Doç. Dr. Dilara Özer Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu ozerd@comu.edu.tr
UYARLANMIŞ FİZİKSEL AKTİVİTE AAHPED ----- AAHPERD --- 1950 International Federation of Adapted Physical Activity- IFAPA)----- 1973
Temel kavram: Adaptasyon Adaptasyon bir popülasyonun doğal yaşam ortamına daha iyi uyum sağlayabilmesi için evrimsel bir süreçtir (www.wikipedia.org) 3
(Claudine Sherrill, 2010)
Ekolojik Model; Kolaylaştırıcı ve sınırlayıcı faktörler Figure 1: Uyarlanmış Fiziksel Aktivite için sınırlayıcı ve kolaylaştırıcı değişkenleri gösteren genişletilmiş ekolojik model (Hutzler, 2007) İşlem Aktivite Katılım Birey Yatkınlıklar Yetersizlikler Çevre Fiziksel Sosyal Engeller / kolaylaştırıcılar İskelet ve kas fonksiyonları Nörolojik fonksiyonlar Kardiovasküler fonk. Farkındalık fonksiyonları iletişim fonksiyonları Benlik kararlılığı Mevcut aktivite repertuarı Engeller /Kolaylaştırıcılar: Akran tutum ve desteği Mesleki yaklaşım ve destekler Ailesel tutum ve destekler Toplum ve aile Materyal kaynakları 5
Uyarlama üzerine örnek bir çalışma (Kalyvas & Reid, 2003) Voleybola benzer bir oyun uyarlanmış ve hedeflenen katılım kriterleri ve çocukların hoşlanımı üzerindeki etkisi incelenmiş. Uyarlama; (a) Çevre de değişiklik ; ağın yüksekliği ve alanın boyutları; (b) Araçta değişiklik; top yerine balon (c) Dokunma, servis ve pas ile ilgili kurallarda değişiklik Sonuçlar; Uyarlanmamış aktivitelerle kıyaslandığında uyarlanmış aktiviteler sırasında daha başarılı paslar ( aktivite kriteri) ve tüm çocukların aktif katılım sürelerinde artış (katılım kriteri)
UYARLANMIŞ FİZİKSEL AKTİVİTE Arzu edilen sonuçlara ulaşmak için değişkenleri yönetme bilimi ve sanatıdır. (Sherrill, 1997) MM
Arzu edilen sonuçlar
Arzu edilen sonuçlar
YARLANMIŞ FİZİKSEL AKTİVİTE rzu edilen sonuçlara ulaşmak için değişkenleri yönetme ICHPER-SD Avrupa Bölgesi Kongresi 22-24 ilimi ve sanatıdır. Nisan (Sherrill, 2009 Antalya/TÜRKİYE 1997)
Değişkenlerin Yönetilmesi Materyal : Boyutlar, ağırlık Alan: Alanın büyüklüğü, ağın ya da potanın yüksekliği ve işaretler Aktivite: Amacı değiştirme, aktiviteyi kolaylaştırma, kuralları azaltma ve değiştirme Öğretim Yöntemleri: Model olma, fiziksel yardım, ipcucu verme
Değişkenlerin Yönetilmesi Materyal: Boyutlar, ağırlık
Değişkenlerin Yönetilmesi Alan: Büyüklük
Değişkenlerin Yönetilmesi Aktivite: Kolaylaştırma, bireyin yeteneklerine uygun hale getirme
Değişkenlerin Yönetilmesi Öğretim Yöntemleri
Engelli bireyler için fiziksel aktivite hizmetleri neleri kapsar?
Beden Eğitimi ve Spor
Performans Sporları
Rehabilitasyon / Terapi 10.12.2011 20
Rekreasyon ICHPER-SD Avrupa Bölgesi Kongresi 22-24 Nisan 2009 Antalya/TÜRKİYE
Hangi eğitim ortamlarında uygulanır?
