2016
Bu eserin tüm telif hakları Samsun Ticaret ve Sanayi Odası na aittir. Samsun Ticaret ve Sanayi Odası nın ismi kaydedilmek koşulu ile alıntı yapmak mümkündür. SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI Hançerli Mahallesi Abbasağa Sokak No:8 55020 / İlkadım SAMSUN Tel:0.362.432 36 26 Faks:0.362.432 90 55 E-Posta: samsuntso@samsuntso.org.tr Web: www.samsuntso.org.tr H a z ı r l a y a n: İbrahim ÇELİK, Endüstri Mühendisi Samsun TSO, Genel Sekreter Yardımcısı
KISACA SAMSUN Binlerce yıllık tarihi ile birçok medeniyete ev sahipliği yapmış bir şehir olan Samsun halen bölgesinin sosyoekonomik açıdan en büyük kentidir. Karadeniz sahil şeridinin orta bölümünde Yeşilırmak ve Kızılırmak nehirlerinin Karadeniz e döküldükleri deltalar arasında yer alan Samsun 9,364 Km² yüz ölçüme sahiptir. Coğrafi konum olarak 40 50-41 51 kuzey enlemleri, 37 08 ve 34 25 doğu boylamları arasındadır. Kuzeyinde Karadeniz in yer aldığı ilimizin komşuları; doğusunda Ordu, batısında Sinop, güneyinde Tokat ve Amasya, Güney batısında ise Çorum illeridir. Samsun genellikle ılıman bir iklime sahiptir. Ancak sahil şeridi ve iç kesimlerinde iklim iki ayrı özellik gösterir. Aynı gün içerisinde havanın bir kaç kez değiştiği görülür. NÜFUS Türkiye nüfusunun 13,648,270 kişi olduğu 1927 yılında nüfusu 260,868 kişi olarak tespit edilen Samsun, nüfus büyüklüğü açısından 63 il arasında 17 nci sırada yer almaktaydı. 2014 yıl sonu itibariyle 1,269,989 kişilik nüfus büyüklüğü ile 16 inci sırada bulunan Samsun, 2015 yılsonu itibariyle 1,279,884 kişilik nüfusu ile 81 il arasında yine 16 ncı sırada yer almıştır. 2015 yılında Samsun un nüfusu 2014 yılına göre 9,895 kişi artmıştır. İlin yüzölçümü 9083.39 km² (göller hariç) ile Türkiye yüzölçümünün yaklaşık %1.2 sini oluşturmaktadır. Samsun da kilometrekareye düşen nüfus 1927 yılında 29 kişi iken, 2015 yılında 141 kişiye yükselmiştir. 1927 yılında Türkiye de kilometrekare başına nüfus 18 kişi iken, 2015 yılında 102 kişiye yükselmiştir. 1927-2015 yılları arasında Türkiye nin nüfusu %476.9 oranında artarken, Samsun un nüfusu %390.6 oranında artmıştır. 1927 yılında Samsun nüfusu ülke nüfusu içinde %1.91 lik paya sahipken 1965 yılına bu oran %2.41 e yükselmiş, 1965 yılından sonra düşüş eğilimine girerek 2015 yılı sonunda %1,63 oranına kadar gerilemiştir. 1927..1965 döneminde Samsun ilinin yıllık nüfus artış hızının genel olarak ülke ortalamasından yüksek, 1965..2015 döneminde ise düşük olduğu görülmektedir. 2015 yılında yıllık nüfus artış hızı Türkiye ortalaması binde 13.36 olurken Samsun da nüfus artış hızı binde 7.76 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un nüfus payı sürekli azalma eğilimindedir. Samsun un nüfus payı 1927-1965 döneminde artmış, 1965 yılından itibaren kesintisiz azalarak 2015 yılsonunda %1.63 e kadar gerilemiştir. DEMOGRAFİK GÖSTERGELER Türkiye de 2015 yılında gerçekleşen 1,325,783 adet doğumun 17,127 adedi Samsun da gerçekleşmiştir. 2009 yılında %1.47 olan Samsun un doğum sayısı payı 2015 yılında %1.29 a kadar gerilemiştir. Samsun un doğum sayısı payı düşüş eğilimindedir. Türkiye de 2015 yılında gerçekleşen 405,218 adet ölümün 8,135 adedi Samsun da gerçekleşmiştir. 2009 yılında %1.92 olan Samsun un ölüm sayısı payı 2015 yılında %2.01 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un ölüm sayısı payı artış eğilimlidir. 2009-2015 döneminde ölüm sayısı Türkiye de %9.6 oranında artarken, Samsun da %14.4 oranında artmıştır. SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 1
2002 yılında evlenme sayısı payı %1.98 olan Samsun un 2015 yılında payı %1.54 olarak gerçekleşmiştir. 2002 yılında Samsun da 10,126 evlilik gerçekleşmişken, 2015 yılında 9,310 evlilik gerçekleşmiştir. 2002 yılında boşanma sayısı payı %1.62 olan Samsun un 2015 yılında payı %1.42 olarak gerçekleşmiştir. 2002 yılında Samsun da toplam 1,547 boşanma gerçekleşirken, 2015 yılında boşanma sayısı 1,867 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye de kaba intihar hızı 2007 yılında yüz binde 3.98 iken 2015 yılında yüz binde 4.11 olarak gerçekleşmiş, Samsun da kaba intihar hızı 2007 yılında yüz binde 5.86 iken 2015 yılında yüz binde 4.08 olarak gerçekleşmiştir. 2002 yılında intihar sayısı payı %1.04 olan Samsun un 2015 yılında payı %1.62 olarak gerçekleşmiştir. 2002 yılında Samsun da toplam 24 adet intihar olurken 2015 yılında bu rakam 52 adet olarak gerçekleşmiştir. İÇ GÖÇ Samsun net göç veren bir şehirdir. 2000 genel nüfus sayımına göre 51,644 kişi ile (toplam iç göçün %5.1 i) en fazla net göç veren Samsun 2008-2015 yılları arasında aldığı göçten daha fazla göç vererek sürekli net göç vermiştir. Şehir 2008 yılında 5,229 kişi, 2009 yılında 707 kişi, 2010 yılında 9,407 kişi, 2011 yılında 8,305 kişi, 2012 yılında 9,312 kişi, 2013 yılında 3,860 kişi, 2014 yılında 3,462 kişi, 2015 yılında 2,909 kişi net göç vermiştir. Samsun un net göç hızı 2008 yılında binde -4.23, 2009 yılında binde -0.57, 2010 yılında binde -7.48, 2011 yılında binde -6.61, 2012 yılında binde -7.41, 2013 yılında binde -3.05, 2014 yılında binde -2.72, 2015 yılında binde -2.27 olarak gerçekleşmiştir. Süreklilik arz eden net iç göç ve nüfus payı azalışı şehrin sahip olduğu imkân ve potansiyel ile örtüşmediği açıktır. Kentin iç göç ve nüfus hareketleri ayrı bir araştırma konusu olarak ele alınabilir. KISACA EKONOMİK YAPI Samsun, ekonomisi ve nüfusu ile Karadeniz Bölgesi'nin halen en büyük kentidir. Bafra ve Çarşamba ovalarında yetiştirilen ürünler öncelikle bölge ihtiyacını gidermekle birlikte, yurdun dört bir yanına da pazarlanmaktadır. Tarım ürünlerinin İhracat imkânları şehrin ekonomisine ciddi katkı sağlayacak potansiyele sahiptir. Samsun' da yapılan hayvancılık ailelerin kendisini geçindirmesine yönelik olmakla birlikte gelişmeye müsait ve yatırım yapılabilecek bir alandır. Karadeniz havzasında önemli bir coğrafi konuma sahip olan Samsun, deniz, kara, hava ve demiryolu ulaşım imkânları ile büyük potansiyele sahiptir. Turizmin Samsun ekonomisindeki payı az olmakla birlikte il merkezinde olduğu gibi ilçe ve köylerde de gezip görülmeye değer çok sayıda tarihi ve turistik yerler mevcuttur. SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 2
