FARKINDALIK EĞİTİMİ ANKET ÇALIŞMASI DEĞERLENDİRME RAPORU Engellilerin Toplumsal Entegrasyonu Programı kapsamında 15 Ağustos 2013 14 Ağustos 2014 tarihleri arasında sürdürülen Farkındalığa Yolculuk projesinin önemli bileşenlerinden birisi farkındalık eğitimleri olmuştur. Bu eğitimler kapsamında otellerde çalışan turizm profesyonelleri ile bölgedeki üniversitelerin turizm ile ilgili birimlerinde eğitim gören öğrencilerin engellilik ile ilgili algısını ölçme ve kendilerine engellilerin istek ve beklentilerini anlatmak istenmiştir. Bu kapsamda iki yükseköğretim kurumu biriminde 203 öğrenci ve 21 otelde gerçekleşen 23 eğitimde toplam 1.522 çalışan ile gerçekleştirilen eğitim çalışmalarının etkisini değerlendirmek için bir anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Katılımcılar ile masa başında yapılan anket çalışmasının sonuçları eğitim çalışmalarının ihtiyaçlara karşılık geldiğini göstermektedir. Bu rapor kapsamında katılımcı profili ve katılımcıların eğitim öncesi ile sonrasında engelliliği ve engelliliğin farklı türlerini değerlendirme şekillerinin özet analizi yer almaktadır. Bu yayın Avrupa Birliği finansal desteğiyle hazırlanmıştır. Kitabın içeriğinden yalnızca Türkiye Sakatlar Derneği Antalya Şubesi sorumlu olup, herhangi bir şekilde Avrupa Birliği nin görüşlerini yansıttığı şeklinde yorumlanamaz. Veri Girişi ve Raporlama: Ender Cihan CEYLAN ve R. Figen CEYLAN Bu rapor Türkiye Sakatlar Derneği Antalya Şubesi nin Engellilerin Toplumsal Entegrasyonunun Geliştirilmesi hibe programı altında Avrupa Komisyonu ve Türkiye Cumhuriyeti eş-finansmanı ile yürüttüğü TR2009-0135.01-04-215 referans kodlu Farkındalığa Yolculuk projesi kapsamında hazırlanmıştır.
Farkındalık eğitimi gerçekleştirilen kurumlar, eğitimin gerçekleştiği tarih ve katılımcı sayıları aşağıdaki gibidir. Tüm kurumlara çalışmamıza sağladıkları katkı nedeniyle bir kez daha teşekkür ederiz. Tarih Okul /Otel Okul/Otel Anket sayısı Katılımcı sayısı 15.04.2014 Otel Santa Marina OTEL 16 16 16.04.2014 Porto Bello Otel Resort & Spa OTEL 54 57 28.04.2014 Gloria Golf Resort OTEL 35 39 Gloria Serenity Resort OTEL 18 29.04.2014 Gloria Verde Resort OTEL 64 75 06.05.2014 Papillon Zeugma Otel OTEL 87 110 15.05.2014 Sealife Family Resort OTEL 56 52 16.05.2014 Akdeniz Üniversitesi Finike Meslek Yüksek Okulu OKUL 127 164 27.05.2014 Barut Otel Lara OTEL 109 127 28.05.2014 Hillside Su Otel OTEL 23 20 05.06.2014 Süleyman Demirel Üniversitesi Eğirdir Turizm ve Otelcilik Yüksek OKUL 40 39 Okulu 10.06.2014 Iberotel