İZMİR TİCARET ODASI İRAN İSLAM CUMHURİYETİ İŞ VE İNCELEME GEZİSİ RAPORU 22-24 Aralık 2012 Hazırlayan Nesli ÖZTÜRK Dış Ekonomik İlişkiler ve Uluslararası Organizasyonlar Müdürlüğü
İRAN İSLAM CUMHURİYETİ İŞ VE İNCELEME GEZİSİ Ülkemiz ve İran İslam Cumhuriyeti arasındaki ticari, ekonomik ve kültürel ilişkilerin geliştirilmesi amacıyla, kardeş Odamız Tahran Ticaret, Sanayi, Madenler Odası nın daveti üzerine Odamız, Yönetim Kurulu üyeleri, Meclis üyelerinden oluşan 9 kişilik işadamları heyeti 20-22 Aralık 2012 tarihleri arasında, Tahran a bir ziyaret gerçekleştirmiştir. Geziye, Yönetim Kurulu Başkanı Ekrem Demirtaş liderliğinde Yönetim Kurulu üyeleri Cüneyt Güleç, Vahdet Sarıkaya, Asuman Nardalı Tokuş, Meclis üyeleri Ahmet Dönmezler, Fikret Kavzak, Ömer Biçer, Ferda Demircioğlu, İshak Erciyes katılmıştır. Demir-çelik, ilaç, inşaat, bilgisayar, gıda sektörlerine üyelerimiz başarılı görüşmeler yapmış, gezide iki ülke ticaretini geliştirebilecek olan fırsatlar incelenmiş ve işbirliği olanakları araştırılmıştır. Bu amaçlarla, T.C. Tahran Büyükelçiliği, Tahran Ticaret, Sanayi, Madenler Odası, İran Expo Delegesi, Ticaret, Sanayi ve Maden Bakanı Yardımcısı, Tahran Kereç Organize Sanayi Bölgesi nde Samsung firmasında görüşmelerde bulunulmuştur. T.C. Tahran Büyükelçiliği Ziyareti: T.C. Tahran Büyükelçisi Sayın Ümit Yardım ve Ticaret Müşaviri Himmet Geriş ile yapılan görüşmede, öncelikle Sayın Demirtaş Kardeş Odamız Tahran Ticaret, Sanayi ve Madenler Odası tarafından ikili görüşmelerde bulunmak üzere davet edildiğimiz ve İzmir in 2020 Expo adaylığı konusunda destek almak için Tahran a ziyaret ettiğimizi bildirmiştir. T.C Büyükelçilikte görüşmede
Sayın Büyükelçi, Expo konusunda, İran tarafından yazılı destek almadıklarını, sözlü olarak destek verdiklerini iletmiştir. Expo tarihine kadar resmi bir cevap alınmayacağı ve son güne kadar teması sürdürmemiz gerektiği gibi görüşlerini paylaşmıştır. Sayın Demirtaş, Expo konusunda İzmir deki çalışmalardan bahsederek ülkeleri bölüşerek çalışmalar yapıldığını, resmi ziyaretlerin gerçekleştiğini dile getirmiştir. Blok oyu az olan ülke Türkiye dir. Bu nedenle Afrika nın oyunu almak gerektiğini söylemiştir. Ancak Expo çalışmalarında kişisel çıkarların sözkonusu olduğunu da belirtmiştir. Sayın Demirtaş, demir-çelik, ilaç, inşaat, bilgisayar, gıda sektörlerinden oluşan heyeti tanıtarak iştigal konuları hakkında bilgi vermiştir. Sayın Demirtaş, İran ile ilişkilerimizi artırmak amacıyla Çeşme de İran sitesi yapmak istediklerini, bununla ilgili çalışmalara ileriki zamanlarda devam edeceklerini de aktarmıştır. Sayın Büyükelçi, bu ziyaretin ilişkiler için bir başlangıç olduğunu söyleyerek, görüşme iyi niyetlerle son bulmuştur. Tahran Ticaret, Sanayi, Madenler Odası Ziyareti: Görüşmede, Tahran Ticaret, Sanayi, Madenler Odası Başkanı Sayın Yahya Al Es Hagh, öncelikle geçen yıl rahatsızlığı nedeniyle Odamız ziyaretine gelemediğini, Odalarımız arasında kardeş oda antlaşması imzalanmasından büyük memnuniyet duyduğunu ifade etmiştir. İki ülke arasında 30 Milyar $ ticaret hacmimiz vardır. Siyaseti ekonomiye getirmeden ticarete devam edilmelidir. Siyasi düşünceler, ticaretimizi gölgede bırakmıştır. Sayın Al Es Hagh, İran ile çalışmak için devlet ile görüşülmesi gerektiğini de söylemiştir.
