16 Nisan 2017 Halkoylaması Sonuçlarının Değerlendirilmesi

16 Nisan 2017 Halkoylaması Sonuçlarının Değerlendirilmesi Erol TUNCER TESAV Vakfı Başkanı Nisan 2017

GİRİŞ Ülkemiz seçmeni halkoylaması (referandum) uygulamasıyla 1961 yılında tanışmış, o tarihten günümüze kadar 7 kez halkoylaması yapılmıştır. Halkoylamalarının: 2 si 1961 ve 1982 Anayasalarının kabulü için yapılmış, yeni Anayasalar onaylanmıştır. 5 i ise 1982 Anayasasında yapılan değişikliklerle ilgilidir: 6 Eylül 1987. Siyasi yasakların kaldırılması, milletvekili sayısının 450 ye çıkarılması, seçmen yaşının 20 ye indirilmesi (Kabul edildi). 25 Eylül 1988. Mart 1989 da yapılacak yerel yönetimler seçimlerinin Kasım 1988 e alınması (Reddedildi). 21 Ekim 2007. Milletvekili Genel Seçimlerinin 4 yılda bir yapılması, toplantı yeter sayısının 184 olması, Cumhurbaşkanının halk tarafından 5 yıl için seçilmesi, bir kişinin iki kereden fazla seçilmemesi (Kabul edildi). 12 Eylül 2010. Anayasa Mahkemesi ile Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu nun yeniden yapılandırılmasını konu alan hükümleri de içeren 26 Maddelik Anayasa değişikliği paketi (Kabul edildi). 16 Nisan 2017. Başkanlık sistemine geçişe ilişkin kapsamlı değişiklikler (Kabul edildi). EK I. 1961 2017 Yılları Arasında Yapılan Halkoylamalarının Sonuçları 2

1. OYLAMA SONUÇLARI 1 Yurt İçi, Gümrük Kapısı ve Yurt Dışı Sandıkları Anayasa Değişikliği Halkoylaması Sonuçları Tablo 1 Sandık Seçmen Listesinde Kayıtlı Olanların Sayısı 58.291.898 Halk Oylamasına Katılanların Sayısı 49.798.855 Halk Oylamasına Katılmayanların Sayısı 8.493.043 Halk Oylamasına Katılma Oranı % 85,43 Geçerli Oy Sayısı 48.936.604 Geçersiz Oy Sayısı 862.251 Geçersiz Oy Oranı % 1,73 EVET Oyu Verenlerin Sayısı 25.157.463 EVET Oyu Verenlerin Oranı % 51,41 HAYIR Oyu Verenlerin Sayısı 23.779.141 HAYIR Oyu Verenlerin Oranı % 48,59 Bu referandumda katılım oranı % 85,43 tür. [Geçmişte yapılan halk oylamalarındaki katılım oranları 1961 2010 yılları arasında en düşük (% 67,51), en yüksek (% 93,64) olarak gerçekleşmiştir. 1983 Kasım 2015 arasında yapılan milletvekili genel seçimlerindeki en düşük ve en yüksek katılım oranları ise (% 79,1 ve % 93,3) tür.] Seçmenlerin % 14,57 sini oluşturan 8.493.043 kişi sandık başına gitmemiştir. Geçersiz oy oranı % 1,73 olmuştur. EVET HAYIR oyları arasındaki fark: (51,41 48,59 =) 2,82 puan ve (25.157.463 23.779.141 =) 1.378.322 oy olmuştur. EVET oylarının, % 50 sınırını ancak 1,41 puanla geçebildiği görülmektedir. 1 27 Nisan 2017 tarih ve 663 sayılı YSK Kararı. 3

Yurt İçi Halkoylaması Sonuçları Kayıtlı Seçmen Sayısı(Cezaevi Dahil) 55.319.222 Oy Kullanan Seçmen Sayısı 48.374.576 Geçerli Oy Sayısı 47.528.949 Geçersiz Oy Sayısı 845.627 Geçersiz Oy Oranı % 1,75 Katılma Oranı % 87,45 EVET Oyu Verenlerin Sayısı 24.325.633 EVET Oyu Verenlerin Oranı % 51,18 HAYIR Oyu Verenlerin Sayısı 23.203.316 HAYIR Oyu Verenlerin Oranı % 48,82 Genel Toplam 47.528.949 % 100,00 Tablo 2 Katılım oranı % 87,45 olarak gerçekleşmiştir. Seçmenlerin % 12,55 ini oluşturan 6.944.646 kişi sandık başına gitmemiştir. Geçersiz oy oranı % 1,75 olmuştur. EVET HAYIR oyları arasındaki fark: (51,18 48,82 =) 2,36 puan ve (24.325.633 23.203.316 =) 1.122.317 oy olmuştur. EVET oylarının, % 50 sınırını ancak 1,18 puanla geçebildiği görülmektedir. EK II. İllerde Yurt İçi Halkoylaması Sonuçları 4

Yurt Dışı Halkoylaması Sonuçları Kayıtlı Seçmen Sayısı 2.972.676 Oy Kullanan Seçmen Sayısı 1.325.682 Geçerli Oy Sayısı 1.309.821 Geçersiz Oy Sayısı 15.861 Geçersiz Oy Oranı % 1,20 Katılma Oranı % 44,60 EVET Oyu Verenlerin Sayısı 778.833 EVET Oyu Verenlerin Oranı % 59,46 HAYIR Oyu Verenlerin Sayısı 530.988 HAYIR Oyu Verenlerin Oranı % 40,54 Genel Toplam 1.309.821 % 100,00 Tablo 3 Katılım oranı % 44,60 olarak gerçekleşmiştir. Seçmenlerin % 55,40 ını oluşturan 1.646.994 kişi sandık başına gitmemiştir. Geçersiz oy oranı % 1,21 olmuştur. EVET HAYIR oyları arasındaki fark: (59,46 40,54 =) 18,92 puan ve (778.833 530.988 =) 247.845 oy olmuştur. EVET oylarının oranı % 60 sınırına dayanmaktadır (% 59,46). EK VI. Yurt Dışı Referandum Sonuçları Gümrük Kapıları Halkoylaması Sonuçları Kayıtlı Seçmen Sayısı 2.972.676 Oy Kullanan Seçmen Sayısı 98.597 Geçerli Oy Sayısı 97.834 Geçersiz Oy Sayısı 763 Geçersiz Oy Oranı % 0,78 Katılma Oranı % 3,32 EVET Oyu Verenlerin Sayısı 52.997 EVET Oyu Verenlerin Oranı % 54,17 HAYIR Oyu Verenlerin Sayısı 44.837 HAYIR Oyu Verenlerin Oranı % 45,83 Genel Toplam 97.834 % 100,00 Tablo 4 5

Gümrük Kapıları ve Yurtdışı Halkoylaması Sonuçları Kayıtlı Seçmen Sayısı 2.972.676 Oy Kullanan Seçmen Sayısı 1.424.279 Geçerli Oy Sayısı 1.407.655 Geçersiz Oy Sayısı 16.624 Geçersiz Oy Oranı % 1,17 Katılma Oranı % 47,91 EVET Oyu Verenlerin Sayısı 831.830 EVET Oyu Verenlerin Oranı % 59,09 HAYIR Oyu Verenlerin Sayısı 575.825 HAYIR Oyu Verenlerin Oranı % 40,91 Genel Toplam 1.407.655 % 100,00 Tablo 5 Katılım oranı % 47,91 olarak gerçekleşmiştir. Seçmenlerin % 52,09 unu oluşturan 1.548.397 kişi sandık başına gitmemiştir. Geçersiz oy oranı % 1,18 olmuştur. EVET HAYIR oyları arasındaki fark: (59,09 40,91 =) 18,18 puan ve (831.830 575.825 =) 256.005 oy olmuştur. EVET oylarının % 60 a dayandığı görülmektedir. 6

2. İLLER DÜZEYİNDE DEĞERLENDİRME 1 İllerdeki katılma oranları % 71,22 ile % 90,63 arasında gerçekleşmiştir. Seçimlere Katılma Oranı En Yüksek Olan 10 İl Tablo 6.A Katılma Oranı Katılma Oranı Manisa 90,63 Uşak 90,42 Bilecik 90,57 Denizli 90,42 Amasya 90,56 Kütahya 90,26 Çanakkale 90,54 Kırklareli 90,11 Düzce 90,44 Ankara 89,97 Katılım oranları en yüksek olan 10 ilin; 1 i Ege (Manisa), 1 i Trakya (Kırklareli), 1 i Karadeniz (Düzce), 2 si Marmara (Bilecik, Çanakkale), 2 si Orta Anadolu (Ankara, Amasya), 3 ü ise İçbatı Anadolu (Denizli, Kütahya, Uşak) Bölgeleri nde yer almaktadır. Seçimlere Katılma Oranı En Düşük Olan 10 İl Tablo 6.B Katılma Oranı Katılma Oranı Ağrı 71,22 Bingöl 78,45 Gümüşhane 73,34 Bitlis 78,73 Van 75,84 Muş 79,10 Iğdır 76,78 Ardahan 80,34 Kars 78,28 Diyarbakır 80,86 Katılım oranları en düşük olan 10 ilin; 1 i Karadeniz (Gümüşhane), 1 i Güneydoğu Anadolu (Diyarbakır), 8 i ise Doğu Anadolu (Ağrı, Ardahan, Bingöl, Bitlis, Iğdır, Kars, Muş ve Van) Bölgeleri nde yer almaktadır. EK III. İllerde Katılma Oranları 1 Yurt içi sonuçlarına göre düzenlenmiştir. 7