GAYRİSAFİ YURTİÇİ HÂSILA [GSYH] 2004 yılında toplam 7 milyar 40 milyon TL gayrisafi yurtiçi hasılaya sahip olan Samsun, 2014 yılında toplam 24 milyar 335 milyon Türk Lirası gayrisafi yurtiçi hasılaya sahip olmuştur. Samsun un toplam gayrisafi yurtiçi hâsıla payı 2004 yılında %1.22 iken 2014 yılında bu pay %1.19 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un gayrisafi yurtiçi hâsıla payı azalma eğilimlidir. 2004-2014 döneminde Samsun ilinin toplam gayrisafi yurtiçi hasılası %245.6 oranında artarken Türkiye ortalaması %254.3 oranında artmış, tarım sektörü gayrisafi yurtiçi hasılası Samsun da %138.6 oranında artarken Türkiye ortalaması %147.8 oranında artmış, sanayi sektörü gayrisafi yurtiçi hasılası Samsun da %413.3 oranında artarken Türkiye ortalaması %297.5 oranında artmış, hizmetler sektörü gayrisafi yurtiçi hasılası Samsun da %243.3 oranında artarken Türkiye ortalaması %259.8 oranında artmıştır. Samsun ilinin tarım sektörü gayrisafi yurtiçi hâsıla payı 2004 yılında %2.30 iken 2014 yılında bu pay %2.21 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un tarım sektörü gayrisafi yurtiçi hâsıla payı azalma eğilimlidir. Samsun ilinin sanayi sektörü gayrisafi yurtiçi hâsıla payı 2004 yılında %0.69 iken 2014 yılında bu pay %0.89 olarak gerçekleşmiştir. Bölgenin sanayi sektörü gayrisafi yurtiçi hâsıla payı artma eğilimlidir. Samsun ilinin hizmetler sektörü gayrisafi yurtiçi hâsıla payı 2004 yılında %1.28 iken 2014 yılında bu pay %1.22 olarak gerçekleşmiştir. Bölgenin hizmetler sektörü gayrisafi yurtiçi hâsıla payı azalma eğilimlidir. Türkiye nin kişi başına gayrisafi yurtiçi hasılası 2004 yılında 5 Bin 961 ABD doları iken 2014 yılında 12 Bin 112 ABD doları olarak hesaplanmıştır. Samsun ilinin kişi başına gayrisafi yurtiçi hasılası 2004 yılında 4 Bin 61 ABD doları iken 2014 yılında 8 Bin 790 ABD doları olarak hesaplanmıştır. 2004-2014 döneminde Türkiye nin kişi başına gayrisafi yurtiçi hasılası dolar bazında %103.2 oranında artarken Samsun ilinde %116.5 oranında artmıştır. 2014 yılında bir önceki yıla göre Türkiye nin kişi başına gayrisafi yurtiçi hasılası dolar bazında %2.9 oranında azalırken Samsun ilinde %2.4 oranında azalmıştır. Samsun ili kişi başına gayrisafi yurtiçi hasıla bakımından çok gerilerde yer almaktadır. Samsun, 2014 yılında Kişi Başı GSYH bakımından 38 inci sırada yer almış ve bu değer Türkiye ortalamasının %73 ü kadardır. Samsun ilinin de içinde yer aldığı TR83 bölgesi (Samsun-Tokat-Çorum-Amasya) 2014 yılında 8 Bin 66 ABD doları kişi başına gayrisafi yurtiçi hâsıla ile 26 bölge içinde 18 inci sırada yer almıştır. 2004-2014 döneminde TR83 bölgesinde kişi başına gayrisafi yurtiçi hâsıla %110.07 oranında artarken Türkiye ortalaması %103.20 oranında artmıştır. 2014 yılında bir önceki yıla göre TR83 bölgesinde kişi başına gayrisafi yurtiçi hâsıla %3.34 oranında azalırken Türkiye ortalaması %2.95 oranında azalmıştır. SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 3
SAMSUN İLİ GELİŞMİŞLİK PERFORMANSI Samsun, Devlet Planlama Teşkilatının hazırlamış olduğu İllerin ve Bölgelerin sosyoekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2003) raporuna göre sosyoekonomik Gelişmişlik Sıralamasında (81 il içinde) (artı) +0.08791 olan endeks değeri ile 32 inci sırada yer almaktadır. Samsun İllerin sosyoekonomik gelişmişlik sıralaması araştırması (1996) raporunda (eksi) -0.04224 olan gelişmişlik endeksi ile 76 il arasında 35 inci sırada yer almaktaydı. SOSYOEKONOMİK GELİŞMİŞLİK Samsun 1996 yılı Sosyoekonomik Gelişmişlik Araştırması raporuna göre -0.04224 endeks değeri ile 76 il içinden 35 nci sırada yer almıştır. Samsun Devlet Planlama Teşkilatı tarafından hazırlanan İllerin ve Bölgelerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2003) raporuna göre 0.08791 gelişmişlik endeks değeri ile 81 il arasında 32 inci sırada yer almıştır. 1996 yılı SEGE çalışmasına göre Samsun, Artvin, Iğdır, Bayburt, Ardahan, Adana, Çorum, Bartın, Erzurum, Adıyaman, Rize, Amasya, Sinop, Bingöl ve Şırnak illeri yükselen iller grubunda yer almaktadır. Bu illerden Artvin, Iğdır ve Samsun 5 er sıra, Ardahan ve Bayburt 3 er sıra, Amasya, Bingöl, Rize, Sinop ve Şırnak 2 şer sıra, Adana, Adıyaman, Bartın, Çorum ve Erzurum illeri ise 1 er sıra artış gösteren iller arasında bulunmaktadır. Kalkınma Bakanlığı, en son 2003 yılında yayımlanan ''İllerin ve Bölgelerin sosyoekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması'nı (SEGE) 2011 yılı için güncellemiştir. Yeni teşvik sistemine dayanak teşkil eden SEGE 2011'de, daha önce İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli, Bursa, Eskişehir, Tekirdağ ve Antalya ile birlikte ilk 10'da yer alan Yalova ve Adana'nın yerini Denizli ile Muğla aldı. 2003 yılında yapılan çalışmada oluşturulan sosyoekonomik gelişmişlik sıralamasında 10'uncu sırada yer alan Antalya 5'inci sıraya yükselirken, 5'inci sıradaki Bursa 6'ıncı sıraya geriledi. Daha önce 8'inci sırada yer alan Adana 16'ıncı, 9'uncu sırada yer alan Yalova da 13'üncü sıraya düştü. 2003 yılı SEGE çalışmasında 32 inci sırada yer alan Samsun, 2011 Yılı sosyoekonomik gelişmişlik endeksi çalışmasında 81 il arasında bir sıra gerileyerek 33 üncü sırada yer almıştır. KAMU YATIRIMLARI Kamu yatırımları, yatırım ortamının iyileştirilmesi, yatırımların ve istihdamın artırılması, şehrin sosyoekonomik durumunun iyileşmesi için büyük önem arz etmektedir. 2005-2010 döneminde Samsun un toplam kamu yatırımlarından almış olduğu payda önceki yıllara göre önemli bir artış olmakla birlikte 2011, 2012, 2013, 2014 ve 2015 yılları kamu yatırım payında önemli bir düşüş mevcuttur. Samsun 2015 yılı programında bir önceki yıla göre %1.1 oranında artışla 301 milyon 463 bin TL kamu yatırımı almıştır. Aynı dönemde Türkiye de toplam kamu yatırımları %10.6 oranında artmıştır. 2002-2015 döneminde kamu yatırım tutarı Türkiye de %300.7 artarken Samsun da %395.4 oranında artmıştır., grafikte gösterilen paylar muhtelif illere yapılan yatırımlar hariç hesaplanmıştır. SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 4
