MÖ. 2. bin yıl boyunca eski dünyanın iki güçlü devleti Hititler ve Mısırlılar arasında Doğu Akdeniz ticaret yolları ve zengin şehir devletlerinin egemenliği konusunda büyük bir rekabet bulunmaktaydı. Bu rekabet ve gerginlik, uzun süre devam etmiş, M.Ö. 1275/4 de Kadeş savaşı ile doruğa ulaşmıştır. Savaştan sonra ise bu iki büyük güç, bölgedeki menfaatleri doğrultusunda anlaşmanın tek yol olduğu görüşünde birleşmişlerdir. M.Ö. 13 yüzyılda Hitit Kralı III. Hattušili ve Mısır Firavunu II. Ramses arasında mühürlenen gümüş tablet, o zaman dünyanın en büyük iki gücü arasında sonsuz kardeşliği ve eşitliği prensip edinmiş, uluslararası ilk barış antlaşması olarak dünya tarihine geçmiştir. Adını, antlaşmadan tam on beş yıl önce Mısır ve Hitit ordularının kıyasıya karşılaştıkları Kadeş Şehri nden alan antlaşma, zamanın diplomasi dili Akadça ile yazılmıştır. Maalesef bu antlaşmanın gümüş levhalara kazınmış orijinal metni kayıptır. Belki de toprağın altında keşfedilmeyi beklemektedir. Kil tabletler üzerine yazılmış kopyası ise, Hititlerin başkenti, Hattuša da bulunmuş ve İstanbul Arkeoloji Müzeleri nde sergiye sunulmuştur. Antlaşma metni Mısır dilinde Karnak ta ve ve Ramesseum anıtında Mısır halkına sergilenmiştir. Savaş sahneleri hem Ramesseum da hem de Karnak Büyük Hypostyle Binası nda yer almıştır. Antlaşmanın Hattuşa da bulunan kil tabletinin büyütülmüş kopyası, New York ta Birleşmiş Milletler Binasında, dünya barışını temsilen asılıdır. Antlaşma iki ülkeyi eşitlik ve kardeşlik ilkeleri ile birbirine bağlayan dünyanın ilk antlaşması olma özelliği taşıması açısından son derece önemlidir. Fakat antlaşmanın diğer bir önemi de, dönemin kraliçesi Puduhepa tarafından mühürlenmiş olmasıdır. Kadın erkek fırsat eşitliğini gözler önüne seren bu ayrıntı, Anadolu kadınının gücünü ve yönetim erki üzerindeki etkisini göstermesi açısından oldukça önemlidir. III. Hattušili, Puduhepa ve II. Ramses tarafından mühürlenen antlaşma, iki ülke arasındaki kardeşliğin sonsuza kadar sürmesini, tanrıların huzurunda yemin altına almıştır. Antlaşmanın II. Ramses tarafından, III Hattušili ye gönderilen nüshasının bir kısmının çevirisi şöyledir: Güneş Tanrı ile Fırtına Tanrısı, benim tanrılarım ve kardeşimin tanrıları, bizim güzel barışımızı, gümüş tablet üzerinde barışın temini için yarattığımız güzel ilişkiye uygun olarak, bizim aramızda güzel kardeşliğimizi sonsuza dek geliştirsinler! 2 3
SEMPOZYUM PROGRAMI 28 EYLÜL 2017 10:00 Kayıt 11:00 Protokol Konuşmaları ve Ödül Töreni Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Sayın Binali YILDIRIM ın teşrifleriyle; OTURUMLAR 1. KADEŞ OTURUMU Prof. Dr. Nizamettin KAZANCI, (UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Yönetim Kurulu Üyesi) 12:30-12:45 Prof. Dr. Aygül SÜEL, (Ankara Üniversitesi, Hititoloji Anabilim Dalı) Hitit-Mısır İlişkileri: Eşitlik, Kardeşlik ve Barış Antlaşmasına Giden Süreç 12:45-13:00 Prof. Dr. İrfan ALBAYRAK, (Ankara Üniversitesi Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Bölümü) Kültepe de Ele Geçmiş Ticaret ve Hukuk Kurallarını Belirleyen Anadolu nun İlk Antlaşma Metinleri 13:00-13:15 Prof. Dr. Andreas SCHACHNER, (Boğazkale Kazı Başkanı, İstanbul Alman Arkeoloji Enstitüsü) İlk Globalleşme Döneminde Hititler, Mısırlılar ve Kadeş Barışı 13:15-13:30 Prof. Dr. Ian RUTHERFORD, (Reading Üniversitesi, Klasik Diller Bölümü) Egyptian-Hittite Relations after the Eternal Treaty: Dynastic Marriage and Ritual Drama 13:30-13:45 Tartışma 13:45-14:00 Ara 4 5
