K.K.T.C. ÜLKE PROFİLİ Resmi Adı: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Yönetim Biçimi: Yarı Başkanlık Sistemi Cumhurbaşkanı: Mustafa Akıncı Başbakan: Ömer Kalyoncu Başkent: Lefkoşa Nüfusu: 286.257 Yüzölçümü: 3,355 km² Para Birimi: Türk Lirası Kuruluş Yılı: 15 Kasım 1983 Dış Ticaret Servisi 1
Ekonomik Yapı KKTC nin 2010 yılında 3.727 milyon dolar olan GSYİH nın 2014 yılında 4.243 milyon doları aşması beklenmektedir. GSYİH içinde yaklaşık olarak tarım sektörü %8, sanayi sektörü %9, inşaat sektörü %7 ve hizmetler sektörü %60 oranında pay almaktadır. Turizm ve eğitim sektörleri büyük gelir kaynağıdır. Ülkede sadece belirli sanayi dallarında üretim mevcuttur. 2010 yılında 14.611 dolar olan kişi başına düşen milli gelirin 2014 yılında 16.100 doları aşması beklenmektedir. Dış ticaret açısından bakıldığında ülke büyük dış ticaret açığına sahiptir. 120 milyon dolarlık ihracata karşılık 1,8 milyar dolar civarında bir ithalata sahiptir. Dış Ticaret Politikası KKTC ithalatta AB-EFTA ülkeleri için bir tarife diğer ülkeler içinse ayrı bir tarife uygulamaktadır. AB-EFTA ülkelerine uygulanan tarife pek çok ürün grubunda, diğer ülkelere uygulanan tarifeye göre daha avantajlıdır. Türkiye ve AB arasındaki gümrük birliğinden dolayı Türkiye den ithalatta da AB-EFTA ülkelerine uygulanan tarife uygulanmaktadır. Dağıtım Kanalları KKTC pazarına satış yapmak için ithalatçı firmalarla temasa geçilmesi gerekmektedir. İthalatı ticaretle uğraşan firmalar yapabildiği gibi üretici-ithalatçı firmalar ya da süpermarketler de yapabilmektedir. KKTC deki ithalatçı firmaların listesine T.C. Lefkoşa Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği, Lefkoşa Türk Ticareti Geliştirme Ofisi (İGEME Temsilciliği) kanalıyla ulaşmak mümkündür. Ayrıca, Kıbrıs Türk Ticaret Odası web sayfasında (www.ktto.net) Oda ya kayıtlı, ticaret yapan firmaların listesine ulaşmak mümkündür. İthalat yapan firmaların bir kısmı ülke distribütörü/bayi olarak faaliyet göstermektedir. Pasaport ve Vize İşlemleri Dış Ticaret Servisi 2
Türk vatandaşları üç ayı geçmemek üzere Nüfus Cüzdanı ile KKTC'yi ziyaret edebilmektedir. Ancak, çalışmak amacı ile gelenler pasaportla giriş yapmak zorundadırlar. KKTC Dış Ticaret Değerleri Dış Ticaret Göstergeleri (milyon dolar) 2009 2010 2011 2012 2013 İhracat 71 96 120 116 121 İthalat 1.326 1.604 1.700 1.705 1.699 Hacim 1.397 1.700 1.820 1.821 1.820 Denge -1.255-1.508-1.580-1.589-1.578 Kaynak: KKTC Ekonomi Turizm Kültür ve Spor Bakanlığı KKTC nin İhracatı KKTC nin ihraç ettiği başlıca ürünler; süt ürünleri, narenciye, rakı, hurda metal, narenciye konsantresi, piliç eti, patates, alçı taşı, konfeksiyon, meşrubat ve meyve suyu, sebzeler, deriler ve yumurtadır. KKTC ihracatının önemli bir kısmını Türkiye ye gerçekleştirmektedir. KKTC nin İhracatında Başlıca Ürünler (1.000 dolar) Ürünler 2012 2013 2014 Süt 29.723 40.895 49.695 Narenciye 26.291 23.945 15.338 Rakı 10.564 13.321 12.823 Hurdalar 9.600 6.859 9.591 Narenciye Konsantre 4.438 4.335 6.795 Piliç 6.122 6.307 6.182 Patates 1.726 1.252 5.154 Alçı 2.993 2.965 3.505 Konfeksiyon 3.234 3.590 3.410 Dış Ticaret Servisi 3