YATIRIM TEŞVİK Yüksek Planlama Kurulunun 16 Ekim 1997 tarih, 97/88 sayılı kararı ile 1. Derecede kalkınmada öncelikli yöreler kapsamına alınan ve halen kalkınmada öncelikli yöre statüsünde bulunan Samsun, 19 Haziran 2012 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar ile desteklerin uygulanması açısından altı bölgeye ayrılan yatırım teşvik sisteminde 3. Bölgede yer almaktadır. Samsun 2015 yılında toplam sabit yatırım tutarı 461 milyon Türk Lirası olan 1 adedi yabancı sermayeli olmak üzere toplam 45 adet yatırım teşvik belgesi almıştır. Bu 45 adet yatırım teşvik belgesinin istihdam rakamı 1,362 adettir. Samsun un 2002 yılında %1.02 olan yatırım teşvik belge sayısı payı 2015 yılında %0.98 oranında, 2002 yılında %1.11 olan sabit yatırım tutar payı 2015 yılında %0.45 oranında, 2002 yılında %0.87 olan istihdam sayısı payı 2015 yılında %0.92 oranında gerçekleşmiştir. KISACA SAMSUN SANAYİ Samsun ilinin coğrafi konumu ve yapısı sanayi yatırımları için diğer Karadeniz illerine göre daha avantajlı durumdadır. Şehrin bu özelliği başta bakır, gübre ve sigara fabrikaları olmak üzere büyük sanayi işletmelerinin bölgede kurulmasına zemin hazırlamıştır. Şehirde kamuya ait sanayi tesisleri ile başlayan sanayileşme süreci 1980 sonrası dönemde Organize Sanayi Bölgelerinin kurulması ve özel sektör yatırımları ile devam etmektedir. İlimizde Samsun Merkez OSB, Samsun Gıda İhtisas OSB, Kavak OSB, Bafra OSB ve Havza İhtisas OSB olmak üzere toplam 5 adet Organize Sanayi Bölgesi bulunmaktadır. OSB lerde ağırlıklı olarak makine sanayine yönelik yedek parça, enjeksiyon ürünler, cerrahi el aletleri ve medikal ürünlerin imalatı, mobilya imalatı ile gıda sektöründe faaliyet gösteren işletmeler yer almaktadır. Samsun da Üretim ve İhracatın büyük bir kısmı başta Merkez OSB olmak üzere Organize Sanayi Bölgelerinde gerçekleşmektedir. Samsun ilinde 2016 yılı itibariyle toplam 15 adet küçük sanayi sitesi mevcut olup bu sanayi sitelerinde toplam 6,430 adet işyerinde yaklaşık 22 bin kişi çalışmaktadır. Samsun İlinde Sanayi Siciline Kayıtlı Sanayi İşletmesi Sayısı 2 Bin 358'dir. ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ Samsun ilinde biri Gıda ihtisas olmak üzere 5 OSB bulunmaktadır. OSB lerde ağırlıklı olarak makine sanayine yönelik yedek parça, enjeksiyon ürünler, cerrahi el aletleri ve medikal ürünlerin imalatı, mobilya imalatı ile gıda sektöründe faaliyet gösteren işletmeler yer almaktadır. Samsun Organize Sanayi Bölgesi nin doluluk oranı yüzde 100 dür. Kavak OSB nde 13 işyeri ve Bafra OSB nde ise 20 işyeri faaliyettedir. Kavak ve Bafra OSB lerinde yatırımcılar için arsa tahsisleri devam etmektedir. İl genelindeki OSB lerde toplam 6 Bin 36 çalışan bulunmaktadır. İlin tarım ve gıda potansiyelini ortaya çıkaracak olan Gıda OSB İhtisas OSB olarak faaliyette olup yer tahsisleri tamamlanmıştır. 12 işletme üretime başlamıştır. İşletmeler tam olarak faaliyete geçtiğinde Samsun, tarım ve tarıma dayalı sanayinin gelişmesine de önemli katkı yapacaktır. SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 5
KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ Samsun ilinde 2016 yılı itibariyle toplam 15 adet küçük sanayi sitesi mevcut olup bu sanayi sitelerinde toplam 6 Bin 430 adet işyerinde yaklaşık 22 bin kişi çalışmaktadır. Tekkeköy ilçesinde 3 adet, Canik ilçesinde 2 adet, Çarşamba ilçesinde 1 adet, Bafra ilçesinde 2 adet, Terme ilçesinde 1 adet, Ondokuzmayıs ilçesinde 1 adet, Alaçam ilçesinde 1 adet, Vezirköprü ilçesinde 1 adet, Havza ilçesinde 2 adet ve Ladik ilçesinde 1 adet küçük sanayi sitesi mevcuttur. SAMSUN SERBEST BÖLGESİ Samsun Serbest Bölgesinin toplam ticaret hacmi 2002 yılında 11 Milyon 907 bin dolar iken bu rakam 2015 yılında 120 Milyon 920 bin dolar olarak gerçekleşmiştir. 2002-2015 döneminde Samsun Serbest bölgesinin toplam ticaret hacmi %915.5 oranında artmış, 2015 yılında ise bir önceki yıla göre %8.9 oranında artmıştır. Samsun Serbest bölgesinin toplam ticaret hacmi 2014 yılında 111 milyon 84 bin dolar iken bu rakam 2015 yılında %8.9 oranında artışla 120 milyon 920 bin dolar olarak gerçekleşmiştir. 2015 yılında bir önceki yıla göre Türkiye serbest bölgelerinde toplam ticaret %9.7 oranında azalmıştır. MARKA / PATENT / FAYDALI MODEL / ENDÜSTRİYEL TASARIM 2015 yılında Samsun dan 166 adet Marka başvurusu, 25 adet Patent başvurusu, 23 adet Faydalı Model başvurusu, 37 adet (dosya) Endüstriyel Tasarım başvurusu yapılmıştır. Samsun un 2002 yılında %0.46 olan Marka başvuru sayısı payı 2015 yılında %0.63 olarak gerçekleşmiş, 2002 yılında %1.51 olan patent başvuru sayısı payı 2015 yılında %0.45 olarak gerçekleşmiş, 2002 yılında %0.66 olan faydalı model başvuru sayısı payı 2015 yılında %0.67 olarak gerçekleşmiş, 2002 yılında %0.33 olan endüstriyel tasarım başvuru sayısı (dosya) payı 2015 yılında %0.45 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un 2015 yılında bir önceki yıla göre marka başvuru sayısı %8 oranında artmış, patent başvuru sayısı %17 oranında azalmış, faydalı model başvuru sayısı %15 oranında artmış, endüstriyel tasarım dosya sayısı %54 oranında artmıştır. Bafra Pidesi (18.11.2009), Terme Pidesi (02.03.2010), Samsun Kaz Tiriti (27.12.2011), Samsun Simidi (09.09.2013), Bafra Zembili (23.03.2016) Samsun ilinin Tescilli Coğrafi İşaretleridir. AÇILAN KAPANAN FİRMA SAYILARI Samsun da 2015 yılında 490 şirket, 8 kooperatif, 396 gerçek kişi ticari işletme kurulurken, 60 şirket, 19 kooperatif, 199 gerçek kişi ticari işletme kapanmıştır. 2015 yılında bir önceki yıla göre açılan şirket sayısı Türkiye de %15.6 oranında artarken, Samsun da %19.8 oranında artmış, kapanan şirket sayısı Türkiye de %13.5 azalırken, Samsun da %49.2 oranında azalmıştır. SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 6
TİCARET VE SANAYİ ODALARI İlimizde 6 adet Ticaret ve Sanayi Odası mevcuttur. Bu Odalara kayıtlı toplam faal üye sayısı (askıdaki firmalar hariç) 08.02.2016 tarihinde 10 Bin 501 adettir. Firmaların Bin 506 adedi Anonim şirket, 5 Bin 1 adedi Limited Şirket, 3 Bin 640 adedi gerçek kişi ticari işletme, 238 adedi kooperatif, 68 adedi kollektif şirket, 47 adedi iktisadi işletme, 1 adedi de komandit şirket tipindedir. ESNAF ODALARI 31.01.2016 tarihi itibariyle Samsun ili 33 Bin 797 adet esnaf sayısı ile 13 üncü sırada, %2.64 olan esnaf/nüfus oranı ile 25 inci sırada, 72 adet oda sayısı ile 12 nci sırada, 469 olan oda başına düşen esnaf sayısı bakımından 30 uncu sırada yer almaktadır. Türkiye de 31.01.2016 tarihi itibariyle 1 Milyon 602 Bin 182 adet esnaf bulunmaktadır. Samsun un esnaf sayısı payı %2.11 olup nüfus payı olan %1.63 oranının üzerindedir. İŞ KAYITLARINA GÖRE GİRİŞİM 2015 yılı iş kayıtlarına göre girişim sayıları incelendiğinde Samsun, 53 Bin 395 adet girişim sayısı ve %1.49 pay ile 17 nci sırada yer almaktadır. Samsun ilinde payı en fazla olan girişim %1.87 oranı ile ulaştırma ve depolama sektöründe, payı en düşük olan sektör ise %0.36 pay ile Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektöründedir. Samsun da en fazla sayıda girişimci 19 Bin 364 adet ile Toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı sektöründe, en az sayıda girişimci de 32 adet ile Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektöründedir. İHRACAT 2015 yılında Samsun da yerleşik 252 firma, 137 ülkeye toplam 398 Milyon 436 Bin dolar ($) ihracat gerçekleştirmiştir. Samsun ihracat tutarı sıralamasında 2015 yılı rakamlarına göre 26 ncı sıradadır. İTHALAT 2015 yılında Samsun da yerleşik 303 firma, yine 82 ülkeden toplam 670 milyon 485 Bin dolarlık ithalat gerçekleştirmiştir. 