2. BİLİMİN BARIŞA KATKILARI OTURUMU Prof. Dr. Muzaffer ŞEKER, (Necmettin Erbakan Üniversitesi Rektörü TÜBA Konsey Üyesi) 14:00-14:15 Prof. Dr. Mohamed Yasser KHALIL, (SESAME, Yönetim Direktörü) Science for Peace: SESAME Project (The Synchrotron-light for Experimental Science and Applications in the Middle East) 14:15-14:30 Doç. Dr. Melahat Bilge DEMİRKÖZ, (Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fizik Bölümü, TÜBA Asosiye Üyesi) Impact of Cern Associate Membership on the Research Environment and Industry of Turkey 14:30-14:45 Prof. Dr. Daniel SCHWEMER, (Würzburg Üniversitesi, Yakın Doğu Araştırmaları Bölümü) Hittite Wedges and Digital Bits: Documentation of World Heritage from the First Age of Globalisation 14:45-15:00 Doç. Dr. Kimiyoshi MATSUMURA, (Japon Anadolu Arkeolojisi Araştırma Enstitüsü, Ahi Evran Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü) Japon Anadolu Arkeolojisi Araştırma Enstitüsü tarafından Türkiye de Yürütülen Çalışmaların Bilime Katkıları 15:00-15:30 Tartışma 15:30-15:45 Ara 3. ANADOLU: PARANIN VE FİNANSIN TARİHİ MERKEZİ OTURUMU Prof. Dr. Sabri ORMAN, (Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Banka Meclisi Üyesi) 15:45-16:00 Prof. Dr. Bülent ARI, (Yüksek Öğretim Kurulu, Denetleme Kurulu Üyesi) Dünya Meskûkâtının Merkezi Anadolu: 2500 Yılda 500 Darphane 16:00-16:15 Yrd. Doç. Dr. Sadi Süleyman KUCUR, (Marmara Üniversitesi, Tarih Bölümü) İslam Nümizmatiğinin Gelişimi 16:15-16:30 Mehmet ÇAYIRDAĞ, (Kayseri Büyükşehir Belediyesi, Kültür-Sanat Danışmanı) Sikkelerle Timur un Anadolu Seferi 16:30-17:00 Tartışma 19:00-21:30 Gala Yemeği (Anitta Otel) 6 7
29 EYLÜL 2017 4. KÜLTÜREL ETKİLEŞİM VE BARIŞ OTURUMU Prof. Dr. Muammer CENGİL (Hitit Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi) 09:00-09:15 Prof. Dr. Michael NIELSEN, (Georgia Southern Üniversitesi, Psikoloji Bölümü) Culture and Peace, from a Social Psychological Perspective 09:15-09:30 Prof. Dr. Mehmet ŞAHİN, (Polis Akademisi, Güvenlik Bilimleri Enstitüsü) Ortadoğu da Bölgesel Barış İmkansız mı? 09:30-09:45 Doç. Dr. Burhan KÖROĞLU, (Bahçeşehir Üniversitesi Medeniyet Araştırmaları Merkezi Müdürü, İbn Haldun Üniversitesi, Felsefe Bölümü) Anadolu İslam Geleneğinin Hoşgörü ve Sevgi Örneği Olarak Mevlana Düşüncesi 09:45-10:00 Prof. Dr. Abdullah GÜNDOĞDU, (Ankara Üniversitesi, Tarih Bölümü) Tarihte Çorum ve Çevresini Etkileyen Küresel Gelişmeler 10:00-10:30 Tartışma 10:30-10:45 Ara 5. KADEŞ İN MİRASI: CİNSİYET EŞİTLİĞİ VE BARIŞ OTURUMU Lütfiye İlksen CERİTOĞLU KURT, (Çorum Milletvekili) 10:45-11:00 Prof. Dr. Şevket DÖNMEZ, (İstanbul Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü) Anadolu Öntarihinde Kadının Yeri: Genel bir Değerlendirme 11:00-11:15 Prof. Dr. Neşe ÖZDEN, (Ankara Üniversitesi, Türkiye Cumhuriyet Tarihi Anabilim Dalı) Atatürk Dönemi nde ve Atatürk ün Düşüncelerindeki Yansımalarıyla Kadının Toplumdaki Yeri ve Kadın Hakları 11:15-11:30 Av. Serap YAŞAR, (İstanbul Milletvekili, TBMM Adalet Komisyonu Sözcüsü) Kadeş Barış Antlaşması Bağlamında Barış, Göç ve Kadın 11:30-12:00 Tartışma 12:00-14:30 Öğle Yemeği 8 9
