1.AMAÇ: İlk yardımda kazazedenin en az zarar ile kurtulması için yapılması gereken faaliyetlerin sistemli olarak uygulanması. 2. KAPSAM: Tüm personeli kapsar. 3. TANIMLAR: CPR: Cardiopulmoner resusitasyon TYD:Temel yaşam desteği YCU:Yabancı cisim uygulaması 4.İŞLEM: 4.1. İlk yardımda temel ilkeler: 4.1.1. Öncelikle unutulmaması gereken nokta; ilk yardımın canlıya yapılması gerektiğidir. Bu nedenle ilk yardım gerektiren bir durumda yardım edeceğiniz kişinin canlı olup olmadığını belirlemek önemlidir. Bu amaçla solunumunu dinlemek, kalp atımı ya da nabzın varlığı önemlidir. Bilinci kapalı bir kişinin kalbinin atıp atmadığının saptanması ve nefes alıp verdiğini anlamamız için öncelikle sakin olmalı ve doğru tanı koymak için dikkatimizi bu konuya yönlendirmeliyiz. 4.1.2. İlk yardımda birinci amaç kendimizi hasta veya yaralının bir an önce tehlikeli bölgeden uzaklaştırılmasıdır. Taşıma yapılırken sakin davranılmalı, mümkünse sert bir zemin üzerinde ( kapı, sunta vb. ) fazla sarsmadan taşınmalıdır. Hasta ya da yaralının bilincinin açık olup olmadığını anlamak için hasta hafifçe sarsılır ve sorular sorulur. Kanama olup olmadığı kontrol edilir. İlk yardım uygulayan kişinin unutmaması gereken nokta ilkyardımda amacın tedavi etmek değil hastayı sağlık ekipleri gelene kadar hayatta tutmak olduğudur. 4.1.3.İlk Yardımın A,B,C si: A.( AİRWAY ) Hava Yolunu Aç: Ağız açılabildiği kadar açılarak tükürük birikintileri ve yabancı cisimleri temizleyin. Hastayı sırtüstü yatırın. Hava yolunu açmak için alını geriye, çeneyi öne çekin. Çeneyi destekleyin. 6666 nolu telefondan Mavi Kod Ekibini profesyonel yardım çağırın. B. ( BREATHİNG ) SOLUNUM: Hasta soluk alıp veriyorsa uygun pozisyonda yatırın. Hasta solumuyorsa ağızdan ağıza iki yavaş ve tam soluk verin. Verdiğiniz soluk rahatça gidiyorsa hastanın solunumunun dönüp dönmediği kontrol edin. Solunum geriye dönmediyse suni solunuma devam edin. C.( CIRCULATION ) DOLAŞIM: Nabzı kontrol edin. Nabız atıyor ise solunum desteğine devam edin. Kendiliğinden solunum başlarsa uygun pozisyonda yatırın. Nabız atmıyor ise kalp masajı eğitimi aldıysanız kalp masajı yapın. Ard arda yapılan 15 (kurtarıcı tek başına ise 30) masajı takiben 2 kez solunum yaptırılır.(çocuklarda 15/2, bebeklerde 3/1) Profesyonel yardım gelene kadar ilk yardıma devam edin. Not: Kalp masajı canlı insanlarda kesinlikle uygulanamaz. 4.1.4. Ani kalp durmaları erişkinlerde ölüme neden olabilir. Bu kalp durmalarının büyük kısmı kalp hastalarında meydana gelir ve ilk yardımda başarılı olma şansımız azdır. 4.1.5.Ani kalp durmalarında ilk yardımın iki kişi tarafından yapılması başarı şansını arttırır. 4.1.6.Ani kalp durmaları erkeklerde kadınlara oranla iki kat daha sıklıkla görülür. 4.1.7.Ağızdan ağıza yapılan suni solunum ile AIDS virüsünün bulaşma olasılığı yoktur. Bu işlem ile AIDS virüsü bulaşmış hasta tanımlanmış değildir. 4.1.8.Bazı kalp durmalarında kalp atımları bozulmuş olduğu için ilk yardım işe yaramayabilir. Bu gibi durumlarda doktorlar tarafından elektro şok ile kalp atımlarında bir düzelme sağlanana kadar kalp masajı uygulaması devam eder.