2015 yılında Samsun ithalat tutarına göre 21 inci sırada yer almıştır. SAMSUN GÜMRÜK MÜDÜRLÜĞÜ Samsun Gümrük Müdürlüğünde 2002 yılında 330 milyon 398 bin dolar ihracat işlemi yapılırken 2015 yılında 1 milyar 17 milyon 12 bin dolar ihracat işlemi yapılmıştır. Samsun Gümrük Müdürlüğü nün ihracat işlem payı 2002 yılında %0.92 iken bu rakam 2015 yılında %0.71 olarak gerçekleşmiştir. Samsun Gümrük Müdürlüğünce 2002 yılında 413 milyon 809 bin dolar ithalat işlemi yapılmışken 2015 yılında 2 milyar 156 milyon 165 bin dolar ithalat işlemi yapılmıştır. Samsun Gümrük Müdürlüğü nün ithalat işlem payı 2002 yılında %0.80 iken bu rakam 2015 yılında %1.04 olarak gerçekleşmiştir. SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 7
BANKACILIK Samsun da 31.12.2015 tarihi itibariyle 19 bankanın toplam 142 adet şubesi bulunmaktadır. 2015 yılsonu itibariyle Türkiye de toplam 11 Bin 113 adet banka şubesi mevcuttur. Türkiye de Katılım Bankaları Birliğinin 24.8.2016 tarihli raporuna göre toplam Bin 140 adet katılım bankası şubesi bulunmaktadır. Samsun da 4 katılım bankasının toplam 9 adet şubesi bulunmaktadır. Samsun un katılım bankası şube sayısı payı %0.78 kadardır. 2002 yılında 72 adet banka şubesi sayısı ile %1.19 paya sahip olan Samsun 2015 yılsonunda 142 adet banka şubesi sayısı ile %1.28 paya ulaşmıştır. MEVDUAT VE KREDİ 2007-2015 döneminde Samsun da toplam mevduat %189.0 oranında artmış, tasarruf mevduatı %174.3 oranında artmış, tüketici kredileri %407.6 oranında artmış, toplam nakdi krediler %487.4 oranında artmış, nakdi krediler %471.5 oranında artmış, takipteki alacaklar %1454.3 oranında artmış, gayri nakdi krediler de %439.9 oranında artmıştır. Aynı dönemde Samsun da kişi başına toplam mevduat %177.5 oranında artarken kişi başına toplam nakdi krediler %464.0 oranında artmıştır. PROTESTOLU SENETLER Samsun un 2002 yılında %0.72 olan protestolu senet tutarı payı 2015 yılında %1.77 oranına yükselmiş, 2002 yılında %1.19 olan protestolu senet sayısı payı ise 2015 yılında %2.03 e yükselmiştir. Samsun, Protestolu senet sayısına göre 2002 yılında 16 ncı sırada iken 2015 yılında 10 uncu sıraya, protestolu senet tutarına göre ise 2002 yılında 17 nci sırada iken 2015 yılında 12 nci sıraya yükselmiştir. KARŞILIKSIZ ÇEKLER 2015 yılı Ocak-Aralık döneminde Samsun un karşılıksız işlemi yapılan çek sayısı 11 Bin 999 adet olup payı %1.55 olarak gerçekleşmiştir. 2015 yılı Ocak-Aralık döneminde Samsun un karşılıksız işlemi yapılan çek tutarı 267 Milyon 546 Bin TL olup payı %0.98 olarak gerçekleşmiştir. VERGİ Samsun ve Türkiye nin 2006-2015 dönemindeki vergi tahakkuk ve tahsilatları incelendiğinde Samsun un tahsilat nispetinin Türkiye ortalamasının altında kaldığı görülecektir. 2006 yılında tahsilat nispeti Türkiye ortalaması %92.18 iken Samsun da bu oran %85.23 olarak gerçekleşmiş, 2015 yılında tahsilat nispeti Türkiye ortalaması %84.69 iken Samsun da bu oran %81.77 olarak gerçekleşmiştir. Samsun; tahsilat nispeti sıralamasına göre 2006 yılında 37 nci iken 2015 yılında 17 nci, tahsilat artışı sıralamasında 2006 yılında 30 uncu iken 2015 yılında 29 uncu, toplam tahsilat içindeki pay sıralamasında 2006 yılında 18 inci iken 2015 yılında 15 inci, tahakkuk artışı sıralamasında 2006 yılında 32 nci iken 2015 yılında 36 ncı, toplam tahakkuk içindeki pay sıralamasında 2006 yılında 19 uncu iken 2015 yılında 16 ncı sırada yer almıştır. SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 8
İŞSİZLİK, İŞGÜCÜ Samsun da işsizlik oranı 2008 yılında %7.8 iken 2013 yılında %6.6 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye de işsizlik oranı 2008 yılında %11.0 iken 2013 yılında %9.7 olarak gerçekleşmiştir. Samsun da işgücüne katılım oranı 2008 yılında %56.6 iken 2013 yılında %50.5 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye de işgücüne katılım oranı 2008 yılında %46.9 iken 2013 yılında %50.8 olarak gerçekleşmiştir. Samsun da istihdam oranı 2008 yılında %52.2 iken 2013 yılında %47.2 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye de istihdam oranı 2008 yılında %41.7 iken 2012 yılında %45.9 olarak gerçekleşmiştir. ÖNCELİKLİ YAŞAM KALİTESİ Samsun un Aralık 2015 itibariyle öncelikli yaşam göstergeleri incelendiğinde; Toplam Sosyal Güvenlik kapsamı kişi sayısı bakımından %1.61 pay ile 16 ncı sırada, Toplam Sosyal Güvenlik kapsamı dışında kalan nüfus bakımından %2.42 pay ile 7 nci sırada, Sosyal Güvenlik Kapsamında Aktif Çalışan Kişi Sayısına göre %1.35 pay ile toplam nüfus payının çok altında ve 17 nci sırada Sosyal Güvenlik Kapsamsında aylık Alan Kişi Sayısına göre %2.02 pay ile toplam nüfus payının çok üzerinde ve 10 uncu sırada olduğu görülecektir. TARIM Samsun 2002 yılında 341 Bin 453 hektar toplam işlenen tarım alanına sahipken 2014 yılında bu rakam 280 Bin 709 hektara gerilemiştir. 2002-2014 döneminde toplam işlenen tarım alanı Türkiye de %13.4 oranında azalırken Samsun da %17.8 oranında azalmıştır. 2014 yılında toplam işlenen tarım alanı 2013 yılına göre Samsun da %1.8 oranında artarken, Türkiye de %0.6 oranında artmıştır. 2002 yılında 1,791 hektar yem bitkileri alanına sahip olan Samsun da 2014 yılında bu alan 58,228 hektara çıkmıştır. Toplam işlenen tarım alanı bakımından Samsun 2002 yılında %1.43 paya sahipken bu rakam 2014 yılında %1.36 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un 2002 yılında %2.83 olan bitkisel üretim değeri payı 2015 yılında %2.99, 2002 yılında %1.88 olan canlı hayvanlar değeri payı 2015 yılında %1.58, 2002 yılında %2.09 olan hayvansal ürünler değeri payı 2015 yılında %0.63 olarak gerçekleşmiştir. Samsun un 2015 yılında 2 Bin 799.TL Kişi başına bitkisel üretim değeri ile Türkiye ortalamasından (1,520.TL) yüksek, 904.TL kişi başına canlı hayvanlar değeri ile Türkiye ortalamasından (928.TL) düşük, 274.TL kişi başına hayvansal ürünler değeri ile Türkiye ortalamasından (707.TL) düşük olduğu görülmektedir. SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 9
