HALK SAĞLIĞI LABORATUVARLARI DAİRE BAŞKANLIĞI Dr. Edibe Nurzen BOZKURT Daire Başkanı
SUNUM İÇERİĞİ HSL Daire Başkanlığının görev, yetki ve sorumlulukları Halk Sağlığı Laboratuvarlarının görev ve yetkileri Belediyelerin analiz yetkileri, Yetkilendirilmiş Özel Laboratuvarlar, Numune Kabul Kriterleri, Numune alımının planlaması vb.
HSL DAİRE BAŞKANLIĞININ GÖREVLERİ Planlama Yapılandırma Organizasyon Koordinasyon Eğitim Alt yapının güçlendirilmesi Standardizasyon İzleme-Denetleme faaliyetlerinin yürütülmesi
HSL DAİRE BAŞKANLIĞININ GÖREVLERİ Laboratuvarların planlanması, yapılandırılması ve uygun şartlarda çalışması için gerekli koordinasyon ve çalışmaları yapmak. Laboratuvarlarda ihtiyaç ve talepler doğrultusunda çalışılacak parametrelerin tespit edilmesi ve izin verilmesi faaliyetlerini yürütmek. Birinci basamak sağlık kuruluşlarının istediği tetkikleri uygun standartlarda yapacak alt yapının laboratuvarlarda oluşturulmasını sağlamak. Kurumca yetkilendirilecek özel laboratuvarların izin işlemlerini yürütmek. Laboratuvar alanındaki ulusal ve uluslararası programların sahada uygulanmasını sağlamak. Başkanlığımızın çalışma konularına yönelik mevzuat çalışmalarını yapmak. Halk Sağlığı Laboratuvarları ile yetkilendirilmiş laboratuvarların izleme, denetleme ve değerlendirmesini yapmak, düzeltici ve önleyici faaliyetlerin yapılmasını sağlamak. Laboratuvarlar ile ilgili şikâyet ve talepleri değerlendirmek.
Laboratuvarlarda kalite sistemlerinin kurulması ve kalite alt yapılarının güçlendirilmesi için gerekli desteği vermek, Laboratuvarların kalite sistemlerini ve akreditasyon süreçlerini izlemek, değerlendirmek ve bu konuda koordinasyonu sağlamak, Laboratuvarların klinik ve klinik dışı numunelere yönelik dış kalite kontrol çalışmalarını izlemek ve değerlendirmek, Faaliyet alanları ile ilgili eğitim, sempozyum, panel, çalıştay, seminer gibi etkinlikleri düzenlemek ve düzenlenen ulusal ve uluslararası etkinliklere katkı sağlamak. Avrupa Birliği, Dünya Bankası ve Ülkemiz kaynaklarını kullanarak halk sağlığı laboratuvarlarının çalışma alanlarına yönelik projelerin planlanmasını yapmak, Laboratuvarların çalışma konularına yönelik rehber dokümanlar yayımlamak.
HSL DAİRE BAŞKANLIĞININ 2014 YILINDA YAPTIĞI ÇALIŞMALAR 975 laboratuvar personeline çeşitli konularda eğitim verilmiştir. (Sonraki slaytlarda eğitimin konuları verilmiştir.) Laboratuvarların günümüz teknolojik koşullarına uygun güvenilir, doğru ve zamanında sonuç vermeye odaklı hizmet kalitesinin arttırılmasına yönelik olarak Kurumumuzca, L1 tipi Halk Sağlığı Laboratuvarına 68 adet Enstrümantal analiz cihazı satın alınarak laboratuvarlara kurulumları sağlanmıştır. L1 tipi Halk Sağlığı Laboratuvarlarının büyük ölçekli analitik cihaz sayısı 2012 yılında toplam 94 iken, 2013 yılında 165 e 2014 yılında da 224 e çıkarılmıştır. L2 tipi Halk Sağlığı Laboratuvarlarının geliştirilmesi, kapasitelerinin artırılması ve mikrobiyolojik analizlerin yapılabilmesi için ülke genelinde 59 laboratuvar denetlenerek, içme-kullanma sularında denetim izleme mikrobiyolojik analiz yapma yetkisi verilmiştir. Yüzme Havuzlarının Tabi Olacağı Sağlık Esasları ve Şartları Hakkında Yönetmelik kapsamında 10 özel laboratuvara havuz sularından numune alma ve analiz yapma yetkisi verilmiştir. Laboratuvarların fiziki alt yapı ve koşullarının iyileştirilmesi ve standardize edilmesi için L1 ve L2 Tipi Halk Sağlığı Laboratuvarı Prototip Proje rehberi hazırlanarak 81 İl e gönderilmiştir.