Palm Garden OTEL 76 137 12.06.2014 Maxx Royal Belek (1.Eğitim) 205 OTEL Maxx Royal Belek (2.Eğitim) 222 564 20.06.2014 Arma's Resort Otel Kemer OTEL 20.06.2014 Arma's Beach Otel Kemer OTEL 16 16 20.06.2014 Arma's Park Otel Kemer OTEL 25.06.2014 Voyage Sorgun Otel (1.Eğitim) 31 OTEL Voyage Sorgun Hotel (2.Eğitim) 68 109 26.06.2014 Kilikya Palace Göynük OTEL 11 11 27.06.2014 River Garden Tatil Köyü OTEL 22 25 05.07.2014 Side Prenses Resort Otel OTEL 29 36 09.07.2014 Vera Otel Verde Belek Resort OTEL 70 57 12.07.2014 Vera Stone Palace Resort OTEL 44 44 14.07.2014 Tourist Boutique & Otel Antalya OTEL 13 13 TOPLAM 1.422 1.725
A. YÜKSEKÖĞRENİM KURUMLARI I. KİMLİK BİLGİLERİ 165 anket katılımcısının 94 ü (% 57) 10-20 yaş, 69 u (% 43) 21-30 yaş aralığındadır. Yaş dağılımı 69 94 10-20 yaş 21-30 yaş 31-40 yaş 41-50 yaş Katılımcıların % 55 i erkek, % 45 İ kadındır. Cinsiyet dağılımı 90 75 kadın erkek Öğrencilerin kökenlerinin dağılımı Antalya 14 Hatay 5 Diyarbakır 2 İstanbul 19 Afyon 4 Şanlıurfa 2 Denizli 13 Tekirdağ 4 Kütahya 2 İzmir 11 Giresun 3 Zonguldak 2 Ankara 8 Erzurum 3 Aydın 2 Mersin 8 Konya 2 Gaziantep 2 Uşak 6 Muğla 2 Batman 2 Adana 5 Kocaeli 2 Ordu 2 Balıkesir 5 Tokat 2
Öğrencilerin yaşadıkları şehirlerin dağılımı Antalya 86 Isparta 15 Ankara 5 Denizli 5 İzmir 4 İstanbul 4 Afyon 3 Hatay 3 Muğla 2 Antalya içinde yaşadığı ilçe Öğrencilerin yaşadığı ilçeler finike 14 muratpaşa 3 2 1 4 5 kepez serik alanya 71 merkez eğirdir II. EĞİTİM VE ÇALIŞMA BİLGİLERİ Öğrencilerin Akdeniz Üniversitesi ve Süleyman Demirel Üniversitesi arasında dağılımı Öğrenci Sayıları 41 Akdeniz Ü. Isparta SDÜ. 126
Öğrencilerin eğitim aldığı birimler ağırlıklı olarak aşağıdaki gibidir: Konaklama İşletmeciliği (Ön lisans) Turizm ve Otel İşletmeciliği (Ön lisans ve Lisans) Deniz ve Liman İşletmeciliği (Ön lisans) Engelli Eğitimi ve Rehabilitasyon (Lisans) Dış Ticaret (Ön lisans) Öğrencilerin % 87 si çalışır durumda değildir. Öğrencilerin Çalışma Durumu 13% Evet Hayır 87% Araştırmada yer alan öğrenciler ağırlıklı olarak temel düzey İngilizce bilgisine sahip öğrenci profiline sahiptir. Dil/Düzey* İngilizce Almanca Rusça 1 66 14 8 2 25 3 5 3 39 0 1 4 9 0 1 5 1 0 0 *1: temel düzey 5: çok iyi 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 66 39 25 9 1 1 - Temel 2 3 4 5 - Çok iyi Rusça Almanca İngilizce