ULAŞTIRMA Samsun kara, deniz, hava ve demir yolları şeklinde her türlü ulaşım imkânını sunan ve Karadeniz Bölgesini iç ve batı Anadolu ya bağlayan önemli bir ulaşım merkezidir. Samsun uluslararası hava alanının tamamlanması ile ulaşım konusunda çok önemli bir merkez haline gelmiştir. İlimiz karayolu ile Samsun-Ankara, Samsun-Amasya- Tokat, Samsun-İstanbul, Samsun-Trabzon-Rize istikametleri ile yurdun her yönüne dağılım imkânına sahiptir. TRAFİK KAZALARI Samsun 2015 yılında trafik kazası sayısı bakımından 3,654 kaza ve %2.00 pay ile 16 ncı sırada, hayatını kaybeden insan sayısı bakımından 171 kişi ve %2.27 pay ile 11 inci sırada, yaralı sayısı bakımından da 6 Bin 183 yaralı ve %2.03 pay ile 16 ncı sırada yer almaktadır. 2015 yılında Türkiye de yaklaşık her 24 kazada bir kişi hayatını kaybederken Samsun da her 21 kazada bir kişi hayatını kaybetmiştir. 2015 yılında Türkiye de kaza başına ortalama 1.66 kişi yaralanırken Samsun da kaza başına yaralı sayısı 1.69 olmuştur. MOTORLU KARA TAŞITLARI Samsun, 2015 yılsonu itibariyle toplam araç sayısı bakımından 302 Bin 391 adet araç ile %1.51 paya sahip ve 18 inci sırada, otomobil sayısı bakımından %1.32 pay ve toplam 139 Bin 773 adet otomobil ile 19 uncu sırada bulunmaktadır. Samsun, 2015 yılsonu itibariyle bin kişi başına özel otomobil sayısı bakımından 109 araç ile Türkiye ortalaması olan 134 aracın çok altında ve 46 ncı sırada bulunmaktadır. Samsun, 2015 yılsonu itibariyle 12 Bin 576 adet minibüs ile %2.80 paya sahip olup 5 inci sırada, 48 Bin 287 adet traktör ile %2.85 paya sahip ve 8 inci sırada, 57 Bin 153 adet kamyonet ile %1.76 paya sahip ve 14 üncü sıradadır. 2015 yıl sonu itibariyle Türkiye de araçların %53.0 ü otomobillerden oluşurken Samsun da bu oran %46.2, Türkiye de araçların %8.5 i traktör iken Samsun da bu oran %16.0 dır. SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 10
HAVAYOLU Samsun hava meydanına iniş-kalkış yapan toplam uçak sayısı 2004 yılında 3 Bin 389 adet iken bu rakam 2014 yılında 14 Bin 489 adede yükselmiştir. Samsun hava meydanına iniş-kalkış yapan toplam uçak sayısı payı 2004 yılında %0.77 iken 2014 yılında bu rakam %1.08 olarak gerçekleşmiştir. Samsun hava meydanı 2004 yılı toplam yolcu sayısı 294 Bin 716 kişi iken, 2014 yılı toplam yolcu sayısı 1 Milyon 522 Bin 58 kişiye yükselmiştir. Samsun hava meydanı yolcu sayısı payı 2004 yılında %0.66 iken 2014 yılında %0.92 olarak gerçekleşmiştir. Samsun hava meydanı yük miktarı 2004 yılında toplam 4 Bin 915 ton iken, 2014 yılında 14 Bin 579 tona yükselmiştir. Samsun hava meydanı yük payı 2004 yılında %0.44 iken 2014 yılında %0.50 olarak gerçekleşmiştir. DENİZCİLİK Samsun Liman Başkanlığı limanlara uğrayan gemi sayıları ve tonajları incelendiğinde 2004 yılında Bin 481 adet geminin uğradığı Samsun a 2015 yılında 2 Bin 760 geminin uğradığı görülmektedir. 2004 yılında limana uğrayan gemi sayısı payı %1.99 olan Samsun un 2015 yılında payı %3.75 e yükselmiştir. 2002-2015 döneminde Samsun limanlarının toplam elleçleme miktarı %154.7 oranında artarken aynı dönemde Türkiye deki artış %118.8 oranında olmuştur. Samsun un 2002 yılında toplam elleçleme payı %2.02 iken 2015 yılında bu oran %2.35 olarak gerçekleşmiştir. Samsun Ro-Ro hatlarında taşınan araç sayılarının payına baktığımızda 2003 yılında 14,582 araç ile %6.62 paya sahip olan hatların, 2015 yılında 28,973 araç ile payının %6.17 olarak gerçekleştiği görülmektedir. Samsun Ro-Ro hatları en yüksek araç taşıma payı 2005 yılında %9.75 olarak gerçekleşmiştir. Samsun Ro-Ro hatlarında en fazla araç taşıması 2007 yılında 29,598 adet ile gerçekleşmiştir. SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 11
ENERJİ VE MADENLER Samsun ili, Karadeniz sahil şeridinin orta bölümünde Yeşilırmak ve Kızılırmak nehirlerinin Karadeniz'e döküldükleri deltalar arasında yer almaktadır. Samsun ili kabaca Kuzey Anadolu Fayı'nın kuzeyi ve güneyinde farklı istiflenmeler gösteren iki tektonik ünite üzerinde yer alır. Ayrıca her iki ünite üzerinde de ofiyolit napları bulunur. Ülkemizdeki güncel depremleri üreten Kuzey Anadolu Fayı il alanındaki en önemli tektonik hattır. Bir diğer önemli fay da Samsun ve Ayvacık'ın güneyinden geçen KB-GD uzanımlı Erikli ters fayıdır. Samsun ili maden çeşitliliği ve rezervi bakımından sınırlı potansiyele sahiptir. ELEKTRİK ENERJİSİ 2003 yılında toplam elektrik tüketim payı %1.07 olan Samsun un 2014 yılında payı %1.29 olarak gerçekleşmiş, 2003 yılında %0.81 olan sanayi elektrik tüketim payı 2014 yılında %1.14 olarak gerçekleşmiştir. 2014 yılında bir önceki yıla göre toplam elektrik tüketimi Türkiye de %4.71 oranında artarken, Samsun da %4.26 oranında artmış, sanayi elektrik tüketimi Türkiye de %4.85 oranında artarken, Samsun da %4.57 oranında artmıştır. 2003-2014 döneminde Türkiye de toplam elektrik tüketimi %85.54 oranında artarken Samsun da %123.12 oranında artmış, sanayi elektrik tüketimi Türkiye de %77.46 oranında artarken Samsun da %149.51 oranında artmıştır. 2007-2014 döneminde kişi başına toplam elektrik tüketimi Türkiye de %21.43 oranında artarken Samsun da %39.10 oranında artmış, kişi başına sanayi elektrik tüketimi Türkiye de %20.38 oranında artarken Samsun da %38.96 artmıştır. 2007-2014 yılları arasında Samsun un kişi başına toplam elektrik tüketimi Türkiye ortalamasının altında seyretmektedir. Samsun un kişi başına toplam elektrik tüketimi 2007 yılında Bin 509 KWh iken 2014 yılında 2 Bin 99 KWh olarak gerçekleşmiştir. 2007-2014 yılları arasında Samsun un kişi başına sanayi elektrik tüketimi Türkiye ortalamasının altında seyretmektedir. Samsun un kişi başına sanayi elektrik tüketimi 2007 yılında 634 KWh iken 2014 yılında 881 KWh olarak gerçekleşmiştir. Samsun 2014 yılı itibariyle 2 Bin 99 KWh lik kişi başına toplam elektrik tüketimi (Türkiye 2 Bin 669 KWh), 881 KWh lik kişi başına sanayi elektrik tüketimi (Türkiye Bin 258 KWh) ve 581 KWh lik kişi başına mesken elektrik tüketimi (Türkiye 594 KWh) ile Türkiye ortalamasının altında yer almaktadır. 2014 yılında Samsun da tüketilen elektriğin %42.0 si sanayide, %27.7 si meskenlerde, %19.4 ü ticarethanelerde, %1.4 ü tarımsal sulamada kullanılmış, Türkiye de tüketilen elektriğin %47.2 si sanayide, %22.3 ü meskenlerde, %19.2 si ticarethanelerde, %1.9 u tarımsal sulamada kullanılmıştır. 2014 yılında Samsun elektrik tüketimi konusunda toplamda 23 üncü sırada, sanayide 22 nci sırada, ticarethanede 14 üncü sırada, meskende 16 ncı sırada, tarımsal sulamada 28 inci sırada, kişi başına toplam elektrik tüketiminde 43 üncü sırada, kişi başına sanayi elektrik tüketiminde 39 uncu sırada yer almıştır. SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 12