Kalite Yönetim Sisteminin tüm laboratuvarlarda yaygınlaştırılması amacıyla L1 HSL lerin katılımıyla Kalite Eğitim Modülleri oluşturularak L2 HSL lere Kalite Yönetim Sistemine yönelik eğitimler ile akredite olacak L1 Hizmet Tipi HSL lere ISO 17025 Kalite Sistemi Eğitimi verilmiştir. Akredite ve L1 Hizmet Tipi HSL lerin Yeterlilik ve Karşılaştırma Testlerine katılımı sağlandı. HSL lere ait Karşılaştırma Test verileri değerlendirildi. Türkiye genelinde 81 il deki 83 HSL leri kapsayan Çalışan Memnuniyeti Anketi düzenlendi. Anket sonuçları istatistiksel olarak değerlendirilerek ilgili laboratuvarlarla paylaşıldı. 1816 kişinin tamamladığı ankette memnuniyet oranı % 69,7 olarak belirlendi. Kurumumuz Halk Sağlığı Laboratuvarları ile Yüzme Havuz Suyu Analizi yapan özel laboratuvarlara ilişkin «Halk Sağlığı Laboratuvarları ve Yetkilendirilmiş Laboratuvarların Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliği» hazırlanarak yayımlandı. Halk Sağlığı Laboratuvarları için Laboratuvarlar Arası Karşılaştırma (LAK) Testlerinin Hazırlanma, Uygulanma ve Değerlendirilme Projesi hazırlanarak Bakanlığımız Proje Yönetimi Destek Birimine sunuldu. 2015 yılında da eğitimler aynı şekilde devam etmektedir.
EĞİTİM ALAN PERSONEL SAYISI (2013-2014) EĞİTİMLER YILLAR 2013 2014 Kan Parazitleri Uygulamalı Laboratuvar Eğitimi 166 40 Su Mik. Uygulamalı Laboratuvar Eğitimi 48 8 Biyosidal Ürünler Analiz Eğitimi 2 4 Biyogüvenlik Pilot Eğitimi 4 Uluslararsı Madde Gön. Eğitimi 6 Biyorisk Yön. Eğitimi 4 KBRN Eğitimi 2 Kanda Ağır Metal ve Eser Elem. Analiz Eğitimi 8 Oryantasyon Eğitimi 46 Mikrobiyoloji Modül Eğitimi 15 137 Kimya Modül Eğitimi 121 Kalite Modül Eğitimi 17 172 AB Proje Yön.Eğitimi 38 Bildirimi Zor. Paraziter Has. Uyg. Lab. Eğitimi 36 Biyosidal Mik. Eğitimi 6 HSL Sorumluları Eğitimi 100 Lejyoner Has. Sürv. Lab., çevresel örneklerde Legionella varlığının Arş. ve Lab. Arası Stand. Eğitimi 17 19 Anti tüberküloz İlaç Dir. Sürv. Eğitimi 6 Tüb. Lab. Eğitimi 15 Temel Lab. Kalite Yön. Sis. Eğitimi 269 62 Moleküler Mik.Eğitimi 10 Medot Val. Ölçüm Belirsizliği Eğitimi 51 Peloid Mik. ve Uyg. Eğitimi 12 _ Su Kim. Analizleri Uyg. Eğitimi 81 _ HSL'lere Yön. Eğitici Eğitimi 35 _ HSL Eğitici Eğt. Modül Çalışması Eğitimi 38 _ Klinik Dışı Mik, Kalite ve Kimyasal Dnaliz Eğt. Modülleri Haz. Eğitimi 40 _ LBYS Eğitici Eğitimi 60 _ 17025 Deney ve kalibrasyon lab. yeterliliği Eğitimi 33 Validasyon/Verfikasyon ve Ölçüm Belirsizliği Eğitimi 27 SPSS Eğitimi 13 Gıda ve Su kaynaklı Enfeksiyon Etkenleri Eğitimi 7 TOPLAM 800 975
HALK SAĞLIĞI LABORATUVARLARININ GÖREV VE YETKİLERİ
HhhHASA HALK SAĞLIĞI MÜDÜRÜ Halk Sağlığı Müdür Yardımcısı Halk Sağlığı Müdür Yardımcısı h Halk Sağlığı Laboratuvarı Toplum Sağlığı Merkezi Aile Hekimliği İzleme ve Değerlendirme Şube Müdürlüğü Aile Hekimliği Uygulama Şube Müdürlüğü Aile Hekimliği Eğitim ve Geliştirme Şube Müdürlüğü Toplum Sağlığı Kanser Şube Hizmetleri Şube Müdürlüğü Müdürlüğü Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Kronik Durumlar Şube Müdürlüğü Ruh Sağlığı Programları Şube Müdürlüğü Tütün ve Diğer Bağımlıllık Yapıcı Maddeler Şube Müdürlüğü Çocuk, Ergen, Kadın ve Üreme Sağlığı Hizmetleri Şube Müdürlüğü Obezite Diyabetve Bulaşıcı Metabolik Hastalıklar Şube Hastalıklar Şube Müdürlüğü Müdürlüğü Çevre Sağlığı Şube Müdürlüğü Çalışan Sağlığı Şube Müdürlüğü Tüberküloz Şube Müdürlüğü Aşı Programları Destek Hizmetleri Şube Müdürlüğü (Atama, Özlük, Disiplin, İstatistik ve Bilgi İşlem, İdari ve Mali İşler Şube Müdürlükleri)
