tmmob makina mühendisleri odası TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ SURELİ TEKNİK YAYIN KASIM-ARALIK 2005 Sayı: 90 ISSN 1300-3399 MMO Adına Sahibi Emin KORAMAZ Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Battal KILIÇ Editör Galip TEMİR Yayın Koordinatörü S. Mahir TUĞCU Yayın Kurulu Meftun GÜRDALLAR-Baycan SUNAÇ- Metin DURUK-Cafer ÜNLÜ- Üzeyir ULUDAĞ Reklam Nuray ERHAN Dizgi ve Mizanpaj Günay GÖKE Baskı Yapım Tanıtım Tel-(0212) 216 51 49 Yönetim Merkezi Katıp Mustafa Çelebi Mah. İpek Sok No 13 80050 Beyoğlu İstanbul Tel (212)444 8 666 Faks (0 212)249 86 74 Baskı Sayısı Fiyatı Yıllık Abone : 10.000 adet : 4.000.000 TL :18.000.000 TL Tesisat Mühendisliği Dergısı'nde yayınlanan yazı ve çizimlerin her hakkı saklıdır İzin alınmadan yayınlanamaz 5 13 19 28 32 37 46 54 62 69 77 İçindekiler Su Soğutma Gruplarında Isının Geri Kazanımı Erkut BEŞER Yerçekimi Destekli Bakır-Su Isı Borusu için Deneysel Bir Çalışma Ahmet OZSOY, Mustafa ACAR Okullarda iç Hava Kalitesinin incelenmesi Ahmet COŞKUN, I Burcu MUTLU, Gurkan YUCETURK Su Kaynaklı Isı Pompası Sistemleri ve Uygulama Esasları Beyhan ŞEN Bina Yönetim Sistemleri ve HVAC Otomasyon Sistemlerinde Enerji Tasarrufu Efe Tankut YAPAROĞLU Hijyenik Havalandırma Sistemleri ve Bu Sistemlerin Enerji Bakımından incelenmesi Harun Kemal OZTURK, Oner ATALAY, Ahmet YILANCI, İlker DİNÇ Iklimlendirme ve Soğutma Eğitiminde Bilgi Teknolojilerinin Kullanımı Gokhan ÖZDEMIR, Hatice ATMACA Elazığ'daki Hava Şartları ve Güneşlenme Şiddetinin Modellenmesi Yaşar BİÇER, Ebru KAVAK AKRTNA, Fatih OZBEY R12 ve R134a Soğutucu Akışkanlarının ve Kompresör Devrinin Otomobil Klimalarının Performansına Etkisinin Deneysel Analizi Dilek Özlem ESEN, Murat HOŞOZ Yapılarda Kullanılan HVAC Sistemlerinde Kontrol ve Enerji Verimliliği Harun Kemal OZTURK, Oner ATALAY Ahmet YILANCI VII. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi Sonuç Bildirgesi TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ DERGİSİ, Sayı 90, 2005 1

Hakemler Kurulu AKARYILDIZ Eyüp, Doç. Dr. ARIKOL Mahir, Prof. Dr. ARISOY Ahmet, Prof. Dr. BİLGE Mustafa, Dr. Mak. Müh. CAN Ahmet, Prof. Dr. DEĞİRMENCİ Mustafa, Elkt. Y. Müh. DERBENTLİ Taner, Prof. Dr. DURUK A. Metin, Mak. Y. Müh. EKİNCİ Ekrem, Prof. Dr. GİRAY Serper, Mak. Müh. GÜNGÖR Ali, Prof. Dr. HEPERKAN Hasan, Prof. Dr. KARADOĞAN Haluk, Prof. Dr. KILIÇ Abdurrahman, Prof. Dr. KORUN Tunç, Mak. Müh. OSKAY Rüknettin, Prof. Dr. ÖZGÜR Doğan, Prof. Dr. ÖZKAYNAK Taner, Prof. Dr. ÖZTÜRK Recep, Doç. Dr. SUNAÇ Baycan, Mak. Y. Müh. TEMİR Galip, Doç. Dr. TOKSOY Macit, Prof. Dr. ULUDAĞ Üzeyir, Mak. Müh. ÜNLÜ Cafer, Mak. Müh. YAMANKARADENİZ Recep, Prof. Dr. YILMAZ Tuncay, Prof. Dr. Bu dergide belirtilen görüşler yazarların kendilerine ait olup, hiçbir şekilde MMO'nın aynı konudaki görüşlerini yansıtmaz. Tesisat Mühendisliği Dergisi Makale Yazım Kuralları GENEL KURALLAR Makaleler MMO Ağ Evi'nde Internet