6. BÖLGESEL GÜÇ DENGELERİ VE TÜRKİYE OTURUMU Prof. Dr. Mehmet DEMİRYÜREK, (Hitit Üniversitesi, Tarih Bölümü) 14:30-14:45 Prof. Dr. Necdet ÜNÜVAR, (Adana Milletvekili) Küresel bir Güç Olma Yolunda Türkiye 14:45-15:00 Mehmet Süreyya ER, (TİKA Başkan Yardımcısı) Türkiye nin Dünyaya Uzanan Yardım Eli TİKA ve Kalkınma Yardımları 15:00-15:15 Prof. Dr. İrfan GÜNDÜZ, (İbn Haldun Üniversitesi, Mütevelli Heyeti Başkanı) Vakıf Medeniyetleri 15:15-15:30 Süleyman ŞENSOY, (TASAM Başkanı) Doğu ve Batı Arasında Türkiye 15:30-15:45 Yrd. Doç. Dr. Selman ÖĞÜT, (İstanbul Medipol Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Milletlerarası Hukuk Anabilim Dalı) BM Müktesebatı ve Uygulamaları Açısından Dünya Beşten Büyüktür İlkesinin İncelenmesi 15:45-16:15 Tartışma 19:00 Akşam Yemeği (Anitta Otel) SEMPOZYUM ETKİNLİKLERİ: BARIŞ İÇİN PEDAL ÇEVİRİYORUZ Bisiklet Turu, 27 Eylül 2017, 10:00-11:00, Çorum Saat Kulesi Önü (Türkiye Bisiklet Federasyonu) Ören Yeri Gezileri, 27 Eylül 2017, 13:00 Alaca Höyük, Boğazköy / Hattuşa Folklor Gösterisi, Sergi ve Akşam Yemeği, 27 Eylül 2017, 19:00, Boğazkale Hitit Giyim-Kuşamını İçeren Defile, 29 Eylül 2017, Çorum Müzesi Bahçesi Müzik Dinletisi, Hitit Üniversitesi Türk Musikisi Topluluğu, 29 Eylül 2017, Çorum Müzesi Bahçesi BARIŞ DAİM OLSUN adlı Takı Tasarımı Sergisi, 27-29 Eylül 2017, Hitit Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Sergi Salonu-Çorum Müzesi (Canan Alimdar tarafından) Kadınların Ele Emeği Sergisi, 27-29 Eylül 2017, Hitit Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Sergi Salonu Suriye den ve Türkiye den Çocukların Çorum Müzesi nde Ağırlanması ve Atölye Çalışmaları 29 Eylül 2017 SEMPOZYUM YERİ: Hitit Üniversitesi, Ethem Erkoç Konferans Salonu, Çorum 10 11
SEMPOZYUM PAYDAŞLARI: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Çorum Valiliği Çorum Belediyesi Hitit Üniversitesi SEMPOZYUM ONUR KURULU: T.C. Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip ERDOĞAN Himayelerinde; Prof. Dr. İbrahim KALIN T.C. Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Prof. Dr. Numan KURTULMUŞ T.C. Kültür ve Turizm Bakanı Necmeddin KILIÇ Çorum Valisi Lütfiye İlksen CERİTOĞLU KURT Çorum Milletvekili Muzaffer KÜLCÜ Çorum Belediye Başkanı Prof. Dr. Reha Metin ALKAN Hitit Üniversitesi Rektörü SEMPOZYUM DÜZENLEME KURULU: Halil Cem ÖZTÜRK T.C. Cumhurbaşkanlığı, Proje Birimi Danışmanı Prof. Dr. Muammer CENGİL Hitit Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Özlem SİR GAVAZ Hitit Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü Yrd. Doç. Dr. Mustafa Tolga ÇIRAK Hitit Üniversitesi, Antropoloji Bölümü Yrd. Doç. Dr. Emine SÖKMEN Hitit Üniversitesi Arkeoloji Bölümü SEMPOZYUM SEKRETERYASI: Öğr. Gör. Tuğba GÜLEN, (Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu) Öğr. Gör. Ekrem