4.1.9.İlk yardım işleminde amaç kalbe ve beyne oksijen gitmesi için solunum ve dolaşımın sağlanmasıdır. Bu işlemi sürdürdüğünüz sürece hastanın hayatta kalma şansı devam eder. 4.1.10.Ani kalp durması sonrasında ilk yardım işlemi ilk dakikada başlanır. Eğer ani kalp durmasından 4 dakika sonra ilk yardım işlemi başlatılıyorsa ya da 10 dakika sonra elektroşok ile başlatılıyor ise hayat kurtarma şansı %40 a inmektedir. Bu nedenle ani kalp durması sonrasında paniklemeden derhal ilk yardım ve canlandırma işlemine başlanır. 4.2.Erişkinler İçin İlk Yardım: 4.2.1.İlk yardım gerektiren bir hasta gördüğünüz zaman ilk yapacağınız işlem yardım çağırmak olmalıdır. Sizden beklenen hastayı tedavi etmek değil Mavi kod ekibi gelene kadar hastayı hayatta tutmaktır. 4.2.2.Hastayı omuzlarından tutup sarstıktan ve bilincinin kapalı olduğundan emin olduktan sonra sırt üstü sert bir yere yatırılır. Hastanın sağına geçilerek sağ elinizi alt çeneye dayayıp ağız açılabildiği kadar açılır. Sol elinizi hastanın alnına yerleştirip başı geriye doğru yatırarak soluk borusunun açılmasını sağlanır. Bilinç kapalı iken dil kökü soluk borusuna bası yaparak nefes almayı engeller. Bu işlemden sonra hastanın nefesini kulağımız ile dinleyerek nefes alıp almadığı kontrol edilir. Nefes alıyor ise derlenme pozisyonu verilir. 4.2.3.Hasta nefes almıyor ise hastanın alnını tutan sol elimiz ile burun delikleri kapatılır ve ağızdan ağıza 2 kez etkili nefes verilerek göğüs kafesinin şişip inmesine bakılarak akciğerlerin havalanması sağlanır. 4.2.4.Bundan sonra kalbin çalışıp çalışmadığını kontrol için boyundaki ana atardamardan nabız kontrolü yapılır. Bu işlem için boynun sağ ya da sol yan orta kısmında sağ el orta ve işaret parmaklarının uçları ile hafifçe bastırarak nabız alınmaya çalışılır. Nabız alınmıyor ise bir sonraki aşamaya geçilir. 4.2.5.Kalp masajı için hasta sert bir zemin üzerine sırt üstü yatırılır. Hastanın sağ yanına diz çökülür. Sağ el ayası her iki memenin ortasında göğüs kemiği ( iman tahtası ) üzerine yerleştirilir. Sol el sağ eli üstten kavrar ve hastanın üzerinde tam dik açı oluşturacak biçimde pozisyon alınır. Kalp masajına başlanır. 4.2.6. Uygulanan masaj ile kalp göğüs duvarı ile sırt arasında sıkıştırılarak ritmik kan atması (pompalama yapması) sağlanır.. Ard arda yapılan 15 (kurtarıcı tek başına ise 30) masajı takiben 2 kez solunum yaptırılır. Bu işlemler hastanın hayatta kalabilmesi için yardım gelene kadar 15(30) kalp masajı + 2 kez yapay solunum ile sürdürülür. Hastanın solunumu ve nabzı arada kontrol edilir. Nabız alınmaya başladıktan sonra kalp masajı, solunum başladıktan sonra suni solunum durdurulur. Yardım geldiğinde ekibe bilgi verilir. 4.3.Çocuk Ve Bebekler İçin İlk Yardım 4.3.1..Bebek ve çocuklarda ani kalp durması erişkinlere göre çok daha nadir görülür. Çocuklarda genellikle solunum ve dolaşım giderek bozulur ve kalp durması ile sonuçlanır. Yani birincil olarak kalple ilgili nedenlere bağlı kalp durması çocuklarda çok nadirdir. 4.3.2.8 yaşından küçük çocuklarda solunumsal sorunlar ön planda olduğundan öncelikle bir dakika süreyle YCU ve CPR yapılmalı, daha sonra mavi kod ekibi aranmalıdır. 4.3.3.Eğer hasta 8 yaşından büyük veya erişkinse kalple ilgili bozukluklar ön planda olacağından ve defibrilatör gereksinimi olasılığı yüksek olduğundan önce Mavi kod ekibi aranmalı sonra CPR yapılmalıdır. 4.3.4.Etrafta başka insanlar da varsa, çocuğun yaşına bakmaksızın kurtarıcı çocuğa CPR yaparken diğer bir kişinin Mavi kod ekibini aramasını sağlaması uygun olur. 4.3.5.Kurtarıcı öncelikle kendi güvenliğini sağlamalıdır 4.3.6.Çocuğun uyarılara cevap verip vermediğine bakılır, 4.3.7.Uyaranlara cevap yoksa hava yolunu açmak üzere pozisyon verilir. 4.3.7.1.Travma şüphesi yoksa ve bilinç kapalıysa baş geri çene yukarı manevrası uygulanır. Baş
