KONYA TİCARET ODASI MORİTANYA Dış Ticaret Servisi Kasım 2014
İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM GENEL BİLGİLER 1.1. Ülke Kimliği... 3 1.2. Genel Bilgiler... 4 1.2.1. Coğrafi Konum... 4 1.2.2. Siyasi ve İdari Yapı... 4 1.2.3. Nüfus ve İşgücü Yapısı... 4 1.2.4.Doğal Kaynaklar ve Çevre... 5 1.3. Genel Ekonomik Durum... 5 1.3.1. Ekonomik Yapı... 5 İKİNCİ BÖLÜM SEKTÖRLER 2.1. Sektörler... 6 2.1.1. Tarım ve Hayvancılık... 6 2.1.2. Sanayi... 6 2.1.3. İnşaat... 7 2.1.4.Finansal Hizmetler... 7 ÜÇÜNÇÜ BÖLÜM DIŞ TİCARET 3.1. Dış Ticaret... 8 3.1.1. Genel Durum... 8 3.1.2. İhracatında Başlıca ürünler... 8 3.1.3. İthalatında Başlıca Ürünler... 10 KTO Dış Ticaret Servisi 1
3.1.4. Başlıca Ülkeler İtibari ile İhracatı... 11 3.1.5. Başlıca Ülkeler İtibari İle İthalatı... 11 3.1.6. Dış Ticaret Politikası... 12 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TÜRKİYE İLE TİCARET 4.1. Türkiye İle Ticaret... 12 4.1.1. Genel Durum... 12 4.1.2. Türkiye-Moritanya Dış Ticaret Değerleri... 13 4.1.3. Türkiye nin Moritanya ya İhracatında Başlıca Ürünler... 13 4.1.4. Türkiye nin Moritanya dan İthalatında Başlıca Ürünler... 15 4.1.5. Tarım ve Gıda Ürünleri İhraç Potansiyelimiz... 15 BEŞİNCİ BÖLÜM KONYA İLE TİCARET 5.1. Konya İle Ticareti... 16 5.1.1. Konya-Moritanya 2013 Yılı İhracat Kalemleri... 16 5.1.2. Türkiye - Moritanya Konya Yıllara Göre İthalat/İhracat Rakamları... 17 5.1.3. Odamız Verilerine Göre Moritanya ya İhracat Yapan Başlıca Firmalar... 17 KTO Dış Ticaret Servisi 2
1.1. ÜLKE KİMLİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM MORİTANYA HAKKINDA GENEL BİLGİLER Resmi Adı: Yönetim Biçimi: Cumhurbaşkanı: Başbakan: Başkent: İdari bölümler: Nüfusu: Yüzölçümü: Bağımsızlık günü: Moritanya İslam Cumhuriyeti Başkanlık Tipi Cumhuriyet Muhammed Veled Abdül Aziz Mulay Veled Muhammed el-ağtaf Nauakchott 12 bölge ve 1 başkent; Adrar, Assaba, Brakna, Dakhlet Nouadhibou, Gorgol, Guidimaka, Hodh Ech Chargui, Hodh El Gharbi, Inchiri, Nouakchott, Tagant, Tiris, Zemmour, Trarza 3,359,185 (2013 tahmini) 1.030.700 km2 28 Kasım 1960 (Fransa'dan) Milli bayram: 28 Kasım 1960 Diller: Din: Arapça (resmi dil), Fransızca, Pular, Soninke, Wolof %100 Müslüman Etnik Yapı: Morlar %40, Mor Siyah Melezleri %40, Tukulorlar %12, Fulbeler %5, Soninkeler %3 Zaman Farkı: Para Birimi: GSYİH: Doğal kaynakları: Arazi kullanımı: 2 Saat Ouguiyya (UM) 2250 Dolar Demir, bakır, iridyum ve titan, alçıtaşı, fosfat, elmas, altın Tarıma uygun topraklar:%1,otlaklar:%38,ormanlık arazi:%4, diğer: %58 KTO Dış Ticaret Servisi 3
1.2. GENEL BİLGİLER 1.2.1. Coğrafi Konum: Moritanya İslam Cumhuriyeti 1,030,631 kilometrekarelik yüzölçümüyle dünyanın 29. en büyük ülkesi olup, Mısır ile hemen hemen aynı büyüklüktedir. Kuzeybatı Afrika ülkesi olan Moritanya nın batısında Atlas Okyanusu, güneybatısında Senegal, güneydoğu ve doğusunda Mali, kuzeydoğusunda Cezayir, kuzeyinde ise Batı Sahra yer alır. Başkenti ve en büyük kenti olan Nouakchott, Atlantik kıyısında bulunmaktadır. Cezayirle 663 km, Mali ile 2237 km, Senegal ile 813 km, Batı Sahara ile de 1561 km lik kara sınırı bulunmaktadır. Atlas Okyanusu ile de 754 km lik bir sahil şeridine sahiptir. Ülkenin büyük bölümü geniş düzlüklerden oluşmakta olup, ¾ ü sahara çölü ile kaplıdır ve toprakların yalnızca %1'i tarıma elverişlidir. Aşırı otlatma, ormanların tahrip edilmesi ve toprak erozyonu ile birlikte ülkede hüküm süren kuraklıklar önemli bir sorun olan çölleşmeye yol açmakta, ülkede genel olarak kuru, sıcak ve tozlu bir iklim hüküm sürmektedir. Özellikle Mart ve Nisan aylarında ortaya çıkan toz ve kum fırtınaları ile periyodik kuraklıklar ülkedeki hayatı olumsuz etkilemektedir. 