III. ENGELLİLİK DURUMU VE EĞİTİM BEKLENTİLERİ Görüşülen öğrencilerden 27 öğrencinin ailesinde engelli birey bulunuyor. Büyük oranda bedensel ve ardından zihinsel engellidir. Katılımcılardan sadece 4 öğrenci, 2'si lisede olmak üzere engellilik eğitimi almış Engelli STK ları ile ilgili bilgi sahibi olma durumu STK'lar hakkında bilgi sahibi olma durumu 32; 20% Engelli örgütleri ile ilgili bilgi sahibi Bilgisi yok 129; 80% Öğrencilerin % 80 i engelli örgütleri ile ilgili bilgi sahibi olmadığını belirtmiştir. Bu öğrencilerin % 89 unun engelli örgütlerine destek olmak isteyeceği anlaşılmıştır. Destek İsteği 16; 11% 135; 89% Örgütlere destek olmak ister İstemez
Eğitim beklentileri EĞİTİM BEKLENTİLERİ* 1 2 3 4 Engelliliğin tanımının yapılması 72 17 9 36 Engellilerin yaşadığı sıkıntıların anlatılması 29 54 41 14 Engellilere nasıl yardım edileceğinin anlatılması 23 43 43 28 Engellilerin davranış beklentilerinin anlatılması 31 19 38 50 *1: çok önemli 5: en az önemli En büyük beklenti engelliliğin tanımının yapılması yönünde olmuştur. İkinci sırada engellilerin davranış beklentilerinin anlatılması beklenmiştir. Ne size engelliliği çağrıştırır? ENGELLİLİK* 1 2 3 Beyaz Baston 19 57 57 Tekerlekli Sandalye 134 12 14 İşitme Cihazı 12 62 60 *1: en çok 5: en az Ne size engelliliği çağrıştırır? 7% 12% Beyaz Baston Tekerlekli Sandalye İşitme Cihazı 81% Öğrencilerin % 81 i kendilerine engelliliği çağrıştıran en temel gerecin tekerlekli sandalye olduğunu belirtmiştir.
IV. EĞİTİM SONRASI DEĞERLENDİRME Sunumda neler öğrendiniz? NE ÖĞRENDİNİZ? Davranış Biçimleri 91 Engellilerin alışveriş davranışları 18 Beklenen hizmetler 88 Engel gruplarına göre fiziksel beklentiler 73 Öğrenciler sunumda ağırlıklı olarak engellilere davranış biçimleri ve engellilerin beklediği hizmetler ile ilgili bilgi aldıklarını belirtmişlerdir. Fiziksel engellilerin tatil beklentileri BEDENSEL ENGELLİLER TATİLDEN NE BEKLER?* 1 2 3 4 5 6 7 8 Rahatlık 49 54 17 6 9 1 2 2 Ekonomik hizmet alma 13 19 27 22 26 21 7 0 Sessizlik 9 7 23 30 26 25 5 2 İnsanlardan uzak kalma 9 6 3 3 13 25 60 7 Erişim kolaylığı 81 34 8 6 5 4 5 2 Aile ve sevdikleri ile baş başa kalma 11 10 16 32 27 25 10 0 Eğlence 4 6 38 29 33 11 9 1 Diğer 2 3 0 2 3 0 3 13 *1: en çok 8: en az Değerlendirme yapan öğrenciler bedensel engellilerin tatilden en büyük beklentilerinin "erişim kolaylığı" olduğunu düşünmektedir. İkinci sırada önemli gelen değerlendirme ise "rahatlık" tır. En az önemli olduğu düşünülen "insanlardan uzak durma isteği" olarak tespit edilmiştir. Katılımcı öğrenciler bedensel engellilerin "sessizlik" ya da "sadece aileyle baş başa kalma" isteklerinin, yani sosyal hayata eklemlenmeme isteğinin düşük olacağını öngörmüşlerdir.