Uyarlanmış Aktiviteler
Paralel aktiviteler
Tersine Kaynaştırma
Ayrıştırılmış ortamda yapılan aktiviteler
Kaynaştırma ortamlarında Son yıllardaki yönelim; Yeni modeller geliştirme ICHPER-SD Avrupa Bölgesi Kongresi 22-24 Nisan 2009 Antalya/TÜRKİYE
Kimleri kapsar?
UYARLANMIŞ FİZİKSEL AKTİVİTE Yaşlılık, sağlık sorunları ya da engellilik gibi nedenlerle sınırlılıklara sahip bireyler için hareket, fiziksel aktivite ve sporları kapsayan bir alandır. (Doll-Tepper, et al., 1990).
ULUSLARARASI DÜZEYDE MESLEKİ EĞİTİM VE GELİŞİM FIRSATLARI
EUDAPA=AVRUPA ÜNİVERSİTELERİ UYARLANMIŞ FİZİKSEL AKTİVİTE DİPLOMA PROGRAMI/ LAHTI, FİNLANDİYA (2009-12 farklı ülke 16 üniversite 28 Öğretim elemanı 4 farklı üniversite ve ülkeden 19 öğrenci İletişim: www.haaga-helia.fi/eudapa jyrki.vilhu@haaga-helia.fi
EUDAPA=AVRUPA ÜNİVERSİTELERİ UYARLANMIŞ FİZİKSEL AKTİVİTE DİPLOMA PROGRAMI/ LAHTI, FİNLANDİYA (2009- ) Teorik dersler: Avrupa ün. den öğretim elemanları Finli uzmanlar Uygulamalı dersler: Finli uzmanlar Engelli bireylere yönelik spor kulüpleri, psikiyatri klinikleri
EUDAPA=AVRUPA ÜNİVERSİTELERİ UYARLANMIŞ FİZİKSEL AKTİVİTE DİPLOMA PROGRAMI/ LAHTI, FİNLANDİYA (2009-10 ECTS : Öğrencinin alanla ilgili önceki deneyimleri 30 ECTS : 3 aylık yoğun bir program Haaga-Helia Uygulamalı Bilimler Fakültesi) 20 ECTS: 1 dönem staj Toplam 60 ECTS lik program
Erasmus Mundus Master EMMAPA-Organizasyon(2005) Leuven Un: Proje Yürütücüsü İrlanda- Limerik Ün. Çek Cumhuriyeti- Palacky Ün. Norveç Ün. Avusturalya:Queensland Ün. Virginia Un. Güney Afrika: Stellenboach Un. I Herman Van Coppenolle
EMMAPA -HEDEFLER Aşağıdaki alanlarda mesleki yeterliliğe sahip bireyler yetiştirmek; Eğitim (Özel eğitim okulları) Rehabilitasyon ( İleri dönem) Spor ortamları (yarışmaya dayalı ve rekreatif) Araştırmacı yetiştirmek Ülkelerdeki UFA gereksinimini belirlemek ve engelli bireyler için fırsatları artırmak için işbirliği kuracak bireyler yetiştirmek. Ayça Aracı- Güney Afrika I
EMMAPA Başvuru koşulları 2011-2012 Son başvuru tarihi: 31 Ocak 2011 İnternetten başvuru Transcript Motivasyon mektubu Referans mektubu İngilizce yeterlilik (TOEFL, IELTS, etc.); 6.5 http://www.erasmusmundus.be/index.html
Fizyoterapist Uzm. Ayça Aracı 2008-2009 İlk EMMAPA öğrencisi
Programı Belçika,Cek Cumhuriyeti ve Guney Afrika olmak uzere 3 farklı ülkede tamamladı Referans: Prof. Dr. Nevin Ergun
EMMAPA 2010-2012 öğrencileri Ferhat Esatbeyoğlu: Başkent Ün. Spor Bilimleri Seda Biçici: Başkent Üniversitesi Fizyoterapi Bölümünden mezun ve Hacettepe Üniversitesinde yüksek lisansını tamamlamış. Dünya Örer Marmara Ün. Beden Eğitimi ve Spor Yük. Ok. Mezunu