hafifçe geriye doğru itilirken çene de hafifçe yukarı doğru kaldırılır. 4.3.7.2. Baş-boyun travması veya şüphesi varsa çene itme manevrası uygulanır.bir yandan boyun sabitliği sağlanırken bir yandan da alt çene, köşelerinden iki parmak yardımıyla yukarı ve dışa doğru itilerek hava yolu açılır.baş-boyun travması olan bir çocukta çene itme hareketi ile hava yolu açıklığı sağlanamıyorsa, omurilik zedelenmesi ihtimali göz önünde tutularak baş geri-çene yukarı hareketi yapılabilir. 4.3.8.Çocuğun soluyup solumadığı kontrol edilir. Bunun için bak, dinle, hisset üçlemesi yapılabilir. Eğer çocuk soluyorsa derlenme pozisyonu verilir. 4.3.9.Derlenme pozisyonu hasta yeterli şekilde soluyorsa ve travma şüphesi yoksa uygulanır. Hastanın başı-boynu ve vücudu aynı anda yana doğru çevrilir. Kemik çıkıntılar ve sinirler üzerinde fazla baskı olmamalıdır. Çocuğun genel görünümü ve solunumu dikkatle izlenmeli ve iyi olduğuna emin olunmalıdır. Çocuğun dizleri hafifçe bükülerek üstteki bacak öne doğru çekilebilir.üstte kalan kol bükülerek başın altına yerleştirilir. 4.3.10.Eğer çocuk solumuyorsa peş peşe iki adet soluk verilir (hayat kurtarma soluğu, hayat öpücüğü) Uygulama ağızdan-ağız ve buruna şeklinde yapılır. Çocuk yeterince solumuyorsa, hava yolu açıklığı uygun şekilde sağlandıktan ve ağız içinde gözle görülebilen yabancı cisimler temizlendikten sonra art arda iki kez etkili bir şekilde ağızdan-ağza veya buruna solutulmalıdır. Soluk verirken çocuğun göğsünün yükseldiği açıkça görülmelidir. Her bir soluk1-1.5 sn sürmeli ve iki soluk arasında çocuğun nefesini vermesi için yeterince zaman bırakılmalıdır. 4.3.11. Eğer göğüs kafesi yükselmiyorsa uygun pozisyon verilerek soluk verme işlemi tekrarlanır. 4.3.12.Göğüs kafesi yine de yükselmiyorsa yabancı cisme bağlı hava yolu tıkanıklığı düşünülerek gerekli işlemler yapılır. Yabancı Cisme Bağlı Hava Yolu Tıkanıklığında: 4.3.12.1Yabancı bir cisme bağlı olarak (yiyecek, oyuncak parçaları vb.) hava yolunun tam tıkanması durumunda çocuk hiç nefes alamaz, ses çıkaramaz, öksüremez. 4.3.12.2.Hava yolu kısmen tıkanmış ise çocuklarda ani solunum sıkıntısı, zayıf veya sessiz öksürme, hırıltı ortaya çıkar. Benzer bulgular çocuklarda üst solunum yolu enfeksiyonu durumunda da ortaya çıkabilir. Ancak yabancı cisme bağlı hava yolu tıkanıklığı durumunda bulgular çok ani başlar ve öncesinde herhangi bir hastalık bulgusu yoktur. 4.3.12.3.Yabancı cisme bağlı hava yolu tıkanıklığı kısmi olarak oluşmuşsa çocuğun kendiliğinden olan solunumu ve öksürmesi desteklenmelidir. 4.3.12.4.Ancak tam tıkanma bulguları ortaya çıkarsa müdahale edilmelidir. 4.3.12.5.Bebekte hava yolunda tam tıkanmaya yol açan yabancı cisim çıkarılması: Dönüşümlü olarak sırt vuruşu (skapulalar arasına 5 kez) ve göğüs vuruşu (göğüste kalp masajı yapılan noktaya 5 kez) yapılır. Her saniyede bir vuruş yapılmalıdır.sırt ve göğüs vuruşlarına dönüşümlü olarak yabancı cisim çıkana veya bebeğin bilinci kapanana kadar devam edilir.bilinç kapanmış ise hava yolu dil- çene kaldırma yöntemi ile açılır.ağız içinde veya farinkste yabancı cisim görülürse çıkartılır.yabancı cisim aramak üzere çocuğun ağzına asla körlemesine parmak sokulmaz.