Görme engellilerin tatil beklentileri GÖRME ENGELLİLER TATİLDEN NE BEKLER?* 1 2 3 4 5 6 7 8 Sessizlik 6 10 5 11 15 27 41 3 Bağımsız hareket - sesli uyarı 60 37 31 6 12 2 3 1 Eğlence 4 5 10 29 35 24 14 1 Ekonomik hizmet alma 7 8 10 31 30 26 18 2 Erişim kolaylığı 42 35 34 11 7 2 3 1 Aile ve sevdikleri ile baş başa kalma 5 7 15 30 26 27 22 0 Beyaz baston kullanım kolaylığı 41 34 29 11 11 4 3 0 Diğer 1 4 0 1 0 0 0 22 *1: en çok 8: en az Öğrenciler görme engelliler için en önemli üç gereksinimi "sesli uyarı sistemleri ile bağımsız hareket", "erişim kolaylığı" ve "beyaz baston kullanım kolaylığı" olarak belirtmiştir. En az önemli gereksinimlerin ise "sessizlik" ve "aile ile baş başa kalma isteği" olarak belirtilmiştir. İşitme engellilerin tatil beklentileri İŞİTME ENGELLİLER TATİLDEN NE BEKLER?* 1 2 3 4 5 6 7 8 Sessizlik 5 93 19 26 3 6 9 1 İşaret dili bilen personel 7 32 21 70 2 2 3 1 Erişim kolaylığı 4 8 44 22 20 25 11 2 Yazılı uyarı - bağımsız hareket 8 6 25 12 31 18 29 3 Eğlence 13 2 10 11 35 25 29 0 Aile ve sevdikleri ile baş başa kalma 15 3 13 3 22 33 24 0 Ekonomik hizmet alma 52 3 1 1 10 20 12 3 Diğer 8 1 0 0 1 0 2 16 *1: en çok 8: en az İşitme engellilerin en büyük beklentisinin " ekonomik hizmet alma" ve "aile ile baş başa kalma" olduğu belirtilmiştir. "Yazılı uyarı ile bağımsız hareket" ve "erişim kolaylığı" göreceli olarak daha önemsiz görülmüştür. Bu durumda işitme engelliler ile ilgili daha detaylı bilgilendirmeye ihtiyaç olduğu anlaşılmıştır.
Tesislerde ek gereksinmeler nelerdir? TESİSLERDE EK OLARAK NELER YAPILMALI?* 1 2 3 4 5 Tesiste uzman bulunmalı 114 19 3 4 8 İşitme engelli tercümanı bulunmalı 120 19 1 2 8 Ön bilgi verilmeli 68 56 17 3 7 Karşılama ve kabul bilgilendirmesi 64 61 15 3 7 Refakatçiler ile iletişim 83 45 15 2 4 Bağımsız hareket sağlanmalı 60 36 39 6 6 Doktorlar engelli misafirler ile ilgili bilgilendirilmeli 96 38 4 5 7 Program düzenlemeleri yapılmalı 77 47 16 1 7 Braille ile bilgilendirici materyal basılmalı 115 18 7 1 9 *1: en çok 5: en az Buna göre öğrenciler en fazla tesiste işitme engelli tercümanı ile Braille ile basılı materyal ve uzman bulunması gerektiğini düşünmüşlerdir. Karşılama ve kabul sırasında ya da tesise erişim öncesinde bilgilendirme de oldukça önemli bulunmuştur. Tesislerde fiziksel engelliler için neler bulunmalı? TESİSTE NELER BULUNMALI? - BEDENSEL ENGELLİ* 1 2 3 4 5 6 Uzman sağlık personeli 44 16 22 20 24 6 Tekerlekli sandalye erişimi 79 33 14 9 7 4 Özel program 10 12 13 26 38 32 Yedek ekipman 15 44 40 21 11 10 Ayrı kullanım alanı 14 6 11 22 34 42 Bilgilendirilmiş personel 18 21 33 29 20 21 *1: en çok 6: en az Öğrenciler tekerlekli sandalye erişimi ve uzman sağlık personelinin bulunmasını en önemli ihtiyaçlar olarak görmüştür. En az beklenti ayrı kullanım alanı ya da özel programlar olarak belirmiştir.