Halk Sağlığı Laboratuvarı Klinik Lab. Hizmetleri Klinik Dışı Lab. Hizmetleri TSM Çevre Sağlığı ASM Özel Talepler Bulaşıcı Hast. Halk Sağlığı Laboratuvarları Daire Başkanlığı
Laboratuvarların Klinik Dışı Numunelerde Genel Olarak Görevleri İçme-kullanma suyu, içme suyu, kaynak suyu, doğal mineralli su ile kaplıca sularının ilgili yönetmelikler kapsamında ruhsat, denetim ve kontrol izlemesine esas analizlerini yapmak, Havuz suyu, talassoterapi amaçlı deniz suyu, hemodiyaliz çözeltilerinin dilüsyonunda kullanılan sular, yüzme suları, atık sular, kıta içi sular, içme suyu amaçlı ham sular ve benzeri suların ilgili mevzuatı kapsamındaki analizlerini yapmak, Sularda Legionella analizlerini yapmak, Biyosidal ürün analizleri yapmak, Toksikolojik araştırmalara yönelik analizlerini yapmak, Kimyasal tehditler kapsamındaki (KBRN) analizleri yapmak, Peloid analizlerini yapmak, Çevre ve yüzey numunelerinin mikrobiyolojik analizlerini yapmak, Çalışan sağlığı ve güvenliği analizlerini yapmak,
Klinik Numunelerde Laboratuvarların Genel Olarak Görevleri Aile hekimliği hizmetleri ve birinci basamak tanı-tarama testleri kapsamında kan, idrar, vücut sıvıları ile diğer klinik örneklerde tanı ve teşhise yardımcı test, analiz vb. hizmetleri sunmak, Evlilik öncesi yapılması istenilen test ve analizleri yapmak, Tüberküloz ve kan parazitlerine (Sıtma) yönelik analizleri gerçekleştirmek, Cinsel yolla bulaşan hastalıklarla ve fuhuşla mücadele kapsamında gerekli analizleri yapmak, Salgın veya olay araştırması amacıyla aktif vaka bulma çalışmaları dahil, Müdürlük tarafından il de endemik, epidemik ve/veya halk sağlığı problemi olduğu belirlenen durumların araştırılmasına katılmak, salgın durumlarında olaya maruz kalmış birey, hayvan ve çevresel numunelerin toplama işleminde gerektiğinde Müdürlüğe yardımcı olmak, analizlerini yapmak,
Laboratuvarların Diğer Çalışmaları Ulusal ve uluslararası gelişmeleri takip ederek araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bulunmak, Hizmet içi eğitim planları hazırlamak, bu amaca yönelik eğitimleri yapmak ve yapılmasını sağlamak, Yerel ve bölgesel ihtiyaçlar doğrultusunda tespit edilen diğer analizleri yapmak, Eğitim ve danışmanlık hizmetleri sunmak, Klinik ve klinik dışı örnekleri gerektiğinde kesin tanı için Referans Test Yetkili Hizmet Laboratuvarına göndermek,
LABORATUVARLARA YAPILAN YATIRIMLAR BÜYÜK ÖLÇEKLİ ANALİTİK CİHAZ DURUMU (GC, GC-MS, HPLC, LC/MS/MS, IC, ICP-MS vb.) L1 Tipi HSL L2 Tipi HSL TOPLAM 2012 YILI 87 7 94 2013 YILI 142 23 165 2014 YILI 164 64 224
HALK SAĞLIĞI LABORATUVARLARI YILLARA GÖRE MEVCUT CİHAZ DURUMU 250 200 150 100 50 0 L1 TİPİ HSL L2 TİPİ HSL TOPLAM 2012 YILI 2013 YILI 2014 YILI
2014 L1 HSL TS EN ISO/IEC 17025:2012 AKREDİTASYON DURUM DEĞERLENDİRİLMESİ HSL ADANA ANTALYA BURSA ERZURUM İSTANBUL 1 NOLU İZMİR TOKAT Akredite Parametre Sayısı 30 21 90 69 38 124 11 Akreditasyon Tarihi 02.01.2014 14.11.2014 22.04.2011 05.03.2008 10.02.2015 12.09.2008 27.02.2009 Akreditasyon No/ Geçerlilik Süresi AB-0653-T 01.01.2018 AB-0791-T 13.11.2018 AB0445-T 21.04.2015 AB-0205-T 06.06.2016 AB-0828-T 09.02.2019 AB-0264-T 05.10.2017 AB-0232-T 30.05.2017 Halk Sağlığı Laboratuvarları Daire Başkanlığı
