Kumbara OKUL ÖNCESİ ÇOCUK DERGİSİ Türkiye İş Bankası nın çocuklara armağanıdır. mini 7
ilk imza 21x23cm.indd 1 13.12.2012 11:43
Kumbara Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları Kültür Yayınları İş-Türk Ltd. Şti. İstiklal Caddesi Meşelik Sokak No: 2 Kat: 4 Beyoğlu / İstanbul Telefon: 0 212 252 39 91 Faks: 0 212 252 39 95 www.iskulturyayinlari.com.tr Uçuyorum! MİNİ KUMBARA DERGİSİ Sayı 7 Üç ayda bir yayımlanır KÜLTÜR YAYINLARI İŞ-TÜRK LTD. ŞTİ. ADINA SAHİBİ Suat E. Sözen SORUMLU YAZIİŞLERİ MÜDÜRÜ Ahmet Salcan YAPIM Bilim ve Çocuk Yayıncılık Tic. Ltd. Şti. GENEL YAYIN YÖNETMENİ Çağlar Sunay caglar.sunay@iskultur.com.tr DANIŞMAN Klinik Psikolog Çiğdem Çalkılıç Taylor PUSULA Psikoloji EDİTÖRLER Çağlar Sunay caglar.sunay@iskultur.com.tr Demet Kavraal demet.kavraal@iskultur.com.tr Muzaffer Özgüleş muzaffer.ozgules@iskultur.com.tr ÇİZERLER Hülya Ceylan hulya.ceylan@iskultur.com.tr Korkut Gültekin korkut.gultekin@iskultur.com.tr Tan Yücel tan.yucel@iskultur.com.tr GÖRSEL YÖNETMEN İlkay Aydın ilkay.aydin@iskultur.com.tr BASKI Bilnet Matbaacılık Biltur Basım Yay. ve Hiz. A.Ş. www.bilnet.net.tr ISSN 2146-4324 Mini Kumbara dergisinin 7. sayısı 85.000 adet basılmıştır. İş Bankası tarafından ücretsiz olarak dağıtılır. Merhaba Arkadaşlar, Dergimizin bu sayısı bir kez daha güzel ama soğuk kış günlerinde çıktı. Bu havada dışarıda oyun oynamak biraz zor. Günler de iyice kısaldı, hava hemen kararıveriyor. Olsun, biz de evde oyun oynarız ya da dergimiz Mini Kumbara yı okuruz. Mini Kumbara nın bu sayısının ana teması uçmak. Sizin de aklınıza zaman zaman uçmayla ilgili düşünceler geldiğini tahmin ettiğimiz için uçmayla ilgili yazılar ve çizgi öyküler hazırladık. Ayrıca boyamalarımızın ve bulmacalarımızın konusu da hep uçmayla ilgili. Ne dersiniz, uçmaya hazır mısınız? Çevirin bakalım sayfaları... Sekizinci sayıda görüşmek dileğiyle, hoşça kalın. Resim, fotoğraf ve şiir gibi yapıtlarınızı e-posta adresimize minikumbara@iskultur.com.tr ya da posta adresimize İstiklal Caddesi Meşelik Sokak No:2 Kat: 4 Beyoğlu/İstanbul gönderebilirsiniz. 1
10 10 12 14 7.Sayıda Neler Var? 03 Özgürlüğün Simgesi: Uçmak 04 Çizgi Öykü: Hayat Bilgisi 10 Kuşlar 12 Uçamayan Kuşlar 14 Bulmaca 15 Bilimsel Gözlem: Kuş Gözlüyoruz 16 Çizgi Öykü: Tonya Uçmak İstiyor 22 Boyama 23 Resimli Öykü: Tüytop Ormanda 24 Minik Sanatçılar: Kağıt Uçak 26 Bulmaca 27 Mini Kitap: Uçan Hayvanlar 29 Kitaplığım 30 Sizden Gelenler 32 Son Bulmaca ve Boyama 2
Özgürlüğün Simgesi: UÇMAK Uçmak ne güzel şey. Hayvanların birçoğu uçabilir. Uçan hayvanlar denince de aklımıza hemen kuşlar gelir. Ama aslında başka birçok hayvan daha uçabilir. Senin aklına gelenler hangileri? Arılar mı, kelebekler mi, yarasalar mı? Peki, biz insanlar nasıl uçuyoruz? Belki yukarıdaki fotoğraf aklına bir şeyler gelmesine yardımcı olur! Uçmayla ilgili aşağıdaki şeylerin adını bakalım biliyor musun? 3