Tesislerde görme engelliler için neler bulunmalı? TESİSTE NELER BULUNMALI? - GÖRME ENGELLİ* 1 2 3 4 5 6 Ayrı kullanım alanı 14 14 15 18 25 43 Sesli mesaj-uyarı 77 31 11 10 10 4 Özel program 11 10 7 21 49 33 Tesis içi bilgilendirme - Braille 11 33 46 22 13 11 Uzman sağlık personeli 17 9 18 43 26 17 Braille bilen personel 31 38 34 12 11 12 *1: en çok 6: en az Görme engeliler için sesli mesaj ve uyarı sistemlerinin kullanılması uygun görülürken, ayrı kullanım alanı ya da tesis için özel programlar uygun bulunmamıştır. Tesislerde işitme engelliler için neler bulunmalı? TESİSTE NELER BULUNMALI? - İŞİTME ENGELLİ* 1 2 3 4 5 6 İşaret dili bilen personel 98 23 7 3 4 4 Yazılı mesaj-uyarı 38 63 20 13 8 3 Özel program 8 12 14 35 34 30 Tesis içi bilgilendirme 6 16 53 21 39 6 Uzman sağlık personeli 11 19 26 39 30 9 Ayrı kullanım alanı 8 5 15 16 22 74 *1: en çok 6: en az İşitme engelliler için işaret dili bilen personel ve yazılı mesajlar ile uyarılar en önemli ihtiyaçlar olarak görülmüştür. Ayrı kullanım alanı ve özel programlar yine doğru bulunmamıştır. Bu doğrultuda, engellilerin tesislerde ayrıştırılmaması gerektiği, tam tersine tesisin ve sistemin içine engellilerin entegre edilmesi gerektiğinin iletişim sırasında aktarılabildiği anlaşılmıştır.
Eğitim Memnuniyeti Eğitimden memnuniyet durumu 3% Evet Hayır 97% Cevap veren 148 kişiden % 97'si eğitimden memnun kalmıştır. Katılımcıların % 73'ü derneğimiz ile iletişim sürdürmek istediklerini belirtmiştir.
B. TURİSTİK TESİSLER I. KİMLİK BİLGİLERİ Beyanda bulunan 1153 katılımcının % 69 u 21-40 yaş aralığındadır. 2% 0% 18% 34% 11% 35% 10-20 yaş 21-30 yaş 31-40 yaş 41-50 yaş 51-60 yaş 60+ yaş Katılımcıların % 59 u erkek, % 41 İ kadındır. Cinsiyet dağılımı 59% 41% kadın erkek Çalışanların kökenlerinin dağılımı Antalya 272 İzmir 21 Isparta 57 Ordu 20 Konya 57 Afyon 18 Burdur 36 Adana 13 Ankara 33 Kırşehir 12 Hatay 26 Kütahya 12 İstanbul 25 Zonguldak 11 Mersin 23 Çalışanların 834 ü Antalya da yaşadığını belirtmiştir.
Antalya içinde yaşadığı ilçe Antalya'da ilçe dağılımı 3% 12% 15% muratpaşa kepez 4% 8% 19% serik aksu merkez manavgat 39% belek Medeni durum Çalışanların % 55 i evli, % 40 ı bekar, % 5 e yakını da boşanmış veya duldur. II. EĞİTİM VE ÇALIŞMA BİLGİLERİ Kurum tipi Kurum tipi 26; 2% 25; 2% 5 yıldız altı 5 yıldız tatil köyü 1063; 96%
Çalışma birimi 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Diğer şıkkına cevap verenler büyük oranda mesleklerini garson komi çamaşırhane görevlisi ve teknisyen olarak belirtmişlerdir. Çalışma süresi Sektörde çalışma 16% 9% 8% 24% 1 yıldan az 1-5 yıl 5-10 yıl 43% 10-15 yıl 15 yıl+ Çalışmada yer alanların % 43 ü 1-5 yıldır sektörde çalışmaktayken, % 24 ü çalışma süresini bir yıldan az olarak belirtmiştir.