L1 tipi HALK SAĞLIĞI LABORATUVARLARINA BAĞLI OLAN L2 HALK SAĞLIĞI LABORATUVARLARI Mevcut L1 sayısı (11) Yeni L1 olanlar (6) Adana Ankara Antalya Bursa Diyarbakır Erzurum İstanbul 1-2 İstanbul 3 İzmir Samsun Mersin Aksaray Burdur Yalova Şanlıurfa Artvin Kırklareli Bartın Afyonkarahisar Sinop Kahramanmaraş Kırıkkale İsparta Kütahya Adıyaman Ardahan Edirne Bolu Manisa Amasya Osmaniye Kırşehir Karaman Balıkesir Malatya Kars Tekirdağ Düzce Uşak Tokat Gaziantep Nevşehir Konya Bilecik Elazığ İğdır Kocaeli Karabük Denizli Ordu Hatay Yozgat Eskişehir Batman Ağrı Sakarya Zonguldak Muğla Giresun Kilis Kayseri Siirt Van Çanakkale Aydın Trabzon Niğde Kastamonu Mardin Hakkari Rize Çankırı Şırnak Bitlis Çorum Sivas Muş Bingöl Tunceli Erzincan Bayburt Gümüşhane Giresun
İÇME-KULLANMA SULARINDA DENETİM İZLEMESİ MİKROBİYOLOJİK ANALİZ YAPMA YETKİSİ ALAN ve ALMAYAN İLLER LİSTESİ Adana Ankara Antalya Bursa Diyarbakır Erzurum İstanbul 1 İstanbul 3 İzmir Samsun Mersin Aksaray Burdur Yalova Şanlıurfa Artvin Kırklareli Bartın Afyonkarahisar Sinop Kahramanmaraş Kırıkkale İsparta Kütahya Adıyaman Ardahan Edirne Bolu Manisa Amasya Osmaniye Kırşehir Karaman Balıkesir Malatya Kars Tekirdağ Düzce Uşak Tokat Gaziantep Nevşehir Konya Bilecik Elazığ Iğdır Kocaeli Karabük Denizli Ordu Hatay Yozgat Eskişehir Batman Ağrı Sakarya Zonguldak Muğla Giresun Kilis Kayseri Siirt Van Çanakkale Aydın Trabzon Niğde Kastamonu Mardin Hakkari Rize Çankırı Şırnak Bitlis Çorum Sivas Muş Bingöl Tunceli Erzincan Bayburt Gümüşhane Giresun
AÇIKLAMALAR Tabloda da görüldüğü üzere, içme-kullanma sularında denetim izleme mikrobiyolojik analiz yapma yetkisi almayan 10 L2 tipi Halk Sağlığı laboratuvarları bulunmaktadır. Bu laboratuvarlardan bazıları da eksikliklerini tamamlamış olup yakın zamanda yetki alacaklardır. Yetki almamış laboratuvarlarda; içme kullanma sularında denetim izlemeye esas mikrobiyolojik analizlerin yapılamayacağı, Yönetmeliklerle belirlenmiş olan parametrelerin bir bütün olduğu hususu göz önünde bulundurularak tüm parametrelerin eksiksiz çalışılması gerekmektedir. Eksik parametre ile numune çalışılamayacağı ve analiz raporu tanzim edilmeyeceği,
Piyasa Gözetimi-Denetimi (PGD) numunelerinin mikrobiyolojik analizleri hakkındaki Kurumumuzun 21/04/2015 tarihli yazısı. - PGD amacıyla alınan kaynak suları ve içme sularının mikrobiyolojik parametreleri ile kontrol izlemesine esas mikrobiyolojik parametrelerin aynı parametreler olmasından dolayı, Yetkilendirilen L2 tipi Halk Sağlığı Laboratuvarlarında da kaynak suları ve içme sularının mikrobiyolojik analizlerin yapılabileceği, - PGD amacıyla alınan doğal mineralli suların mikrobiyolojik analizlerinin ise, numune kabul kriterleri verilen süreye uyacak şekilde, bağlı bulunduğu L1 tipi Halk Sağlığı Laboratuvarlarına eskiden olduğu gibi numune gönderileceği, hakkındaki yazımız illere gönderilmiştir.
LABORATUVARLARDA YAPILAN DİĞER ANALİZLER KAPLICA PELOİD ANALİZLERİ Ülkemiz genelinde 3 laboratuvar hizmet verecektir. İstanbul 1 no lu HSL ve yetkili Muğla HSL olup analizlere başlamıştır. Afyonkarahisar HSL altyapısı hazır olup yetkilendirme aşamasındadır. BİYOSİDAL ÜRÜN ANALİZLERİ 3 laboratuvar hizmet verecektir. İzmir HSL altyapı çalışmalarını tamamlamış ve yetki almış olup kısa zamanda analizlere başlayacaktır. Samsun ve İstanbul 1 no lu HSL nın alt yapı çalışmaları devam etmektedir.