EĞİTİM Samsun ilinde 2015/2016 eğitim öğretim döneminde 546 okulda, Bin 7 derslikte Bin 384 öğretmen ve 19 Bin 727 öğrenci ile okul öncesi eğitim, 517 okulda, 4 Bin 8 derslikte 5 Bin 455 öğretmen ve 75 Bin 64 öğrenci ile ilkokul eğitimi, 301 okulda, 2 Bin 986 derslikte 5 Bin 898 öğretmen ve 79 Bin 481 öğrenci ile ortaokul eğitimi, 94 okulda, Bin 559 derslikte 2 Bin 712 öğretmen ve 54 Bin 158 öğrenci ile Genel ortaöğretim, 87 okulda Bin 564 derslikte 3 Bin 405 öğretmen ve 47 Bin 92 öğrenci ile mesleki ve teknik eğitim görmektedir. 2015/2016 eğitim öğretim döneminde öğretmen başına öğrenci rakamları incelendiğinde okul öncesi eğitimde Türkiye de 17 öğrenci iken Samsun da 14 öğrenci, ilkokulda Türkiye de 18 öğrenci iken Samsun da 14 öğrenci, ortaokulda Türkiye de 15 öğrenci iken Samsun da 13 öğrenci, genel ortaöğretimde Türkiye de 12 öğrenci iken Samsun da 12 öğrenci, mesleki ve teknik ortaöğretimde Türkiye de 13 öğrenci iken Samsun da 12 öğrenci düşmektedir. 2015/2016 eğitim öğretim döneminde Samsun un okul öncesi eğitimde öğrenci sayısı payı %1.6, öğretmen sayısı payı %1.9, derslik sayısı payı %1.7 oranında, ilkokul eğitiminde öğrenci sayısı payı %1.4, öğretmen sayısı payı %1.8, derslik sayısı payı %1.6 oranında, ortaokul eğitiminde öğrenci sayısı payı %1.5, öğretmen sayısı payı %1.8, derslik sayısı payı %1.8 oranında, genel ortaöğretimde öğrenci sayısı payı %1.8, öğretmen sayısı payı %1.8, derslik sayısı payı %1.7 oranında, mesleki ve teknik ortaöğretimde öğrenci sayısı payı %1.7, öğretmen sayısı payı %1.8, derslik sayısı payı %1.7 oranındadır. YÜKSEK ÖĞRETİM Samsun da 2016-2017 döneminde bir üniversite eğitim faaliyetinde bulunmaktadır. Ondokuz Mayıs Üniversitesi 1975 yılında kurulmuş olan bir devlet üniversitesidir. 2010 yılında vakıf üniversitesi olarak kurulan Canik Başarı Üniversitesi 2016 yılında çıkarılan bir Kanun Hükmünde Kararname ile kapatılmıştır. 2002 yılında %1.56 pay ile toplam Bin 187 adet öğretim elemanı bulunan Samsun un 2015 yılı öğretim elemanı sayısı 2 Bin 217 kişi olup payı da %1.55 kadardır. 2002 yılında profesör sayısı bakımından 160 adet profesör ile %1.57 paya sahip olan Samsun 2015 yılında 400 profesör ile %1.78 paya sahiptir. SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 13
SAĞLIK 2014 yılında Samsun da 1,411 uzman hekim, 678 pratisyen hekim, 487 asistan hekim, 323 diş hekimi, 458 eczacı, 3 Bin 68 sağlık memuru, 2 Bin 969 hemşire ve Bin 23 ebe hizmet yapmıştır. Samsun un 2003 yılında %1.59 olan uzman hekim sayısı payı 2014 yılında %1.88 e yükselmiştir. 2003 yılında 3 Bin 747 adet toplam hastane yatak sayısı ile %2.51 paysa sahip olan Samsun 2014 yılında 4 Bin 338 adet toplam hastane yatak sayısı ile %2.10 paya sahip olmuştur. Samsun da 2003 yılında 19 adet olan toplam kurum sayısı 2014 yılında 28 adede ulaşmıştır. Samsun un yüzbin kişi başına hastane yatak sayısı Türkiye ortalamasının üzerindedir. 2007 yılında yüzbin kişi başına düşen toplam hastane yatak sayısı Samsun da 319 adet iken Türkiye de 230 adet, 2014 yılında ise yüzbin kişi başına düşen toplam hastane yatak sayısı Samsun da 342 iken Türkiye de 266 adet olarak gerçekleşmiştir. Samsun un 2003 yılında %2.51 olan toplam hastane yatak sayısı payı 2014 yılında %2.10 a gerilemiştir. KÜLTÜR 2002 yılında tiyatro sayısı payı 2 adet tiyatro salonu ile %1.96 olan Samsun, 2015 yılında 9 adet tiyatro salonu ile %1.25 paya sahiptir. 2002 yılında 465 adet tiyatro koltuk sayısı ile %1.15 paya sahip olan Samsun 2015 yılında 2,827 adet koltuk ile %1.09 paya sahiptir. 2002 yılında 267 adet tiyatro gösteri sayısı ile %2.60 paya sahip olan Samsun 2015 yılında 263 adet gösteri ile %0.93 paya sahiptir. 2002 yılında 53 Bin 400 adet tiyatro seyircisi ile %2.03 paya sahip olan Samsun 2015 yılında 60 Bin 769 adet seyirci ile %1.04 paya sahiptir. 2015 yılında Samsun tiyatro salonu sayısına göre 14 üncü sırada, tiyatro koltuk sayısına göre 22 nci sırada, tiyatro gösteri sayısına göre 15 inci sırada, tiyatro seyirci sayısına göre de 17 nci sıradadır. 2002 yılında sinema sayısı payı 5 adet sinema salonu ile %0.94 olan Samsun, 2015 yılında 24 adet sinema salonu ile %1.02 paya sahiptir. 2002 yılında Bin 625 adet sinema koltuk sayısı ile %1.21 paya sahip olan Samsun 2015 yılında 3 Bin 17 adet koltuk ile %1.01 paya sahiptir. 2002 yılında 558 adet sinema gösteri sayısı ile %2.48 paya sahip olan Samsun 2015 yılında 590 adet gösteri ile %1.20 paya sahiptir. 2002 yılında 254 Bin 541 sinema seyircisi ile %1.65 paya sahip olan Samsun 2015 yılında 767 Bin 680 adet seyirci ile %1.34 paya sahiptir. 2015 yılında Samsun sinema salonu sayısına göre 22 nci sırada, sinema koltuk sayısına göre 23 üncü sırada, sinema gösteri sayısına göre 19 uncu sırada, sinema seyirci sayısına göre de 16 ncı sıradadır. SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 14