Turizm sektöründe çalışma nedeni Turizm sektöründe çalışma nedeni Uzmanlık alanı uygunluğu 247 Eğitim uygunluğu 202 En hızlı iş bulunabilen sektör 179 Yaşam yeri tercihi 238 Diğer 136 Katılımcı 1002 kişinin % 25 i turizm sektöründe çalışma nedeninin uzmanlık alanı uygunluğu, % 24 ü yaşam yeri tercihi olarak belirmiştir. Araştırmada yer alan çalışanlar ağırlıklı olarak temel düzey İngilizce bilgisine sahip öğrenci profiline sahiptir. Dil/Düzey İngilizce Almanca Rusça 1 409 220 201 2 55 43 33 3 126 32 41 4 74 8 22 5 71 50 32 *1: temel düzey 5: çok iyi 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 409 126 74 55 71 1 2 3 4 5 İngilizce Almanca Rusça
Çalışanların öğretim durumu 700 600 500 400 300 200 100 0 12 205 610 258 40 Katılımcı 1.125 kişinin % 54 ünün ortaöğretim mezunu olduğu anlaşılmıştır. III. ENGELLİLİK DURUMU VE EĞİTİM BEKLENTİLERİ Görüşülen çalışanlardan 30 u engellidir. Bu kişiler ağırlıklı olarak hafiften ağıra ortopedik engelli veya tek gözünde görme kaybı bulunan görme engellidir. 182 kişi, yani katılımcıların yaklaşık % 15 i ailelerinde ya da yakın çevrelerinde engelli birey bulunduğunu belirtmiştir. Engelliler içinde bendesel engelliler yanı sıra zihinsel engelliler de dikkat çekmiştir. Katılımcılardan yaklaşık 81 kişi daha önce engellilik eğitimi aldığını belirtmiştir. Bu kişilerden 8 i bu eğitimi üniversite eğitimi sırasında aldığını belirtirken, diğerlerinin eğitim yeri belirlenmemiştir. Engelli STK ları ile ilgili bilgi sahibi olma durumu STK'lar hakkında bilgi sahibi olma durumu 951; 89% 115; 11% Engelli örgütleri ile ilgili bilgi sahibi Bilgisi yok Katılımcıların % 89 u engelli örgütleri ile ilgili bilgi sahibi olmadığını belirtmiştir.
Bu öğrencilerin % 86 sının engelli örgütlerine destek olmak isteyeceği anlaşılmıştır. Destek İsteği 140; 14% 874; 86% Örgütlere destek olmak ister İstemez Eğitim beklentileri EĞİTİM BEKLENTİLERİ* 1 2 3 4 Engelliliğin tanımının yapılması 363 56 64 175 Engellilerin yaşadığı sıkıntıların anlatılması 285 192 168 114 Engellilere nasıl yardım edileceğinin anlatılması 285 205 186 87 Engellilerin davranış beklentilerinin anlatılması 271 130 155 184 *1: çok önemli 5: en az önemli En büyük beklenti engelliliğin tanımının yapılması yönünde olmuştur. Diğer tüm istekler yaklaşık olarak eşit önemde bulunmuştur. Ne size engelliliği çağrıştırır? ENGELLİLİK 1 2 3 Beyaz Baston 229 196 200 Tekerlekli Sandalye 726 133 41 İşitme Cihazı 102 196 285 *1: en çok 3: en az
Ne size engelliliği çağrıştırır? 9% 22% 69% Beyaz baston Tekerlekli sandalye İşitme cihazı Katılımcıların % 69 u kendilerine engelliliği çağrıştıran en temel gerecin tekerlekli sandalye olduğunu belirtmiştir. IV. EĞİTİM SONRASI DEĞERLENDİRME Sunumda neler öğrendiniz? NE ÖĞRENDİNİZ? Davranış Biçimleri 440 Engellilerin alışveriş davranışları 136 Beklenen hizmetler 417 Engel gruplarına göre fiziksel beklentiler 376 Katılımcılar sunumda ağırlıklı olarak engellilere davranış biçimleri ve engellilerin beklediği hizmetler ile ilgili bilgi aldıklarını belirtmişlerdir. Fiziksel engellilerin tatil beklentileri BEDENSEL ENGELLİLER TATİLDEN NE BEKLER?* 1 2 3 4 5 6 7 8 Rahatlık 340 310 72 13 26 10 2 2 Ekonomik hizmet alma 60 63 71 102 108 132 20 1 Sessizlik 47 40 120 158 100 71 16 1 İnsanlardan uzak kalma 41 39 31 37 26 71 258 1 Erişim kolaylığı 595 118 31 34 45 12 6 1 Aile ve sevdikleriyle baş başa kalma 78 45 116 99 113 70 20 1 Eğlence 36 28 143 114 63 53 40 1 Diğer 9 2 4 8 19 1 0 1 *1: en çok 8: en az