1.2.2 Siyasi ve İdari Yapı: Moritanya demokrasi ile yönetilen, çoğulcu liberal ve anayasal düzende idare edilen bir ülkedir. Ülke 2 Temmuz 1991'de yürürlüğe girmiş olan bir anayasayla yönetilmektedir. Devlet başkanı aynı zamanda hükümetin başkanıdır ve hükümet üyeleri devlet başkanı tarafından belirlenmektedir. Moritanya da devlet başkanı çoğunluk oyuyla 5 yıllık dönem için seçilmektedir. Ülkede iki meclisli bir parlamenter sistem hâkimdir. Senato 56 üyeli, Milli Meclis ise 95 üyelidir. Devletin resmi adı İslâm cumhuriyeti olmakla birlikte İslâm kanunları tam anlamıyla uygulanmamaktadır. Moritanya da bugün liberal ve demokratik bir anayasa uygulanmaktadır. 25 Temmuz 1991 de çoğulcu düzenlemeler ve basın özgürlüğü uygulanmaya başlanmış olup, 1992 yılında anayasa çerçevesinde ilk milletvekilliği ve senato seçimleri yapılmıştır. Ülkede yürürlükte bulunan sistem bugün yabancı yatırımcılara temiz bir iş ve yatırım ortamlarının oluşmasına imkan vermektedir. Moritanya idari açıdan da başkent yönetiminin dışında 12 idari bölgeye ve 50 yerel birime ayrılmış bulunmaktadır. 1.2.3. Nüfus ve İşgücü Yapısı: 2012 yılı tahminlerine göre Moritanya nın nüfusu 3,359 milyon olup, dünya sıralamasında 133. sırada yer almaktadır. Nüfusun %40,4 ü 0-14 yaş arasında, %56,22si 15-64 yaş arasında yer alırken 65 yaş ve üzeri nüfus ise %3,5 lik bir orana sahip bulunmaktadır. KTO Dış Ticaret Servisi 4
Ülkede 14-15 bin civarında HIV/AIDS li insan bulunmaktadır ve söz konusu virüsten yıllık ölüm sayısı 1000 civarındadır. Nüfusun %51,2 si okuma yazma bilmekte, bu oranın artırılmasına yönelik çalışmalar ise yavaş ilerlemektedir. 1.2.4. Doğal Kaynaklar ve Çevre: Moritanya yer altı kaynakları bakımından önemli zenginliklere sahiptir. Ülkede büyük bir kısmının Ruibat bölgesinde olduğu, 250 milyon tonluk demir madeni bulunduğu bildirilmektedir. Moritanya yıllık 10-12 milyon tonluk demir ihracatı yapmaktadır ve bu miktarla dünyanın 12. büyük ihracatçısı konumundadır. Moritanya bakır üretiminde de büyük bir potansiyele sahiptir. Bakır cevherleri özellikle kuzey bölgelerinde çıkarılmakta ve bu bölgede 550 bin tonun üzerinde bakır elde edilmektedir. Ülkede altın üretimi 2007 yılında başlamış olup, altın arama ve işleme faaliyetleri ülkenin kuzeyinde sürdürmektedir. Moritanya da petrol yatakları da keşfedilmeye başlanmıştır. Bugün için 300 bin varil civarında olan petrol üretiminin artırılması için çalışmalar yapılmaktadır. Ülkenin doğal gaz rezervlerinin ise 30 milyar metre küp civarında olduğu tahmin edilmektedir. Moritanya da önem taşıyan diğer madenler fosfat, tuz, alçıtaşı, çinko ve kurşundur. Yapılan son araştırmalar ülkede önemli miktarlarda elmas, altın, krom ve uranyum gibi madenlerin de varlığını ortaya koymuştur. Ülkenin doğu bölgelerinde de bir çok yabancı şirket maden arama ve işletme faaliyetleri için Moritanya hükümeti ile anlaşmalar imzalamış bulunmaktadır. 1.3. GENEL EKONOMİK DURUM 1.3.1 Ekonomik Yapı: 1970 li ve 1980 li yıllarda hüküm süren büyük kuraklıklara rağmen tarım sektörü, nüfusun yarısının geçim kaynağını temin ettiği sektör olarak Moritanya ekonomisindeki önemini halen sürdürmektedir. 2000 yılından önce ülkede hüküm süren kuraklıklar ile hatalı yönetimler neticesinde ülkenin dış borçları artış göstermiştir. Şubat 2000 de Moritanya yüksek borçlu fakir ülkeler insiyatifi grubunca hemen hemen bütün dış borçlarından arındırılmıştır. Aralık 2001 de doğrudan yabancı yatırımların önünü açacak düzenlemelere gidilmiş ve 2006 yılında Moritanya hükümeti ile IMF arasında üç yıllık Fakirliği Azaltma ve Gelişmenin Tesisi Anlaşması (PRGF) imzalanmıştır. Ülkede petrol konusunda başlangıçta çok olumlu beklentiler olmasına rağmen bugün beklentiler doğrultusunda somut sonuçlar tam olarak alınamamıştır. Moritanya hükümeti özel sektör yatırımlarını ülkenin gelişmesi için zorunlu görmekte, bu yüzden özel sektör yatırımlarını teşvik etme gayreti içerisine girmiş bulunmaktadır. KTO Dış Ticaret Servisi 5