Sayın Al Es Hagh, bir gün önce Irak heyetini kabul ettiğini, Türkiye-İran-Irak ın birlikte iş yapabileceğini de bildirmiştir. Irak ta kaldırımdan inşaata çok fazla istihdam yaratılacak iş vardır. Öncelikle, üreticilerimizin ortak iş yapabileceğini, karşılıklı ihtiyaçların karşılanabileceğini söylemiştir. İki ülke arasındaki banka sorunundan da bahsetmiştir. Bu sorunun yanıtları da Batı ülkeleridir. Geçen sene 80 Milyar $ ithalatımız ile, gaz ile beraber 200 Milyar $ ın üzerinde ticaret hacmimiz olabileceğini, Türkiye nin bunu kendi lehine çevirebileceğini söylemiştir. Sayın Yahya Al Es Hagh ile Odadaki görüşme Sayın Al Es Hagh, İranlı ve Türk firmaların birbirini iyi tanıması nedeniyle Avrupa ya karşı güçbirliği yapılabileceğini, rekabet etmeden daha karlı olacağını söylemiştir. Önemli olan ortak iş yapıp, birlikte hareket etmek olduğunu da ifade etmiştir. Öncelikle banka işlemlerini kolaylaştırmaya gitmek gerektiği, gümrük tarifelerini kolaylaştırmak, transit ve gümrük tarifelerini indirmek gerektiğini bildirmiştir. Sayın Al Es Hagh, Ankara daki İran Büyükelçisi nin yeni yılda değişeceğini, yeni Büyükelçi ile daha çok çalışacaklarını da bildirmiştir. Sayın Demirtaş, öncelikle davetleri için çok teşekkür ederek, ikinci defa Tahran a geldiğini, çok farklı Tahran gördüğünü söylemiştir. Sayın Al Es Hagh ile aynı fikirleri paylaştığını da ifade ederek, yüzyıllar boyu yan yana barış içinde iki ülkenin yaşadığını söylemiştir. Suriye deki olaylar iki ülke arasındaki ilişkilere gölge düşürmüştür. Hem Başbakanımız hem de Bakanlarımız İran ile ilgili çok açık görüşlere sahiptir.
Türkiye, ekonomisi tüm dünyaya entegre bir ülke olduğu için, Sayın Al Es Hagh ın dediği çözüme zor girebileceğini söylemiştir. Sayın Demirtaş, İran dan altın takasına devam etmenin doğru olduğunu dile getirmiştir. Merkez bankalarının mahsuplanma sisteminin bir çözüm olabileceğini iletmiştir. Merkez bankaları iç içe olarak, mahsup sistemini gizli bir biçimde çalıştırmak gerektiğini de belirtmiştir. Sayın Demirtaş, barter sisteminin ticarette çok uygulanan bir sistem olduğunu ve ortak bir barter sistemi kurulabileceği fikrini iletmiştir. Para transferi olursa sorunun devam edeceğini, malların hareketinin önemli olduğunu söylemiştir. Bir banka şirketinin kurularak, para olmadan, malların hareket etmesinin uygun olacağını bildirmiştir. Şirketin sahibinin devlet değil, özel ve Ticaret ve Sanayi Odalarının olabileceğini söylemiştir. İzmir-İran arasında transit yolu olursa, ticaretimizin de çok artacağını söylemiştir. Ticaret Müşaviri Himmet Geriş yaptığı konuşmada, Türkiye ile çalışan ve Amerika da şubesi olmayan tek bankanın Halk Bankası olduğunu, Amerika Birleşik Devletleri nin tüm baskılarına rağmen çalışmaya devam ettiğini bildirmiştir. Mahsup sisteminin gelişmesine ihtiyaç olduğunu ve bu fikri Merkez Bankası na arz ettiklerini de söylemiştir. Başbakanımız Sayın Tayyip Erdoğan ın 2015 yılında 35 milyar Dolarlık bir hedef koyduğunu belirtmiştir. İran a yapılan haksız ambargolar nedeniyle zorluklar yaşandığını, bu konularda mutlaka