Değerlendirme yapan katılımcılar bedensel engellilerin tatilden en büyük beklentilerinin "erişim kolaylığı" olduğunu düşünmektedir. İkinci sırada önemli gelen değerlendirme ise "rahatlık" tır. En az önemli olduğu düşünülen "insanlardan uzak durma isteği" ve sessizlik olarak tespit edilmiştir. Katılımcılar eğlencenin de bedensel engelliler için çok önemli olmadığını düşünmüşlerdir. Görme engellilerin tatil beklentileri GÖRME ENGELLİLER TATİLDEN NE BEKLER?* 1 2 3 4 5 6 7 8 Sessizlik 81 20 62 51 91 96 98 1 Bağımsız hareket - sesli uyarı 428 172 91 36 29 17 12 2 Eğlence 37 34 65 149 95 77 64 5 Ekonomik hizmet alma 50 42 50 76 114 103 96 1 Erişim kolaylığı 274 181 165 58 20 10 11 1 Aile ve sevdikleriyle baş başa kalma 70 44 60 79 101 97 70 1 Beyaz baston kullanım kolaylığı 265 126 87 83 10 14 22 1 Diğer 13 1 3 2 4 1 1 1 *1: en çok 8: en az Öğrenciler görme engelliler için en önemli üç gereksinimi "sesli uyarı sistemleri ile bağımsız hareket", "erişim kolaylığı" ve "beyaz baston kullanım kolaylığı" olarak belirtmiştir. En az önemli gereksinimlerin ise "sessizlik" ve "ekonomik hizmet alma" olarak belirtilmiştir. İşitme engellilerin tatil beklentileri İŞİTME ENGELLİLER TATİLDEN NE BEKLER?* 1 2 3 4 5 6 7 8 Sessizlik 83 21 27 56 57 77 134 1 İşaret dili bilen personel 605 136 51 30 17 14 5 1 Erişim kolaylığı 163 107 194 83 55 12 7 5 Yazılı uyarı - bağımsız hareket 209 281 94 48 42 22 4 2 Eğlence 39 34 54 154 99 99 38 1 Aile ve sevdikleriyle baş başa kalma 42 24 87 95 109 92 54 1 Ekonomik hizmet alma 37 11 48 47 93 97 76 1 Diğer 17 0 0 0 3 1 2 1 *1: en çok 8: en az İşitme engellilerin en büyük beklentisinin işaret dili bilen personel ve "yazılı uyarı ile bağımsız hareket etme" olduğu belirtilmiştir. Eğlence ya da ekonomik hizmet alma göreceli olarak daha az önemli bulunmuştur.
Buna göre, otel çalışanlarının üniversite öğrencilerine göre işitme engelli duyarlılığının daha yüksek olduğu anlaşılmıştır. En önemli davranış şekli En önemli davranış şekli nedir? Diğer 21 Acıma duygusu 38 Müşteri tatmini yaratma 50 Müşteri tatmini yaratma 50 Müşteri bilinci 84 Nezaket Eşit davranma güdüsü 0 200 367 400 503 600 Çalışanlar eşit davranma güdüsü ve nezaketin en önemli, en dikkat edilmesi gereken davranış türleri olduğunu belirtmiştir. Tesislerde ek gereksinmeler nelerdir? TESİSLERDE EK OLARAK NELER YAPILMALI?* 1 2 3 4 5 Tesiste uzman bulunmalı 577 163 56 17 48 İşitme engelli tercümanı bulunmalı 593 145 85 23 52 Ön bilgi verilmeli 523 190 92 21 39 Karşılama ve kabul bilgilendirmesi 530 196 60 43 40 Refakatçiler ile iletişim 494 192 88 23 62 Bağımsız hareket sağlanmalı 347 216 149 50 54 Doktorlar engelli misafirler ile ilgili bilgilendirilmeli 494 182 81 39 39 Program düzenlemeleri yapılmalı 404 238 94 36 42 Braille ile bilgilendirici materyal basılmalı 483 152 57 24 54 *1: en çok 5: en az Buna göre öğrenciler en fazla tesiste işitme engelli tercümanı ile uzman sağlık personeli bulunması gerektiğini düşünmüşlerdir. Karşılama ve kabul sırasında ya da tesise erişim öncesinde bilgilendirme de oldukça önemli bulunmuştur. Sağlık personelinin engelliler ve engel durumları ile ilgili bilgilendirilmiş olmasının da gerektiği düşünülmüştür.