AVRUPADA MÜFREDAT VE STANDART GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI EIPET PROJESI 2007-2009 AVRUPA TAM KATILIMLI BEDEN EĞİTİMİ ÖĞRETİMİ Proje sahibi: Tralee Teknoloji Üniversitesi İrlanda EUSAPA 2008-2010 UYARLANMIŞ FİZİKSEL AKTİVİTEDE AVRUPA STANDARTLARI Proje Sahibi: Palacky Universitesi- Olomock - CR
APENS (1991-1995-1997) İnsan Gelişimi Motor Davranış Egzersiz Bilimleri Ölçme ve Değerlendirme Felsefe ve Tarih Öğrencilerin özellikleri Program Geliştirme Değerlendirme Öğretim Deseni ve Planlama Öğretme Danışmanlık Öğrenciyi ve Programı Değerlendirme Eğitimi Sürdürme Meslek Ahlakı İletişim (Kelly, 2006) http://www.apens.org/index.html I
EIPET PROJESI Tralee Teknoloji Ün. İrlanda Leonardo Da Vinci projesi İki yıllık Uyarlanmış Beden Eğitimi alanında kaynaştırma ortamında ve ayrıştırılmış ortamlarda öğretme yeterliliği kazandırmak amaçlanıyor. www.eipet.eu
Hizmet veren beden egitimi ogretmenleri ve öğretmen yetiştiren kurumlardaki akademisyenlerin bilgi, beceri ve yeterliliklerini arttirmak Kaynak paketi gelistirmek ve bu pakete erişilebilirliği sağlamak Amaç I
EUSAPA 2008-2010 UYARLANMIŞ FİZİKSEL AKTİVİTEDE AVRUPA STANDARTLARI PALACKY ÜN. ÇEK CUMHURIYETI 9 Avrupa ün. BELCIKA FINLANDIYA FRANSA - IRLANDA LETONYA POLONYA PORTEKIZ - ISVEC INGILTERE I
EUSAPA 2008-2010 UYARLANMIŞ FİZİKSEL AKTİVİTEDE AVRUPA STANDARTLARI Meslek elemanlarının yeterliliklerini geliştirmek Uyarlanmış beden eğitimi Uyarlanmış sporlar ve rekreasyon Rehabilitasyon Akademik standartlar belirlemek. Model oluşturmak. I
İnternet ortamındaki programlar ve öğretim materyalleri
UFA de çeşitli müfredatlar Yüzyüze kurslar Uzaktan eğitim (İşitsel, video ya da bilgisayar teknolojileri) Elektronik ortamda eğitim ( cd ler,
Süreli yayınlar
Kitaplar 49
MESLEKİ BİRLİKLERİN GELİŞİMİ
Uyarlanmış Fiziksel Aktivite Uluslararası işbirliği ve iletişim ağı SHERRILL www.ifapa.biz SIMARD 51
Clermont Simard: 1979 1987; Karen De-Pauw: 1995-1999 Greg Reid: 1999 2003; Jean Claude De-Potter: 1987-1991 Claudine Sherrill: 2003 2007; Shayke Hutzler: 2007-2011 Gudrun Doll Tepper: 1991-1995
Adapted Physical Activity VI Uluslararası Uyarlanmış Fiziksel Aktivite Sempozyumu (ISAPA) Her iki yılda bir 18. Sempozyum Haziran 2010 da Yeni Zellanda da 53
MESLEKİ BİRLİKLERİN GELİŞİMİ 1978: Asya Uyarlanmış Beden Eğitimi ve Egzersiz Topluluğu (ASAPE) 1987: Avrupa Uyarlanmış Fiziksel Aktivite Federasyonu (EUFAPA) 2006 Her iki yılda bir dönüşümlü olarak Engelliler için Fiziksel Aktivite alanında Avrupa Kongresi 6-8 Mayıs 2012 Ekimde Tralee-İrlanda
MESLEKİ BİRLİKLERİN GELİŞİMİ 1994: Kuzey Amerika Uyarlanmış Fiziksel aktivite Federasyonu (NAFAPA) 2009: (Türkiye) Engelli Bireyler için Fiziksel Aktivite Derneği Güney Amerika, Merkez Amerika, Afrika ve Okyanus gelişiyor.