48 ilde EVET, 33 ilde HAYIR oyları öne çıkmıştır. İllerde: EVET oyları % 50,56 % 81,70, HAYIR oyları % 50,27 % 80,41 oranları arasında gerçekleşmiştir. EVET Oranı En Yüksek Olan 10 İl Tablo 7.A Oy Oranı (%) Oy Oranı (%) Bayburt 81,70 Yozgat 74,27 Rize 75,55 K. Maraş 73,96 Aksaray 75,49 Çankırı 73,35 Gümüşhane 75,16 Konya 72,88 Erzurum 74,48 Bingöl 72,57 EVET oranları en yüksek olan 10 ilin; 1 i Güneydoğu Anadolu (K. Maraş), 2 si Doğu Anadolu (Erzurum, Bingöl), 3 ü Karadeniz (Bayburt, Gümüşhane, Rize), 4 ü Orta Anadolu (Aksaray, Çankırı, Konya, Yozgat) Bölgeleri nde bulunmaktadır. HAYIR Oranı En Yüksek Olan 10 İl Tablo 7.B Oy Oranı (%) Oy Oranı (%) Tunceli 80,41 İzmir 68,80 Şırnak 71,70 Diyarbakır 67,59 Kırklareli 71,33 Hakkâri 67,58 Edirne 70,50 Iğdır 65,20 Muğla 69,33 Aydın 64,34 HAYIR oranları en yüksek olan 10 ilin; 2 si Güneydoğu Anadolu (Diyarbakır, Şırnak), 2 si Trakya (Edirne, Kırklareli), 3 ü Ege (Aydın, Muğla, İzmir), 3 ü Doğu Anadolu (Hakkâri, Iğdır, Tunceli) Bölgeleri nde yer almaktadır. 8

EVET Oranı En Düşük Olan 10 İl Tablo 7.C Oy Oranı (%) Oy Oranı (%) Muş 50,56 Isparta 56,02 Kars 50,95 Bartın 56,03 Burdur 51,75 Amasya 56,26 Bursa 53,21 Kocaeli 56,69 Kırşehir 53,25 Sinop 57,75 EVET oranları en düşük olan 10 ilin; 2 si Marmara (Bursa, Kocaeli), 2 si İçbatı Anadolu (Burdur, Isparta), 2 si Orta Anadolu (Amasya, Kırşehir), 2 si Doğu Anadolu (Kars, Muş), 2 si ise Karadeniz (Bartın, Sinop) Bölgeleri nde bulunmaktadır. HAYIR Oranı En Düşük Olan 10 İl Tablo 7.D Oy Oranı (%) Oy Oranı (%) Yalova 50,27 Siirt 52,19 Zonguldak 50,65 Uşak 52,97 Bilecik 51,14 Artvin 53,07 Ankara 51,15 Manisa 54,33 İstanbul 51,35 Hatay 54,35 HAYIR oranları en düşük olan 10 ilin; 2 si Marmara (Bilecik, Yalova), 2 si Karadeniz (Artvin, Zonguldak), 1 i İçbatı Anadolu (Uşak), 1 i Orta Anadolu (Ankara), 1 i Ege (Manisa), 1 i Akdeniz (Hatay), 1 i Güneydoğu Anadolu (Siirt) Bölgeleri nde yer almaktadır. 10 uncu il ise İstanbul dur. (EK IV) + (Harita I). İllerde EVET HAYIR Oy Sayıları / Oranları 9

3. İLÇELER DÜZEYİNDE DEĞERLENDİRME 1 Toplam 970 ilçenin 641 inde EVET, 329 unda HAYIR oyları öne çıkmıştır. EVET / HAYIR Oyları Öne Çıkan İlçe Sayıları Tablo 8 EVET HAYIR Toplam İlçe Sayısı Adana 6 9 15 Adıyaman 9-9 Afyonkarahisar 17 1 18 Ağrı 4 4 8 Aksaray 7-7 Amasya 5 2 7 Ankara 20 5 25 Antalya 4 15 19 Ardahan 2 4 6 Artvin 3 5 8 Aydın 2 15 17 Balıkesir 9 11 20 Bartın 2 2 4 Batman 3 3 6 Bayburt 3-3 Bilecik 6 2 8 Bingöl 4 4 8 Bitlis 7-7 Bolu 9-9 Burdur 7 4 11 Bursa 11 6 17 Çanakkale 2 10 12 Çankırı 12-12 Çorum 14-14 Denizli 5 14 19 1 Yurt içi sonuçlarına göre düzenlenmiştir. 10

EVET HAYIR İlçe Toplamı Diyarbakır 3 14 17 Düzce 8-8 Edirne - 9 9 Elâzığ 11-11 Erzincan 9-9 Erzurum 17 3 20 Eskişehir 9 5 14 Gaziantep 9-9 Giresun 15 1 16 Gümüşhane 6-6 Hakkâri 1 3 4 Hatay 9 6 15 Iğdır - 4 4 Isparta 11 2 13 İstanbul 21 18 39 İzmir - 30 30 Kahramanmaraş 10 1 11 Karabük 6-6 Karaman 6-6 Kars 5 3 8 Kastamonu 20-20 Kayseri 16-16 Kırıkkale 9-9 Kırklareli - 8 8 Kırşehir 5 2 7 Kilis 4-4 Kocaeli 11 1 12 Konya 31-31 Kütahya 13-13 Malatya 11 2 13 Manisa 8 9 17 Mardin 5 5 10 11

EVET HAYIR İlçe Toplamı Mersin 2 11 13 Muğla 2 11 13 Muş 2 4 6 Nevşehir 7 1 8 Niğde 6-6 Ordu 17 2 19 Osmaniye 5 2 7 Rize 11 1 12 Sakarya 16-16 Samsun 16 1 17 Siirt 4 3 7 Sinop 8 1 9 Sivas 15 2 17 Şanlıurfa 11 2 13 Şırnak - 7 7 Tekirdağ 1 10 11 Tokat 12-12 Trabzon 17 1 18 Tunceli 1 7 8 Uşak 1 5 6 Van 3 10 13 Yalova 4 2 6 Yozgat 14-14 Zonguldak 4 4 8 T o p l a m 641 İlçe: EVET 329 İlçe: HAYIR 970 İlçe 12

4. BÜYÜKŞEHİRLER DÜZEYİNDE DEĞERLENDİRME 1 Büyükşehirlerde Seçmen Sayısı ve Oranları (%) (*) Tablo 9 Seçmen Sayısı ve Oranı (%) Seçmen Sayısı ve Oranı (%) İstanbul 10.518.057 19,01 Kayseri 931.951 1,68 Ankara 3.853.894 6,97 Balıkesir 917.350 1,66 İzmir 3.174.549 5,74 Aydın 794.509 1,44 Bursa 2.107.944 3,81 Denizli 734.996 1,33 Antalya 1.636.742 2,96 K. Maraş 718.874 1,30 Adana 1.510.122 2,73 Tekirdağ 709.236 1,28 Konya 1.473.345 2,66 Muğla 690.291 1,25 Kocaeli 1.299.315 2,35 Sakarya 689.537 1,25 Mersin 1.246.180 2,25 Eskişehir 636.061 1,15 Gaziantep 1.178.748 2,13 Van 617.895 1,12 Manisa 1.029.622 1,86 Trabzon 567.815 1,03 Şanlıurfa 1.026.443 1,86 Ordu 548.725 0,99 Hatay 1.016.175 1,84 Malatya 542.991 0,98 Diyarbakır 991.212 1,79 Erzurum 483.653 0,87 Samsun 940.313 1,70 Mardin 454.263 0,82 Büyükşehirler Seçmen Sayısı Toplamı 43.040.808 (*) Seçmen sayıları büyükten küçüğe doğru sıralanmıştır. Yurt İçi Seçmen Sayısı Toplamı 55.319.222 77,80 Yurt içi seçmenlerin yaklaşık beşte biri (% 19,01) İstanbul dadır. Yurt içi seçmenlerin yaklaşık üçte biri (% 31,72) İstanbul, Ankara ve İzmir dedir. Seçmenlerin yarısı (% 50,61) 10 Büyükşehirde (İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Antalya, Adana, Konya, Kocaeli, Mersin, Gaziantep) yaşamaktadır. Büyükşehirlerin seçmen sayısı, yurt içi seçmen sayısının yaklaşık dörtte üçünü (% 77,80) oluşturmaktadır. Harita II. Büyükşehirlerde EVET / HAYIR Oyları 1 Yurt içi sonuçlarına göre düzenlenmiştir. 13

Büyükşehirlerde EVET / HAYIR Oranları (%) Tablo 10 EVET (13 il) HAYIR (17 il) Adana 41,83 58,17 HAYIR Ankara 48,85 51,15 HAYIR Antalya 40,92 59,08 HAYIR Aydın 35,66 64,34 HAYIR Balıkesir 45,50 54,50 HAYIR Bursa 53,21 46,79 EVET Denizli 44,53 55,47 HAYIR Diyarbakır 32,41 67,59 HAYIR Erzurum 74,48 25,52 EVET Eskişehir 42,43 57,57 HAYIR Gaziantep 62,45 37,55 EVET Hatay 45,65 54,35 HAYIR İstanbul 48,65 51,35 HAYIR İzmir 31,20 68,80 HAYIR K. Maraş 73,96 26,04 EVET Kayseri 67,76 32,24 EVET Kocaeli 56,69 43,31 EVET Konya 72,88 27,12 EVET Malatya 69,57 30,43 EVET Manisa 45,67 54,33 HAYIR Mardin 40,94 59,06 HAYIR Mersin 35,95 64,05 HAYIR Muğla 30,67 69,33 HAYIR Ordu 61,89 38,11 EVET Sakarya 68,05 31,95 EVET Samsun 63,55 36,45 EVET Şanlıurfa 70,82 29,18 EVET Tekirdağ 38,89 61,11 HAYIR Trabzon 66,45 33,55 EVET Van 42,73 57,27 HAYIR 14

