyen Bir Deyim: Edip Eyleyen Allah tır Bir Osmanlı Şairi Olarak İbrahim Hakkı Marifetnâme de Güzel Kavramı ve Estetik Yargılar Marifetnâme de Çocuk Kavramı C SALONU 7
4. OTURUM 17 Kasım 2011 Perşembe Saat 15:30-16:45 Oturum Başkanı / Prof.Dr. Sadi ÇÖĞENLİ Prof.Dr. Bilal KEMİKLİ Prof.Dr. Turgut KARABEY Prof.Dr. Ahmet KIRKKILIÇ Yrd.Doç.Dr. Halim ULAŞ Yrd.Doç.Dr. Hasan AKDAĞ Okt.Dr. A. Hilal KALKANDELEN Marifetnâme nin Kaynakları Meselesi ve Bir Manzume Etrafında Tartışmalar Marifetnâme nin Mukaddimesi Hakkında Bazı Düşünceler Marifetnâmede Tasavvufî Motifler Marifetnâme nin Kaynakları Marifetnâme de Senâî A SALONU Oturum Başkanı / Prof.Dr. Mahmut Erol KILIÇ Prof.Dr. Hayrani ALTINTAŞ Marifetnâmede Kur ânî Düşünce Prof.Dr. M. Hanefi PALABIYIK Erzurumlu İbrahim Hakkı nın Resulullah Algısı Prof.Dr. Kadir ÖZKÖSE Erzurumlu İbrahim Hakkı nın Tevekkül, Teslim ve Tefviz Anlayışı Prof.Dr. Nasrullah HACIMÜFTÜOĞLU Tefviznâme nin Kur an ve Hadis Temelleri Arş.Gör. Nilay KINAY Tefviznâme de Geçen Değerlerin Günümüzdeki İzleri B SALONU Oturum Başkanı / Prof.Dr. İsmail Hakkı AYDIN Prof.Dr. Ahmet Nezih KÖK Yrd.Doç.Dr. Mustafa HELVACI Dr. Şakir DİCLEHAN Arş.Gör. Merve ÖZKAYA Feyzullah TOPRAK İbrahim Hakkı nın Tıbbî Görüşleri İbrahim Hakkı Hazretlerinin Takvimi İbrahim Hakkı da Dinî ve Pozitif İlimler İbrahim Hakkı nın Gözünden Kesirler Tillo daki Işık Hadisesi C SALONU 8
5. OTURUM 17 Kasım 2011 Perşembe Saat 17:00-18:15 Oturum Başkanı / Prof.Dr. Bilal KEMİKLİ Prof.Dr. Selçuk COŞKUN Yrd.Doç.Dr. İbrahim IŞITAN Yrd.Doç.Dr. Recai KIZILTUNÇ Arş.Gör. Kenan SEVİNÇ Araştırmacı Yazar Cafer DURMUŞ Erzurumlu İbrahim Hakkı ya Göre Hz.Peygamber in Karekter Yapısı Sufî Hayat Tarzı Psikolojik Bir Terapi Olabilir mi? Erzurumlu İbrahim Hakkı Örneği İbrahim Hakkının Kıyafetnamesinde İnsanda Bulunan Hayvani Sıfatlar Marifetnâme de Kişilik Tipleri ve Bunların Rasyonalizasyonu Marifetnâme de Kıyafetnâme A SALONU Oturum Başkanı / Prof.Dr. Saim SAKAOĞLU Prof.Dr. Muhsine BÖREKÇİ Doç.Dr. Lütfiye ASGERZÂDE Yrd.Doç.Dr. Süleyman EFENDİOĞLU Yrd.Doç.Dr. Ömer İNCE Arş.Gör. Reyhan KELEŞ Şiirsel Söylem Açısından İbrahim Hakkı Divanı İbrahim Hakkı da Söz Dünyası, Hikmet ve İrfan Değerleri İbrahim Hakkı nın Divanı ve Dil Özellikleri Erzurumlu İbrahim Hakkı Divanında Şehname Kaynaklı Unsurlar İbrahim Hakkı Divanında Nasihat B SALONU Oturum Başkanı / Prof.Dr. M.Zeki İŞCAN Prof.Dr. Ramazan MUSLU Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretlerinde Muhabbetullah Prof.Dr. Mahfuz SÖYLEMEZ Doç.Dr. Semih CEYHAN Yrd.Doç.Dr. Yalçın ÇETİNKAYA Dr. Ali TENİK İbrahim Hakkı Erzurumînin Ürvetül İslâm adlı kitabıyla ilgili bir değerlendirme Erzurumlu İbrahim Hakkı ya Göre Etvâr-ı Seb a (Nefsin Yedi Mertebesi) İbrahim Hakkı Hazretlerinde Aşk Erzurumlu İbrahim Hakkı nın Şiirlerinde İlahî Aşk C SALONU 9