ortamında da yayınlanmaktadır. Makale metinleri ve özetleri üzerinde yer alan her türlü görüş ve düşünce ve yazım hatası açısından sorumluluk tamamen yazar/lara aittir. Hakemler tarafından gerekli gördüğünde yazar/lara iletilmek üzere metinler ve özetler üzerinde bazı düzeltme, öneri ve katkılar getirebilirler. Makalelerde, bölümler (giriş, tanımlamalar, incelemeler, araştırmalar, gelişmeler, sonuçlar, şekiller ve değerlendirmeler vb.) bir bütünlük içinde olmalıdır. Makale dili Türkçe'dir. Makalelerde kullanılan dilin anlaşılabilir bir Türkçe olmasına dikkat edilmeli, yabancı dillerdeki sözcükler ve tümceler mümkün olduğu kadarıyla kullanılmamalıdır. Makalelerde kullanılan bütün birimler SI birim sisteminde olmalıdır. Gerekli görüldüğü takdirde farklı birim sistemindeki değerleri parentez içinde verilmelidir. Makalenin üslubu, formatı ve dili etkinlik yapısına ve mühendislik eriğine uygun olmalıdır. Makalelerde belirli bir grup, sınıf veya toplumu oluşturan tabakalardan herhangi birinin, firma veya firma topluluklarının menfaati ön plana çıkartılmamalı, bu konuda reklam ve propaganda yapılmamalıda. Makalelerde herhangi bir firmanın, ürünün (veya sistemin), cihazm veya markanın reklamı yapılmamalıdır. Şekil, resim ve tablolarda Ticari bir kuruluşun adı, logosu yer almamalıdır. ÖZETLER VE MAKALE YAZIM KURALLARI Makaleler, Microsoft Word belgesi şeklinde Windows ortamında kullanılacak şekilde hazırlanacaktır. Makaleler solda 3,5 cm, üstte, altta ve sağda 2.5 cm boşluk bırakılmak suretiyle yazılacaktır. Makale metinleri, kaynaklar ve şekiller dahil en fazla 10 sayfadan oluşmalıdır. Makale başlığı en fazla 15 sözcük veya iki satırı geçmeyecek şekilde oluşturulacaktır. Başlıklar 14 punto Times New Roman yazı tipi kullanılarak, soldan itibaren kelimeler büyük harfle başlayacak ve küçük harfle yazılacaktır. Başlığı takiben iki satır aradan sonra yazar isimleri, ad ve soyad şeklinde küçük harfle verilecek, yazarların çalıştığı kurumlar, ve varsa e-posta adresleri yazar üstesinin hemen altında açıklanacakta. Yazar isimlerini takiben iki satır atlanarak Türkçe özet verilecektir. Makale özetlerinde özet metni 9 punto italik Times New Roman yazı tipi ile yazılacaktır.ozet metni en fazla 200 sözcükten oluşacaktır. Makale özetini takiben bir satır boş bırakılacak ve 5 anahtar sözcük yazılacaktır. Makale metinlerinin tamamı 9 punto Times New Roman yazı tipi kullanılarak yazılacaktır ve iki surunda verilecektir. Makale metinleri satır aralığı 1 olacaktır. Paragraflar başlatılırken sol taraftan herhangi bir girinti boşluğu bırakılmayacak, paragraflar arasında yarım satır boş adanacaktır. Paragraflar iki yana hizah (justified) biçimde yazılacaktır. Makalelerde yer alan tüm resimler, çizimler ve program ekran görüntüleri metm içinde gömülü olacaktm Şekil, tablo, grafik, resim ve formüllerin yerleşimi metin akışına uygun olarak metin içinde olmalı ve relere edilmelidir. Tablo içermeyen bütün görüntüler (fotoğraf, çizim, diyagram, grafik, harita v.s.) şekil olarak isimlendirilmelidir. Makalelerde ana konu başlıkları 1., 2., 2.1., 2.1.1. vb şeklinde numaralanacak, örneğin 1. bölüm altında yer alan başlıklar 1.1.. 