EVET Oyu Veren Büyükşehirler / Kasım 2015 Seçimi 2017 Referandum Sonuçları (*) Tablo 11 AK PARTİ MHP Toplam Evet (%) Fark (%) Bursa 53,97 12,38 66,35 53,21-13,14 Erzurum 68,08 14,33 82,41 74,48-7,93 Gaziantep 61,67 9,57 71,24 62,45-8,79 Kahramanmaraş 71,79 12,93 84,72 73,96-10,76 Kayseri 65,57 18,36 83,93 67,76-16,17 Kocaeli 56,48 11,24 67,72 56,69-11,03 Konya 74,52 11,40 85,92 72,88-13,04 Malatya 67,88 9,25 77,13 69,57-7,56 Ordu 63,30 9,42 72,72 61,89-10,83 Sakarya 67,60 12,24 79,84 68,05-11,79 Samsun 63,69 12,49 76,18 63,55-12,63 Şanlıurfa 64,57 2,75 67,32 70,82 3,50 Trabzon 66,81 13,10 79,91 66,45-13,46 (*) Değerlendirmede, her iki seçimin yurt içi sonuçları alınmıştır. Kasım 2015 seçimlerine göre 12 Büyükşehirde oy kaybı yaşanmıştır. Oy kayıpları 7,56 (Malatya) ile 16,17 (Kayseri) arasındadır. Yalnızca Şanlıurfa da, 3,50 puanlık artış gerçekleşmiştir. 15

HAYIR Oyu Veren Büyükşehir Belediyelerinin Bölgesel Dağılımı İstanbul İstanbul Trakya Tekirdağ Marmara Balıkesir Ege Aydın, İzmir, Manisa, Muğla İçbatı Anadolu Denizli Akdeniz Adana, Antalya, Hatay, Mersin Orta Anadolu Ankara, Eskişehir Doğu Anadolu Van Güneydoğu Anadolu Diyarbakır, Mardin Tablo 12.A HAYIR oyu veren Büyükşehir Belediyelerinin; 2 si Orta Anadolu daki gelişmiş iki kentimizdir. 3 ü Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri nde yer almaktadır. (Etnik temelli oylar) 12 si ise ülkenin gelişmiş bölgelerinde yer almaktadır. EVET Oyu Veren Büyükşehir Belediyelerinin Bölgesel Dağılımı Marmara Bursa, Kocaeli, Sakarya Karadeniz Ordu, Samsun, Trabzon Orta Anadolu Kayseri, Konya Doğu Anadolu Erzurum, Malatya G. Doğu Anadolu Gaziantep, Kahramanmaraş, Şanlıurfa Tablo 12.B EVET oyu veren Büyükşehir Belediyelerinin: 2 si Orta Anadolu, 3 ü Karadeniz, 3 ü Marmara, 5 i ise Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri nde yer almaktadır. 16

5. BÖLGELER DÜZEYİNDE DEĞERLENDİRME 1 Bölgelerdeki EVET / HAYIR Oyları Tablo 13 EVET Oy Oranı (%) HAYIR Oy Oranı (%) İstanbul 48,65 51,35 Trakya 34,50 65,50 Marmara 53,37 46,63 Ege 34,40 65,60 İçbatı Anadolu 55,43 44,57 Akdeniz 41,92 58,08 Karadeniz 62,71 37,29 Orta Anadolu 58,88 41,12 Doğu Anadolu 57,64 42,36 Güneydoğu Anadolu 55,80 44,20 EVET oyları 6 bölgede öndedir: Marmara, Karadeniz, İçbatı, Orta, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri. HAYIR oyları 4 bölgede öndedir: İstanbul, Trakya, Ege ve Akdeniz Bölgeleri. Harita III. Bölgelerde EVET / HAYIR Oyları 1 Yurt içi sonuçlarına göre düzenlenmiştir. 17

6. YERLEŞİM BİRİMLERİNE GÖRE DEĞERLENDİRME 1 Yerleşim Birimlerine Göre Oy Tercihleri EVET Oylarının Önde Olduğu İlçeler HAYIR Oylarının Önde Olduğu İlçeler Tablo 14 Toplam İlçe Sayısı 641 % 66,08 329 % 33,92 970 İlçe İl Sayısı 48 % 59,26 33 % 40,74 81 İl Büyükşehir Sayısı 13 % 43,33 17 % 56,67 30 Büyükşehir Yerleşim yerleri büyüdükçe EVET oylarının gerilediği, HAYIR oylarının ise arttığı görülmektedir. EVET / HAYIR Oylarının İlçelerdeki Dağılımı Tablo 15 EVET Oylarının Önde Olduğu İller HAYIR Oylarının Önde Olduğu İller 24 ilde Tüm ilçeler EVET 4 ilde (3) Tüm ilçeler HAYIR 21 ilde EVET oyları fazla 18 ilde HAYIR oyları fazla 1 ilde (1) HAYIR oyları fazla 7 ilde EVET oyları fazla 2 ilde (2) % 50 EVET, % 50 HAYIR 4 ilde (4) % 50 HAYIR, % 50 EVET Toplam 48 il Toplam 33 il (1) Muş. (3) Iğdır, İzmir, Kırklareli, Şırnak. (2) Bartın, Bingöl. (4) Ağrı, Batman, Mardin, Zonguldak. 1 Yurt içi sonuçlarına göre düzenlenmiştir. 18

7. GELİR DÜZEYİNE GÖRE DEĞERLENDİRME 1 Kişi Başına Gelir (Özet Tablo) Tablo 16 $ / Kişi HAYIR Oyu Veren İl Sayısı EVET Oyu Veren İl Sayısı 5.000 $ ve altı 2 il (Ağrı, Van) 1 il (Şanlıurfa) 5.000 6.000 5 il (Diyarbakır, Siirt, Şırnak, Batman, Hakkâri) 4 il (Bingöl, Kars, Bitlis, Muş) 6.000 10.000 8 il 32 il 10.000 15.000 15 il 10 il 15.000 20.000 3 il (Ankara, İstanbul, Tekirdağ) 1 il (Kocaeli) T o p l a m 33 il 48 il (EK VIII) + (Harita IV). İllerde Kişi Başına Gelir Değerleri $ / Kişi EVET Oyu Veren İllerde Kişi Başına Gelir Tablo 17.A 5.000 $ ve altı 1 il Şanlıurfa 5.000 6.000 4 il Bingöl, Bitlis, Kars, Muş 6.000 10.000 32 il 10.000 15.000 10 il Adıyaman, Afyonkarahisar, Aksaray, Amasya, Bartın, Bayburt, Çankırı, Çorum, Elâzığ, Erzurum, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Isparta, K. Maraş, Karabük, Kastamonu, Kırıkkale, Kırşehir, Kilis, Kocaeli, Konya, Kütahya, Malatya, Nevşehir, Niğde, Ordu, Osmaniye, Samsun, Sinop, Sivas, Tokat, Yozgat Bolu, Burdur, Bursa, Düzce, Erzincan, Karaman, Kayseri, Rize, Trabzon, Sakarya 15.000 20.000 1 il Kocaeli T o p l a m 48 il Harita V. EVET Tercihi Olan İllerde Kişi Başına Gelir 1 Yurt içi sonuçlarına göre düzenlenmiştir. 19

HAYIR Oyu Veren İllerde Kişi Başına Gelir Tablo 17.B $ / Kişi 5.000 $ ve altı 2 il Ağrı, Van 5.000 6.000 5 il Batman, Diyarbakır, Hakkâri, Siirt, Şırnak 6.000 10.000 8 il 10.000 15.000 15 il Adana, Ardahan, Aydın, Hatay, Iğdır, Mardin, Mersin, Zonguldak Artvin, Antalya, Balıkesir, Bilecik, Çanakkale, Denizli, Edirne, Eskişehir, İzmir, Kırklareli, Manisa, Muğla, Tunceli, Uşak, Yalova 15.000 20.000 3 il Ankara, İstanbul, Tekirdağ T o p l a m 33 il Harita VI. HAYIR Tercihi Olan İllerde Kişi Başına Gelir 20

8. EVET OYLARININ KASIM 2015 SEÇİMİNE GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ 1 1 Kasım 2015 Milletvekili Seçimi ile 2017 Referandum Sonuçlarının Kıyaslaması Tablo 18 1 Kasım 2015 Seçimleri (%) Referandum (%) AK PARTİ MHP Toplam Evet (%) Hayır (%) Adana 36,82 19,60 56,42 41,83 58,17 Adıyaman 69,46 2,96 72,42 69,76 30,24 Afyonkarahisar 63,40 17,00 80,40 64,56 35,44 Ağrı 27,02 1,53 28,55 43,08 56,92 Aksaray 71,62 18,09 89,71 75,49 24,51 Amasya 51,53 20,56 72,09 56,26 43,74 Ankara 48,27 14,20 62,47 48,85 51,15 Antalya 41,32 17,61 58,93 40,92 59,08 Ardahan 36,48 8,90 45,38 44,27 55,73 Artvin 45,19 13,49 58,68 46,93 53,07 Aydın 33,84 15,76 49,60 35,66 64,34 Balıkesir 45,54 14,79 60,33 45,50 54,50 Bartın 53,31 10,43 63,74 56,03 43,97 Batman 28,38 0,64 29,02 36,35 63,65 Bayburt 73,35 21,03 94,38 81,70 18,30 Bilecik 46,31 14,04 60,35 48,86 51,14 Bingöl 64,60 1,76 66,36 72,57 27,43 Bitlis 43,80 1,94 45,74 59,35 40,65 Bolu 62,82 10,88 73,70 62,26 37,74 Burdur 50,59 19,72 70,31 51,75 48,25 Bursa 53,97 12,38 66,35 53,21 46,79 Çanakkale 39,75 15,60 55,35 39,54 60,46 Çankırı 69,09 21,67 90,76 73,35 26,65 Çorum 61,30 12,35 73,65 64,49 35,51 Denizli 45,47 14,73 60,20 44,53 55,47 Diyarbakır 21,38 0,63 22,01 32,41 67,59 Düzce 70,8 8,42 79,22 70,56 29,44 1 Kıyaslamada kullanılan her iki seçimin verileri, yurt içi seçim sonuçlarından alınmıştır. 21