Meşrubat/Meyvesuyu 554 227 1.590 Sebzeler 1.301 1.625 1.504 Deriler 1.174 1.092 1.364 Yumurta 4.703 1.222 1.217 Diğerleri 8.940 8.854 12.439 TOPLAM 111.363 116.489 122.293 Kaynak: KKTC Ekonomi Turizm Kültür ve Spor Bakanlığı KKTC nin Ülke/Bölgelere Göre İhracatı KKTC nin Ülke/Bölgelere Göre İhracatı (1.000 dolar) 2012 2013 2014 Türkiye 56.878 62.970 78.446 AB 8.679 9.146 8.305 Diğer Avrupa 527 2.733 467 Orta Doğu ve Arap Ülkeleri 39.823 38.473 835 Diğerleri 836 96 40.584 Serbest Liman 9.524 6.398 5.347 TOPLAM 116.267 120.681 133.985 Kaynak: KKTC Ekonomi Turizm Kültür ve Spor Bakanlığı KKTC nin İthalatı KKTC nin ithalatında en önemli paya sahip sanayi ürünleri; yakıtlar, taşıt araçları, konfeksiyon ürünleri, ilaçlar, inşaat demiri, boru, mobilya ve aksesuarları, LPG gazı, oto aksamı, bilgi işlem makinaları, sanayi makineleri, sigara, plastik ürünler, elektrik malzemeleri, kozmetik ürünleri, temizlik malzemeleri, çimento, alüminyum profil, oto lastikleri ve kimyevi gübrelerdir. KKTC tarafından ithal edilen başlıca tarım, gıda ve içki sanayi ürünleri ise; hayvan yemleri, alkollü içkiler, arpa, süt ürünleri, mısır, meşrubat-meyve suyu, buğday, bisküvi, bira, ayçiçeği yağı, şeker ve çaydır. KKTC ithalatının yaklaşık %70 ini Türkiye den gerçekleştirmektedir. Dış Ticaret Servisi 4
KKTC nin İthalatında Başlıca Ürünler (1.000 dolar) K.K.T.C. Ürünler 2011 2012 2013 1. Taşıt Araçları 100.290 107.170 106.844 2. Yakıt 190.018 192.702 182.671 3. Kumaşlar 5.439 5.943 7.602 4. Sigaralar 19.792 17.120 17.207 5. Elektrikli Ev Eşyaları 10.621 9.952 10.513 6. İlaçlar 30.448 32.251 33.344 7. Konfeksiyon 40.280 40.398 43.440 8. Elektrik Malzemeleri 21.237 16.209 16.315 9. Plastik 7.896 5.986 6.128 10. Plastik Ürünler 16.138 15.079 16.764 11. Oto Aksamı 21.182 18.984 19.896 12. İnşaat Demiri 34.759 29.702 32.004 13. Çimento 12.718 10.475 12.021 14. Kereste ve Sunta 9.593 9.248 8.401 15. Boru 11.226 9.467 29.188 16. Mobilya ve Aksesuarları 29.570 23.011 28.380 17. Hayvan Yemleri 28.555 30.212 33.385 18. Bilgi İşlem Makineleri 21.643 18.213 18.968 19. Klima Cihazı 8.864 8.200 10.659 20. Oto Lastikleri 9.316 10.654 11.658 21. Televizyon 8.907 7.600 9.991 22. Buzdolabı 4.916 4.741 7.385 23. Meşrubat ve Meyve Suyu 16.160 16.735 17.727 24. Alkollü İçkiler 21.580 20.314 25.054 25. Bira 7.305 6.685 7.254 26. Şeker 6.920 5.871 4.550 Dış Ticaret Servisi 5
27. Kimyevi Gübre 10.864 11.645 11.440 28. Kozmetik Ürünleri 11.864 11.667 13.441 29. Sanayi Makineleri 28.151 22.396 18.682 30. Kağıt Ürünleri 5.504 6.164 6.056 31. Galvanize Sac 5.292 5.491 1.353 32. Temizlik Malzemeleri 13.711 12.154 13.295 33. Alüminyum Profil 13.765 10.881 11.898 34. Fayans 7.299 7.122 8.234 35. Ev Boyaları 6.827 6.756 7.193 36. Makine Yağları 6.043 6.185 6.271 37. LPG Gazı 23.643 25.927 22.928 38. Çimento 4.996 4.383 6.155 39. Ayçiçek Yağı 8.769 8.236 7.164 40. Arpa 9.754 6.988 23.308 41. Buğday 10.751 11.422 9.876 42. Mısır 14.996 18.719 18.040 43. Bisküvi 7.968 7.575 8.302 44. Çay 4.886 4.161 4.376 45. Süt Ürünleri 19.058 18.964 20.888 Ara Toplam 909.516 879.760 936.249 Diğerleri 790.412 825.501 763.177 Toplam 1.699.928 1.705.260 1.699.426 Kaynak: KKTC Ekonomi Turizm Kültür ve Spor Bakanlığı Türkiye KKTC Dış Ticareti KKTC nin dış ticaretinde en önemli paya sahip ülke Türkiye dir. Türkiye nin KKTC ye ihracatı 1 milyar civarında gerçekleşmektedir. KKTC nin Türkiye ye ihracatı ise son 5 yıldır 60-80 milyon dolar arasında değişmektedir. Dış Ticaret Servisi 6