4.3.12.6.Çocukta hava yolunda tam tıkanmaya yol açan yabancı cismin çıkarılması:böyle bir durumda abdominal manevra (Heimlich Manevrası) yapılmalıdır. Çocuğun arkasına geçilir. Çocuğun boyuna göre, diz çökülür veya ayakta durulur. Bir el yumruk haline getirilip baş parmak tarafı ile ksifoidin bir miktar altına yerleştirilir. Diğer el ile yumruk yapılmış olan el tutulur ve 5 kez içeri ve yukarı doğru bastırılır. Vuruşlara 5 erli seriler halinde yabancı cisim çıkana veya çocuğun bilinci kapanana kadar devam edilir. Bilinç kapanmışsa dil-çene kaldırma yöntemi ile çocuğun hava yolu açılmaya çalışılır ve ağız içinde veya 4.3.13. İki kez hayat kurtarıcı soluk verildikten sonra dolaşım kontrol edilir. Kendiliğinden hareketlerinin varlığı, öksürük olması, kendiliğinden solunumun olması veya nabız kontrolü ile anlaşılır. Nabız kontrolü 10 saniyeden uzun olmamalıdır. Farinskte yabancı bir cisim görülürse çıkarılır. Yabancı cisim aramak üzere çocuğun ağzına asla körlemesine parmak sokulmaz 4.3.13.1.Bebeklerde nabza öncelikle brakial arterden bakılmalıdır. Femoral arter de kullanılabilir. 4.3.13.2.Çocuklarda dolaşım kontrolü karotis arterinden yapılmalıdır. Bir elle başa pozisyon verilip hava yolu açıklığı sağlanırken diğer elin işaret parmağı ile hioid kıkırdağın sivri kısmına dokunulur, daha sonra 2.-3. parmak ile hioid kıkırdaktan yana doğru yavaşça ilerlenir ve sternokleidomastoid kas ile trakea arasındaki boşluğa parmaklar bastırılarak nabız hissedilmeye çalışılır. 4.3.13.3.Dolaşımın mevcut olması yeterli olduğu anlamını taşımaz. Nabız sayısının 60/dk dan düşük ve dolaşımın bozuk olduğu durumlarda dolaşım yetersiz olarak kabul edilir. Bu durumda da kalp masajı yapmak gereklidir. 4.3.13.4.Kalp Masajı Etkinliği : Arterlerde nabız hissedilebilmeli,sayı bebeklerde en az 100/dk olmalı Sternumun alt yarısına bastırılmalı fakat kisfoide bası yapılmamalı,masajın derinliği göğüs ön-arka çapının 1/3-1/2 si kadar olmalıdır. 4.3.13.5.Bir yaşından küçük bebeklerde kalp masajı Başparmak yöntemi :Her iki baş parmak yan yana (çok küçük bebeklerde üst üste olabilir), bebeğin meme başlarından geçen hayali bir çizginin bir parmak kadar aşağısına konur. Diğer parmaklar göğüs kafesini saracak şekilde arkada orta hatta yakın olarak yerleştirilir. Her 15 (kurtarıcı tek başına ise 30) masajdan sonra bebek uygun pozisyon verilerek iki kez solutulmalıdır. Yenidoğanda bu oran 1/3 tür. 4.3.13.6.İki Parmak Yöntemi: Kurtarıcı tek ise veya bebek iriyse ve göğüs kafesi yeterince iyi kavranamıyorsa iki parmak yöntemi kullanılır. Kalp masajının yapılacağı noktaya işaret parmağı ve orta parmak veya yüzük parmağı ve orta parmak dik olarak konarak masaj yapılır. 4.3.13.7. 1-8 yaş arasındaki çocuklarda kalp masajı :Her 15 (kurtarıcı tek başına ise 30) kalp masajına bir solunum eşlik etmelidir. Bir elin tümsek kısmı meme hattı ile ksifoid çıkıntı arasına, sternumun alt yarısına dik olarak konur. Ksifoide bası yapılmamalıdır. Kaburgalara da bası yapmamak için parmak uçları yukarı doğru kaldırılır. Göğüsün 1/3-1/2 si çökecek şekilde sternuma bastırılır ve bırakılır. Bırakılma durumunda el yerinden oynatılmamalıdır. Masajın hızı yaklaşık olarak dakikada 100 civarında olmalıdır (yaklaşık 2 masaj/sn)her beş döngüde bir (yaklaşık iki dakika) çocuk yeniden değerlendirilmelidir. 4.3.13.8. 8 yaş üstündeki çocuklarınki 1-8 yaş grubundaki çocuklara uygulanan kalp masajından farklı değildir ancak iki elin tümsek kısımları üst üste konur ve parmaklar birbirine kenetlenir. Kurtarıcı tek başına ise Masaj/solunum oranı 30/2, Kurtarıcı iki kişi ise Masaj/solunum oranı 15/2 olmalıdır. 4.3.14. Suda boğulma durumunda TYD: Prognoz hipoksinin süresine ve ağırlığına bağlıdır. 4.3.14.1.Çocuk sudan çıkarılır çıkarılmaz, en kısa zamanda CPR özellikle de hayat kurtarıcı soluk uygulanır. Hatta ilk soluk mümkünse çocuk sudan çıkarılmadan uygulanır. 4.3.14.2.İlk soluktan sonra dolaşım bulgularına bakılmalı ve şayet yoksa CPR başlatılır.