1 Kasım 2015 Seçimleri (%) Referandum (%) AK PARTİ MHP Toplam Evet (%) Hayır (%) Edirne 26,98 10,68 37,66 29,50 70,50 Elâzığ 66,81 13,45 80,26 71,79 28,21 Erzincan 56,75 10,13 66,88 60,50 39,50 Erzurum 68,08 14,33 82,41 74,48 25,52 Eskişehir 43,15 12,74 55,89 42,43 57,57 Gaziantep 61,67 9,57 71,24 62,45 37,55 Giresun 61,78 14,32 76,10 61,66 38,34 Gümüşhane 68,33 23,10 91,43 75,16 24,84 Hakkâri 12,62 1,44 14,06 32,42 67,58 Hatay 43,18 12,31 55,49 45,65 54,35 Iğdır 30,97 12,67 43,64 34,80 65,20 Isparta 53,19 20,44 73,63 56,02 43,98 İstanbul 48,75 8,59 57,34 48,65 51,35 İzmir 31,03 11,35 42,38 31,20 68,80 Kahramanmaraş 71,79 12,93 84,72 73,96 26,04 Karabük 60,53 19,76 80,29 60,73 39,27 Karaman 64,61 16,23 80,84 63,85 36,15 Kars 35,63 12,46 48,09 50,95 49,05 Kastamonu 59,99 18,88 78,87 64,82 35,18 Kayseri 65,57 18,36 83,93 67,76 32,24 Kırıkkale 62,33 20,86 83,19 62,42 37,58 Kırklareli 27,67 12,39 40,06 28,67 71,33 Kırşehir 50,66 24,28 74,94 53,25 46,75 Kilis 65,59 18,36 83,95 64,09 35,91 Kocaeli 56,48 11,24 67,72 56,69 43,31 Konya 74,52 11,4 85,92 72,88 27,12 Kütahya 67,61 15,84 83,45 70,31 29,69 Malatya 67,88 9,25 77,13 69,57 30,43 Manisa 43,99 17,96 61,95 45,67 54,33 Mardin 28,52 0,78 29,30 40,94 59,06 Mersin 31,06 21,38 52,44 35,95 64,05 Muğla 29,90 14,95 44,85 30,67 69,33 Muş 33,86 1,29 35,15 50,56 49,44 22

1 Kasım 2015 Seçimleri (%) Referandum (%) AK PARTİ MHP Toplam Evet (%) Hayır (%) Nevşehir 62,75 18,35 81,10 65,59 34,41 Niğde 57,14 18,81 75,95 59,80 40,20 Ordu 63,30 9,42 72,72 61,89 38,11 Osmaniye 46,75 34,58 81,33 57,84 42,16 Rize 75,88 5,37 81,25 75,55 24,45 Sakarya 67,60 12,24 79,84 68,05 31,95 Samsun 63,69 12,49 76,18 63,55 36,45 Siirt 36,67 1,5 38,17 47,81 52,19 Sinop 56,27 8,69 64,96 57,75 42,25 Sivas 68,69 11,84 80,53 71,28 28,72 Şanlıurfa 64,57 2,75 67,32 70,82 29,18 Şırnak 11,11 1,24 12,35 28,30 71,70 Tekirdağ 37,16 10,26 47,42 38,89 61,11 Tokat 59,55 14,87 74,42 63,18 36,82 Trabzon 66,81 13,10 79,91 66,45 33,55 Tunceli 11,69 2,59 14,28 19,59 80,41 Uşak 46,57 18,18 64,75 47,03 52,97 Van 30,03 1,14 31,17 42,73 57,27 Yalova 49,10 9,89 58,99 49,73 50,27 Yozgat 64,83 12,49 77,32 74,27 25,73 Zonguldak 49,35 9,53 58,88 49,35 50,65 Ülke Geneli 49,32 12,03 61,35 51,18 48,82 EVET Blokunun oy oranlarını arttırdığı İller. Tabloda EVET Blokunun ağırlığını oluşturan (AK Parti + MHP) nin Kasım 2015 seçimlerindeki oy oranları toplamı ile EVET oranları kıyaslanmaktadır. EVET oyları, Kasım 2015 te AK Parti ve MHP nin aldığı oyların (61,35 51,18=) 10,17 puan gerisinde kalmıştır. EVET Bloku, Kasım 2015 e göre 67 ilde oy yitirmiş, 14 ilde oyunu arttırmıştır. EVET Blokunun oy oranlarının arttırdığı 14 il, Doğu ve Güneydoğu da yer almaktadır: (Ağrı, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Hakkâri, Kars, Mardin, Muş, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak, Tunceli, Van). EVET Blokunun Doğu ve Güneydoğu da oy kaybettiği 10 il ise şunlardır: (Adıyaman, Ardahan, Elâzığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Iğdır, K. Maraş, Kilis, Malatya). 23

9. YAŞ VE EĞİTİM DÜZEYİNE GÖRE DEĞERLENDİRME 1 Seçmenlerin Yaş Dağılımına Göre Oy Tercihi (%) Yaş Aralığı EVET HAYIR 18 24 46 54 25 34 54 46 35 44 53 47 45 54 48 52 55 64 48 52 65 yaş ve üzeri 59 41 Tablo 19 18-24 yaş arasındaki seçmenlerde HAYIR, 25-44 arası yaşlardaki seçmenlerde EVET tercihi yüksektir. 45-64 yaş arasındaki seçmenlerde HAYIR, 65 yaş ve üzerindeki seçmenlerde EVET tercihi yüksektir. Seçmenlerin Eğitim Seviyesine Göre Oy Tercihi (%) EVET HAYIR İlkokul Mezunu ve Eğitimsiz 70 30 Ortaokul 57 43 Lise 42 58 Yüksek Öğretim 39 61 Tablo 20 Eğitim düzeyi yükseldikçe; HAYIR oylarının oranı yükselmekte, EVET oylarının oranı düşmektedir. Seçmenlerin Cinsiyetine Göre Oy Tercihi (%) EVET HAYIR Erkek 53 47 Kadın 50 50 Tablo 21 1 Bu bilgiler IPSOS araştırmalarından alınmıştır. 24

10. GENEL DEĞERLENDİRME Halkoylamasında yurt içinde, gümrüklerde ve yurt dışında 57 ülkede oy kullanılmıştır. Halkoylamasına Katılım Halkoylamasına katılım oranı yurt içinde % 87,45, yurt dışı ve gümrük oylarıyla birlikte % 85,43 olarak gerçekleşmiştir. Yurt içinde 6.944.646 seçmen (seçmenlerin % 12,55 i), yurt dışında ise 1.548.397 seçmen (seçmenlerin % 52,09 u ) sandık başına gitmemiştir. Oysa rejimi kökten değiştirecek nitelikteki Anayasa değişiklikleri oylamasında daha yüksek bir katılım beklenirdi (EK I de görüldüğü gibi geçmişteki halkoylamalarında katılım oranları % 93,64 e kadar çıkmıştır). EVET / HAYIR Oyları Tartışmalı hale gelen sonuçlara göre EVET oyları % 51,41 HAYIR oyları % 48,59 oranında gerçekleşmiştir. Halkoyuna sunulan Anayasa değişiklikleri, % 50 düzeyini ancak 1,41 puanlık bir fark ile aşabilmiştir. Bu durum anayasanın toplumun yarısı tarafından benimsenmediği anlamına gelmektedir. Anayasa değişikliklerinin TBMM den geçebilmesi için nitelikli oy (en az beşte üç oranı) arandığı halde halkoylamasında basit çoğunluğun yeterli görülmesi yeni tartışmalara yol açmıştır. Önümüzdeki dönem, hem Anayasanın içeriği hem de halkoylamasında aranması gereken oy oranı üzerinde yoğun tartışmalar yaşanacaktır. Sonuçlar İlçelerin % 66 sı (641 ilçe) EVET, % 34 ü (329 ilçe) HAYIR, İllerin yaklaşık % 60 ı (48 il) EVET, % 40 ı (33 il) HAYIR, Büyükşehirlerin yaklaşık % 57 si (17 Büyükşehir) HAYIR, % 43 ü ise (13 Büyükşehir) EVET demiştir. Bölgelerin 4 ünde (İstanbul, Trakya, Ege ve Akdeniz) HAYIR, 6 sında (Marmara, Karadeniz, İçbatı, Orta, Doğu ve Güneydoğu Anadolu) EVET oyları öne çıkmıştır. HAYIR Bloku EVET oylarının gerisinde kalmasına karşın HAYIR Bloku başarılıdır. Devlet gücünü arkasına alan eşitsiz bir EVET kampanyasına, çeşitli baskılara ve sayımlardaki kanunsuzluk iddialarına karşın HAYIR oyları % 50 oranına çok yaklaşmış; HAYIR tercihinde bulunanlara göre ise % 50 düzeyini aşmıştır. 25