Türkiye-KKTC Dış Ticareti (milyon dolar) İhracat İthalat Denge Hacim 2005 754 45 709 799 2006 885 40 845 925 2007 932 61 871 993 2008 1.072 52 1.020 1.124 2009 771 43 728 814 2010 975 58 917 1.033 2011 1.023 81 942 1.104 2012 1.010 76 934 1.085 2013 1.117 67 1.051 1.184 2014 1.196 80 1.116 1.276 2014* 339 35 304 373 2015* 293 37 256 330 * Ocak-Nisan verileri Kaynak: TÜİK Türkiye nin KKTC ye İhracatı Türkiye nin KKTC ye ihracatında önemli paya sahip ürünler; petrol yağları, demir/çelik çubuklar, petrol yağları, ilaçlar, petrol gazları, su ve alkolsüz içecekler, oturmaya mahsus mobilyalar, kan ürünleri, alkollü içkiler, deterjan, otomatik bilgi işlem makineleri, inşaata elverişli taşlar, alüminyum çubuk ve profiller, çimento, demir-çelik boru ve profiller, plastik ambalaj malzemeleri, bisküvi, izole kablo ve teller, gübre, kauçuktan yeni dış lastikler, buzdolabı ve soğutucular ve mücevherci eşyasıdır. Türkiye nin KKTC ye İhracatı (milyon dolar) GTİP Ürünler 2012 2013 2014 2710 Petrol yağları 286 357 375 Dış Ticaret Servisi 7
7214 Demir/alaşımsız çelik çubuk (dövme, sıcak hadde) 28 31 35 3004 İlaçlar (dozlandırılmış) 25 26 25 3917 Plastikten hortumlar, borular ve bağlantı elemanları 5 5 21 2711 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar 24 20 19 2208 Etil alkol, damıtılarak elde edilmiş likör vb 12 14 17 2202 Sular ve alkolsüz diğer içecekler 14 17 15 9403 Diğer mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları 13 14 14 2523 Çimento 7 9 12 2304 Soya fasulyesi yağı üretiminden arta kalan küspe 3 7 12 7308 Demir veya çelikten inşaat ve inşaat aksamı 7 8 11 7326 Demir veya çelikten diğer eşya: 3 3 10 8418 Buzdolabı, dondurucu ve diğer soğutucu cihazlar 7 8 10 2402 Tütün/tütün benzeri maddelerden purolar, sigaralar 8471 Otomatik bilgi işlem makineler, bunlara ait birimler 7 8 10 8 10 10 7604 Aluminyumdan çubuklar ve profiller 8 9 9 3402 Yıkama, temizleme müstahzarları (sabunlar hariç) 9 10 9 1905 Ekmek, pasta, kek, bisküvi vb 8 8 9 3923 Plastik ambalaj, tıpa, kapak, kapsül vb 8 8 9 6802 Yontulmaya veya inşaata elverişli işlenmiş taşlar 8 9 8 7306 Demir/çelik diğer borular ve içi boş profiller 6 9 8 Dış Ticaret Servisi 8
8703 Binek otomobilleri 3 5 7 3105 Azot, fosfor ve potasyum içeren gübreler 9 8 7 9401 Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam ve parçaları 6 7 7 8517 Telefon cihazları 6 5 7 4411 Ağaç veya diğer odunsu maddelerden lif levhalar 5 6 7 4011 Kauçuktan yeni dış lastikler 7 8 7 0406 Peynir ve pıhtılaşmış ürünler 6 6 6 2203 Biralar (malttan) 6 6 6 6908 Cilalı veya sırlı seramik döşeme, kaplama karoları 6 6 6 8544 İzole edilmiş teller, kablolar 8 8 6 1512 Ayçiçeği, aspir, pamuk tohumu yağları 5 5 6 7113 Mücevherci eşyası ve aksamı 10 8 6 8528 Monitörler ve projektörler, televizyon alıcı cihazları 4818 Tuvalet kağıtları, kağıt havlu, mendil, masa örtüsü 6 5 5 5 5 5 2713 Petrol koku, petrol bitümeni 7 4 5 Kaynak: TÜİK Diğerleri 419 434 455 TOPLAM 1.010 1.115 1.196 Türkiye nin KKTC den İthalatı KKTC tarafından Türkiye ye ihraç edilen başlıca ürünler ise; peynir (hellim, kaşar peyniri, lor), Dış Ticaret Servisi 9