Hükümet aynı zamanda fakirliğin azaltılması hususuna büyük önem vermekte, sağlık ve eğitim sisteminin gelişmesi ve ülkedeki özelleştirmeler için de çaba sarf etmektedir. 2.1. SEKTÖRLER 2.1.1. Tarım ve Hayvancılık: İKİNCİ BÖLÜM SEKTÖRLER Moritanya da tarım sektörü istihdamın en yoğun olduğu sektördür. İstihdamın yaklaşık %48 i tarım sektörünce karşılanmakta gayri safi yurt içi hasılanın yaklaşık %20 si de tarım sektöründen elde edilmektedir. Moritanya da tarım yapılabilecek başlıca iki bölge bulunmaktadır. Bunlar Senegal nehri vadisi ile Kuzeyde yer alan ve yağmurlu bölge olarak isimlendirilen bölümdür. Bu iki bölgede yapılan tarım birbirinden farklı özelliklerdedir. Senegal nehri vadisinde ticari ve sanayi amaçlı üretim söz konusu iken diğer bölgede daha çok geçimlik tarım söz konusudur. Hayvancılık Moritanya da geleneksel ve yaylacılık şeklinde yapılmakla birlikte ekonominin temel taşlarından birisidir. Başkent Nouakchott yakınlarında bulunan süt toplama ve paketleme tesisleri ile süt ürünlerinin toplu üretiminde de artışlar göze çarpmaktadır. Hayvancılıkla ilgili olarak; yem bitkileri üretiminin artırılması, yem imalatında kullanılan ürünlerin üretiminin artırılması, bölgelere özgü hayvan çeşitlerinin ıslah edilmesi, deri üretiminin değerlendirilmesi ve kümes hayvancılığı yetiştiriciliğinin geliştirilmesi alanlarında yatırımlara ihtiyaç duyulmaktadır. 2.1.2. Sanayi: Su ürünleri işleme ülkedeki ana imalat sanayi olup, tesisler özellikle Nauadhibou da bulunmaktadır. Ancak, aşırı avlanma önemli bir sorundur ve su ürünleri üretimi ile pazarlamasında devletin yetersiz politika ve uygulamaları da sorunları beraberinde getirmektedir. Devlet su ürünlerine yönelik depolama ve ihraç imkanlarını artıracak yatırımlar ile sektörü geliştirmeye çalışmakta ise de bu yatırımlar yetersiz kalmakta hatta kurulan bazı tesisler yüksek su ve elektrik maliyetleri, uzman işgücü yetersizliği ve düşük hijyenik standartlar nedeniyle faaliyetlerine devam edememektedir. Balıkçılığın merkezi niteliğinde olan Nawadhibu'da balık işleme tesisleri yoğunluk kazanmıştır. Balık işleme tesisleri küçük sanayi kuruluşlarının % 60'ını oluşturmaktadır. Moritanya da inşaat sektörü 1985 li yıllardan itibaren liberalleşme ile birlikte gelişme göstermeye başlamış, sektöre verilen çeşitli teşvikler, göçebe hayattan yerleşik hayata geçiş ve bir çok bürokratik engellerin kaldırılması ile sektör cazip hale gelmeye başlamıştır. KTO Dış Ticaret Servisi 6
Moritanya da birer adet demir çelik ve şeker fabrikası bulunmaktadır. Ülkede kurulu bulunan fakat küçük ve orta ölçekli düzeyde faaliyet gösteren diğer imalat sanayileri ise kimya ve plastik tesisleri, gıda ve içecek tesisleri, metal ürünler üretim tesisleri ile inşaat malzemeleri, kağıt ve ambalaj materyalleri ve unlu mamüllere ait sınırlı sayıdaki tesislerdir. Ülkede bir çok sanayi dalı olmasına karşın pazarın yeterli büyüklükte olmaması, uzman işgücü yetersizliği, altyapıdaki yetersizlikler, yüksek altyapı kullanım maliyetleri ve kredi imkanlarının yetersiz oluşu, yabancılara bu pazarı fazla cazip kılmamaktadır. 