4.3.14.3.Çocuğun ciğerlerine kaçan su yabancı cisim olarak kabul edilmemeli ve suyu çıkarmak için abdominal manevralar yapılmamalıdır zira bu zaman kaybına yol açacaktır. 4.4.Yaralanma Ve Şiddetli Kanamalarda İlk Yardım 4.4.1.Yırtılmış bir atardamar nedeniyle çok kısa zamanda yüksek miktarda kan kaybedilebilir. Şiddetli kan kaybı kişiyi şoka ve bilinç kaybına götürebilir ve eğer durdurulamazsa ölümcül olabilir. Yetişkin bir insan 1.5 litre kadar kan kaybederse ya da bir çocuk yarım litre kan kaybederse, kan kaybı şiddetli kabul edilir. Yaralı bir atardamarın duvarlarındaki kaslar yarayı kapatmak için pıhtı oluşumuyla birlikte kasılacaktır. Eğer pıhtılaşma herhangi bir nedenle gerçekleşmezse kanamanın kontrolü çok daha zor olacaktır. 4.4.2.Hastane içindeyseniz acil servisi arayın ve ilkyardıma başlayın. Küçük yaralanmalarda kanama kısa sürede kendiliğinden durur. Ancak derin bir yarada kan o kadar hızlı akar ki pıhtı oluşumuna fırsat kalmaz. İlk yardımın amacı kanı mümkün olduğunca kısa sürede durdurmaktır. Kişiyi sırtüstü yatırın ve mümkünse yaralı kısmı yukarı kaldırın. Bu kan akışını azaltacaktır. 4.3.Cam veya metal gibi derinde olmayan ve kolay hareket ettirilebilen cisimleri yaranın içinden çıkarın ama derine saplanmış cisimlere dokunmayın. Temiz bir bezle yaranın tam üstüne, kanama durana dek 5-10 dakika basınç uygulayın. Yaranın ağzı açıksa her iki kenarı da birbirine doğru itin. Eğer yaranın içinde herhangi bir şey varsa basıncı cismin çevresine uygulayın, üzerine değil. Sağlam ve temiz bir bandajla yarayı sıkıca sarın. Eğer hazırda bir bandaj yoksa bir parça temiz bez kullanın. Turnike kullanmayın. 4.5.Burun Kanamalarında İlk Yardım. 4.5.1.Sık rastlanan acil durumlardan biridir. Kafa travması sonucunda burun veya kulaktan kanama, kafatası kırığı olduğunu gösterir ve kontrolü zordur. Bu tip kanamalarda temiz bir bez ile buruna hafifçe bastırılır ve hasta mümkün olduğunca çabuk acile ulaştırılır. 4.5.2.Diğer nedenlerle oluşan kanamalarda, burun deliklerini sıkarak veya üst dudak ile dişetleri arasına yuvarlak gazlı bez yerleştirilerek basınç uygulanır. Hastayı oturtun ve başını öne eğin. Hastanın sakin olmasını sağlayın ki endişelenerek kan basıncının artmasına sebep olmasın. Burnun üzerine buz koyun. Tüm bu uygulamalara rağmen kanama devam ederse hastayı acile götürün. 4.6.Önemli Yanıklarda İlk Yardım 4.6.1.Yanıklar; kuru sıcak, nemli sıcak (buhar, sıcak sıvı), elektrik çarpması ve yakıcı kimyasallar nedeniyle oluşabilir. Önce acil servisi arayın, sonra ilkyardım işlemlerine başlayın. 3. derece (ciddi) yanık derinin bütün katmanlarını tahrip eder. Eğer birinin elbiseleri ateş almışsa, hemen kişinin yanan tarafı üste gelecek şekilde yere yatırılması gerekir. 4.6.2. Alevleri battaniye ya da elde ne varsa kullanarak başından ayaklara doğru baskı altına alın. Yanmış bölümü en kısa zamanda soğuk suyla soğutun. Yanmış bölgenin üstünde nefes alıp vermeyin ve öksürmeyin. Hemen yanmış bölgeye temas eden şeyleri (ayakkabı, yüzük vs. gibi) çıkarın. Çünkü daha sonra eriyecek ve çıkması zor olacaktır. Yanığı pamuk gibi şeylerle örtmeyin ve herhangi bir ilaç ve losyon sürmeyin. Soğuk su dışında yanığa hiçbir şey koymayın. 4.6.3.Eğer deri, yakıcı kimyasal madde sonucu yanmışsa kimyasal madde temizleninceye kadar sürekli akan su dökmek hayati önem taşır. Sıcak yağ veya kaynayan suya batmış giysileri çıkarın. Kuru yanığa yapışmış giysileri çıkartmayın. Mümkünse yanan kısma en az 10 dakika soğuk su uygulayın. 4.6.4.Yanık bölge genişse soğuk suya batırılmış havluyla örtün.. Yanığın çevresini temiz, kuru bir bezle çevreleyin. Şişmeyi azaltmak için yanmış kol ya da ayağı yukarı kaldırın. Su kaybını engellemek için hastaya azar azar su içirin. Baygın olmadığı ve kusmadığı sürece su verebilirsiniz.hasta çocuksa yanık servisine,değilse erişkin hastanesine göndermek üzere acile götürün.