LEJYONELLA ANALİZLERİ İzmir, Antalya, İstanbul 1 ve Muğla illerinde sularda Legionella çalışılmaktadır. Adana, Ankara, Bursa, Diyarbakır, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, İzmir, Kayseri, Konya, Samsun, Trabzon, Van, Denizli, Afyonkarahisar Halk Sağlığı Laboratuvarlarının da çalışabilmesi için eğitimler tamamlanmış olup alt yapı çalışmaları devam etmektedir. KBRN KAPSAMINDAKİ ANALİZLER KBRN (Kimyasal, Biyolojik, Radyasyon, Nükleer) kapsamındaki, kimyasal analizler konusunda İzmir ve İstanbul 1 No lu HSL personeli eğitim almış olup alt yapı çalışmaları devam etmektedir. ABD Dışişleri Bakanlığı İşbirliği Tehdit Azaltma Programı kapsamında, Biyolojik savaş ajanlarının sahada saptanması için Adana, İzmir ve İstanbul 2 No lu Halk Sağlığı Laboratuvarından birer kişi Amerika da eğitim almıştır.
HSL NUMUNE KABUL KRİTERLERİ Laboratuvarlar arasındaki farklı uygulamaları ortadan kaldırmak ve ulusal/uluslararası standart ve yaklaşımların ülke çapında uygulanabilmesini sağlamak amacıyla ortak numune kabul kriterleri hazırlanmıştır.
MİKROBİYOLOJİK VE KİMYASAL ANALİZ İÇİN ALINAN NUMUNELERİN LABORATUVAR KABUL KRİTERLERİ Önemli: Hazırlanan bu kriterler, laboratuvarlar arası farklı uygulamaları ortadan kaldırmak ve ulusal/uluslararası standart ve yaklaşımların ülke çapında uygulanabilmesini sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. Laboratuvar burada yer alan kriterleri esas alarak mutlaka, kendi iç prosedürünü oluşturmalı ve yayınlamalıdır. Mikrobiyolojik Analiz için Gönderilen Numuneler Kullanılan şişenin özellikleri, taşıma ve saklama ile ilgili kurallar Tüm su çeşitleri için kullanılacak şişeler, bu amaç için üretilmiş steril plastik (PP, PE) veya steril cam şişeler olmalıdır. Numune şişeleri sızdırmaz özellikte olmalı kırık-çatlak olmamalıdır. Dezenfekte edilen (Klor, ozon, hidrojen peroksit vb) veya dezenfekte edildiğinden şüphe duyulan tüm su çeşitleri, sodyum tiyosülfatlı şişelere alınmalıdır. Hemodiyaliz çözeltilerinin endotoksin aranması için kullanılacak su numuneleri, toksinden arındırılmış şişe veya sodyum tiyosülfatsız steril şişe içerisinde getirilmelidir. Orijinal ambalajında gönderildiği belirtilen numunelerin kapak bütünlüğü korunmuş olmalıdır. Numune miktarı istenen parametrelerin çalışılması için yeterli olmalı ve buna uygun yeterli büyüklük ve/veya sayıda şişeler kullanılmalıdır. Tablo l de numune cinsine göre numune miktarları verilmiştir. Numune konulan şişelerin 1/10 luk kısmı boş bırakılmalıdır. Ambalajlanmış suların kullanıldığı sebillerden alınan sular, kaynak suyu veya doğal mineralli su olarak kabul edilir. Tüm su numuneleri en kısa zamanda laboratuvara ulaştırılmalı ve analize alınmalıdır. Numunenin alındığı andan analizine kadar olması gereken en fazla süre, numune cinsi dikkate alınarak Tablo 1 de verilmiştir Tüm su numuneleri alındıktan sonra güneş ışınlarından korunarak ve birbirlerine bulaş olmasını engelleyecek önlemler alınarak soğuk zincirde (5±3) C de saklanmalı ve taşınmalıdır. Bu şartların sağlanması için numune alımı ve taşınmasından sorumlu birim, gerekli önlemleri alınarak numuneleri laboratuvara teslim etmeli ve bu amaca uygun taşıma kapları kullanılmalıdır. Numunelerin donmaması için uygun sayıda buz aküsü kullanılmalı ve numunelerin buz aküleri ile teması engellenmelidir. Numunenin herhangi bir kısmı donmuş olmamalıdır.