Ticaret Müşavirliği ile irtibata geçilmesini arzu ettiklerini söylemiştir. Üretici, ithalatçı, ihracatçı firmaları tanıtabileceğini de söylemiştir. İkili görüşmeler için yapılan toplantıya, gıda, demir-çelik, ilaç, inşaat, bilgisayar, gıda sektörlerinde faaliyet gösteren heyetimiz ile görüşmek üzere 30 kadar İranlı firma gelmiştir. Toplantıda, Türk İran İş Konseyi Başkanı Reza Kamil ve konsey üyeleri ile Tahran Ticaret, Sanayi, Madenler Odası Kadın Federasyonu üyeleri de katılmıştır. Sözkonusu toplantıda Sayın Demirtaş, İzmir-İran arasında ticaret rakamları hakkında bilgi vererek, heyetimizi katılımcılara tanıtmıştır. Tahran Ticaret, Sanayi, Madenler Odası Kadın Federasyonu Başkanı Ms. Seyedeh Fatemeh Moghimi ile İzmir Ticaret Odası İş Kadınları Konseyi Kurucu başkanı Asuman Nardalı Tokuş arasında kardeşlik antlaşması imzalanmıştır.
Her iki taraf, ilgili ülkeler arasındaki ticareti arttırmak ve ilgili kuruluş ve şirketler arasındaki endüstriyel ve ekonomik işbirliğini güçlendirmek amacıyla Türkiye ve İran İslam Cumhuriyeti arasında ekonomik gelişmeleri hakkındaki piyasa bilgilerini birbirlerine sağlayacaklardır. Tahran Ticaret, Sanayi, Madenler Odası nda toplantı
Ticaret, Sanayi ve Maden Bakanlığı İran Uluslar arası Fuarlar Şirketi Müdürü ve 2020 Expo İran Delegesi ni Ziyaret Ticaret, Sanayi ve Maden Bakanlığı İran Uluslar arası Sergiler Bürosu Müdürü ve 2020 Expo İran Delegesi Kazem Akbarpour yapılan görüşmede, Odamız ziyaretinden çok memnun olduğunu, Tahran da fuar zamanı da ziyaret etmek gerektiğini söylemiştir. Fuar alanı hakkında kısa bilgi vermiştir. 50.000 m2 si kapalı, 20.000 m2 si açık olmak üzere 70.000 m2 toplam fuar alanı bulunmaktadır. Her yıl 80 tane fuar düzenlenmektedir. Fuarlar Sanayi ve Maden Bakanlığı altındadır. Yılda en az 20 tane yurtdışı fuarlara katılınmaktadır. Her gruptan insanlara toplantı yapılmaktadır. Expo ve ticari fuarlar organize edilmektedir. Sayın Akbarpour, İzmir in 2020 Expo ya adaylığının arkasında olduğunu söylemiştir. İranlıların Türkiye ye gidince kendi ülkelerine gitmiş gibi olduklarını dile getirerek, Expo 2020 de sonuna kadar İzmir i destekleyeceklerini söylemiştir. Yeni üyelerin katıldığını söyleyerek, beraber çalışmak gerektiğini dile getirmiştir. Sayın Demirtaş, öncelikle kabul ettikleri için teşekkürlerini bildirmiştir. Coğrafi yakınlığın yanında milletler olarak yakınlığın da önemli olduğunu, 15 yıl aradan sonra Tahran da büyük gelişme olduğunu söylemiştir. Büyükelçiliğimizden İran ın desteğini aldığımızdan dolayı duyduğunu memnuniyeti dile getirmiştir. İzmir de yapılacak Expo nun İran ın da exposu olacağını söylemiştir. Şu andaki zor dönemlerde Türkiye olarak, İran ın yanında olmasının bir görev olduğunu dile getirmiştir. On ayda ticaret hacminin 20 Milyar Dolar olduğunu, Barter ı geliştiren bir yöntem uygulanabileceğini söylemiştir. İlişkileri geliştirmede fuarların çok önemli olduğunu söyleyerek, hem Expo hem de fuar etkinlikleri için çok iş düştüğünü söylemiştir. Fuarların dostluğu pekiştirdiğini, orta çalışabileceğimizi de iletmiştir.