HDP nin Karşılaştığı Güçlükler HAYIR blokunda yer alan partilerden HDP, kampanyasını çok zor koşullarda yürütmek zorunda kalmıştır. Bunun nedenleri şöyle sıralanabilir: Tutuklanmış olan Genel Başkanlar ve bazı milletvekilleri ile tutuklanmış, görevden alınmış çok sayıda belediye başkanının kampanyaya katılamamış olması, OHAL uygulamaları altında yaşanan baskılar, Güvenlik operasyonlarından dolayı yaşanan iç göçler, Medya tarafından HDP ye uygulanan ambargo. EVET Blokunun Kayıpları Yurt içi sonuçlarına göre AK Parti ve MHP den oluşan EVET Bloku 67 ilde oy yitirmiş, 14 ilde oyunu arttırmıştır. Söz konusu 14 il, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yer almaktadır. (AK Parti + MHP) nin 2017 Kasım seçimindeki oy toplamı: (% 49,32 + % 12,03 =) 61,35 puandır. EVET Bloku, (61,35 51,18 =) 10,17 puanlık oy kaybına uğramıştır. MHP den HAYIR Blokuna giden oylar, kamuoyu araştırma şirketlerinden; - İPSOS a göre % 73 (12,03 x 0.73=) 8,78, - Gezici ye göre ise % 65 (12,03 x 0.65=) 7,82 puandır. Bu değer ortalama 8 puan olarak kabul edilebilir. Bu durumda MHP oylarından yalnızca (12 8=) 4 puanı EVET Blokuna gitmiştir. (KONDA bu değeri 2,5 puan olarak tahmin etmiştir). Adaletsiz Bir Seçim Kampanyası Referandum, tarafların eşit koşullara sahip olmadığı bir ortamda yapılmıştır. Kamuoyunda ve hatta TBMM de bile yeterince tartışılmasına fırsat verilmeden Meclisten geçirilen Anayasa değişikliklerinin seçmen tarafından öğrenilmesine olanak tanınmayan bir kampanya süreci yaşanmıştır. EVET Bloku, kampanya sırasında dahi Anayasa değişiklikleri yerine AK Parti iktidarının hizmetlerini ve vaatlerini öne çıkarmayı tercih etmiş, halkoylamasını bir çeşit seçim kampanyasına dönüştürmüştür. Referandumun, OHAL in yürürlükte olduğu bir ortamda yapılmaması gerekirdi. Bu hususun Başbakan tarafından da dile getirilmiş olmasına karşın kampanya OHAL uygulaması altında yürütülmüş; ifade, toplantı ve gösteri hakları OHAL koşulları altında kısıtlanmıştır. HAYIR kampanyası yürütenlere çeşitli baskılar uygulanmış; bazı illerde yerel yöneticiler, siyasal partiler dışındaki örgütlerin kampanya yapmalarına izin vermemişlerdir. Vali ve kaymakamlar başta olmak üzere bazı kamu görevlileri fiilen kampanyaya katılmışlar, EVET kampanyasında devlet olanakları, seçim yasaklarına aykırı bir biçimde kullanılmıştır. 26

Yazılı basında ve Devlet televizyonu TRT başta olmak üzere, TV yayınlarında HAYIR Bloku aleyhine büyük adaletsizlik yaşanmıştır. OHAL çerçevesinde yapılan yasal düzenleme ile (Özel TV yayınlarında tarafsızlığın gözetilmesi) hükmü kaldırılmıştır. Seçim Güvenliği Özellikle Doğu ve Güneydoğu da sandık güvenliği sağlanamamıştır. Yüksek Seçim Kurulu nun, 26 Nisan 1961 tarih ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun un açık hükümlerini (Md. 98 ve Md. 101) ve kendi genelgesini çiğneyerek mühürsüz oy pusulalarını geçerli sayan uygulaması, seçim sonuçlarına gölge düşürmüştür. Seçim sonuçları üzerindeki tartışmalar gündemden düşmeyecektir. Yaşananlar, toplumda seçim güvenliği konusunda var olan kuşkuları iyice güçlendirmiş; Yüksek Seçim Kurulu güven yitirmiştir. Son Söz Halkoylamasından çıkarılacak iki önemli sonuç şudur: İllerde kişi başına gelir ve dolayısıyla eğitim düzeyi yükseldikçe HAYIR oyları öne çıkmakta, bir başka söyleyişle EVET oyları güç kaybetmektedir. Yerleşim birimleri büyüdükçe EVET oyları azalmakta, HAYIR oyları öne çıkmaktadır. 27

EKLER EK I.A EK I.B EK II EK III EK IV EK V.A EK V.B EK VI EK VII.A EK VII.B EK VIII 1961 2017 Halkoylamaları Sonuçları (Oransal) 1961 2017 Halkoylamaları Sonuçları (Sayısal) 16 Nisan 2017 Halkoylaması Yurt İçi Sonuçları İllerde Katılma Oranları İllerde EVET / HAYIR Oy Sayıları ve Oranları 48 İlde EVET Oranlarının Büyükten Küçüğe Sıralaması 33 İlde HAYIR Oranlarının Büyükten Küçüğe Sıralaması Yurt Dışı Referandum Sonuçları Yurt Dışı EVET Oranlarının Büyükten Küçüğe Sıralaması Yurt Dışı HAYIR Oranlarının Büyükten Küçüğe Sıralaması İllerde Kişi Başına Gelir ve EVET / HAYIR Oranları 28

1961 2017 Halkoylamaları Sonuçları (Oransal) EK I.A Katılım (%) Evet (%) Hayır (%) 09.07.1961 1961 Anayasası 81,00 61,70 38,30 07.11.1982 1982 Anayasası 91,30 91,40 8,60 06.09.1987 Anayasa Değişikliği 93,64 50,16 49,84 25.09.1988 Anayasa Değişikliği 88,82 35,00 (*) 65,00 21.10.2007 Anayasa Değişikliği 67,51 68,95 31,05 12.09.2010 Anayasa Değişikliği 77,12 57,86 42,14 16.04.2017 Anayasa Değişikliği 85,43 51,41 48,59 (*) Halkoylamasına sunulan Anayasa değişikliği reddedilmiştir. K. Seçmen Sayısı 1961 2017 Halkoylaması Sonuçları (Sayısal) Oy Kullanan Seçmen S. Geçerli Oy Sayısı Evet Oyları EK I.B Hayır Oyları 09.07.1961 12.747.901 10.321.111 10.282.036 6.348.092 3.933.944 07.11.1982 20.690.914 18.885.488 18.841.990 17.215.559 1.626.431 06.09.1987 26.095.630 24.436.821 23.347.856 11.711.461 11.636.395 25.09.1988 26.739.227 23.750.873 22.956.878 8.034.933 14.921.945 21.10.2007 42.665.149 28.819.319 28.167.661 19.422.714 8.744.947 12.09.2010 49.495.493 38.172.800 37.449.300 21.667.427 15.781.873 16.04.2017 58.291.898 49.798.855 48.936.604 25.157.463 23.779.141 29

16 Nisan 2017 Halk Oylaması Yurt İçi Sonuçları EK II Kayıtlı S. Sayısı Oy Kullanan S. Sayısı Katılım (%) Geçerli Oy Sayısı ve (%) Geçersiz Oy Sayısı ve (%) Adana 1.510.122 1.302.288 86,24 1.281.151 98,38 21.137 1,62 Adıyaman 390.493 336.098 86,07 329.957 98,17 6.141 1,83 A. Karahisar 500.722 446.104 89,09 435.854 97,70 10.250 2,30 Ağrı 292.701 208.469 71,22 202.528 97,15 5.941 2,85 Aksaray 261.111 220.403 84,41 215.895 97,95 4.508 2,05 Amasya 242.414 219.528 90,56 215.727 98,27 3.801 1,73 Ankara 3.853.894 3.467.364 89,97 3.415.752 98,51 51.612 1,49 Antalya 1.636.742 1.429.076 87,31 1.403.836 98,23 25.240 1,77 Ardahan 67.435 54.178 80,34 52.984 97,80 1.194 2,20 Artvin 127.944 108.868 85,09 106.478 97,80 2.390 2,20 Aydın 794.509 699.942 88,10 687.056 98,16 12.886 1,84 Balıkesir 917.350 824.390 89,87 810.339 98,30 14.051 1,70 Bartın 144.809 124.867 86,23 120.904 96,83 3.963 3,17 Batman 329.049 273.462 83,11 264.515 96,73 8.947 3,27 Bayburt 56.885 46.772 82,22 46.060 98,48 712 1,52 Bilecik 151.752 137.448 90,57 134.821 98,09 2.627 1,91 Bingöl 174.843 137.171 78,45 132.260 96,42 4.911 3,58 Bitlis 193.791 152.573 78,73 148.055 97,04 4.518 2,96 Bolu 221.237 197.371 89,21 193.847 98,21 3.524 1,79 Burdur 193.771 173.499 89,54 169.001 97,41 4.498 2,59 Bursa 2.107.944 1.885.058 89,43 1.856.794 98,50 28.264 1,50 Çanakkale 397.443 359.839 90,54 353.965 98,37 5.874 1,63 Çankırı 130.258 110.757 85,03 108.740 98,18 2.017 1,82 Çorum 386.248 346.138 89,62 340.208 98,29 5.930 1,71 Denizli 734.996 664.554 90,42 651.184 97,99 13.370 2,01 Diyarbakır 991.212 801.500 80,86 776.822 96,92 24.678 3,08 Düzce 261.702 236.676 90,44 232.598 98,28 4.078 1,72 Edirne 308.129 272.510 88,44 267.470 98,15 5.040 1,85 Elâzığ 405.354 342.529 84,50 335.393 97,92 7.136 2,08 30