4.7.Elektrik Çarpmasında İlk Yardım 4.7.1.Vücuda girip çıkan bir elektrik akımının şoku kişiyi yere yıkabilir, bilincini kaybettirebilir, solunumun ve kalp atışının durmasına sebep olabilir. Akım, alttaki dokular ve organlar boyunca yayılır, derin ve geniş hasarlara yol açabilir. Ancak vücutta, akım giriş ve çıkış noktaları dışında başka hasar görünmüyor olabilir. 4.7.2.İlk önce elektrik akımını (şalterleri, sigortaları) kapatın, eğer bu mümkün değilse iletken olmayan bir cisimle (tahta veya bir ip parçası gibi) kişiyi akım kaynağından güvenli bir şekilde ayırın. Bu işlemler yapılana dek, kişi elektrik geçiriyor olacaktır, bu yüzden kendisine yardımcı olmaya çalışacak kişiler de elektrik şokuna maruz kalırlar. Bunlar yıldırım çarpan kişiler için geçerli değildir; bu durumdaki hastalara hemen yardım edilmelidir. 4.7.3.Acil servisi arayın. Solunumu ve kalp atışını (nabzı) kontrol edin. Eğer kişinin solunumu durmuşsa, ağızdan ağıza solunuma başlayın. Eğer kişinin kalbi durmuşsa, kalp masajına başlayın. Kişi nefes alıyor ama bilinci yerinde değilse, derlenme pozisyonu verin 4.8.Şoktaki Hastaya İlk Yardım 4.8.1.Şoktaki bir insan solgun görünür, soğuk terler ve nabzı zayıflamıştır. Uykuya eğilimlidir ve dikkati dağınıktır. Her an bayılabilir. Şoka girmiş bir insanın acilen ilkyardım ve ilaç tedavisine ihtiyacı vardır. İlk olarak en yakın acil sağlık kuruluşunu arayın. 4.8.2. Kaza sonrası, özellikle yanıklar ve kan kaybından sonra şok görülebilir. Her kaza sonrasında yapılan ilk yardım, şoku önlemek veya etkisini azaltmak için yapılması gerekenleri kapsamalıdır. Kafa derisinde kan dolaşımı fazla olduğundan, buranın yaralanması çok kan kaybına neden olur. Eğer yüzeysel bir kafa yaralanmasıyla karşılaşırsanız üzerine sabit bir basınçla, temiz bir bez veya mendil ile bastırın. Eğer derin bir kafa yaralanması mevcutsa temiz bir bezi yaranın etrafına gevşek olarak bağlayın. 4.8.3.Kanamayı durdurmak için basınç uygularken kırık kemik parçalarını veya yabancı bir cismi beynin içine itebilirsiniz. Bu nedenle şüphelendiğiniz durumlarda ve çok derin yaralarda, yara çevresine basınç uygularken çok dikkatli olmalısınız. Eğer kulaktan su gibi bir sıvı çıkıyorsa (bu sıvı beyin omurilik sıvısı olabilir) kulağa temiz bir bez koyun ancak sıvının dışa çıkmasını önlemesin. 4.8.4. Kol, bacak, parmak, vs. gibi bir vücut parçasının kopması halinde kopan parça ve yaralı kişi en kısa sürede bir hastanenin acil servisine götürülmelidir. Müdahale ne kadar geç olursa organın yerine dikilme şansı o kadar az olur. Parçanın temiz ve soğuk tutulmuş olması önemlidir. Mümkünse parçayı plastik bir torbanın içine koyun, onu da içi buz dolu plastik bir torbaya koyun. Kesik uzuv doğrudan buza temas etmemelidir. 4.8.5.Yaralıyı hemen acile götürün. Göğüs yaralanmalarında göğüs duvarı parçalanıp göğüs boşluğuna hava kaçabilir ve yaralanan akciğer dokusunu sıkıştırabilir. Bu, akciğere giden hava miktarını azaltır. Yaralının her nefes alışında emilen havanın sesini duyabilirsiniz ve nefes verirken yarada hava kabarcıklarını görebilirsiniz. Yaraya saplı herhangi bir cisim varsa almayın ve herhangi bir şey yemesine ve içmesine izin vermeyin. 4.8.6.Temiz bir bezi avucunuzla yara üstüne bastırın ve hava kaçışını önleyin. 4.8.7.Yara büyükse temiz bir bezle sarın. Steril bir bez hazırda yoksa temiz bir bez yeterlidir. 4.8.8.Bezin üzerine basınç uygulayacak bir sargı sarın ve hava kaçışını önleyin. Hastayı yatırın; başı aşağıda, sırtüstü ve bacaklar bir ayak boyu daha yukarıda olacak şekilde yatırın ki kan vücudun başa yakın bölümlerine doğru aksın. Yaralı baygınsa ilkyardım pozisyonuna getirin. Sıkı giysileri gevşetin, bir battaniye veya paltoya sararak ısı kaybını önleyin.