Sayın Demirtaş, Tahran Ticaret, Sanayi, Madenler Odası nda yapılan görüşmede bankacılık sistemini geliştirerek, ticareti artırmaya yönelik karar alındığını paylaşmıştır. Birlikte Tahran da Eylül-Ekim 2013 tarihlerinde Türk-İran İhraç Ürünleri Fuarı düzenlenebileceğini söylemiştir. Ticaret, Sanayi ve Maden Bakanı Yardımcısı İle Görüşme: Ticaret, Sanayi ve Maden Bakanı Yardımcısı Sayın H. Safdel ile yapılan görüşmede, Sayın Demirtaş, öncelikle kabul ettikleri için teşekkür ederek, İranlı işadamları ile yakın ilişkiler içinde olduğumuzu, Başbakanımız ve Ekonomi Bakanımızın bu ticaretin geliştirilmesini her fırsatta dile getirdiğini söylemiştir. Bankalarla zorluklar yaşandığını, bu konuda ne varsa yapmaya hazır olduğunu söylemiştir. Sayın H. Safdel i İzmir e davet ederek, Expo 2020 İzmir adaylığını desteklemeyi beklediğini de belirtmiştir. Sayın H. Safdel ile görüşmede Sayın H. Safdel yaptığı konuşmada, komşularla kaderin bir olduğunu, barışı, sağlığı, başarısı için komşu ülkelere dua ettiğini söylemiştir. Gümrük tarifeleri konusunda Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan ile görüştüğünü, çözerek ilerlemek gerektiğini vurgulamıştır. Sınır ticaretinin devamının gerektiğini, ambargonun bahane olarak tutulmamasını istediğini söylemiştir. Tarifeler konusunda antlaşarak, bankalarla barter konusuna geçilebileceğini de söylemiştir. Sayın Demirtaş, transit ticaretin de İzmir e getirilmesini istediklerini belirtmiştir. Kuru üzüm konusunda yapmaya çalıştıklarını ancak fiyatın tutmaması nedeniyle sorun yaşandığını da iletmiştir. Ambargo konusunda, Batı ülkelerinin İran ın gücünden korktuğunu söyleyerek, Sayın H. Safdel i İzmir e davet etmiştir. Sayın H. Safdel, en zor günlerimizde bile iki ülkenin menfaatlerinin korunduğunu söyleyerek, Türkiye nin gelecekte özel bir payı olduğunu söylemiştir.
Tahran da bir ofis açmanın birlikte çalışmak için iyi olacağını da söylemiştir. İzmir in 2020 Expo adaylığını da sonuna kadar destekleyeceğini söylemiştir. Sayın Demirtaş, banka konusunda Ekonomi Bakanı Sayın Zafer Çağlayan ile görüşeceğini söylemiştir. Kereç Organize Sanayi Bölgesi nde Samsung firmasını Ziyaret: Kereç Organize Sanayi Bölgesi nde yer alan Samsung Electronic firması ziyaret edilmiş, incelemelerde bulunulmuştur. Genel Müdür S.M. Fatemi ile yapılan görüşmede, Sayın Demirtaş, Tahran da hiç yabancılık çekmediklerini, Türkçe anlaşma şansı ile iyi ilişkiler kurduklarını söylemiştir. Bu coğrafyada çok güçlü milletler olduğumuzu, geçmişte olduğu gibi gelecekte de dostluğumuzun devam edeceğini söylemiştir. Tahran Ticaret, Sanayi ve Madenler Odası nda da çok verimli bir toplantı yapıldığını, görüşmelerden bütün heyetin çok memnun olduğunu söylemiştir. Görüşmeye gelen firmaların üçte birinin bayanlardan oluşmuştur. Tahran a tekrar ve Tebriz e gelmek istediğini de ifade etmiştir.