DERMAN, (Hitit Üniversitesi, İskilip Meslek Yüksek Okulu) Öğr. Gör. M. Erol ÇALMAZ, (Hitit Üniversitesi, İskilip Meslek Yüksek Okulu) Öğr. Gör. Abdülkadir ÖZDEMİR, (Hitit Üniversitesi, İskilip Meslek Yüksek Okulu) Arş. Gör. Emel ACAR, (Hitit Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi) SEMPOZYUM DANIŞMA VE BİLİM KURULU: Prof. Dr. Ahmet Cevat ACAR, (Türkiye Bilimler Akademisi Başkanı) Prof. Dr. İrfan ALBAYRAK, (Ankara Üniversitesi, Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Bölümü) Prof. Dr. Bülent ARI, (Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı, Denetleme Kurulu Üyesi) Prof. Dr. Nurcan BAYKAM, (Hitit Üniversitesi, Rektör Yardımcısı) Prof. Dr. Muammer CENGİL, (Hitit Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi) Prof. Dr. Aykut ÇINAROĞLU, (Ankara Üniversitesi, Alacahöyük Kazı Başkanı) Prof. Dr. Şevket DÖNMEZ, (İstanbul Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü) Prof. Dr. Yaşar Erkan ERSOY, (Hitit Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü) Prof. Dr. İrfan GÜNDÜZ, (İbn Haldun Üniversitesi, Mütevelli Heyeti Başkanı) Prof. Dr. Abdullah GÜNDOĞDU, (Ankara Üniversitesi, Tarih Bölümü) Prof. Dr. Michael NIELSEN, (Georgia Southern Üniversitesi, Psikoloji Bölümü) Prof. Dr. M. Öcal OĞUZ, (UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Başkanı) Prof. Dr. Sabri ORMAN, (TCMB Banka Meclisi Üyesi) Prof. Dr. Ian RUTHERFORD, (Reading Üniversitesi, Klasik Diller Bölümü) Prof. Dr. Andreas SCHACHNER, (Hattuşa Kazı Başkanı, İstanbul Alman Arkeoloji Enstitüsü) 12 13
Prof. Dr. Daniel SCHWEMER, (Würzburg Üniversitesi, Yakın Doğu Araştırmaları Bölümü) Prof. Dr. Metin SÖZEN, (Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı Başkanı) Prof. Dr. Aygül SÜEL, (Ankara Üniversitesi, Hititoloji Anabilim Dalı) Prof. Dr. Refik TURAN, (Türk Tarih Kurumu Başkanı) Prof. Dr. Turgut YİĞİT, (Ankara Üniversitesi, Eskiçağ Tarihi Anabilim Dalı) Doç. Dr. Mehmet KALPAKLI, (Bilkent Üniversitesi, İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi) Doç. Dr. Fatma SEVİNÇ ERBAŞI, (Osmangazi Üniversitesi, Eskiçağ Tarihi Anabilim Dalı) Doç. Dr. Kimiyoshi MATSUMURA, (Japon Anadolu Arkeoloji Enstitüsü) Doç. Dr. Metin UÇAR, (Hitit Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi) Yrd. Doç. Dr. Metin ALPARSLAN, (İstanbul Üniversitesi, Hititoloji Anabilim Dalı) Yrd. Doç. Dr. Mustafa Tolga ÇIRAK, (Hitit Üniversitesi, Antropoloji Bölümü) Yrd. Doç. Dr. Meltem DOĞAN ALPARSLAN, (İstanbul Üniversitesi, Hititoloji Anabilim Dalı) Yrd. Doç. Dr. Eric Luc JEAN, (Hitit Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü) Yrd. Doç. Dr. Esra KESKİN, (Hitit Üniversitesi, Sanat Tarihi Bölümü) Yrd. Doç. Dr. Özlem SİR GAVAZ, (Hitit Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü) Yrd. Doç. Dr. Emine SÖKMEN, (Hitit Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü) Dr. Önder İPEK, (Çorum Müzesi Müdürü) Dr. Sachihiro OMURA, (Japon Anadolu Arkeoloji Enstitüsü Müdürü) Dr. Masako OMURA, (Yassıhöyük Kazı Başkanı, Japon Anadolu Arkeoloji Enstitüsü) Enver SAĞIR, (Ankara Anadolu Medeniyetleri Müze Müdürü) 14 15