Kayıtlı S. Sayısı Oy Kullanan S. Sayısı Katılım (%) Geçerli Oy Sayısı ve (%) Geçersiz Oy Sayısı ve (%) Erzincan 153.980 135.686 88,12 133.719 98,55 1.967 1,45 Erzurum 483.653 410.871 84,95 403.596 98,23 7.275 1,77 Eskişehir 636.061 567.634 89,24 558.617 98,41 9.017 1,59 Gaziantep 1.178.748 982.983 83,39 967.090 98,38 15.893 1,62 Giresun 327.409 271.898 83,05 266.896 98,16 5.002 1,84 Gümüşhane 101.044 74.105 73,34 72.651 98,04 1.454 1,96 Hakkâri 161.928 131.017 80,91 126.793 96,78 4.224 3,22 Hatay 1.016.175 892.478 87,83 879.383 98,53 13.095 1,47 Iğdır 117.822 90.461 76,78 88.553 97,89 1.908 2,11 Isparta 309.263 271.669 87,84 265.703 97,80 5.966 2,20 İstanbul 10.518.057 9.340.222 88,80 9.207.780 98,58 132.442 1,42 İzmir 3.174.549 2.832.870 89,24 2.790.509 98,50 42.361 1,50 K. Maraş 718.874 629.154 87,52 619.744 98,50 9.410 1,50 Karabük 172.642 150.060 86,92 146.612 97,70 3.448 2,30 Karaman 171.003 151.676 88,70 147.675 97,36 4.001 2,64 Kars 181.257 141.888 78,28 139.186 98,10 2.702 1,90 Kastamonu 278.386 232.890 83,66 227.608 97,73 5.282 2,27 Kayseri 931.951 834.477 89,54 822.636 98,58 11.841 1,42 Kırıkkale 196.469 169.078 86,06 166.262 98,33 2.816 1,67 Kırklareli 269.598 242.929 90,11 239.126 98,43 3.803 1,57 Kırşehir 162.553 138.471 85,19 135.883 98,13 2.588 1,87 Kilis 81.118 70.583 87,01 69.373 98,29 1.210 1,71 Kocaeli 1.299.315 1.166.946 89,81 1.147.264 98,31 19.682 1,69 Konya 1.473.345 1.298.525 88,13 1.274.209 98,13 24.316 1,87 Kütahya 420.473 379.510 90,26 371.589 97,91 7.921 2,09 Malatya 542.991 471.869 86,90 465.207 98,59 6.662 1,41 Manisa 1.029.622 933.101 90,63 914.008 97,95 19.093 2,05 Mardin 454.263 374.334 82,40 365.390 97,61 8.944 2,39 Mersin 1.246.180 1.096.490 87,99 1.077.359 98,26 19.131 1,74 Muğla 690.291 611.470 88,58 601.091 98,30 10.379 1,70 Muş 224.854 177.855 79,10 172.684 97,09 5.171 2,91 31

Kayıtlı S. Sayısı Oy Kullanan S. Sayısı Katılım (%) Geçerli Oy Sayısı ve (%) Geçersiz Oy Sayısı ve (%) Nevşehir 206.903 182.270 88,09 179.211 98,32 3.059 1,68 Niğde 235.896 201.836 85,56 197.568 97,89 4.268 2,11 Ordu 548.725 454.358 82,80 444.872 97,91 9.486 2,09 Osmaniye 349.472 299.083 85,58 293.778 98,23 5.305 1,77 Rize 244.622 208.495 85,23 205.186 98,41 3.309 1,59 Sakarya 689.537 616.766 89,45 607.001 98,42 9.765 1,58 Samsun 940.313 812.278 86,38 798.235 98,27 14.043 1,73 Siirt 176.248 147.212 83,53 142.486 96,79 4.726 3,21 Sinop 155.178 130.162 83,88 126.975 97,55 3.187 2,45 Sivas 432.597 374.007 86,46 368.181 98,44 5.826 1,56 Şanlıurfa 1.026.443 861.730 83,95 845.908 98,16 15.822 1,84 Şırnak 255.296 214.666 84,09 207.089 96,47 7.577 3,53 Tekirdağ 709.236 632.105 89,12 622.609 98,50 9.496 1,50 Tokat 416.852 365.070 87,58 359.023 98,34 6.047 1,66 Trabzon 567.815 484.270 85,29 476.030 98,30 8.240 1,70 Tunceli 60.789 50.912 83,75 50.337 98,87 575 1,13 Uşak 262.384 237.260 90,42 232.315 97,92 4.945 2,08 Van 617.895 468.593 75,84 453.555 96,79 15.038 3,21 Yalova 172.094 147.039 85,44 144.637 98,37 2.402 1,63 Yozgat 294.602 246.192 83,57 242.249 98,40 3.943 1,60 Zonguldak 447.591 387.640 86,61 377.314 97,34 10.326 2,66 T o p l a m 55.319.222 48.374.576 87,45 47.528.949 98,25 845.627 1,75 32

İllerde Katılma Oranları (Büyükten Küçüğe Sıralamalı Olarak) 1 EK III Katılma Oranı (%) Katılma Oranı (%) Manisa 90,63 Aydın 88,10 Bilecik 90,57 Nevşehir 88,09 Amasya 90,56 Mersin 87,99 Çanakkale 90,54 Isparta 87,84 Düzce 90,44 Hatay 87,83 Denizli 90,42 Tokat 87,58 Uşak 90,42 K. Maraş 87,52 Kütahya 90,26 Antalya 87,31 Kırklareli 90,11 Kilis 87,01 Ankara 89,97 Karabük 86,92 Balıkesir 89,87 Malatya 86,90 Kocaeli 89,81 Zonguldak 86,61 Çorum 89,62 Sivas 86,46 Burdur 89,54 Samsun 86,38 Kayseri 89,54 Adana 86,24 Sakarya 89,45 Bartın 86,23 Bursa 89,43 Adıyaman 86,07 Eskişehir 89,24 Kırıkkale 86,06 İzmir 89,24 Osmaniye 85,58 Bolu 89,21 Niğde 85,56 Tekirdağ 89,12 Yalova 85,44 Afyonkarahisar 89,09 Trabzon 85,29 İstanbul 88,80 Rize 85,23 Karaman 88,70 Kırşehir 85,19 Muğla 88,58 Artvin 85,09 Edirne 88,44 Çankırı 85,03 Konya 88,13 Erzurum 84,95 Erzincan 88,12 Elâzığ 84,50 1 Yurt içi sonuçlarına göre düzenlenmiştir. 33

Katılma Oranı (%) Katılma Oranı (%) Aksaray 84,41 Bayburt 82,22 Şırnak 84,09 Hakkâri 80,91 Şanlıurfa 83,95 Diyarbakır 80,86 Sinop 83,88 Ardahan 80,34 Tunceli 83,75 Muş 79,10 Kastamonu 83,66 Bitlis 78,73 Yozgat 83,57 Bingöl 78,45 Siirt 83,53 Kars 78,28 Gaziantep 83,39 Iğdır 76,78 Batman 83,11 Van 75,84 Giresun 83,05 Gümüşhane 73,34 Ordu 82,80 Ağrı 71,22 Mardin 82,40 34

İllerde EVET / HAYIR Oy Sayıları ve Oranları (%) 1 EK IV EVET Oy Sayısı ve Oranı (%) HAYIR Oy Sayısı ve Oranı (%) Adana 535.932 41,83 745.219 58,17 Adıyaman 230.176 69,76 99.781 30,24 Afyonkarahisar 281.392 64,56 154.462 35,44 Ağrı 87.257 43,08 115.271 56,92 Aksaray 162.985 75,49 52.910 24,51 Amasya 121.360 56,26 94.367 43,74 Ankara 1.668.601 48,85 1.747.151 51,15 Antalya 574.421 40,92 829.415 59,08 Ardahan 23.455 44,27 29.529 55,73 Artvin 49.974 46,93 56.504 53,07 Aydın 245.016 35,66 442.040 64,34 Balıkesir 368.741 45,50 441.598 54,5 Bartın 67.744 56,03 53.160 43,97 Batman 96.139 36,35 168.376 63,65 Bayburt 37.629 81,70 8.431 18,30 Bilecik 65.867 48,86 68.954 51,14 Bingöl 95.987 72,57 36.273 27,43 Bitlis 87.868 59,35 60.187 40,65 Bolu 120.685 62,26 73.162 37,74 Burdur 87.451 51,75 81.550 48,25 Bursa 987.929 53,21 868.865 46,79 Çanakkale 139.974 39,54 213.991 60,46 Çankırı 79.760 73,35 28.980 26,65 Çorum 219.394 64,49 120.814 35,51 Denizli 289.986 44,53 361.198 55,47 Diyarbakır 251.733 32,41 525.089 67,59 Düzce 164.122 70,56 68.476 29,44 Edirne 78.914 29,50 188.556 70,50 Elâzığ 240.773 71,79 94.620 28,21 1 Yurt içi sonuçlarına göre düzenlenmiştir. 35

EVET Oy Sayısı ve (%) HAYIR Oy Sayısı ve (%) Erzincan 80.903 60,50 52.816 39,50 Erzurum 300.589 74,48 103.007 25,52 Eskişehir 236.994 42,43 321.623 57,57 Gaziantep 603.954 62,45 363.136 37,55 Giresun 164.567 61,66 102.329 38,34 Gümüşhane 54.601 75,16 18.050 24,84 Hakkâri 41.104 32,42 85.689 67,58 Hatay 401.405 45,65 477.978 54,35 Iğdır 30.817 34,80 57.736 65,20 Isparta 148.837 56,02 116.866 43,98 İstanbul 4.479.196 48,65 4.728.584 51,35 İzmir 870.681 31,20 1.919.828 68,80 K. Maraş 458.349 73,96 161.395 26,04 Karabük 89.031 60,73 57.581 39,27 Karaman 94.289 63,85 53.386 36,15 Kars 70.922 50,95 68.264 49,05 Kastamonu 147.530 64,82 80.078 35,18 Kayseri 557.397 67,76 265.239 32,24 Kırıkkale 103.784 62,42 62.478 37,58 Kırklareli 68.552 28,67 170.574 71,33 Kırşehir 72.363 53,25 63.520 46,75 Kilis 44.461 64,09 24.912 35,91 Kocaeli 650.336 56,69 496.928 43,31 Konya 928.599 72,88 345.610 27,12 Kütahya 261.275 70,31 110.314 29,69 Malatya 323.654 69,57 141.553 30,43 Manisa 417.386 45,67 496.622 54,33 Mardin 149.580 40,94 215.810 59,06 Mersin 387.350 35,95 690.009 64,05 Muğla 184.381 30,67 416.710 69,33 Muş 87.314 50,56 85.370 49,44 Nevşehir 117.548 65,59 61.663 34,41 Niğde 118.141 59,80 79.427 40,20 36