2.1.3. İnşaat: Moritanya nın altyapısı oldukça geri düzeyde olup, hükümet altyapı yatırımlarını artırma gayreti içerisindedir. Bugün Moritanya da 12 bin km yol ağı olmasına rağmen bunun ancak 3 bin km lik kısmı asfalt yoldur. Ülkenin tek demiryolu güzergahı özellikle demir minerallerinin nakli için yapılmış bulunan Nouadhibou- Zouerate hattıdır. Ülkede üç uluslararası düzeyde (Nouakchott, Nouadhibou ve Atar havalimanları) ve 10 adet ikinci derece de havalimanı bulunmaktadır. Özellikle başkentteki havalimanının geliştirilmesine ve büyütülmesine çalışılmaktadır. Moritanya nın elektrik enerjisi tüketimi üretimi civarında gerçekleşmektedir. Suudi fonlarından finanse edilen kaynaklarla Nouakchott ile Nouadhibou arasında yaklaşık 500 km lik 100 milyon dolar tutarındaki enerji iletim hattının yapımı devam etmekte bu proje ile Nouadhibou daki özellikle maden sahalarındaki enerji yetersizliğinin önüne geçilmeye çalışılmaktadır. Moritanya da yol inşaatları, konut ve bina inşaatları ile haberleşme sektörü gelişme gösteren sektörlerdendir. IMF, Dünya Bankası, Afrika Kalkınma Bankası ve Körfez fonları Moritanya daki altyapı projeleri için önemli finansmanlar sağlamaktadır. Yeterli bir altyapı için önemli yatırımlara ihtiyaç duyulan Moritanya da özellikle Uluslararası finansmanın etkinliğine, petrol ve madenlerin üretim ve ihracatında meydana gelebilecek artışlara paralel olarak yaratılabilecek ilave gelirlere bağlı olarak altyapı yatırımlarında da artışlar beklenmektedir. 2.1.4. Finansal Hizmetler Moritanya da finansal sektör oldukça geri düzeyde olup, özellikle kentlerdeki faaliyetleriyle ön plana çıkmakta, kırsal kesime yönelik finansal işlemler ise son derece sınırlı düzeyde yapılmaktadır. Ülkede 10 adet ticari banka faaliyet göstermekte ve bankacılık sektörü finansal sektördeki işlemlerin %80 ini oluşturmaktadır. Yabancı orijinli bankalar sektörde yeni yeni faaliyet göstermeye başlamıştır. KTO Dış Ticaret Servisi 7
Moritanya da, devlet, başta merkez bankası olmak üzere finansal sektörün reformu için yeni düzenlemeler yapmaya başlamıştır. Son zamanlarda bankacılık sektöründe alınmış olan ve alınacak tedbirlerin özellikle sektörde rekabeti geliştirecek, yabancı bankaların girişini kolaylaştıracak ve tam operasyonel sistemi mümkün kılacak tedbirler olmasına çaba gösterilmektedir. 3.1. DIŞ TİCARET 3.1.1.Genel Durum: ÜÇÜNCÜ BÖLÜM DIŞ TİCARET Dünyanın en fakir ülkelerinden birisi olan Moritanya nın dış ticaret verileri de oldukça düşük düzeylerde seyretmektedir. Ülkede bugüne kadar ihracatın artırılması yönünde gösterilen çabalar belirli miktarlarda artışları beraberinde getirmiş olsa da ihracat kapasitesinin oldukça düşük olması ve birkaç temel ürün dışında özellikle ihracata yönelik sanayinin gelişme göstermemiş olması nedeniyle de ihracat artış hızı sınırlı kalmaktadır. Economist Inteligence Unit (EIU) in verilerine göre; denge 2,9 milyon dolar ihracat lehine olup dış ticaret hacmi ise 4,079 milyar dolardır. Dış Ticaret Göstergeleri (Milyon Dolar) a: Gerçekleşme b:eiu tahmini c:eiu öngörüsü, Kaynak:Economist Intelligence Unit(EIU) 2010 a 2011 b 2012 b 2013 c İhracat (Milyon Dolar-fob) 2041,1 2844,1 2854,9 2851,6 İthalat (Milyon Dolar-fob) 2038,2 3007,0 3267,3 3453,7 Denge 2,9 162,9 412,4 602,1 Hacim 4079,3 5851,1 6122,2 6305,3 3.1.2.İhracatında Başlıca Ürünler: Uluslararası Ticaret Merkezi nin Moritanya nın ihracatına ilişkin verileri Moritanya dan kaynaklanan nedenlerle eksik ve yetersizdir. Yıllar itibariyle bir çok ihracat kalemi ihracat verilerinde görülmemektedir. Moritanya nın yıllık 1 milyar dolar civarında demir minerali ve işlenmiş demir ihracatının olduğu bilinmektedir. Ülkenin 2012 yılında ihracatı 2,6 milyar dolardır ve ITC nin geçici verilerine göre yine 2012 yılında Moritanya ihracatı dörtlü bazda 260 farklı üründe gerçekleşmiştir. KTO Dış Ticaret Servisi 8