MESLEKİ BİRLİKLERİN 320 kurumsal üye GELİŞİMİ www.icsspe.org Uluslararası Spor Bilimleri ve Beden Eğitimi Konseyi; Uygulamalı ve teorik anlamda spor bilimleri alanındaki sonuçları geliştirmek ve yaygınlaştırmak. Tüm ülkelerde farkındalığı artırmak. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki uçurumu ortadan kaldırmak.
Spor Organizasyonları International Wheelchair and Amputee Sports Federation
UFA nin Gelişmesinde Politika Kanunların ve yönetmeliklerin uygulanması Herkes için Spor Avrupa Sözleşmesi : Engelli bireyler (Strasbourg 1987) Uluslararası fonksiyon, engellilik ve sağlık sınıflandırması, WHO, 2001 Riski azaltma sağlıklı yaşamı geliştirme, WHO, 2002 Uluslararası Engelli Bireylerin Hakları Sözleşmesi 2007
Bir bilim dalı olarak Uyarlanmış Fiziksel Aktivite konusunda Türkiye de neler oluyor?
Ozel-sporcular@googlegroups.com 398 üye BESYO, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Y. O., Çocuk Gelişimi ve Eğitimi, Özel Eğitim, Tıp Fakültesi Öğretim elemanı, öğrenci, öğretmen I
İçindekiler Önsöz... 2 Eucapa2010, Özel Olimpiyatlar ve Sherborne.... 3 Üniversiteler ve engelli bireyler için beden eğitimi ve spor çalışmaları 6 Uyarlanmış fiziksel aktivite master programı. 11 Yaşam boyu öğrenme programı 12 Ulusal ve uluslar arası haberler 13 Engelli bireyler için fiziksel aktivite bülteni yazım kuralları. 14 Değerli Meslektaşlarım
Sherborne Gelişimsel Hareket Kursları (2007-...) Ilse Bontinck Veronique Goethals Belçika Sherborne Derneği
Engelli Bireyler için Fiziksel Aktivite Çalıştayı (2009-2010)
ÜNİVERSİTELERDE UFA GÖNÜLLÜ PROGRAMLAR Akdeniz Ün. (2001-2008) Gazi Ün. ( 2007- ) Çanakkale Onsekiz Mart Ün. (2009-... ) Atatürk Ün. Çukurova Ün. Samsun Ondokuz Mayıs Ün.
GAZİ ÜNİVERSİTESİ BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR YÜKSEK OKULU Koordinatör: Prof. Dr. Suat Karaküçük Uzm. Halil Sarol ANOBDER işbirliği ile
Uluslararası Uyarlanmış Fiziksel Aktivite Federasyonuna Katılım 11 öğretim elemanı, Lisans üstü öğrenci Ortadoğu Temsilciliği Yıllık yönetim kurulu toplantıları www.ifapa.biz
2013 Uluslararası Engelli Bireyler için Fiziksel Aktivite Sempozyumu Yeditepe Üniversitesi Marmara Üniversitesi Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi www.isapa2013.com
SONUÇ Uluslararası düzeyde bir bilim dalı, bir hizmet ve bir meslek olarak hızlı bir gelişim sürecindedir. Bu gelişim sürecini yakalayabilmek için ulusal ve uluslararası mesleki örgütlere üyelik (Engelli Bireyler için Fiziksel Aktivite Derneği- IFAPA) Çalıştay, sempozyum ve kongrelere katılım Bilgiye erişebilirlik Araştırmalar Müfredat geliştirmek- Alternatif programlar oluşturmak.
TEŞEKKÜR EDERİM