1.2. vb. şekilde yapılacaktır. Kullanılan semboller ve indisler kaynaklardan önce yer alacak, 8 punto ve italik olacaktır. Makalede geçen kaynaklar veya alıntılar [1], [2] vb. parantezler arasında yapılacak, makale sonunda "Kaynaklar" başlığı altında 1., 2. şeklinde verilecektir. Makaleler: [İJ yazar (1ar) soyadı, adının baş harfi, makalenin açık adı, derginin açık adı, cilt numarası, sayfa aralığı, basım yılı. Kitap: [2] yazar (editör) soyadı, adının baş harfi., kitabın açık adı, basım evi. basım yeri, basım yılı. Te:: [3] yazar soyadı, adının baş harfi., tezin açık adı, tezin yapıldığı üniversite, tezin basıldığı yer/ülke, basım yılı düzeninde yazılacaktır. Makale metinlerinin elektronik kopyalan e-posta (yayin-istanbul@mmo.org.tr) ile veya disket ile (Katip Mustafa Çelebi Mahallesi, ipek sok. No: 13, 34433 Beyoğlu-İstanbul) gönderilmelidir. TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ DERGİSİ, Sayı 90, 2005 2

Sunuş... Değerli meslektaşlarımız, 2005 yılının son sayısı ile bir çalışma yılının daha sonuna gelmiş bulunuyoruz. 2005 yılı ülkemiz ve dünyamız için kritik olayları içermesi açısından genel bir değerlendirmeyi hak ediyor. Bu yıl TMMOB örgütlülüğü altında Makina Mühendisleri Odası ülke ve toplum çıkarlarını savunmaya devam etti. Ancak uzun zaman periyodu boyunca Odamızın ürettiği çözümlere gözlerini, kulaklarını ve ağızlarını kapatmış olan iktidar sahipleri bu yıl da bu geleneklerini sürdürdüler. 2005 yılı gene üyelerimizin özlük haklarındaki azalma ve toplumun genel yoksullaşmasına yönelik saldırılarla geçti. Mühendis kimliğini hedef alan bu saldırılar, meslektaşlarımızın mühendislik düşüncesinden daha da uzaklaşmasına neden oldu. Yeni uyum yasalarının mühendisliğimize biçtiği rol, mesleğimizi teknik eleman statüsüne indirmek oldu. Buradan da anlaşılacağı gibi yoksullaşma sadece ekonomik alanda değil, düşünce boyutunda da devam etti. Odamız bu saldırılar karşısında örgütlü özne olmayı bir görev saymasının yanında bunlara cevap üretme ve alternatifler geliştirme konusunda da onlarca kongre, sempozyum, panel, kitap ve söyleşi düzenledi. Ülkemiz 2005 yılı boyunca tarihinde görülmemiş yağmalarla karşılaştı. Tüpraş, Telekom, Seka, Erdemir gibi kurumlar satıldı, limanlarımıza emperyalist ve onların yerli işbirlikçileri el koydu. Ülkemizin 82 yılda ürettiği pek çok değer son bir yılda yok edildi. Dünyadaki gelişmeler de ülkemize paralel bir yol izledi, emperyalizm dünyanın farklı coğrafyalarında yağmasına devam etti. Savaşlar ve artan işsizlik dünyamızın geçen yılda devam eden "trendleri" oldu. Dünyamız bu yıl da bir avuç insanın çıkarları için ekonomik, sosyal ve