Bu ihracatın da yaklaşık %53 ünü demir cevheri ihracatı, %20 sini su ürünleri ihracatı, %17 sini de bakır cevheri ihracatı oluşturmuştur. Bu üç ürün grubu ise toplam ihracatın %90 ını oluşturmuştur. İhraç Ettiği Başlıca Ürünler (1 000 Dolar) Kaynak.ITC Trade Map HS NO ÜRÜN ADI 2010 2011 2012 Genel Toplam 725.370 2.457.999 2.636.537 '2601 Demir Cevherleri ve Konsantreleri 0 0 1.402.426 '2603 Bakır Cevherleri ve Konsantreleri 122.817 179.246 458.212 '0307 Yumuşakçalar 109.380 253.093 331.298 '2709 Ham Petrol (Petrol Yağları ve Bitumenli 0 107.486 173.041 Minerallerden Elde Edilen Yağlar) '0303 Balıklar (Dondurulmuş) 122.135 97.869 113.895 '0302 Balık (Taze/Soğutulmuş) 11.915 16.421 57.101 '2301 Et, Sakatat, Deniz Hayvanı vs. 19.709 34.028 36.154 '7204 Demir/Çelik Döküntü ve Hurdaları, Bunların Külçeleri 2.758 7.452 7.379 '1504 Balıkların/Deniz Memelilerinin Yağları 873 1.918 6.743 '0306 Kabuklu Hayvanlar 7.988 21.822 6.339 '7404 Bakır, Hurda ve Döküntüler 0 0 5.126 '4819 Kağıt/Karton vb. Esaslı Kutu, Kılıf, Torba vb Eşya 0 0 3.669 '4102 Koyun ve Kuzuların Ham Derileri 52 45 3.128 '0305 Balıklar(Kurutulmuş/Tuzlanmış/Salamura Edilmiş/Tütsülenmiş) 615 1.137 2.834 '7602 Alüminyum Döküntü ve Hurdaları 0 0 2.831 '0308 Omurgasız Su Ürünleri ve Bunlardan Elde Edilen Un, Küspe ve Pelletler 0 0 2.660 '1605 Hazırlanmış/Konserve Edilmiş Kabuklu 2.799 2.581 2.210 Hayvanlar, Yumuşakçalar '0304 Balık Filetoları ve Diğer Balık Etleri 0 0 2.021 (Taze/Soğutulmuş/Dondurulmuş) '9999 Başka Yerde Belirtilmeyen Ürünler 56.232 1.398.310 1.737 '4105 Koyun ve Kuzuların Dabaklanmış Derileri 0 0 1.642 '3102 Azotlu Mineral/Kimyasal Gübreler 0 0 1.598 KTO Dış Ticaret Servisi 9
3.1.3. İthalatında Başlıca Ürünler: ITC verilerine göre Moritanya nın 2012 yılı ithalatı 3,199 milyar dolardır. İthalatta petrol yaklaşık %20 lik bir paya sahiptir. Petrolden sonra şeker, buğday ve palm yağı ithalatta önemli yer tutan diğer ürünlerdir. İthal Ettiği Başlıca Ürünler (1 000 Dolar) kaynak:itc, Trade Map HS NO ÜRÜN ADI 2011 2012 Genel Toplam 2.452.706 3.198.984 '2710 Petrol Yağları ve Bitumenli Minerallerden Elde Edilen 620.288 588.821 Yağlar '1701 Kamış/Pancar Şekeri ve Kimyaca Saf Sakkoroz (Katı 24.125 120.866 Halde) '1001 Buğday ve Mahlut 98.455 118.203 '1511 Palm Yağı ve Fraksiyonları (Kimyasal Olarak 5.398 106.912 Değiştirilmemiş) '5208 (Ağırlıkça %85 ve Fazla Pamuk ) 655 84.653 '8431 Ağır iş Makine ve Cihazlarının Aksamı, Parçaları 261.930 82.898 '8429 Dozerler, Greyder, Skreyper, Ekskavator, Küreyici, 77.296 78.727 Yükleyici vb. '2711 Petrol Gazları 51.536 60.534 '5516 Devamsız Suni Lifden Dokumalar (Ağırlıkça %85 < 134 55.208 suni) '0902 Çay 11.977 49.467 '1006 Pirinç 32.273 48.467 '4011 Kauçuktan Yeni Dış Lastikler 21.921 44.278 '8502 Elektrojen Grupları, Rotatif Elektirik Konvertisörleri 16.647 43.838 '1901 Malt Hulasası, Un, Nişasta ve MaltEsaslı Mustahzarlar 416 42.733 '8428 Kaldırma, İstifleme, Yükleme, Boşaltma, Makine ve 21.877 42.190 Cihazları '3004 Tedavide/Korunmada Kullanılmak Üzere Hazırlanan 6.847 41.124 İlaçlar (Dozlandırılmış) '2523 Çimento 36.325 39.669 '7214 Demir/Çelik Çubuklar(Sıcak Haddeli, Dövülmüş, 73 38.637 Burulmuş, Çekilmiş) '8704 Eşya Taşımaya Mahsus Motorlu Taşıtlar 34.304 35.969 '9999 Başka Yerde Belirtilmeyen Ürünler 259 35.221 '8474 Toprak, Taş, Metal Cevheri vb Ayıklama, Eleme vb 22.587 33.966 İçin İş Makineleri '3102 Azotlu mineral/kimyasal Gübreler 16.620 32.045 '8703 Otomobil, Steyşın Vagonlar, Yarış Arabaları 71.652 32.031 '8802 Diğer Hava Taşıtları, Uzay Araçları 2.321 30.475 '0402 Süt, Krema(Konsantre Edilmiş, Tatlandırıcı Madde 37.372 28.187 İçerenler) '8602 Diğer Lokomotif, Lokotraktör, Tenderler 0 25.766 '8421 Santrifujle Çalışan Kurutma, Filtre, Arıtma Cihazları 3.775 24.760 KTO Dış Ticaret Servisi 10