2002 yılında 21 adet halk kütüphanesi ile %1.65 paya sahip olan Samsun, 2015 yılında 15 adet halk kütüphanesi ile %1.33 paya sahiptir. 2002 yılında 190 Bin 58 adet kitap sayısı ile %1.53 paya sahip olan Samsun 2015 yılında 260 Bin 871 adet kitap ile %1.44 paya sahiptir. 2002 yılında 419 Bin 776 adet yararlanma sayısı ile %2.08 paya sahip olan Samsun 2015 yılında 511 Bin 144 adet yararlanma sayısı ile %2.06 paya sahiptir. 2015 yılında bin kişi başına yararlanma sayısı Türkiye de 299 iken Samsun da 399 olmuştur. 2015 yılında Samsun halk kütüphanesi sayısına göre 31 inci sırada, kitap sayısına göre 21 inci sırada, yararlanma sayısına göre 11 inci sırada, bin kişi başına yararlanma sayısına göre 43 üncü sırada yer almıştır. TURİZM Samsun 2015 yılı itibariyle, 7 adet Turizm Yatırımı Belgeli konaklama tesisinde 595 adet oda ve Bin 198 adet yatak sayısına, 25 adet Turizm işletmesi belgeli konaklama tesisinde Bin 700 adet oda ve 3 Bin 427 adet yatak sayısına sahiptir. 2015 yılında Samsun un turizm yatırımı belgeli konaklama tesisi yatak sayısı payı %0.38 oranında, turizm işletmesi belgeli konaklama tesisi yatak sayısı payı ise %0.40 oranındadır. SPOR 2002 yılında toplam faal sporcu sayısı 3 Bin 765 olan Samsun da 2015 yılında bu sayı 14 Bin 299 olmuştur. Samsun da 2002-2015 döneminde faal sporcu sayısı %279.8 oranında artarken aynı dönemde Türkiye de faal sporcu sayısı %119.2 oranında artmıştır. 2002 yılında toplam lisanslı sporcu sayısı 5 Bin 175 olan Samsun da 2015 yılında bu sayı 70 Bin 166 olmuştur. Samsun da 2002-2015 döneminde lisanslı sporcu sayısı %1255.9 oranında artarken aynı dönemde Türkiye de lisanslı sporcu sayısı %1042.2 oranında artmıştır. 2002 yılında %1.89 pay ile toplam 114 adet spor kulübüne sahip olan Samsun 2015 yılında toplam 355 adet spor kulübü ile %2.59 paya sahip olmuştur. SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 15
KONUT 2013 yılında toplam 18 Bin 513 adet konutun satıldığı Samsun da 2015 yılında toplam 19 Bin 233 adet konut satılmıştır. Samsun un konut satış adedi payı 2013 yılında %1.60 iken bu rakam 2015 yılında %1.49 olarak gerçekleşmiştir. 2015 yılında 2014 yılında göre toplam konut satışları Samsun da %6.02 oranında artarken Türkiye de %10.64 oranında artmıştır. 2013-2015 döneminde toplam konut satışları Samsun da %3.75 oranında artarken Türkiye de %11.42 oranında artmıştır. YAŞAM ENDEKSLERİ Samsun 2015 yılı yaşam endeksleri incelendiğinde 0.5746 Genel endeks değeri ile 33 üncü sırada, 0.7942 Konut endeks değeri ile 31 inci sırada, 0.5804 Çalışma Hayatı endeks değeri ile 41 inci sırada, 0.4495 Gelir ve servet endeks değeri ile 40 ıncı sırada, 0.6801 Sağlık endeks değeri ile 18 inci sırada, 0.6332 Eğitim endeks değeri ile 22 nci sırada, 0.6193 Çevre endeks değeri ile 38 inci sırada, 0.6271 Güvenlik endeks değeri ile 40 ıncı sırada, 0.4599 Sivil katılım endeks değeri ile 26 ncı sırada, 0.4848 Altyapı hizmetlerine erişim endeks değeri ile 30 uncu sırada, 0.4590 Sosyal yaşam endeks değeri ile 29 uncu sırada, 0.5334 Yaşam memnuniyeti endeks değeri ile 37 nci sırada bulunduğu görülmektedir. SAMSUN KOSGEB Samsun KOSGEB tarafından 2014 yılında 546 adet firmaya toplam 4 milyon 337 bin TL destek verildiği ve firma başına ortalama desteğin 7 Bin 945 TL olduğu, 2015 yılında ise 487 adet firmaya toplam 4 milyon 354 bin TL destek verildiği ve firma başına ortalama destek miktarının 8 Bin 942 TL olarak gerçekleştiği görülmektedir. 2015 yılında bir önceki yıla göre Samsun da destek miktarı %0.4 oranında artmış, desteklenen firma sayısı %10.8 oranında azalmış, firma başına destek miktarı %12.6 oranında artmıştır. İŞKUR İŞKUR Samsun da 2004 yılında Bin 613 kişiyi işe yerleştirmişken 2015 yılında bu rakam 12 Bin 219 olarak gerçekleşmiştir. 2004-2015 döneminde İŞKUR tarafından işe yerleştirme sayısı Türkiye de %33.5 oranında artarken Samsun da bu rakam %50.4 olarak gerçekleşmiştir. 2015 yılında bir önceki yıla göre İŞKUR tarafından işe yerleştirme sayısı Türkiye de %26.8 oranında artarken Samsun da bu rakam %499.9 olarak gerçekleşmiştir. ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı, 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun çerçevesinde Kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek, kaynakların yerinde ve etkin kullanımını sağlamak ve yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle, ulusal kalkınma planı ve programlarda öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olarak bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, sürdürülebilirliğini sağlamak, bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak amacıyla, 10.11.2008 tarih ve 2008/14306 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla kurulmuş bir kamu kurumudur. SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 16
TARIM VE KIRSAL KALKINMAYI DESTEKLEME KURUMU Kırsal kalkınma; tarım sektörünün sürdürülebilir gelişmesi ile kırsal kesimdeki insanımızın refah düzeyinin yükseltilmesine ve ülkemizin kalkınmasına büyük katkılar sağlayan önemli bir yapı taşıdır. TKDK, Avrupa Birliği (AB) kriterlerine uygun tarımsal üretimin yaygınlaşmasında kritik bir rol üstlenerek Türkiye nin birliğe üyelik sürecine katkı sunmaktadır. Kırsal dinamikleri hayata geçiren TKDK, bu alanda olumlu dönüşümün öncü aktörlerinden biri olmayı ve ülkemizin kırsal potansiyelini geliştirmeyi istikrarlı bir şekilde sürdürmektedir. TKDK, Katılım Öncesi Yardım Aracı Kırsal Kalkınma bileşeni IPARD ın Türkiye elçisi olmuştur. AB den 2011 yılında alınan mali yetki ile fonlar küçük ve orta ölçekli işletmelerle buluşturulmuş, dört yıllık süreçte yaklaşık 11 Bin proje desteklenerek ülke ekonomisine 6,1 Milyar TL yatırım kazandırılmış; Türkiye de 2000 li yıllarda başlatılan kırsal kalkınma hamlesi, AB ile entegrasyon süreciyle bir adım daha ileriye taşınmıştır. AVRUPA BİRLİĞİ HİBELERİ Samsun Avrupa Birliği hibe programları çerçevesinde gerçekleştirilen projeler bakımından hem proje sayısı bakımından hem de hibe tutarı bakımından önemli bir paya sahiptir. Samsun, 2002 yılından 5.3.2015 tarihine kadar Avrupa Birliği hibe programı çerçevesinde 138 adet sözleşmeye imza atmıştır. Samsun, 2002 yılından itibaren 18 farklı Avrupa Birliği Hibe Programında toplam 138 adet hibe projesi hazırlayıp %4.07 paya sahip olmuş ve proje sayısı bakımından 6 ncı sırada yer almaktadır. Toplam 412 Milyon 168 Bin ( ) avroluk hibe pastasından 15 milyon 867 bin ( ) avro tutarındaki AB hibe projesi alarak %3.85 paya sahip olan Samsun 6 ncı sırada yer almaktadır. SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 17
SAMSUN KAÇINCI SIRADA? Aşağıdaki grafik seçilen 59 farklı göstergede Samsun un Türkiye de kaçıncı sırada olduğu göstermektedir. Minibüs sayısı bakımından 5 inci sırada yer alan Samsun, toplam nakdi kredilerin tasarruf mevduatına oranı bakımından 46 ncı sırada yer almıştır. SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 18