EVET Oy Sayısı ve (%) HAYIR Oy Sayısı ve (%) Ordu 275.328 61,89 169.544 38,11 Osmaniye 169.918 57,84 123.860 42,16 Rize 155.028 75,55 50.158 24,45 Sakarya 413.091 68,05 193.910 31,95 Samsun 507.303 63,55 290.932 36,45 Siirt 68.121 47,81 74.365 52,19 Sinop 73.324 57,75 53.651 42,25 Sivas 262.449 71,28 105.732 28,72 Şanlıurfa 599.073 70,82 246.835 29,18 Şırnak 58.607 28,30 148.482 71,70 Tekirdağ 242.115 38,89 380.494 61,11 Tokat 226.835 63,18 132.188 36,82 Trabzon 316.330 66,45 159.700 33,55 Tunceli 9.859 19,59 40.478 80,41 Uşak 109.263 47,03 123.052 52,97 Van 193.797 42,73 259.758 57,27 Yalova 71.929 49,73 72.708 50,27 Yozgat 179.911 74,27 62.338 25,73 Zonguldak 186.197 49,35 191.117 50,65 24.325.633 51,18 23.203.316 48,82 37

48 İlde EVET Oranlarının Büyükten Küçüğe Sıralaması 1 EK V.A EVET (%) EVET (%) Bayburt 81,70 Kilis 64,09 Rize 75,55 Karaman 63,85 Aksaray 75,49 Samsun 63,55 Gümüşhane 75,16 Tokat 63,18 Erzurum 74,48 Gaziantep 62,45 Yozgat 74,27 Kırıkkale 62,42 Kahramanmaraş 73,96 Bolu 62,26 Çankırı 73,35 Ordu 61,89 Konya 72,88 Giresun 61,66 Bingöl 72,57 Karabük 60,73 Elazığ 71,79 Erzincan 60,50 Sivas 71,28 Niğde 59,80 Şanlıurfa 70,82 Bitlis 59,35 Düzce 70,56 Osmaniye 57,84 Kütahya 70,31 Sinop 57,75 Adıyaman 69,76 Kocaeli 56,69 Malatya 69,57 Amasya 56,26 Sakarya 68,05 Bartın 56,03 Kayseri 67,76 Isparta 56,02 Trabzon 66,45 Kırşehir 53,25 Nevşehir 65,59 Bursa 53,21 Kastamonu 64,82 Burdur 51,75 Afyonkarahisar 64,56 Kars 50,95 Çorum 64,49 Muş 50,56 33 İlde HAYIR Oranlarının Büyükten Küçüğe Sıralaması 2 1 Yurt içi sonuçlarına göre düzenlenmiştir. 2 Yurt içi sonuçlarına göre düzenlenmiştir. 38

EK V.B HAYIR (%) HAYIR (%) Tunceli 80,41 Eskişehir 57,57 Şırnak 71,70 Van 57,27 Kırklareli 71,33 Ağrı 56,92 Edirne 70,50 Ardahan 55,73 Muğla 69,33 Denizli 55,47 İzmir 68,80 Balıkesir 54,50 Diyarbakır 67,59 Hatay 54,35 Hakkâri 67,58 Manisa 54,33 Iğdır 65,20 Artvin 53,07 Aydın 64,34 Uşak 52,97 Mersin 64,05 Siirt 52,19 Batman 63,65 İstanbul 51,35 Tekirdağ 61,11 Ankara 51,15 Çanakkale 60,46 Bilecik 51,14 Antalya 59,08 Zonguldak 50,65 Mardin 59,06 Yalova 50,27 Adana 58,17 16 Nisan 2017 Yurt Dışı Referandum Sonuçları (57 Ülke) 1 1 Kaynak: Yüksek Seçim Kurulu. 39

Seçmen Sayısı Oy Kullanan S. Sayısı Geçerli Oy Sayısı EVET Oy Sayısı ve (%) EK VI HAYIR Oy Sayısı ve (%) Almanya 1.430.127 660.666 653.516 412.159 63,07 241.357 36,93 A.B.D. 100.042 32.913 32.693 5.296 16,20 27.397 83,80 Arnavutluk 1.007 373 366 153 41,80 213 58,20 Avustralya 44.463 14.411 14.250 5.960 41,82 8.290 58,18 Avusturya 108.561 52.733 52.205 38.233 73,24 13.972 26,76 Azerbaycan 6.279 2.700 2.673 1.024 38,31 1.649 61,69 Bahreyn 982 515 509 69 13,56 440 86,44 Belçika 137.675 73.027 72.166 54.114 74,99 18.052 25,01 Birleşik Arap Emir. 5.276 2.999 2.967 395 13,31 2.572 86,69 Bosna Hersek 2.444 1.241 1.213 750 61,83 463 38,17 Bulgaristan 7.393 1.280 1.274 365 28,65 909 71,35 Büyük Britanya 92.942 35.885 35.424 7.177 20,26 28.247 79,74 Cezayir 1.535 842 828 356 43,00 472 57,00 Çek Cumhuriyeti 1.111 593 582 73 12,54 509 87,46 Çin Halk Cumh. 2.077 905 896 213 23,77 683 76,23 Danimarka 34.139 11.360 11.208 6.822 60,87 4.386 39,13 Finlandiya 4.947 1.978 1.961 558 28,45 1.403 71,55 Fransa 326.375 142.776 140.741 91.266 64,85 49.475 35,15 Güney Afrika 1.061 346 342 126 36,84 216 63,16 Gürcistan 1.789 711 701 285 40,66 416 59,34 Hollanda 252.841 118.321 116.551 82.679 70,94 33.872 29,06 Irak 2.813 345 344 119 34,59 225 65,41 İran 1.080 270 267 121 45,32 146 54,68 İrlanda 1.866 872 868 173 19,93 695 80,07 İspanya 2.933 1.306 1.291 172 13,32 1.119 86,68 İsrail 4.927 661 654 284 43,43 370 56,57 İsveç 37.857 10.051 9.900 4.667 47,14 5.233 52,86 İsviçre 95.263 50.929 50.374 19.181 38,08 31.193 61,92 İtalya 14.195 5.682 5.627 2.135 37,94 3.492 62,06 Seçmen Sayısı Oy Kullanan S. Sayısı Geçerli Oy Sayısı EVET Oy Sayısı ve (%) HAYIR Oy Sayısı ve (%) 40

Japonya 3.319 1.160 1.152 416 36,11 736 63,89 Kanada 25.442 11.729 11.631 3.247 27,92 8.384 72,08 Katar Devleti 2.837 1.284 1.276 241 18,89 1.035 81,11 Kazakistan 4.443 1.553 1.536 636 41,41 900 58,59 Kırgız 1.994 876 870 499 57,36 371 42,64 Kosova 1.278 714 707 404 57,14 303 42,86 Kuveyt 1.362 827 817 191 23,38 626 76,62 K.K.T.C. 104.507 43.479 42.549 19.225 45,18 23.324 54,82 Lübnan 4.224 1.142 1.127 1.058 93,88 69 6,12 Lüksemburg 571 9.629 9.525 5.987 62,86 3.538 37,14 Macaristan 1.935 913 901 232 25,75 669 74,25 Makedonya 2.422 1.072 1.066 618 57,97 448 42,03 Mısır 1.492 445 439 259 59,00 180 41,00 Norveç 8.481 3.865 3.838 2.195 57,19 1.643 42,81 Özbekistan 747 317 315 169 53,65 146 46,35 Polonya 3.102 1.192 1.179 302 25,61 877 74,39 Romanya 6.351 1.863 1.846 824 44,64 1.022 55,36 Rusya 11.258 3.224 3.201 833 26,02 2.368 73,98 Singapur 604 646 641 284 44,31 357 55,69 Sudan 984 368 364 240 65,93 124 34,07 Suudi Arabistan 25.743 8.324 8.128 4.475 55,06 3.653 44,94 Tayland 803 212 209 27 12,92 182 87,08 Türkmenistan 2.706 1.171 1.166 510 43,74 656 56,26 Ukrayna 2.734 964 954 341 35,74 613 64,26 Umman 1.322 579 574 138 24,04 436 75,96 Ürdün 1.895 463 460 349 75,87 111 24,13 Yeni Zelanda 758 183 181 32 17,68 149 82,32 Yunanistan 10.562 797 778 176 22,62 602 77,38 2.957.876 1.325.682 1.309.821 778.833 59,46 530.988 40,54 Sandık kurulmayan temsilcilerdeki seçmen sayısı: 14.800 41

Yurt Dışı EVET Oy Oranları (Büyükten Küçüğe Sıralamalı Olarak) EK VII.A EVET (%) Lübnan Cumhuriyeti 93,88 Ürdün Haşimi Krallığı 75,87 Belçika Krallığı 74,99 Avusturya Cumhuriyeti 73,24 Hollanda Krallığı 70,94 Sudan Cumhuriyeti 65,93 Fransa Cumhuriyeti 64,85 Almanya Federal Cumhuriyeti 63,07 Lüksemburg Büyük Dükalığı 62,86 Bosna Hersek 61,83 Danimarka Krallığı 60,87 Mısır Arap Cumhuriyeti 59,00 Makedonya Cumhuriyeti 57,97 Kırgız Cumhuriyeti 57,36 Norveç Krallığı 57,19 Kosova Cumhuriyeti 57,14 Suudi Arabistan Krallığı 55,06 Özbekistan Cumhuriyeti 53,65 İsveç Krallığı 47,14 İran İslam Cumhuriyeti 45,32 Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 45,18 Romanya 44,64 Singapur Cumhuriyeti 44,31 Türkmenistan 43,74 İsrail Devleti 43,43 Cezayir Demokratik Halk Cumhuriyeti 43,00 Avustralya 41,82 Arnavutluk Cumhuriyeti 41,80 Kazakistan Cumhuriyeti 41,41 Gürcistan Cumhuriyeti 40,66 Azerbaycan Cumhuriyeti 38,31 İsviçre Konfederasyonu 38,08 42