ÇİZGİ ÖYKÜ h Hayat Bilgisi Anne kaz göçe başlamadan önce yavrularını çevresine toplamış. Onlara insanların yaptığı uçan araçları tanıtıyor ve yol boyunca bunlara dikkat etmelerini tembihliyor. Birlikte onu dinleyelim mi, ne dersin? 4
Yavrularım, yolda en çok karşılaşacağınız araçlar işte, bunlardır. Bunlara uçak denir. Uçakların tıpkı bizimkiler gibi iki kanadı vardır. Ama kanat çırpmak yerine motorlarından güç alarak uçarlar. Bazen arkalarında uzun beyaz izler bırakırlar. İnsanlar bunlara topluca biner ve hoooop, başka bir yere uçuverirler. 5
İşte bu da helikopter. Üstünde pata-pata-pata diye dönen bir büyük pervanesi, bir de kuyruğunun ucunda küçük pervanesi vardır. Bunlar bazen havada hiç ilerlemeden durur, aynı yerde aşağıya ya da yukarıya gidebilirler. Ulaşılması zor yerlere yük ya da insan taşırlar. 6
Bakıyorum anlattıklarımdan sıkıldınız. Tabii ya, uçağı ve helikopteri her gün görüyorsunuz, değil mi? Peki, planörü biliyor musunuz? İnsanların yaptığı sessiz bir araçtır o! Motoru yoktur ve rüzgârda süzülerek gider. Görünüşü uçağa benzer, ama içine ancak bir iki kişi sığar. 7
Ne o, şaşırdınız mı yoksa? Daha önce hiç zeplin görmediniz, değil mi? Bu uzun, büyük balonlara zeplin denir. Şu alttaki bölüme insanlar biner. Bunlarla okyanusları bile geçerler. Eskiden daha çok varmış bunlardan, bana da büyükanneniz anlatmıştı. Ama şimdi onlara pek rastlamıyoruz gökyüzünde 8
Bunlara da sıcak hava balonu diyorlar. Alttaki sepete insanlar biniyor, üstteki balona sıcak havayı dolduruyorlar ve hoooop, yavaş yavaş yükselmeye başlıyorlar. Ne için mi kullanıyorlar? Gezmek için. Ve asıl amaçları ne biliyor musunuz yavrularım? Yeryüzüne yukarıdan bakmak... Tıpkı biz kuşlar gibi! Haydi, bu kadar bilgi yeter, şimdi yola çıkıp uçmanın ve yeryüzüne yukarıdan bakmanın keyfini sürelim 9
Bülbül Kuşlar Kuşlar tropik ormanlardan kutuplara kadar yeryüzünün her köşesinde yaşarlar. Birbirinden çok farklı büyüklükte ve yapıda binlerce kuş türü vardır. Ama hepsinde ortak olan bazı temel özellikler de bulunur. Neymiş bakalım bu ortak özellikler? Martı Kanatlar Kuşların en belirgin özelliği kanatlarıdır. Büyüklükleri, şekilleri türden türe değişir; ama bütün kuşların kanatları vardır. Bülbül Gaga Bütün kuşların gagası vardır. Ancak dişleri yoktur. Gaga, yemek yemenin yanı sıra, bir şeyleri taşımak için, oyuk açmak için ya da tüyleri düzeltmek için kullanılır. 10 Tukan