SIRALAMADA SEÇİLEN GÖSTERGELER VE DEĞERLERİ Minibüs Sayısı, aktif tarım sigortalı sayısı, bitkisel üretim değeri, traktör sayısı,uzman hekim sayısı, hastane yatak sayısı bakımından üst sıralarda yer alan Samsun, Toplam Nakdi Kredilerin Tasarruf Mevduatına Oranı, Kaba intihar hızı, Yıllık nüfus artış hızı, Toplam Nakdi Kredilerin toplam mevduata oranı, Toplam Kamu Yatırımı bakımından alt sıralarda yer almaktadır. Sn Kriter Değer Birim Yıl Sırası 1 Toplam Nakdi Kredilerin Tasarruf Mevduatına Oranı 214.91 Yüzde 2015 46 2 Kaba intihar hızı 4.08 Yüzbinde 2015 45 3 Yıllık nüfus artış hızı ( ) 7.76 Binde 2015 40 4 Toplam Nakdi Kredilerin toplam mevduata oranı 170.09 Yüzde 2015 36 5 Toplam Kamu Yatırımı 301,463 Bin TL 2015 34 6 Toplam yaş bağımlılık oranı 46.5 Yüzde 2015 33 7 Yatırım Teşvik Belgesi Sayısı 45 Adet 2015 32 8 Hayvansal Ürünler Değeri 350,075.00 Bin TL 2015 30 9 İhracat 398 Milyon $ 2015 26 10 İşsizlik Oranı 6.60 Yüzde 2013 26 11 Toplam Elektrik Tüketimi 2,665,874 MWh 2014 23 12 Açılan Şirket Sayısı 490 Adet 2015 23 13 Sanayi İşletmesi Elektrik Tüketimi 1,118,961 MWh 2014 22 14 Kurumlar Vergisi Faal Mükellef Sayısı 5,820 Adet 2015 22 15 Canlı Hayvanlar Değeri 1,157,543 Bin TL 2015 22 16 Endüstriyel Tasarım (Dosya) 37 Adet 2015 21 17 İthalat 670 Milyon $ 2015 21 18 Genç Net Göç Hızı -22.3 Binde 2015 21 19 Marka Başvurusu 606 Adet 2015 20 20 Toplam Mevduat 7,551,383 Bin TL 2015 20 21 Yükseköğretim kurumlarında okuyan öğrenci sayısı 45,912 Kişi 2015 20 22 Kapanan Şirket Sayısı 60 Adet 2015 20 23 Otomobil Sayısı 139,773 Adet 2015 19 24 Patent Başvurusu 25 Adet 2015 19 25 Faydalı Model Başvurusu 23 Adet 2015 18 26 Tasarruf Mevduatı 5,976,518 Bin TL 2015 18 27 Toplam Nakdi Krediler 12,844,001 Bin TL 2015 18 28 Nakdi Krediler 12,294,261 Bin TL 2015 18 29 Aktif Esnaf Sigortalı sayısı 32,568 Adet 2015 18 30 Toplam Konut Satış Adedi 19,233 Adet 2015 18 31 Gayri Nakdi Krediler 2,056,599 Bin TL 2015 17 32 Sosyal Güvenlik Kapsamında Aktif Çalışan kişi sayısı 280,631 Kişi 2015 17 33 Tüketici Kredisi 4,060,486 Bin TL 2015 17 34 İş Kayıtlarına Göre Toplam Girişim Sayısı 53,395 Adet 2015 17 35 Banka Şubesi Sayısı 142 Adet 2015 17 36 Trafik Kazası 3,654 Adet 2015 16 37 Nüfus 1,279,884 Kişi 2015 16 38 Gelir Vergisi Faal Mükellef Sayısı 25,422 Adet 2015 16 39 Brüt Vergi Tahakkuku 3,269,450,043 TL 2015 16 40 Gayri Safi Yurtiçi Hasıla [GSYH] 24.34 Milyar TL 2014 16 41 Tiyatro Gösterisi Sayısı 263 Adet 2015 15 42 Brüt Vergi Tahsilatı 2,673,477,858 TL 2015 15 43 Karşılıksız İşlemi Yapılan Çek Tutarı 267,031 Bin TL 2015 14 44 Faal Esnaf Sayısı 33,797 Adet 2015 13 45 Toplam Öğretim Elemanı 2,417 Adet 2015 13 46 Karşılıksız İşlemi Yapılan Çek Adedi 11,999 Adet 2015 13 47 Takipteki Alacaklar 549,740 Bin TL 2015 12 48 Protestolu Senet Tutarı 173,199,583 TL 2015 12 49 Takipteki Alacakların toplam nakdi krediye oranı 4.28 Yüzde 2015 12 50 Trafik Kazası Can Kaybı 171 Kişi 2015 11 51 Protestolu Senet Sayısı 14,585 Adet 2015 10 52 Hemşire Sayısı 2,969 Adet 2014 10 53 Sosyal Güvenlik Kapsamında Aylık Alan Kişi Sayısı 229,782 Kişi 2015 10 54 Toplam Hastane Yatak Sayısı 4,338 Adet 2013 10 55 Uzman Hekim 1,411 Adet 2014 9 56 Traktör Sayısı 48,287 Adet 2015 8 57 Bitkisel Üretim Değeri 3,582,971 Bin TL 2015 7 58 Aktif Tarım Sigortalısı 23,378 Kişi 2015 7 59 Minibüs Sayısı 12,576 Adet 2015 5 Kaynak: Samsun İktisadi Rapor 2016 SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 19
SAMSUN KİŞİ BAŞINA KAÇINCI SIRADA? Seçilen 22 farklı gösterge içerisinde Samsun, Yüzbin kişi başına hastane yatak sayısı, kişi başına takipteki alacaklar bakımından üst sıralarda yer alırken, Kişi başına kamu yatırımı, kişi başına hayvansal ürünler değeri, kişi başına yatırım teşvik belgesi sabit yatırım tutarı, kişi başına canlı hayvanlar değeri bakımından alt sıralarda yer almıştır. KİŞİ BAŞINA SAMSUN SIRALAMASINDA SEÇİLEN GÖSTERGELER VE DEĞERLERİ Sn Kriter Değer Birim Yıl Sırası 1 Kişi Başına Kamu Yatırımı 236 TL 2015 73 2 Kişi Başı Hayvansal Ürünler Değeri 274 TL 2015 61 3 Kişi Başına Yatırım Teşvik Belgesi Sabit Yatırım Tutarı 360 TL 2015 56 4 Kişi Başı Canlı Hayvanlar Değeri 904 TL 2015 52 5 Bin Kişi Başına özel otomobil sayısı 109 Adet 2015 46 6 Kişi Başına ihracat 311 $ 2015 46 7 Kişi Başına Toplam Mevduat 5,900 TL 2015 45 8 Kişi Başına Toplam Elektrik Tüketimi 2,099 KWh 2014 43 9 Bin Kişi Başına Halk Kütüphanesi Yararlanma Sayısı 399 Adet 2015 43 10 Kişi Başına Sanayi İşletmesi Elektrik Tüketimi 881 KWh 2014 39 11 Kişi Başına Tasarruf Mevduatı 4,670 TL 2015 39 12 Kişi Başına Nakdi Kredi 9,606 TL 2015 38 13 Kişi Başına Toplam Nakdi Krediler 10,035 TL 2015 38 14 Kişi Başına Gayrı Safi Yurtiçi Hasıla 8,790 $ 2014 38 15 Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi - - 2011 33 16 Kişi Başına Tüketici Kredisi 3,173 TL 2015 31 17 Kişi Başına İthalat 524 $ 2015 28 18 Kişi Başına Gayri Nakdi Kredi 1,607 TL 2015 26 19 Kişi Başı Bitkisel Üretim Değeri 2,799 TL 2015 19 20 Nüfus Yoğunluğu 141 kişi/km² 2015 15 21 Kişi Başına Takipteki Alacak 430 TL 2015 14 22 Yüzbin Kişi Başına Hastane Yatak Sayısı 342 Adet 2014 11 Kaynak: Samsun İktisadi Rapor 2016 SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI 20
İçindekiler 1. Kısaca Samsun 2. Nüfus 3. Demografik Göstergeler 4. İç Göç 5. Kısaca Ekonomik Yapı 6. Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) 7. Samsun ili Gelişmişlik Performansı 8. Sosyoekonomik Gelişmişlik 9. Kamu Yatırımları 10. Yatırım Teşvik 11. Kısaca Samsun Sanayi 12. Organize Sanayi Bölgeleri 13. Küçük Sanayi Siteleri 14. Samsun Serbest Bölgesi 15. Marka/Patent/Faydalı Model/Endüstriyel Tasarım 16. Açılan Kapanan Firma Sayıları 17. Ticaret ve Sanayi Odaları 18. Esnaf Odaları 19. İş Kayıtlarına Göre Girişim 20. İhracat 21. İthalat 22. Samsun Gümrük Müdürlüğü 23. Bankacılık 24. Mevduat ve Kredi 25. Protestolu Senetler 26. Karşılıksız Çekler 27. Vergi 28. İşsizlik 29. Öncelikli Yaşam Göstergeleri 30. Tarım 31. Ulaştırma 32. Trafik Kazaları 33. Motorlu Kara Taşıtları 34. Havayolu 35. Denizcilik 36. Enerji ve Madenler 37. Elektrik Enerjisi 38. Eğitim 39. Yüksek Öğretim 40. Sağlık 41. Kültür 42. Turizm 43. Spor 44. Konut 45. Yaşam Endeksleri 46. Samsun Kosgeb 47. İşkur 48. Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı (OKA) 49. Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu 50. Avrupa Birliği Hibeleri 51. Samsun Kaçıncı Sırada Kaynakça: 1. Samsun İktisadi Rapor 2016