4.9. Burkulma Ve Gerilmelerde İlk Yardım 4.9.1. Kasta veya tendonlardaki yırtılma, gerilme; bağlardaki veya eklem kapsülündeki yırtılma ise burkulma olarak tanımlanır. Burkulma ve gerilme dokuların aşırı zorlanmasından olur. İki yaralanma için de belirtiler aynıdır.ağrı, şişme ve morarma... Ciddi burkulmalar sanki kırıkmış gibi tedavi edilmelidir. Ağrı ve şişmeyi azaltmak için soğuk su ya da buz torbası kullanılır., 4.9.2. Eklem veya kası, elastik 8 şeklinde bandajla sarın ve 1-2 gün için üstüne bastırmayın. 8 şeklinde bandaj uygulamasını ayak çevresinde 1-2 kez dairesel olarak sarın. Bandajı diagonal olarak ayağın üstünden ve bileğin çevresinden geçecek şekilde bağlayın; bandajı ayağın üstünden aşağı doğru ve ayağın tabanından geçirin. 8 şeklindeki dönüşlere devam edin, ayak (parmaklar hariç), bilek ve bacağın altı kaplanana kadar bandajlayın; bant ya da klipsle bandajı sabitleyin. 4.10.Kırıklar Ve Çıkıklarda İlk Yardım 4.10.1. Röntgen olmaksızın bir kemiğin kırık olup olmadığını belirlemek her zaman mümkün değildir. Eğer emin değilseniz, yaralanmaya sanki kırıkmış gibi yaklaşın. Eğer kişi çok ağrılıysa, yaralı bölgesini hareket ettiremiyorsa, üzerine ağırlık veremiyorsa ya da yarada şekil bozukluğu varsa kırık veya çıkıktan şüphe edin. Çıkık bir kemiği yerine oturtmaya çalışmayın. 4.10.2. Bu sadece bir uzaman tarafından yapılabilir. Kolu veya bacağı bulduğunuz pozisyonda sararak sabitleyin ve yaralıyı hastaneye götürün. Eğer yaralı hareket edemiyorsa ambulans çağırın. Hastanın bir şey yiyip içmesine izin vermeyin, çünkü hastanın kemiklerini genel anestezi altında düzeltmek gerekebilir ve yemek hastanın kusmasına neden olabilir. 4.10.3. Kişiyi sıcak tutun ve şok olasılığı açısından sürekli izleyin. Kanama varsa önce onu tedavi edin. Kişiyi olabildiğince az hareket ettirin. Hareket, kırık kemikleri daha da ayırır ve organları yaralayabilir. Açık bir yara varsa temiz bir bez parçasıyla kapatın. 4.10.4.Tespit Uygulaması: Tespit genellikle gereklidir. Hareketi önleyerek kırığın daha da kötü olmasını engelleyebilirsiniz. Bu, özellikle hastanın nakli veya tıbbi yardımın gecikeceği durumlarda önem taşır. Tespit malzemesinin sert olması gerekir. Mümkünse bir üst ve bir alt eklemin oynamasını engelleyecek derecede uzun olmalıdır. Tespit, tahtalarla, karton parçalarıyla, gazetelerle yapılabilir. Kırık bir üst kol veya bacak için yaralı uzvu tespit etmeden önce kol ile gövde arasına veya bacaklar arasına destek koymak gerekir. Tespiti bağlamak için bez (bandaj, kravat vb.) kullanın. 4.10.5.Kırık ön kol:hastanın ön kolunu 90 derece açıyla vücuduna yapıştırın, avucu göğsüne gelirken başparmağı yukarı doğru olmalı. Ön kola tespit uygulayın. Tespit dirsekten el bileğine kadar uzanmalı. Tespiti, kırığın altından ve üstünden bağlayın. Ön kolu boyundan geçen geniş bir sargı ile parmakların dirsekten biraz daha yukarı seviyede olmasını sağlayacak şekilde asın. 4.10.6.Yaralı bacağın sağlam bacağa tespiti: Nazikçe yaralı bacağın dizini düzeltin. İki bacak arasına bezler koyun. Yaralı bacağı diğer bacağa birkaç yerinden bağlayın, ama kesinlikle tam kırık üzerinden olmasın. Eğer iki geniş tespit bulma olanağınız varsa bunları kullanmak en idealidir. Tespitler bacağın tüm uzunluğu boyunca olmalıdır. 4.10.7.Omurga Yaralanmaları:Eğer hastanın boyun veya omurgasında ciddi ağrı varsa, kol veya bacaklarında his kaybı varsa, mesane veya barsak kontrolünü yitirmişse omurga kırığı veya çıkığı olabilir. Bu tip vakalarda, hastanın hayati tehlike altında değilse veya kusmaya bağlı olarak boğulmuyorsa, hastayı kıpırdatmamak gerekir. Eğer hastayı hareket ettirmek gerekirse vücudunu dümdüz tutmalısınız. Beli veya boynu bükülmemeli, vücudu dönmemeli. Hastayı kapı, masa, ütü masası veya geniş bir kalas gibi sert bir zemin üzerine yerleştirmelisiniz.