Tüyler Bütün kuşların tüyleri vardır. Başka hiçbir hayvanda olmayan bir özelliktir bu. Daha önce hiç görmediğiniz ama tüyleri olan bir hayvan görürseniz -örneğin 3. sayfadakiler gibi- bilin ki o bir kuştur. Tüyler kuşların uçmasını sağlamanın yanında onları sıcak tutar. Ördek Flamingo Bir çift bacak Kuşların iki bacağı vardır. Bazı kuşların bacakları ince ve uzun olur; bazılarınınkiler de kalın ve güçlüdür. Yumurtlama Kuşlar yumurtlayarak çoğalır. Anne kuş yumurtanın üzerine yavaşça oturur ve onu ısıtır. Bir süre sonra yumurtanın içinden yavru kuş çıkar. Ötüs, Kuşlar birbirleriyle öterek haberleşir. Kanarya gibi bazı kuşların ötüşlerini dinlemek çok keyifli olur; ama karga gibi kuşların ötüşlerini dinlemek hiç de öyle değildir. İspinoz 11
Uçamayan Kuşlar KİVİ Kiviler Yeni Zelanda ormanlarında yaşayan, tavuk büyüklüğünde kuşlardır. İnce, uzun bir gagaları vardır ve çok iyi koku alırlar. Çok da hızlı koşarlar. Uçan hayvanlar denince aklımıza hemen kuşlar gelir. Kuşlar uçarak yiyecek arar, uçarak yırtıcı hayvanlardan korunur, bazen de uçarak sıcak ülkelere giderler. Ancak kuşların bazıları da uçamaz... DEVEKUŞU Yeryüzündeki en büyük uçamayan kuş devekuşudur. Aynı zamanda en hızlı koşan kuş da odur. Çünkü çok uzun ve güçlü bacakları vardır. En hızlı koşan insanın iki katı hızlı koşar. Bir de biliyor musun, en büyük yumurtayı da devekuşları yumurtlar. 12
EMU Avustralya da yaşayan emular devekuşundan küçük ama readan büyük kuşlardır. Devekuşları gibi hızlı koşarlar; ama aynı zamanda iyi de yüzücüdürler. REA Güney Amerika kıtasındaki çayırlarda yaşayan realar da uçamayan kuşlardandır. Görünüşleri devekuşunu andırır. Evet, uçamıyoruz... PENGUEN VEKA Yeni Zelanda da yaşayan vekalar da uçamaz. Uçamayan kuşlar arasında belki de en bilineni ve aynı zamanda da en sevimlisi herhalde penguenlerdir. Birçok insan penguenlerin kuş olduğuna inanamaz, onları bir tür balık sanır. Ama onlar da kuştur. Uçmak yerine yüzerler. Çok iyi yüzücüdürler; en hızlı yüzen insanın dört katı hızlı yüzerler. 13
BULMACA h? Bu balık sarı. Aşağıda hayvanlar arasında başka sarı olan var mı? Başka bir balık var mı? Peki, hayvanların renkleri ne????? 14
BİLİMSEL GÖZLEM h Kus, Gözlüyoruz Çevrende değişik türden kuşlar görüyorsundur. Güvercin, serçe, karga herhalde en sık rastladıklarındır. Dikkat ettiysen bütün kuşların birtakım farklı özellikleri var. Boyları farklıdır, renkleri farklıdır, gagaları farklıdır... Bu etkinlikte kuşları gözleyeceksin. Bakalım birbirlerine benzeyen ve birbirlerinden farklı özellikleri görebilecek misin? Gerekenler: Boş bir yoğurt kabı, bir avuç bulgur, uzunca bir ip. Yapılacaklar: Yoğurt kabına bulguru koy. Bir büyüğünden ipi yoğurt kabına bağlamasını ve sonra onu pencereden görebileceğin bir ağaç dalına asmasını iste. Gelen kuşlara dikkat et. Onların özelliklerini söyle. 15 Biliyor muydun? Dünyanın en küçük kuşu sinekkuşudur. Boyu yalnızca 5 santimetredir. Tam da bu resimdeki kadar.