3.1.4. Başlıca Ülkeler İtibarı İle İhracatı: Başlıca Ülkeler İtibarı ile İhracat (1 000 Dolar) Kaynak:ITC Trade Map ÜLKELER 2010 2011 TOPLAM 725.370 2.457.999 ÇİN 138.670 908.028 İSVİÇRE 135.014 334.443 İTALYA 13.816 246.270 FRANSA 13.019 208.687 İSPANYA 110.720 168.225 ALMANYA 0 151.339 JAPONYA 117.844 127.279 BELÇİKA 0 110.897 RUSYA FED. 32.497 26.512 GÜNEY AFRİKA CUM. 3.463 25.419 FİLDİŞİ 4.497 18.328 GANA 7.276 16.360 PORTEKİZ 7.404 14.377 İSVEÇ 175 13.060 ROMANYA 0 11.148 UKRAYNA 2.367 8.183 YUNANİSTAN 4.332 6.699 TAYLAND 0 6.013 NİJERYA 5.810 5.369 TÜRKİYE (34. SIRADA) 558 1.076 Moritanya nın ülkeler itibariyle ihracatında en önemli ülke Çin Halk Cumhuriyeti olup, Çin in Moritanya nın ihracatındaki payı %37 dir. Çin i İsviçre, İtalya, Fransa ve İspanya takip etmektedir. Türkiye nin ise Moritanya nın ihracatındaki payı %1 in altında olup, 34. sırada yer almaktadır. 3.1.5. Başlıca Ülkeler İtibarı İle İthalatı: Başlıca Ülkeler İtibarı ile İthalat (1 000 Dolar) Kaynak:ITC, Trade Map ÜLKELER 2010 2011 TOPLAM 1.726.532 2.452.706 BAE 209.080 634.374 BELÇİKA 170.917 343.177 FRANSA 243.519 300.434 İNGİLTERE 19.117 147.167 ÇİN 117.318 124.133 İSPANYA 81.396 103.052 KTO Dış Ticaret Servisi 11
ABD 63.995 74.258 HOLLANDA 183.500 67.017 ALMANYA 46.959 65.690 SENEGAL 42.397 55.815 FAS 39.991 53.859 JAPONYA 45.743 46.863 AVUSTURALYA 8.572 46.346 TÜRKİYE 14. SIRADA 23.401 37.875 İSVİÇRE 15.599 37.413 BREZİLYA 47.869 34.793 MALEZYA 24.888 25.980 GÜNEY AFRİKA 14.908 24.896 TAYLAND 21.997 21.995 RUSYA FED. 30.580 16.478 Birleşik Arap Emirlikleri Moritanya nın ithalat yaptığı en önemli ülkedir. İthalatta BAE yi Belçika Fransa ve İngiltere takip etmektedir. Moritanya nın ithalatında Türkiye %1,5 lik payı ile 14. sırada yer almaktadır. 3.1.6. Dış Ticaret Politikası Moritanya da gümrük vergileri %0 ile %50 arasında değişmekte, tarifelerin ortalama %20 civarında olduğu belirtilmektedir. Ancak, yapılan düzenlemelerle gümrük tarifeleri gittikçe düşürülmektedir. Uygulanan KDV oranı ise %14 dür. Gümrük vergilerinin hesaplanmasında ürünlerin CIF değerleri dikkate alınmakta CIF değeri açık olmayan ürünlerde ise ürünlerin Pazar fiyatları esas alınmaktadır. Moritanya ya ithalatta alkollü içkiler ile domuz ve domuzdan elde edilen ürünler İslami esaslar çerçevesinde yasaktır. Bunun dışında ateşli silahlar, patlayıcı maddeler, askeri mühimmatlar, narkotik ürünler ile bazı kimyasal ürünlerin ithali izin verilen kuruluşlarca yerine getirilmektedir. Ödemelerde akreditif kullanılabilmekte ancak akreditifli ödeme yüksek masrafları gerektirebilmektedir. Dünya Bankası verilerine göre Moritanya da ürünlerin ithalatı 38 güne kadar sürebilmekte, yapılan gümrük ve sevkiyat masrafları ise 1523 doları bulabilmektedir. 4.1. TÜRKİYE İLE TİCARET 4.1.1. Genel Durum: DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TÜRKİYE İLE TİCARET Türkiye Moritanya dış ticareti ülkemiz lehine fazlalık vermektedir. Ülkemizden Moritanya ya olan ihracat 2006 yılından itibaren önemli ölçüde gelişme göstermiştir. KTO Dış Ticaret Servisi 12