EVET (%) İtalya Cumhuriyeti 37,94 Güney Afrika Cumhuriyeti 36,84 Japonya 36,11 Ukrayna 35,74 Irak Cumhuriyeti 34,59 Bulgaristan Cumhuriyeti 28,65 Finlandiya Cumhuriyeti 28,45 Kanada 27,92 Rusya Federasyonu 26,02 Macaristan 25,75 Polonya Cumhuriyeti 25,61 Umman Sultanlığı 24,04 Çin Halk Cumhuriyeti 23,77 Kuveyt Devleti 23,38 Yunanistan Cumhuriyeti 22,62 Büyük Britanya 20,26 İrlanda Cumhuriyeti 19,93 Katar Devleti 18,89 Yeni Zelanda 17,68 Amerika Birleşik Devletleri 16,20 Bahreyn Krallığı 13,56 İspanya Krallığı 13,32 Birleşik Arap Emirlikleri 13,31 Tayland Krallığı 12,92 Çek Cumhuriyeti 12,54 43

Yurt Dışı HAYIR Oy Oranları (Büyükten Küçüğe Sıralamalı Olarak) EK VII.B HAYIR (%) Çek Cumhuriyeti 87,46 Tayland Krallığı 87,08 Birleşik Arap Emirlikleri 86,69 İspanya Krallığı 86,68 Bahreyn Krallığı 86,44 Amerika Birleşik Devletleri 83,80 Yeni Zelanda 82,32 Katar Devleti 81,11 İrlanda Cumhuriyeti 80,07 Büyük Britanya 79,74 Yunanistan Cumhuriyeti 77,38 Kuveyt Devleti 76,62 Çin Halk Cumhuriyeti 76,23 Umman Sultanlığı 75,96 Polonya Cumhuriyeti 74,39 Macaristan 74,25 Rusya Federasyonu 73,98 Kanada 72,08 Finlandiya Cumhuriyeti 71,55 Bulgaristan Cumhuriyeti 71,35 Irak Cumhuriyeti 65,41 Ukrayna 64,26 Japonya 63,89 Güney Afrika Cumhuriyeti 63,16 İtalya Cumhuriyeti 62,06 İsviçre Konfederasyonu 61,92 Azerbaycan Cumhuriyeti 61,69 Gürcistan Cumhuriyeti 59,34 Kazakistan Cumhuriyeti 58,59 Arnavutluk Cumhuriyeti 58,20 Avustralya 58,18 Cezayir Demokratik Halk Cumhuriyeti 57,00 44

HAYIR (%) İsrail Devleti 56,57 Türkmenistan 56,26 Singapur Cumhuriyeti 55,69 Romanya 55,36 Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 54,82 İran İslam Cumhuriyeti 54,68 İsveç Krallığı 52,86 Özbekistan Cumhuriyeti 46,35 Suudi Arabistan Krallığı 44,94 Kosova Cumhuriyeti 42,86 Norveç Krallığı 42,81 Kırgız Cumhuriyeti 42,64 Makedonya Cumhuriyeti 42,03 Mısır Arap Cumhuriyeti 41,00 Danimarka Krallığı 39,13 Bosna Hersek 38,17 Lüksemburg Büyük Dükalığı 37,14 Almanya Federal Cumhuriyeti 36,93 Fransa Cumhuriyeti 35,15 Sudan Cumhuriyeti 34,07 Hollanda Krallığı 29,06 Avusturya Cumhuriyeti 26,76 Belçika Krallığı 25,01 Ürdün Haşimi Krallığı 24,13 Lübnan Cumhuriyeti 6,12 45

İllerde Kişi Başına Gelir ve EVET / HAYIR Oy Oranları (%) 1 EK VIII Kişi Başına Gelir (1.000 $) EVET (%) HAYIR (%) Adana 8.862 41,83 58,17 Adıyaman 6.196 69,76 30,24 Afyon 8.331 64,56 35,44 Ağrı 3.880 43,08 56,92 Aksaray 8.335 75,49 24,51 Amasya 8.649 56,26 43,74 Ankara 16.772 48,85 51,15 Antalya 13.577 40,92 59,08 Ardahan 6.360 44,27 55,73 Artvin 10.059 46,93 53,07 Aydın 8.743 35,66 64,34 Balıkesir 10.150 45,50 54,50 Bartın 7.899 56,03 43,97 Batman 5.393 36,35 63,65 Bayburt 7.249 81,70 18,30 Bilecik 14.908 48,86 51,14 Bingöl 5.858 72,57 27,43 Bitlis 5.517 59,35 40,65 Bolu 14.025 62,26 37,74 Burdur 10.673 51,75 48,25 Bursa 13.693 53,21 46,79 Çanakkale 12.179 39,54 60,46 Çankırı 8.703 73,35 26,65 Çorum 7.812 64,49 35,51 Denizli 11.327 44,53 55,47 Diyarbakır 5.853 32,41 67,59 Düzce 10.989 70,56 29,44 Edirne 10.675 29,50 70,50 Elâzığ 7.749 71,79 28,21 Erzincan 10.493 60,50 39,50 1 TUİK, İl Bazında Kişi Başına Gayrisafi Yurtiçi Hasıla, 2004-2014 Tablosundan alınmış 2014 yılı değerleridir. 46

Kişi Başına Gelir (1.000 $) EVET (%) HAYIR (%) Erzurum 7.061 74,48 25,52 Eskişehir 13.180 42,43 57,57 Gaziantep 8.591 62,45 37,55 Giresun 6.844 61,66 38,34 Gümüşhane 8.394 75,16 24,84 Hakkâri 5.331 32,42 67,58 Hatay 7.637 45,65 54,35 Iğdır 6.280 34,80 65,20 Isparta 9.591 56,02 43,98 İstanbul 19.957 48,65 51,35 İzmir 14.257 31,20 68,80 Kahramanmaraş 7.208 73,96 26,04 Karabük 9.632 60,73 39,27 Karaman 11.181 63,85 36,15 Kars 5.685 50,95 49,05 Kastamonu 9.107 64,82 35,18 Kayseri 10.576 67,76 32,24 Kırıkkale 8.959 62,42 37,58 Kırklareli 12.744 28,67 71,33 Kırşehir 8.057 53,25 46,75 Kilis 6.241 64,09 35,91 Kocaeli 19.900 56,69 43,31 Konya 9.594 72,88 27,12 Kütahya 9.053 70,31 29,69 Malatya 6.954 69,57 30,43 Manisa 11.112 45,67 54,33 Mardin 6.075 40,94 59,06 Mersin 9.702 35,95 64,05 Muğla 12.374 30,67 69,33 Muş 5.366 50,56 49,44 Nevşehir 8.678 65,59 34,41 Niğde 7.998 59,80 40,20 47

Kişi Başına Gelir (1.000 $) EVET (%) HAYIR (%) Ordu 6.665 61,89 38,11 Osmaniye 7.260 57,84 42,16 Rize 10.210 75,55 24,45 Sakarya 11.139 68,05 31,95 Samsun 8.790 63,55 36,45 Siirt 5.593 47,81 52,19 Sinop 7.835 57,75 42,25 Sivas 8.450 71,28 28,72 Şanlıurfa 4.469 70,82 29,18 Şırnak 5.572 28,30 71,70 Tekirdağ 15.208 38,89 61,11 Tokat 6.444 63,18 36,82 Trabzon 10.093 66,45 33,55 Tunceli 10.198 19,59 80,41 Uşak 10.021 47,03 52,97 Van 4.533 42,73 57,27 Yalova 13.040 49,73 50,27 Yozgat 7.174 74,27 25,73 Zonguldak 8.436 49,35 50,65 Türkiye 12.112 51,18 48,82 48

HARİTALAR HARİTA I HARİTA II HARİTA III HARİTA IV HARİTA V HARİTA VI İllerde EVET / HAYIR Oranları Büyükşehirlerde EVET / HAYIR Oranları Bölgelerde EVET / HAYIR Oranları Kişi Başına Gelirin İllere Dağılımı EVET Tercihi Olan (48) İlde Kişi Başına Gelir HAYIR Tercihi Olan (33) İlde Kişi Başına Gelir 49

HARİTA I. İLLERDE EVET / HAYIR OYLARI EVET HAYIR 48 il 33 il 50

HARİTA II. BÜYÜKŞEHİRLERDE EVET / HAYIR OYLARI İl Merkezi Belediye Başkanlığı (51 il) EVET HAYIR 13 il 17 il Toplam 30 Büyükşehir 51

HARİTA III. BÖLGELERDE EVET / HAYIR OYLARI HAYIR % 65,50 EVET % 34,50 HAYIR % 51,35 EVET % 48,65 EVET % 62,71 HAYIR % 37,29 EVET - % 53,37 HAYIR - % 46,63 EVET % 58,88 HAYIR % 41,12 EVET % 57,64 HAYIR % 42,36 HAYIR % 65,60 EVET % 34,40 EVET % 55,43 HAYIR % 44,57 EVET % 55,80 HAYIR % 44,20 HAYIR % 58,08 / EVET % 41,92 EVET HAYIR 6 Bölge 4 Bölge 52

HARİTA IV. KİŞİ BAŞINA GELİRİN İLLERE DAĞILIMI (1.000 $) 0 5 5 6 6 10 10 15 15 20 3 il 9 il 40 il 25 il 4 il Toplam: 81 il 53

HARİTA V. EVET TERCİHİ OLAN İLLERDE KİŞİ BAŞINA GELİR (1.000 $) 0 5 5 6 6 10 10 15 15 20 1 il 4 il 32 il 10 il 1 il Toplam 48 il 54

HARİTA VI. HAYIR TERCİHİ OLAN İLLERDE KİŞİ BAŞINA GELİR (1.000 $) 0 5 5 6 6 10 10 15 15 20 2 il 5 il 8 il 15 il 3 il Toplam 33 il 55