ÇİZGİ ÖYKÜ h Tonya Uçmak İstiyor... Tonya evlerinin bahçesinde oyun oynamayı çok seviyordu. Bir sabah bahçede keşfe çıktı. Elinde büyüteciyle çiçek çiçek dolaştı. Bir petunyanın önünde heyecanla durdu. Büyütecini çiçeğe yaklaştırdı. Gördükleri onu çok şaşırttı. Kocaman bir çift kanat vızzzz vızzzz diye hızlıca hareket ediyordu. Bu, bir arıydı... 16
Gözleri ağaçta yuva yapmış serçelere takıldı. Onlara daha yakından bakmak istedi. Ağaca tırmandı. Bir dala sıkıca tutunarak başını yuvaya doğru uzattı. Yuvada bir anne ile bir yavru serçe vardı. Merakla kuşları inceliyordu küçük kız. Annesi yanına gelip kanatlarıyla minik serçeye dokundu. Her halinden ona cesaret verici sözler söylediği belliydi. Minik serçe annesinin güven veren gülüşünü görünce bütün gücüyle kanatlarını çırpmaya başladı. Sonra da kendisini daldan aşağıya bıraktı. Uçuyordu işte! 17
Tonya, arının ve serçenin uçuşunu düşünerek uçmak için kanatları olması gerektiğini düşündü. Kanatları olmadığını çok iyi biliyordu ama uçmayı da çok istiyordu. Doğruca odasına gitti, yatağına uzanarak nasıl uçabileceğini düşünmeye başladı. Yağmurlu bir günde annesiyle parktan dönüşünü anımsadı, şemsiyeleri nasıl da ters dönüvermişti rüzgardan. 18
Birden Neden olmasın! diyerek yerinden fırladı, şemsiyesini alıp bahçedeki en yüksek ağacı aramaya başladı. Yüksekçe bir ağacın tepesinde buluverdi kendisini. Şemsiyeyi açtı, rüzgarın çıkmasını beklemeye başladı. İlk güçlü rüzgarda şemsiye biraz hareket etti ama bu rüzgar şemsiyeyi uçurmaya yetmedi. Tonya bu biçimde uçamayacağını anladı. 19
Uçmanın bir yolunu bulmak istiyordu. Arılar, kuşlar, kelebekler, bir bir zihninden geçiyordu. Onlar uçabiliyor da ben neden uçamıyorum diye düşünüyordu. Bahçede bu düşünceler içerisindeyken trambolin ilişti gözüne. Hemen üzerine atlayıp zıp zıp zıplamaya başladı. Her zıplayışta daha da yükseğe çıkıyordu. Tonya, uçmanın gerçekten çok eğlenceli olduğunu düşünmeye başladı. 22 20
Bir süre sonra zıplamaktan yorgun düştü. Trambolinde çok eğlenmişti. Kendi kendine Belki uçamıyorum ama ben de trambolinle zıplayabiliyorum. Meğerse, ne kadar da zevkliymiş. dedi. 21
BOYAMA h Bakalım sen Tonya yı hangi renklerle boyayacaksın. 22
RESİMLİ ÖYKÜ h Tüytop Ormanda Tüytop çayıra uzanmış gökyüzüne bakıyordu. Önce bir dikkatini çekti. Ardından yükseklerdeki beyaz u fark etti. Sonra ları gördü. lar sürü halinde uçuyordu. Bir an O da ne öyle diye düşündü. Gözlerine inanamıyordu; bu bir ydı. Sanki lara değecekmiş gibiydi. Sonra, çok yükseklerde ilerleyen ı fark etti. Arkasında beyaz bir iz bırakıyordu. Ne güzel hepsi de uçuyordu. Tüytop Keşke benim de kanadım olsa, ben de uçabilsem diye iç geçirdi. Ama hemen ardından Ben belki uçamıyorum ama yapacağım pek de güzel uçacak diyerek kalkıp e kağıt almaya gitti. 2 kelebek bulut kuş uçurtma 2 uçak iki kağıt uçak ev 23
e MİNİK SANATÇILAR h Kagıt Uçak, Kağıt uçak en basit ve eğlenceli oyuncaklardan biridir. Yapmak için yalnızca bir dosya kağıdı yeterlidir. Sen de daha önce kağıt uçak yapmışsındır. Eğer yapmadıysan, işte, sana güzel bir fırsat: Kolayca yapacağın bu uçakla arkadaşlarınla çok eğleneceksin... MALZEMELER: Bir dosya kağıdı, bir cetvel, bir masa. Iste Yapılısı 1. Dosya kağıdına şekilde görülene benzer, güzel bir desen çiz ve boya. 2. Dosya kağıdını ters çevir ve noktalı çizgilerin olduğu yerden katlayıp aç. 24