Akşam Yemeği 19.00 Konser 20.00 Atatürk Üniversitesi Kültür ve Gösteri Merkezi Prof.Dr. Ahmet Hakkı TURABİ ve Tasavvuf Musiki Topluluğu İbrahim Hakkı Erzurumi İlahiler Konseri 18 KASIM 2011 Kahvaltı 07.00-09.00 Sempozyum Değerlendirmesi 09.30-11.30 Atatürk Üniversitesi Kültür ve Gösteri Merkezi Öğle Yemeği 13.00 Hasankale 10
Sempozyum Katılımcıları Prof. Dr. Hasan Kamil Yılmaz, Diyanet İşleri Başkanlığı Prof.Dr. M. Erol KILIÇ, İslam Konferansı Örgütü Parlamentolar Birliği Genel Sekreterliği Prof.Dr. Veysel GÜLLÜCE, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Prof.Dr. Turgut KARABEY, Erzincan Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Prof.Dr. Tahsin GÖRGÜN, 29 Mayıs Üniversitesi Uluslararası İslâm ve Din Bilimleri Fakültesi Prof.Dr. Şamil DAĞCI, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Prof.Dr. Süleyman ULUDAĞ, Uludağ Üniversitesi (E) Prof.Dr. Selçuk COŞKUN, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Prog.Dr. Kenan ERDOĞAN, Celal Bayar Üniversitesi Prof.Dr. Saim SAKAOĞLU, Selçuk Üniversitesi (E) Prof.Dr. Ramazan MUSLU, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Prof.Dr. Osman TÜRER, Kilis 7 Aralık Üniversitesi Eğitim Fakültesi Prof.Dr. Nasrullah HACIMÜFTÜOĞLU, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Prof.Dr. Muhsine BÖREKÇİ, Atatürk Üniversitesi KK. Eğitim Fakültesi Prof.Dr. M. Nur DOĞAN, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Prof.Dr. M. Hanefi PALABIYIK, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Prof.Dr. Kadir ÖZKÖSE, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Prof.Dr. İsmail Hakkı AYDIN, İstanbul Aydın Üniversitesi Prof.Dr. İbrahim Özdemir, Gazikent Üniversitesi Prof.Dr. Hayrani ALTINTAŞ, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Prof.Dr. H. Ömer ÖZDEN, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Prof.Dr. H. Ezber BODUR, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi 11
Prof.Dr. Erdoğan ERBAY, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Prof.Dr. Bilal KEMİKLİ, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Prof.Dr. Ahmet Nezih KÖK, Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Prof.Dr. Ahmet KIRKKILIÇ, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Prof.Dr. A. Hakkı TURABİ, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Prof.Dr. M. Zeki İŞCAN, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Prof.Dr. Abdulkuddüs BİNGÖL, Atatürk Üniversitesi İletişim Fakültesi Prof.Dr. Mehmet TÖRENEK, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Prof.Dr. Lütfullah CEBECİ, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Doç.Dr. Semih CEYHAN, İSAM Doç.Dr. Rıdvan CANIM, Atatürk Üniversitesi KK. Eğitim Fakültesi Doç.Dr. O. Nuri KÜÇÜK, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Doç.Dr. M. Yaşar ERTAŞ, Pamukkale Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Doç.Dr. Lütfiye ASGERZÂDE, Azerbaycan Millî Bilimler Akademisi Doç.Dr. Ekrem DEMİRLİ, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Doç.Dr. Cafer