Kimyasal Analiz için Gönderilen Numuneler Su Numunelerinin Alımında Kullanılan Şişelerin Özellikleri Numune kapları suyun kimyasal yapısını değiştirmeyecek nitelikte, bu amaç için üretilmiş temiz plastik (PP, PE, PTFE) veya cam kaplarda olmalıdır. Kimyasal maddelerle steril edilmiş kaplarda gelen numuneler kabul edilmemelidir. Zarar görmüş kırık-çatlak ve sızdırma yapan numune kaplarında gelen numuneler kabul edilmemelidir. Numuneler istenen parametrelerin çalışılması için yeterli miktarda olmalıdır. (Müşterinin görüşüne göre belirli parametrelerin çalışması için numune alınabilinir.) Su Numunelerinin Saklanması ve Taşınması Tüm su numuneleri alındıktan sonra güneş ışınlarından korunarak saklanmalı ve taşınmalıdır. Numuneler tablo 2 ye göre kabul edilmelidir. Numune kabul evrakları Denetim izlemesi numunelerinde ve su sanitasyon çalışmaları kapsamında gelen kontrol izlemesi numunelerinde kod numarası bulunmalıdır. Numuneye ait analiz talep formu ve/veya resmi yazı/tutanakta, geliş amacı ve istenilen analizleri (ilgili yönetmelik madde ve/veya tablo numarası) okunabilir şekilde mutlaka belirtilmelidir. Bunların herhangi birisinin belirtilmediği durumlarda numuneler kabul edilmemelidir. İstisnai durumlar Aşağıda belirlenen durumlarda numuneler Numune Kabul Kriterlerinde verilen şartlar dışında da, raporda bu durumun belirtilmesi şartı ile kabul edilebilir. Salgın ve benzeri olağan üstü durumlarda, Bir kez daha numuneye ulaşılması mümkün olamayacak durumlarda
TABLO 2: KİMYASAL ANALİZLER İÇİN SU LABORATUVARININ NUMUNE CİNSLERİNE GÖRE NUMUNE KABUL KRİTERLERİ SIRA NO NUMUNE CİNSİ MEVZUAT ANALİZ TÜRÜ YÖNETMELİK TABLOSU ANALİZ İÇİN GEREKLİ MİKTARI NUMUNE NUMUNE KABININ ÖZELLİĞİ 1 İçme-Kullanma suyu İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik Kontrol İzleme Ek-2 Tablo A İzleme parametreleri 1 x 1 veya 1.5 L Anyon, Katyon ve diğer analizler Cam / PE / PP Pestisitler 4 x 1 veya 1.5 L Denetim İzleme Ek-1 (b) Uçucu organik bileşikler PAH'lar 1 x 1 veya 1.5 L Renkli cam veya PP Anyon, Katyon ve diğer analizler Tam analiz Ek-1 (b) (c) Pestisitler 4 x 1 veya 1.5 L Cam veya PE / PP Uçucu organik bileşikler PAH'lar 1 x 1 veya 1.5 L Renkli cam veya PP 2 Kaynak suyu / İçme suyu İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik Kontrol İzleme Denetim İzleme Ruhsat (Tam analiz) PGD Ek-2 Tablo A Ek-1 (b) Ek-1 (b) (c) Ek-2 A ve gerekli ise Ozon,Bromat,Brom oform, Arsenik,Florür 1 x 1.5 L İzleme parametreleri ( Ozonlu ise 3 x 0,5 L ilave edilir) Cam / PE / PP veya Anyon, Katyon ve diğer analizler orjinal ambalaj Pestisitler 4 x 1 veya 1.5 L Uçucu organik bileşikler PAH'lar 1 x 1 veya 1.5 L Renkli cam veya PP Anyon, Katyon ve diğer analizler Cam / PE / PP veya Pestisitler 4 x 1 veya 1.5 L orjinal ambalaj Uçucu organik bileşikler PAH'lar 1 x 1 veya 1.5 L Renkli cam veya PP 6 x 0.5 L ( Damacana ise 2 adet) Orijinal ambalaj 3 Doğal Mineralli su Doğal Mineralli Sular Hakkında Yönetmelik Kontrol İzleme Denetim İzleme Ruhsat (Tam analiz) PGD Ek-3 Madde 6 ve Ek-3 Madde 6 ve Ek-3 Ek-3 ve Arsenik,Florür 1 x 1.5 L İzleme parametreleri ( Ozonlu ise 3 x 0,5 L ilave edilir) Cam / PE / PP veya Anyon, Katyon ve diğer analizler orjinal ambalaj Pestisitler 4 x 1 veya 1.5 L Uçucu organik bileşikler PAH'lar 1 x 1 veya 1.5 L Renkli cam veya PP Anyon, Katyon ve diğer analizler Cam / PE / PP veya Pestisitler 4 x 1 veya 1.5 L orjinal ambalaj Uçucu organik bileşikler PAH'lar 1 x 1 veya 1.5 L Renkli cam veya PP 4 x 0.5 L ( Damacana ise 2 adet) Orijinal ambalaj