3. Kağıdı şekilde görüldüğü gibi bir köşesinden katla. Sonra öteki köşeyi de katla. 4. Uçağın burnunu biraz daha sivrileştirmek için şekilde görüldüğü gibi bir kez daha katla. Sonra aynı işlemi öteki köşe için de yap. 5. Uçağı, 2. adımda katlayıp açtığın yerden geriye doğru katla. Sonra her iki kanadı da şekilde görülen çizgilerden aşağı doğru katla.! Katlamaları yaptıktan sonra kat yerlerinin üzerinden tırnağınla değil de cetvelle geçersen kat yerleri daha düzgün ve keskin olur. Uçağı herhangi bir yerde, örneğin dizinde yapmak yerine masa gibi düz ve sert bir yerde yaparsan, uçağın daha güzel uçar. 6. Kanatların arasını biraz açarsan uçağın daha düzgün uçar. 25
e BULMACA h? Bu sayıdaki sözcüğümüzün içindeki harfleri aşağıdaki harfler arasından işaretleyebilir misin? A B C Ç D E F G G H I I J K L M N O Ö.. P R S S T U Ü V Y Z, Şimdi de aşağıdaki boşluklara BALON yazmayı dene... ( 26
$ Kumbara mini Kitabı yapmak için: 1-Kırmızı çizgilerden kesin. Üç ayrı parçanız olacak. 2-Her parçayı mavi çizgilerden katlayın. 3-Sıra numaraları 1 den 10 a kadar olacak şekilde parçaları iç içe yerleştirin. 4-Düzgünce yerleştirdikten sonra, kitabınızı sırtından zımbalayın. 5-Çocuğunuzun adını kitabın kapağına yazın. Uçan Hayvanlar Bu kitabın koruyucusu: $ 3 ÇİZİMLER: KORKUT GÜLTEKİN 8 Uçan böcekler deyince aklımıza hemen sinek gelir. Peki, uçan başka hangi böcekler vardır? $ Karada yaşayan hayvanların bir bölümü uçabilir. Uçan hayvanlar denince akla ilk gelenler kuşlar olur. 5 6 Peki, çok hızlı kanat çırparak tıpkı bir helikopter gibi havada asılı kalabilen sinekkuşunun dünyanın en küçük kuşu olduğunu biliyor muydun? Çevresinde duyduğu sesleri taklit edebilen bu kuşun adını biliyor musun?
$ $ $ 1 10 Peki, bazı balıkların da uçabildiğini biliyor muydun? Zaman zaman denizden fırlayıp metrelerce öteye uçan bu balıklara uçan balık denir. Bazı hayvanlar suda yaşar. Örneğin yunus bunlardan biridir. Suda yaşayan başka hangi hayvanlar vardır? 9 Kuşlardan ve böceklerden başka bazı memeli hayvanlar da uçabilir. Bunlara en güzel örnek yarasalardır. 2 Hayvanların bir bölümü de karada yaşar. Karada yaşayan hayvanlara örnek verebilir misin? 7 4 Kuşlardan başka uçan hayvanlar da vardır. Bunların başında da böcekler gelir; örneğin kelebekler... Bildiğin kuşlardan birkaçının adını söyleyebilir misin?
h KİTAPLIĞIM Yavru penguen Badem karda oynamayı çok seviyordu. Bir sabah yine karda oynarken yuvarlandı, yuvarlandı ve paaat diye yetişkin bir penguene çarptı. Penguenler toplanmış Badem in babasının ayaklarına bakıyorlardı. Badem de baktı ve orada bir yumurta olduğunu gördü. Bu onun kardeşiydi. Badem çok sevindi. Sonunda birlikte oynayabileceği bir kardeşi olmuştu. Onunla hemen oynamaya çalıştı ama olaylar pek de istediği gibi gelişmedi. Canlı resimlerle süslü bu güzel kitap sayesinde hem penguenlere ilişkin çok şey öğrenecek hem de çok güleceksin! 29 YAZAN Susie Jenkin-Pearce RESİMLEYEN Tina MacNaughton ÇEVİREN Sevgi Atlıhan 32 sayfa 6 TL
e SİZDEN GELENLER h 23 Eylül İlkokulu Anasınıfı Çan / ÇANAKKALE 5 Yaşında Ahlat / BİTLİS Güzelhisar İlkokulu Yıldızlar Sınıfı 22 30 Simay Oyal 5 Yaşında Yediiklim Anaokulu Bornova / İZMİR
Bekliyoruz! İlkbahar, doğa ve hayvanlar konularında yapacağınız resim ve çizimleri aşağıdaki adreslerden birine gönderirseniz, Mini Kumbara nın 8. sayısındaki Sizden Gelenler köşesinde yayımlayabiliriz. Adınızı, okulunuzun adını, sınıfınızı ve ilinizi de yazmayı unutmayın. ADRES: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları İstiklal Cad. Meşelik Sok. No: 2 Kat: 4 Beyoğlu/İstanbul E-POSTA: minikumbara@iskultur.com.tr 6 Yaşında Sultan Fatih Anaokulu İSTANBUL 6 Yaşında Ahlat / BİTLİS 31
SON SAYFA h Bakalım bu görüntülerin derginin hangi sayfalarında olduğunu anımsayabilecek misin?? Ne dersin, papağanı aynı renklerde boyayabilir misin? 32
A