ŞEN, Uşak Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Doç. Dr. Nazmi Avcı, Süleyman Demirel Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yrd.Doç.Dr. Turhan KAYA, Atatürk Üniversitesi KK Eğitim Fakültesi Yrd.Doç.Dr. Yalçın ÇETİNKAYA, İTÜ Devlet Türk Müziği Konservatuarı Yrd.Doç.Dr. Süleyman EFENDİOĞLU, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yrd.Doç.Dr. Selami ŞİMŞEK, Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yrd.Doç.Dr. Recai KIZILTUNÇ, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi 12
Yrd.Doç.Dr. Ömer İNCE, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yrd.Doç.Dr. Nesrin FEYZİOĞLU, Atatürk Üniversitesi KK. Eğitim Fakültesi Yrd.Doç.Dr. Mustafa HELVACI, Akdeniz Üniversitesi Fen Fakültesi Yrd.Doç.Dr. Lokman TURAN, Atatürk Üniversitesi KK. Eğitim Fakültesi Yrd.Doç.Dr. İbrahim IŞITAN, Karabük Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yrd.Doç.Dr. Hasan AKDAĞ, Uşak Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yrd.Doç.Dr. Halim ULAŞ, Atatürk Üniversitesi KK. Eğitim Fakültesi Yrd.Doç.Dr. Ferzende İDİZ, Hakkari Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Necmettin ÇETİN, Dumlupınar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Bülent AKOT, Bitlis Eren Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Okt.Dr. A. Hilal KALKANDELEN, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Emir EŞ, Süleymaniye Kütühpanesi Müdür V. Dr. Fatemeh GOHARKHANEH, İran Dr. Şakir DİCLEHAN, İstanbul Dr. Süleyman TOY, KUDAKA Dr. Ömer TÜRKER, İSAM Dr. Nuran DÖNER, Bursa İl Müftülüğü Dr. Mehrzad Muhabbi, İran Dr. Dilek AKAN, Atatürk Üniversitesi Dilmer Dr. Ali TENİK, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Okt. Ayşe ULU, Atatürk Üniversitesi Dilmer Arş.Gör. Yusuf KOTAN, Kars Kafkas Üniversitesi Edebiyat Fakültesi 13
Arş.Gör. Reyhan KELEŞ, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arş.Gör. Oğuzhan SEVİM, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Arş.Gör. Nilay KINAY, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arş.Gör. Müzeyyen ALTUNBAY, Giresun Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arş.Gör. Merve ÖZKAYA, Atatürk Üniversitesi KK. Eğitim Fakültesi Arş.Gör. Kenan SEVİNÇ, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Edebiyat fakültesi Arş.Gör. Erhan ÖZDEN, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Arş.Gör. Behice VARIŞOĞLU, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Arş. Gör. Yasemin YAYLALI, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arş. Gör. Canan GÖNÜLLÜ TAŞKESEN, Süleyman Demirel Üniv. Edebiyat Fakültesi Araştırmacı Yazar Cafer DURMUŞ, İstanbul Belkıs İBRAHİMHAKKIOĞLU, İstanbul Misbah Münir FAKİRULLAH, Siirt Cumhur KILIÇCIOĞLU, Gazeteci Feyzullah TOPRAK, Ankara Fatih İNCE, Öğretmen Ubeydullah PİLATİN, Öğretmen Ahmet ÖZKAN, Erzurum İl Müftülüğü Hakkı YAPICI, Öğretmen 14
15