4.11.Zehirlenmelerde İlk Yardım 4.11.1.Zehirlerin vücuda girmesinde en sık karşılaşılan yol, yutmadır. ( Gıda veya ilaç zehirlenmesi gibi.) Diğer yollar ise ısırıklar, sokmalar, deri yoluyla yapılan enjeksiyonlar, egzoz dumanı gibi zehirli gazların solunması ve akciğerler ya da deri yoluyla zehirli kimyasalların alınmasıdır. Önce zehir danışma merkezini (0800 314 79 00) veya en yakın acil sağlık kuruluşunu arayın(hastane içindeyseniz acili). Kişinin yaşını, zehirin adını, ne zaman ve ne kadar aldığını, hastanın kusup kusmadığını, bilincinin açık olup olmadığını ve tıbbi bir merkezden ne kadar uzakta olduğunuzu söyleyin ve size verilen talimatlara tamamiyle uyun. 4.11.2.Kişinin bilinci açık ise size şu şekilde talimat verebilir: Eğer zehir yutularak alınmışsa zehirin yoğunluğunu azaltmak için su veya süt içirin ve daha sonra zehirden kurtulması için kusmasını sağlayın. Yine de eğer hastanın ne yuttuğunu bilmiyorsanız ya da kişi asit, alkali veya petrol ürünü yutmuş ise ya da zehir danışma merkezi size özellikle kusturmamanızı söylemişse hastayı kusturmayın. Eğer yutulan bir petrol ürünü ise hastaya süt değil su içirin. 4.11.3.Aktif kömürü ancak zehir danışma merkezinin talimatları doğrultusunda kullanın. En yakın acil sağlık kuruluşunu arayın(kişi büyükse). Hasta kendinde değilse solunumu kontrol edin. Eğer nefes alıp vermiyorsa ağızdan ağıza suni solunuma başlayın. Kişi kendindeyse ve yuttuğu madde asit, alkali veya petrol ürünü değilse kişiyi yüzü aşağı gelecek şekilde oturtun ya da yatırın (kusulan materyal akciğerlere gitmesin) ve parmağınızı boğazına sokarak kusmasını sağlayın. 4.11.4.Eğer kişi kendinde değil fakat nefes alıp veriyorsa, kendinde fakat uykuluysa, sesli uyarılarla uyandırmaya çalışarak uyanıklık durumunu kontrol edin. Zehiri içerdiğini düşündüğünüz şüpheli kutuları belirleyin, kusulan materyalden analiz için örnek alın. 4.11.5. Duman, Kimyasal Madde, Gaz Zehirlenmeleri: Kişiyi dumanlı, gazlı bir ortamdan kurtarırken çok dikkatli olun. Eğer mümkünse kurtarma işlemin tek başınıza yapmayın.derin ve hızlı iki üç nefes alıp verin sonra derin bir nefes alın ve dumanlı ortama girmeden nefesinizi tutun. Sıcak hava ve duman solumamak için yere yakın kalın. Eğer ortam çok sıcak, duman çok yoğunsa nefes alıp vermeniz için özel araç gereciniz olmalı (hava tankı, maske). 4.11.6.Kişiyi dumanlı bölgeden açık havaya çıkarmak dışında herhangi bir girişimde bulunmayın. Kişiyi dumanlı bölgeden uzaklaştırdıktan sonra solunumunu kontrol edin. Eğer nefes alıp vermiyorsa ağızdan ağıza suni solunuma başlayın. Sıkı giysileri gevşetin, boyun düğmesini çözün, kravatını gevşetin. Kişi tamamen iyileşmiş gözükse bile acil tıbbi yardım çağırın. 5.SORUMLULUKLAR: Bu talimattaki işlemlerin yürütülmesinden tüm personel sorumludur. 6. EKLER HAZIRLAYAN DÖKÜMANTASYON SORUMLUSU KONTROL EDEN KALİTE YÖNETİM DİREKTÖRÜ ONAYLAYAN BAŞTABİP