Tesislerde fiziksel engelliler için neler bulunmalı? TESİSTE NELER BULUNMALI? - BEDENSEL ENGELLİ* 1 2 3 4 5 6 Uzman sağlık personeli 273 84 113 127 36 38 Tekerlekli sandalye erişimi 522 181 58 42 28 19 Özel program 87 51 96 92 197 107 Yedek ekipman 78 176 149 103 85 68 Ayrı kullanım alanı 76 66 66 108 106 172 Bilgilendirilmiş personel 155 93 133 92 91 73 *1: en çok 6: en az Katılımcılar tekerlekli sandalye erişimi ve uzman sağlık personelinin bulunmasını en önemli ihtiyaçlar olarak görmüştür. En az beklenti ayrı kullanım alanı ya da özel programlar olarak belirmiştir. Bu sonuçlar öğrencilerden alınan sonuçlarla uyumludur ve engellilerin sosyal alan dışında bırakılmasının uygun olmadığı katılımcılar tarafından teyit edilmiştir. Tesislerde görme engelliler için neler bulunmalı? TESİSTE NELER BULUNMALI? - GÖRME ENGELLİ* 1 2 3 4 5 6 Ayrı kullanım alanı 134 39 49 90 114 168 Sesli mesaj-uyarı 423 153 65 50 34 28 Özel program 76 63 92 116 160 98 Tesis içi bilgilendirme - Braille 118 163 167 87 88 29 Uzman sağlık personeli 101 56 99 167 86 86 Braille bilen personel 208 132 132 57 48 66 *1: en çok 6: en az Görme engeliler için sesli mesaj ve uyarı sistemlerinin ve Braille bilen personel bulundurulması uygun görülürken, ayrı kullanım alanı ya da tesis için özel programlar uygun bulunmamıştır. Tesislerde işitme engelliler için neler bulunmalı? TESİSTE NELER BULUNMALI? - İŞİTME ENGELLİ* 1 2 3 4 5 6 İşaret dili bilen personel 524 98 82 24 26 32 Yazılı mesaj-uyarı 292 255 80 59 36 12 Özel program 69 54 112 126 151 101 Tesis içi bilgilendirme 80 77 172 173 112 41 Uzman sağlık personeli 66 100 110 136 134 63 Ayrı kullanım alanı 45 48 59 64 91 230 *1: en çok 6: en az
İşitme engelliler için işaret dili bilen personel ve yazılı mesajlar ile uyarılar en önemli ihtiyaçlar olarak görülmüştür. Ayrı kullanım alanı ve özel programlar yine doğru bulunmamıştır. Bu doğrultuda, engellilerin tesislerde ayrıştırılmaması gerektiği, tam tersine tesisin ve sistemin içine engellilerin entegre edilmesi gerektiğinin iletişim sırasında aktarılabildiği anlaşılmıştır. Eğitim Memnuniyeti Eğitimden memnuniyet durumu 3% evet hayır 97% Katılımcıların % 97'si eğitimden memnun kalmıştır. Katılımcıların % 77'si derneğimiz ile iletişim sürdürmek istediklerini belirtmiştir. Çalışmamızda anket uygulaması masa başında yapıldığı için eksik ve yetersiz veriler raporlama sürecinde interpolasyona tabi tutulmak yerine değerlendirme dışı bırakılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre eğitim çalışmalarımızın hedef kitlede farkındalık yaratma sürecine katkı sağladığı düşünülmektedir.