Kontrol İzleme Ek-3 İzleme parametreleri 2 x 1 veya 1.5 L Cam / PE / PP 4 Kaplıca suları Kaplıcalar Yönetmeliği Ruhsat (Tam analiz) Ek-2 Anyon, Katyon ve diğer analizler 3 x 1 veya 1.5 L (Kalıntı analizi istenmesi Cam / PE / PP durumunda 2 x 1 veya 1.5 L numune daha gereklidir. 5 Yüzme Havuzu suları Yüzme Havuzlarının Tabi Olacağı Sağlık Esasları ve Şartları Hakkında Yönetmelik Ek-1, Ek-2 1x 1 veya 1.5 L Cam / PE / PP 6 Yüzme Suları Yüzme Suları Yönetmeliği Ek Tablo (b-c) 2x 1 veya 1.5 L Cam / PE / PP 7 Hemodiyaliz Suları Avrupa Farmakopesi 2 x 1 veya 1.5 L Cam / PE / PP
TABLO:1 SU MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI NUMUNE CİNSLERİNE GÖRE NUMUNE KABUL KRİTERLERİ SIRA NO NUMUNE CİNSİ MEVZUAT ANALİZ TÜRÜ YÖNETMELİK TABLOSU ANALİZ İÇİN GEREKLİ EN AZ NUMUNE MİKTARI (2) MAKSİMUM TAŞIMA SÜRESİ VE ŞEKLİ (3) 1 İçme-Kullanma suyu İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik Kontrol İzleme Denetim İzleme Tam analiz Ek-2 Tablo A Ek-1 (a) Ek-1 (a) (c) 500 ml Soğuk zincirde 24 saat Kontrol İzleme Ek-2 Tablo A 1 L 2 Kaynak suyu / İçme suyu İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik Denetim İzleme Ruhsat (tam analiz) Ek-1 (a) Ek-1 (a) (c) 2x1 L + parazit için ilave olarak 5 L Soğuk zincirde 12 saat (1) PGD Ek-2 Tablo A 1 L Orjinal ambalaj Kontrol İzleme 7. madde 3 Doğal Mineralli su Doğal Mineralli Sular Hakkında Yönetmelik Denetim İzleme Ruhsat (tam analiz) 7. madde 7. madde 2x1 L + parazit için ilave olarak 5 L 4 C (± 1 C) 12 saat (1) PGD 7. madde 4 Kaplıca suları Kaplıcalar Yönetmeliği Kontrol İzleme Ruhsat (tam analiz) Ek-3 II 'ye Ek-2 500 ml. Soğuk zincirde 24 saat 5 Yüzme Havuzu suları Yüzme Havuzlarının Tabi Olacağı Sağlık Esasları ve Şartları Hakkında Yönetmelik - Ek-3 500 ml. Soğuk zincirde 12 saat 6 Yüzme Suları Yüzme Suları Yönetmeliği - Ek Tablo (a) 500 ml. 4 C (± 1 C) 24 saat 7 Hemodiyaliz Suları Su Arıtma Sistemi Yönergesi Mikrobiyal Kontaminasyon Endotoksin Analizi Ek:1 Tablo 1 100 ml *100 ml Soğuk zincirde 12 saat (1) 22 ve 37 C Toplam Koloni Sayımı ile P.aerruginosa parametrelerinin çalışılması istenmediği durumlarda bu süre 24 saattir. (2) Tablo'da gerekli en az numune miktarları verilmiştir. Laboratuvar gerekli hallerde ve iç prosedüründe belirtmek koşulu ile daha fazla miktarda numune isteyebilir. Böyle bir durumda numune getiren kişi/birim bilgilendirilir. (3) Tablo'da numunenin alındığı andan analize kadar geçen en fazla süre belirtilmiştir. Laboratuvar gerekli hallerde ve iç prosedüründe belirtmek koşulu ile daha kısa sürede numune getirilmesini isteyebilir. Böyle bir durumda numune getiren kişi/kurum bilgilendirilir. *Hemodiyaliz çözeltilerinin endotoksin aranması için kullanılacak su numuneleri, toksinden arındırılmış şişe veya sodyum tiyosülfatsız steril şişe içerisinde getirilmelidir.
PGD AMACIYLA ALINAN AMBALAJLI NUMUNELER Kaynak suyu, İçme suyu ve Doğal Mineralli Sularda; kaynaktan veya imlahaneden alınan numunelerde olduğu gibi, PGD kapsamında su satış yerlerinden alınan ambalajlı numunelerde de 22 ve 37 C de koloni sayımı ve P. aeruginosa için suyun alındığı andan analize kadar geçen süre ISO standardında max. 12 saat olarak belirlenmiştir. Bu itibarla; PGD kapsamında su satış yerlerinde raftan alınan ambalajlı numunenin alındığı andaki (tarih ve saat) koloni durumunun belirlenebilmesi için kabul kriterinde belirtildiği üzere soğuk zincirde (5±3) C de ve max.12 saatlik süre içinde laboratuvara ulaştırılmalıdır. Numune ister musluktan, ister raftan alınsın, o andaki durum tespit edileceğinden, standartların belirlediği sürelerde numuneler laboratuvarı ulaştırılmalıdır.