narenciye, demir-çelik döküntü ve hurdaları, patates, altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde), meyve ve sebze suları, süt ve krema, bakır hurdalarıdır. Türkiye nin KKTC den İthalatı (1.000 dolar) Gtip Ürünler 2012 2013 2014 0406 Peynir ve pıhtılaşmış ürünler 15.624 17.379 23.836 0805 Turunçgiller (taze/kurutulmuş) 18.352 16.594 14.655 7204 Demir veya çeliğin döküntü ve hurdaları 11.540 8.941 8.754 0701 Patates (taze/soğutulmuş) 1.645 741 5.112 7108 Altın (platin kaplamalı altın dahil) 5.681 3.341 4.025 2009 Meyve ve sebze suları 3.868 4.482 2.748 0401 Süt ve krema 884 1.574 2.334 7404 Bakır döküntü ve hurdaları 1.274 773 2.035 2202 Sular ve alkolsüz diğer içecekler 80 34 1.731 2520 Alçı taşı, anhidrit ve alçılar 1.788 1.484 1.512 0709 Diğer sebzeler (taze/soğutulmuş) 1.270 1.515 1.451 7801 İşlenmemiş kurşun 771 245 1.347 7602 Aluminyum döküntü ve hurdaları 1.353 510 1.103 1212 Keçiboynuzu, şeker pancarı, şeker kamışı vs. 696 318 1.076 6810 Çimentodan, betondan veya suni taştan eşya 745 893 936 0405 Sütten yağlar, sürülerek yenilen süt ürünleri 0 0 698 4102 Koyun ve kuzuların ham derileri 708 671 663 4101 Sığır ve at cinsi hayvanların ham post ve derileri 454 408 654 4011 Kauçuktan yeni dış lastikler 0 1 552 8504 Elektrik transformatörleri, statik konvertörler 26 14 367 8908 Sökülecek deniz taşıtları, yüzen sökülecek araçlar 1.406 0 344 3915 Plastikten döküntü, kalıntı ve hurdalar 226 220 314 7113 Mücevherci eşyası ve aksamı 30 349 303 Dış Ticaret Servisi 10
2201 Sular (tabii ve suni mineral sular ve gazlı sular dahil) 433 443 244 9403 Diğer mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları 381 111 236 Diğerleri 6.285 5.525 2.679 TOPLAM 75.519 66.565 79.708 Kaynak:TÜİK Konya KKTC Dış Ticaret Verileri Konya- KKTC Yıllara Göre İthalat İhracat Rakamları 2012 USD 2013 USD 2014 USD İhracat 7.919.418 8.286.382 15.998.639 İthalat 122.880 1.836.876 48.998 Türkiye KKTC Yıllara Göre İthalat İhracat Rakamları 2012 2013 2014 İhracat Dolar 1.009.587.727 1.117.346.962 1.195.264.212 İthalat Dolar 75.519.247 66.565.170 79.708.390 Hacim 1.085.106.974 1.183.912.132 1.274.972.602 Denge 934.068.480 1.050.781.792 1.115.555.822 2014 Konya- KKTC İhracat Ürünleri Fasıl Adı Dolar Hububat 6.074.482 Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların 1.481.075 aksam ve parçaları Değirmencilik ürünleri, malt, nişasta, inülin, buğday gluteni 1.270.437 Taş, alçı, çimento, amyant, mika veya benzeri maddelerden eşya 734.952 Gıda sanayiinin kalıntı ve döküntüleri, hayvanlar için hazırlanmış kaba yemler 724.502 Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü 627.936 Hububat, un, nişasta veya süt müstahzarları, pastacılık ürünleri 584.708 Dış Ticaret Servisi 11
Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar, yemeklik katı yağlar, hayvansal ve 491.864 bitkisel mumlar Muhtelif kimyasal maddeler (biodizel, yangın söndürme maddeleri, 444.853 dezenfektanlar, haşarat öldürücüler, vb.) Plastikler ve mamulleri 439.824 Demir veya çelikten eşya 424.142 Alüminyum ve alüminyumdan eşya 356.615 Mobilyalar, yatak takımları, aydınlatma cihazları, reklam lambaları, ışıklı 315.527 tabelalar vb, prefabrik yapılar Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları, 264.805 bunların aksam, parça, aksesuarı Şeker ve şeker mamulleri 198.453 Kağıt ve karton, kağıt hamurundan, kağıttan veya kartondan eşya 180.805 Yenilen çeşitli gıda müstahzarları (kahve hülasaları, çay hülasaları, mayalar, 155.175 soslar, diyet mamaları, vb.) Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen 153.212 ürünler, bitümenli maddeler, mineral mumlar Kakao ve kakao müstahzarları 152.737 Ayakkabılar, getrler, tozluklar ve benzeri eşya, bunların aksamı 94.327 Süt ürünleri, yumurtalar, tabii bal, diğer yenilebilir hayvansal menşeli ürünler 93.912 Çeşitli mamul eşya (hijyenik havlu, bebek bezi, kalem, çakmak, fermuar, fırça 83.606 vb.) Oyuncaklar, oyun ve spor malzemeleri, bunların aksam, parça ve aksesuarı 80.055 Tuz, kükürt, topraklar ve taşlar, alçılar, kireçler ve çimento 71.282 Sebzeler, meyvalar, sert kabuklu meyvalar ve bitkilerin diğer kısımlarından elde 66.239 edilen müstahzarlar Uçucu yağlar ve rezinoitler, parfümeri, kozmetik veya tuvalet müstahzarları 48.215 Adi metallerden çeşitli eşya (kilit, kasa, mobilya tertibatı, vb.) 36.416 Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses 35.039 kaydetme-verme cihazları,aksam-parça-aksesuarı Debagatte ve boyacılıkta kullanılan hülasalar, tanenler, boyalar, pigmentler,vb, 33.986 vernikler, vb, macunlar, mürekkepler Albüminoid maddeler, değişikliğe uğramış nişasta esaslı ürünler, tutkallar, 26.804 enzimler Dokunabilir maddelerden hazır eşya, takımlar, kullanılmış giyim ve dokunmuş 24.561 diğer eşya, paçavralar Demir ve çelik 18.834 Fotoğrafçılıkta veya sinemacılıkta kullanılan eşya 18.146 Deri-saraciye eşyası, eyer-koşum takımları, seyahat eşyası, el çantaları vb 17.119 mahfazalar, hayvan bağırsağından mamul eşya Gübreler 15.364 Silahlar ve mühimmat, bunların aksam, parça ve aksesuarı 15.014 İnorganik kimyasallar, kıymetli metal, radyoaktif element, metal ve izotopların 13.882 organik-anorganik bileşikleri Dış Ticaret Servisi 12
Yenilen meyveler ve sert kabuklu meyveler 10.998 Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar, tıbbi, cerrahi alet ve cihazlar, 10.650 bunların aksam, parça ve aksesuarı Basılı kitaplar, gazeteler, resimler ve baskı sanayiinin diğer mamulleri, el ve 9.937 makina yazısı metinler ve planlar Örülmeye elverişli bitkisel maddeler, tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya 8.838 yer almayan bitkisel ürünler Bakır ve bakırdan eşya 8.768 Kauçuk ve kauçuktan eşya 8.389 2014 Konya- KKTC İthalat Ürünleri Fasıl Adı Dolar Yapağı ve yün, ince veya kaba hayvan kılı, at kılından iplik 35.195 ve dokunmuş mensucat Tuz, kükürt, topraklar ve taşlar, alçılar, kireçler ve çimento 8.046 Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer 5.757 reaktörler, bunların aksam ve parçaları Dış Ticaret Servisi 13