2006 yılında 8,9 milyon dolar olan ihracatımız sürekli artış göstererek 2012 yılında 111 milyon dolara yükselmiş, 2013 yılında ise 104 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Moritanya dan ithalatımız ise oldukça düşük düzeylerdedir. 2011 yılında 15,1 milyon dolar ile maksimum düzeyine ulaşmış, 2012 yılında düşme göstererek 4,2 milyon dolara gerilemiş, 2013 yılında ise 3,6 milyon dolara düşmüştür. 2013 yılı dış ticaret hacmi 107,4 milyon dolar olup, dış ticaret dengesi ise 100,2 milyon dolar olmak üzere ülkemiz lehinedir. 4.1.2. Türkiye Moritanya Dış Ticaret Değerleri: Türkiye-Moritanya Dış Ticaret Değerleri ( Dolar) Kaynak:TUİK YILLAR İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE 2000 2.627.309-2.627.309 2.627.309 2001 4.354.982 23.558 4.378.540 4.331.424 2002 11.636.191 770.953 12.407.144 10.865.238 2003 4.293.539 1.895.298 6.188.837 2.398.241 2004 5.528.871 4.135.795 9.664.666 1.393.076 2005 10.065.147 982.834 11.047.981 9.082.313 2006 8.910.489 213.974 9.124.463 8.696.515 2007 10.989.675 7.576.795 18.566.470 3.412.880 2008 15.173.373 7.861.414 23.034.787 7.311.959 2009 22.920.026 661.649 23.581.675 22.258.377 2010 37.443.613 1.440.560 38.884.173 36.003.053 2011 75.443.613 15.062.461 90.506.074 60.381.152 2012 110.989.717 4.188.819 115.178.536 106.800.898 2013 103.808.016 3.633.241 107.441.257 100.174.775 2013 Ocak-Mart 23.806.200 1.536.044 25.342.244 22.270.156 2014 Ocak-Mart 26.633.480 2.533.025 29.166.505 24.100.455 4.1.3. Türkiye nin Moritanya ya İhracatında Başlıca Ürünler: Türkiye'nin Moritanya'ya İhracatında Başlıca Ürünler (Dolar) Kaynak:ITC GTİP ÜRÜN ADI 2011 2012 2013 TOPLAM 75.555 110.805 103.808 '7214 Demir/çelik çubuklar (sıcak haddeli, dövülmüş, 20.495 25.209 23.667 burulmuş, çekilmiş) '2402 Tütün/tütün yerine geçen maddelerden purolar, 10.329 12.750 11.483 sigarillolar ve sigaralar '2523 Çimento 0 4.604 5.877 '1902 Makarnalar 2.508 5.434 4.965 '5702 Dokunmuş halılar, yer kaplamaları (kilim, sumak, 2.909 3.103 4.929 karaman vb) '7213 Demir/çelik filmaşin (sıcak haddelenmiş, rulo halinde) 2.096 842 3.558 KTO Dış Ticaret Servisi 13
'9619 Hijyenik havlular ve tamponlar, bebek bezleri 0 2.125 2.946 '8544 İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik 1.289 2.631 2.894 iletkenleri; fiber optik k '2522 Kireç 1.253 3.331 2.775 '1701 Kamış/pancar şekeri ve kimyaca saf sakkaroz (katı 0 0 2.524 halde) '2102 Mayalar, cansız diğer tek hücreli 1.842 2.621 2.471 mikroorganizmalar '3917 Plastikten tüpler, borular, hortumlar; conta, dirsek, 6.146 413 2.189 rakor vb '1905 Ekmek, pasta, kek, bisküvi vs. İle boş ilaç kapsülü 1.195 1.710 2.026 mühür güllacı vs. '5801 Kadife, pelüş ve halkalı (tırtıl mensucat) 819 1.389 1.807 '2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde 578 1.550 1.803 edilen yağlar '9406 Prefabrik yapılar 3.809 6.999 1.748 '8507 Elektrik akümülatörleri, separatörleri 667 706 1.676 '7321 Demir-çelik soba, ocak, ızgara, ocak, mangal vb. 784 1.021 1.546 Ev eşyası '7215 Demir/çelik çubuklar (diğer) 4.405 1.347 1.448 '1103 Bulgur, irmik, topak halinde hububat ve pelletler 1.538 3.001 1.349 '1806 Çikolata ve kakao içeren diğer gıda müstahzarları 1.170 1.552 1.281 '2106 Tarifenin başka yerinde yer almayan gıda 8 605 994 müstahzarları '7216 Demir/alaşımsız çelikten profil 1.203 1.323 945 '3307 Traş müstahzarları, vücut deodorantları, tuvalet 561 899 903 müstahzarları '1507 Soya yağı ve fraksiyonları (kimyasal olarak 0 0 845 değiştirilmemiş) '7308 Demir/çelikten inşaat ve aksamı 387 1.443 794 '9028 Gaz, sıvı ve elektrik sayaçları 5 363 617 '9403 Diğer mobilyalar vb. Aksam, parçaları 356 2.705 614 '8504 Elektrik transformatörleri, statik konvertisörler, 79 144 493 endüktörler '7208 Demir/çelik sıcak hadde yassı mamulleri-genişlik 230 352 465 600mm. Fazla '0401 Süt ve krema (konsantre edilmemiş, ilave şeker 284 154 449 veya diğer tatlandırıcı maddeleri içermeyenler '8537 Elektrik kontrol, dağıtım tabloları, mücehhez 226 1.271 427 tablolar '8418 Buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı 280 1.018 332 pompaları '3923 Eşya taşıma ambalajı için plastik mamulleri, tıpa, 48 160 283 kapak, kapsül '6205 Erkek/erkek çocuk için gömlek 239 332 271 KTO Dış Ticaret Servisi 14