çevresel yıkıma doğru sürüklenmeye devam etti. TMMOB Makina Mühendisleri Odası, kendisini meslek alanlarından yola çıkarak politikalar üreten bir örgüt olarak tanımlar. Ancak ülkede ve dünyada gelişen olaylardan soyutlayan bir meslekçi anlayışa asla sahip değildir. Bütün bunların yanında, Odamız, meslektaşlarının insanca yaşayacak ve özgürce bilimsel çalışmalar yapacak bir ortamın yaratılabileceğini mümkün ve gerekli görmektedir. Bu doğrultuda 2005 yılını tamamlarken, 2006 yılma umutlu bakmaktadır. Bu kadar akıl ve insanlık dışı işlerin yapıldığı bir yılda Odamız üye, toplum ve ülke çıkarlarını koruyan ve geliştiren bir politika izlemiştir. Yapılanlar şüphesiz yeterli değildir. Daha etkin bir Oda için siz üyelerimizin katkısına büyük ihtiyaç duymaktadır. Bu doğrultuda yapacağımız Şube Genel Kurullarına katılım ve Oda çalışmalarına aktif destek önümüzde duran önemli bir görevdir. Hep beraber gelin 2006 yılının güzelliklerinin, çirkinliklerden daha fazla olması için mücadele edelim. Saygılarımızla. TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ DERGİSİ, Sayı 90, 2005 3

TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI ŞUBE GENEL KURULLARINA DOĞRU 2006 yılının Ocak ve Şubat aylarında, TMMOB Makina Mühendisleri Odasını bir demokrasi şöleni bekliyor. Bu aylarda tüm Şubelerimiz açısından en önemli örgüt organımız olan Şube Genel Kurulları ve seçimleri gerçekleştirilecektir Şube genel Kurullarında örgütlü üyelerimiz, bir çalışma dönemimizin (2004-2006 yılının) daha Şube açısından değerlendirmesini yapacaktır. Şube Genel Kurulları şüphesiz sadece bir hesap sorma günü değil, esas olarak geçmişin değerlendirildiği ve bugüne kadarki birikimlerin üzerine daha etkin, daha işlevsel ve daha demokratik bir Şube örgütlülüğü için yeni önerilerin paylaşıldığı, dünyadaki ve ülkemizdeki önemli gelişmelerin ışığında gelecek dönemin planlandığı bir platform olacaktır. Şube Genel Kurullarına katılan örgütlü üyelerimiz Odamız tarafından yaratılan bağımsız kürsülerde görüşlerini dile getirerek "birlikte üretme, birlikte karar alma, birlikte yönetme" anlayışını yaşama geçireceklerdir. Şube Genel Kurullarına katılacak üyelerimizle birlikte, buralardan süzülen görüş, öneri ve değerlendirmeler ışığında, yeni dönem çalışma programının çerçevesi çizilecek, daha güçlü, daha örgütlü bir Oda için, üreten, sanayileşen, hakça bölüşen, demokratik bir Türkiye için söz üstüne söz konulacaktır. Şüphesiz Şube Genel Kurullarında seçilecek Oda delegelerimiz Şube Genel Kurullarında dillendirilecek görüşleri Oda Genel Kuruluna taşıyacaktır. Herkes tarafından bilinmelidir ki, aydınlık bir Türkiye için TMMOB Makina Mühendisleri Odası Şube Genel Kurulları, geçmişte olduğu gibi bugün de, bir Demokrasi Şöleni olacaktır. Tüm örgütlü üyelerimizi bu şölene katılmaya çağırıyoruz. TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu 4 TESİSAT MÜHENDİSLİĞİ DERGİSİ, Sayı 90, 2005