Şahit Numune Yetkili Laboratuvar Listesi 1-Tüketici Güvenliği Laboratuvarları Daire Başkanlığı 2- Adana Halk Sağlığı Laboratuvarı 3- Ankara Halk Sağlığı Laboratuvarı 4- Antalya Halk Sağlığı Laboratuvarı 5- Bursa Halk Sağlığı Laboratuvarı 6- Diyarbakır Halk Sağlığı Laboratuvarı 7- Erzurum Halk Sağlığı Laboratuvarı 8- İstanbul 1 No lu Halk Sağlığı Laboratuvarı 9- İstanbul 3 No lu Halk Sağlığı Laboratuvarı 10- İzmir Halk Sağlığı Laboratuvarı 11-Samsun Halk Sağlığı Laboratuvarı 12- Yetki alan L2 ler (Sakarya, Nevşehir)
NUMUNE ALMA TAKVİMİNİN HSL İLE PLANLANMASI
HALK SAĞLIĞI LABORATUVARLARI DIŞINDA ANALİZ YAPAN KAMU KURUMLARI ve BELEDİYELER
İÇME-KULLANMA SUYU ANALİZİ YAPAN BELEDİYELER (Mevcut durum) İLLER Belediyeler Kimyasal Kontrol İzleme Mikrobiyolojik 1 ADANA Adana Büyükşehir Belediyesi Laboratuvarı (ASKİ) + + 2 BALIKESİR Balıkesir Belediyesi Arıtma Tesisi Analiz Laboratuvarı + + 3 ÇANAKKALE Çanakkale Belediyesi + + 4 DİYARBAKIR DİSKİ Su Kontrol Laboratuvarı + + 5 ERZURUM Erzurum Büyükşehir Belediyesi + + 6 ESKİŞEHİR Eskişehir Büyükşehir Belediyesi( ESKİ) + + 7 MERSİN MESKİ (Mersin Büyükşehir Belediyesi) + + 8 İZMİR İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi (İZSU) + + 9 KAYSERİ Kayseri Büyük Şehir Belediyesi (KASKİ) + + 10 KOCAELİ Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ( ISU) + + 11 KONYA Konya Büyükşehir Belediyesi (KOSKİ) + + 12 SAMSUN Samsun Su Kanalizasyon İdaresi (SASKİ) + + 13 SAKARYA Sakarya Su Kanalizasyon İdaresi (SASKİ) + + 14 TRABZON Trabzon Belediyesi + + 15 GAZİANTEP Gaziantep Belediyesi + + 16 ŞANLIURFA Şanlıurfa Belediyesi + + GATA VE İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİNİN KAPLICA VE TALASSOTERAPİ MERKEZİ SULARINDA ve DSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNÜN SULARDA RADYOAKTİVİTE ANALİZ YETKİSİ BULUNMAKTADIR.
HALK SAĞLIĞI LABORATUVARLARI VE YETKİLENDİRİLMİŞ LABORATUVARLARIN ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK Resmi Gazete Tarihi: 22.01.2015 Resmi Gazete Sayısı: 29244 Bilimsel danışma komisyonu SEKİZİNCİ BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler MADDE 31 (1) Laboratuvar hizmetlerinin geliştirilmesi ve kalitesinin artırılması amacıyla gerektiğinde Kuruma bilimsel destek verilmesi amacıyla bilimsel danışma komisyonu oluşturulabilir. Mevcut laboratuvarların uyumu GEÇİCİ MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce faaliyet gösteren halk sağlığı laboratuvarları ile yetkilendirilmiş laboratuvarlar, 1/3/2016 tarihine kadar bu Yönetmelik hükümlerine uyum sağlar. Uyum geçiş süresi GEÇİCİ MADDE 2 (1) Kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler ile yerel yönetimler bünyesinde faaliyet gösteren laboratuvarların, radyoaktivite hariç olmak üzere içme-kullanma sularında kontrol izlemesi ve denetim izlemesi analiz yetkileri ile kaplıca sularında tüm analiz yetkileri 1/3/2016 tarihinde sona erer. Yürürlük MADDE 32 (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 33 (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Sağlık Bakanı yürütür.
HAVUZ SUYU ANALİZİ YAPAN YETKİLENDİRİLMİŞ ÖZEL LABORATUVARLAR
YÜZME HAVUZU SUYU NUMUNE ALMA VE ANALİZ YAPMA YETKİ BELGESİNE SAHİP YETKİLENDİRİLMİŞ ÖZEL LABORATUVARLARIN İL BAZINDA DAĞILIMLARI (7 İL) YIL ADANA ANTALYA AYDIN İSTANBUL İZMİR MARDİN MUĞLA TOPLAM 2011-1 - - - - - 1 2012-4 - 2 1 - - 7 2013-2 - 3-1 1 7 2014 2-2 - 1-5 10 2015-1 - 1 2 TOPLAM 2 8 2 6 2 1 6 27
YÜZME HAVUZ SUYUNDAN NUMUNE ALIMI VE ANALİZ İL SINIRLAMASI
LABORATUVARLARIMIZDAN ÇEŞİTLİ GÖRÜNTÜLER
KAN PARAZİTLERİ UYGULAMALI LABORATUVAR EĞİTİMİ Halk Sağlığı Laboratuvarları Daire Başkanlığı
SU MİKROBİYOLOJİSİ UYGULAMALI LABORATUVAR EĞİTİMİ Halk Sağlığı Laboratuvarları Daire Başkanlığı
İstatistik ve Bilgi İşlem Daire Başkanlığı Halk Sağlığı Laboratuvarları Daire Başkanlığı
İstatistik ve Bilgi İşlem Daire Başkanlığı Halk Sağlığı Laboratuvarları Daire Başkanlığı
İLETİŞİM Halk Sağlığı Laboratuvarları Daire Başkanlığı Tel: 0312 565 53 63 E-mail: halksaglabdb@thsk.gov.tr halksaglabdb@saglik.gov.tr
TEŞEKKÜR EDERİM