4.1.4. Türkiye nin Moritanya dan İthalatında Başlıca Ürünler: Türkiye'nin Moritanya'dan İthalatında Başlıca Ürünler (Dolar) Kaynak:ITC GTİP ÜRÜN ADI 2011 2012 2013 TOPLAM 15.062 4.189 3.633 '2301 Et, sakatat, deniz hayvanı vs. (yemeye uygun olmayan) unu, pelleti, kıkırdakları 0 0 1.154 '4102 Koyun ve kuzuların ham derileri 1.854 2.215 989 '4105 Koyun ve kuzuların dabaklanmış derileri 0 1.308 838 '1207 Diğer yağlı tohumlar ve meyveler 0 0 313 '0302 Balık (taze/soğutulmuş) 3 112 298 '0303 Balıklar (dondurulmuş) 6.998 108 21 '2517 Çakıl taşı, kırılmış/ezilmiş taş, çakmak ve yassı iri çakıl 0 0 8 taşı, cüruf, moloz vs '8541 Diotlar, transistörler vb. Yarı iletkenler, piezo elektrik 0 0 5 kristaller '8542 Elektronik entegre devreler 9 1 3 4.1.5. Tarım ve Gıda Ürünleri İhraç Potansiyelimiz Moritanya'ya, tarım ve gıda ürünlerinde, başlıca pirinç, çay, beyaz et, süt ve krema, çikolatalı mamüller, makarna, sigara, maya, bulgur ve bisküvi gibi ürünlerde pazar şansımızın yüksek olduğu görülmektedir. Ürün Çay Beyaz Et Süt ve Krema (konsantre edilmemiş) Süt ve Krema (konsantre edilmiş) Ülkenin Toplam İthalatı-2012 Türkiye'nin İhracatındaki Değişim 2012-2013(%) Türkiye'nin Ülkeye İhracatı 2013 Aylık Veriler* Türkiye'nin Ülkeye İhracatı 2014 Aylık Veriler* 13,7-0,002 0 11,2-0 0 18,9 191,6 0,057 0,455 45,6-0 0 Ülke İthalatında İlk 5 Ülke ve Pazar Payları Çin%98,6 Sri Lanka%1,3 ABD%57,6 Brezilya%34,8 Hollanda%6,8 Uruguay%0,6 Almanya%74 Slovenya%18,4 Mısır%3,3 Fransa%2,4 Türkiye%1,3 Belçika%46,3 Almanya%20 Hollanda%7,7 Singapur%5,7 Y.Zelanda%4,4 KTO Dış Ticaret Servisi 15
4,1-8,6 0,991 1,94 Makarna 26-9,9 1,696 2,64 Sigara 2,5-5,7 0,877 0,878 Mayalar 6,8-55 0,69 0 Bulgur Bisküvi 4,3 18,4 0,722 1,066 Pirinç 54-0,001 0 Türkiye%46,7 İtalya%31,7 Mısır%20,1 Fransa%1,3 Türkiye%57,5 Yunanistan%28 Hırvatistan%8,3 Kolombiya%2,9 Türkiye%42,6 Belçika%31,4 Mısır%16,8 Çin%9,2 Fransa%50,1 Türkiye%49,6 İtalya%0,2 Sırbistan%0,1 İspanya%61,6 Türkiye%21,9 Fransa%10,9 İtalya%1,3 Tayland%56,3 Brezilya%23,9 Pakistan%10,8 Senegal%9,1 5.1. KONYA İLE TİCARETİ BEŞİNCİ BÖLÜM KONYA İLE TİCARET 5.1.1. Konya Moritanya 2013 Yılı İhracat Kalemleri: SEKTÖR DOLAR Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer 354.852 1 reaktörler bunların aksam ve parçaları 2 Hububat, un, nişasta veya süt müstahzarları, pastacılık ürünleri 131.604 3 Kakao ve kakao müstahzarları 98.665 4 Şeker ve şeker mamulleri 19.087 5 Plastikler ve mamulleri 15.860 Mobilyalar, yatak takımları, aydınlatma cihazları, reklam 12.907 6 lambaları, ışıklı tabelalar vb, prefabrik yapılar 7 Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı 8.130 8 Örme giyim eşyası ve aksesuarı 6.419 9 Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları bunların aksam, parça, aksesuarı 4.046 KTO Dış Ticaret Servisi 16
5.1.2. Türkiye Moritanya Konya Yıllara Göre İthalat/ İhracat Rakamları Konya - Moritanya Rakamları Dolar 2011 2012 2013 İhracat 252.654 385.907 654.156 İthalat 3.355 0 0 Türkiye Moritanya Rakamları Dolar 2011 2012 2013 İhracat 75.554.682 110.736.788 103.805.624 İthalat 15.062.461 4.188.819 3.633.141 5.1.3. Odamız Verilerine Göre Moritanya ya İhracat Yapan Başlıca Firmalar: S.No 1 TİCARİ UNVAN EKOL FIRIN MAKİNA SANAYİ VE TİCARET LTD.ŞTİ. TOPLAM DOLAR 8.500 KTO Dış Ticaret Servisi 17