Editör Dr. Yasemin Çakırer Özservet 1
Yasemin Çakırer Özservet Çocukluk Mekânlarımız 1978 Afyon doğumludur. Gazi Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümünden 2000 yılında mezun olduktan sonra Selçuk Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümünde akademisyenliğe başlamıştır. Burada "Kentli Varsılların Varoş ve Yoksulluk Algıları Adana Kenti örneği" adlı teziyle 2004 yılında yüksek lisansını tamamlamıştır. Daha sonra İTÜ Şehir ve Bölge Planlama Bölümünde doktora öğrenimine başlamıştır. 2012 yılında "İstanbul- Zeytinburnu'nda Ulusötesi Kentleşme Aktörleri olarak Türk Kökenli Göçmenler" isimli teziyle doktorasını tamamlamıştır. Kısa bir süre yine Selçuk Üniversitesi nde görev yaptıktan sonra Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Mimarlık Bölümünde 14 ay kadar Yrd. Doç. Dr. olarak görev yapmıştır. Nisan 2014 itibariyle de Marmara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yerel Yönetimler Bölümü'nde Yrd. Doç. Dr. olarak görev yapmaktadır. Çalışma alanları; genel olarak şehir sosyolojisi özel olarak da, uluslararası göç, yoksulluk, mekânsal ayrımlaşma, çocuk ve şehir ilişkisi şeklindedir. Son yıllarda çocuk üzerine yayınlanmış birçok yayını bulunmaktadır. 2
ÇOCUKLUK MEKÂNLARIMIZ Editör Dr. Yasemin Çakırer Özservet 3
Çizgi Kitabevi Yayınları: 592 Edebiyat Genel Yayın Yönetmeni Mahmut Arlı Çizgi Kitabevi Temmuz 2015 Kapak Resmi Kemal Yeğin ISBN: 978-605-9108-63-8 Yayıncı Sertifika No:17536 KÜTÜPHANE BİLGİ KARTI Cataloging in Publication Data (CIP) Editör: ÇAKIRER ÖZSERVET, Yasemin Çocukluk Mekânlarımız Baskıya Hazırlık: Çizgi Kitabevi Yayınları Tel: 0332 353 62 65-66 Baskı: Sebat Ofset Fevzi Çakmak Mh. Hacıbayram Cd. No:57 Karatay/Konya - KTB. S. No: 16198 ÇİZGİ KİTABEVİ Sahibiata Mah. Mimar Muzaffer Caddesi Helvacıoğlu Apt. No:41/1 Meram / Konya Tel: 0332 353 62 65 353 62 66 Faks: 0332 353 10 22 www.cizgikitabevi.com 4
ÖNSÖZ Nüfus içerisinde oranı düşmeye başlasa da, 2014 yılı itibariyle ülke nüfusumuzun üçte birini aşan oranda çocuk nüfusumuz bulunmaktadır. Bu oran halen Avrupa ülkelerine kıyaslandığında çok yüksek bir orandır. Bu büyük kitle olan çocuklara yönelik ulusal çocuk politikamız ise, yeni oluşmaktadır Çocukluk dönemi, kuşkusuz insanın kendi olma sürecinde önemli bir dönemdir. İnsan ve mekân ilişkisinde, bu ilişkinin temellerinin atıldığı ve mekânsal iletişimden en çok etkilenilen dönemin de adıdır çocukluk. İnsanların belleğinde yer eden çocukluk anıları, daha sonra yaşadıklarından elbette ki bağımsız değildir ve anımsanırken yeniden tasarlanıp, kurgulanabilmektedir. Yine de çocukluğun anımsanışı kişisel ve dönemsel tarih anlamında bizlere önemli ipuçlarını sunmaktadır. Bu kitabın ortaya çıkış amacı, çocukların bizim işe gitmemiz gibi temel bir faaliyeti olan oyun oynamanın, zengin mekân dizeleri etrafında gerçekleşmesine olan ihtiyacını, yaşanmış çocukluk mekânları hikâyeleri üzerinden yeniden vurgulamaktır. Biz bugün şehirlerimizde çocuklara çok kısıtlı ve fazlaca sınırlandırılmış mekânlar sunuyoruz. Sunamadığımız, otomobile terkedilen sokaklarımız ve daha bir yığın sosyal ilişkileriyle birlikte yitirdiğimiz mekânlarımız var. Bu eseri okuduğunuzda, bugünün yetişkinlerinin anılarında yer alan ve kendi çocuklarımıza miras bırakamadığımız zengin mekânları görmek mümkün olacak. Bu kitap çalışması, son üç senedir çocuk ve şehir ilişkisine yönelen akademik çalışmalarımın içerisinde en eğlenceli ve en ortaklaşa üretilen çalışmadır. Kitap, bir fikir olarak aniden ortaya attığım projelendirdiğim bu çalışmanın gerçek olmasına destek olan 47 kişinin hikâyelerinden oluşmaktadır. Geçmişin nasıl olduğundan daha çok, nasıl yorumlanarak hikâye edildiği de çok önemlidir. Bu kitaptaki çocukluk anıları, geçmişte kalan güzel anılar olarak yorumlanan çalışmalardır. 5
Kitap, çocukluğuna bugünden baktığında aslında doya doya yaşadığını düşünenlerin yazılarından oluşmaktadır. Çocukluğunda evden pek dışarı çıkmadığı için güzel anıları olmadığını ve bu nedenle yazmak istemediğini söyleyen birçok kişi de olmuştur. Çocukluğunda mekânla kurduğu ilişkinin pozitif olduğuna güvenenler yazmak istemiştir. Sadece sosyal medyada çağrıya çıkılan bu projede oldukça farklı yıllarda ve yörelerde çocukluk geçirenler yer almıştır. Kitap tasarımı, tarihsel sıralama dikkate alınarak yapılmıştır. Bu sıralamaya göre hazırlanan içindekiler sayfası dışında hazırlanan haritalı çocukluk yörelerini gösteren bir içindekiler sayfasının olması da bu kitabın özgün bir tarafıdır. 7-14 yaş aralığında geçen çocukluk ve mekân ilişkilerini yazmalarını istediğimiz yazarlar 1946 doğumludan 1998 doğumlu yazara kadar geniş bir yelpazede olmuştur. Yazarların cinsiyet dağılımı bayanların lehinedir. Sadece 10 yazarımız erkektir. Anlatılan yörelere baktığımızda toplam 7 yazar İstanbul da geçen çocukluğunu anlatmıştır. Ankara ve İzmir ise birer yazarın çocukluk anılarının yöresidir. 2 Tokat, 2 Aydın, 2 Konya ve diğerleri birer yazarlı olacak şekilde birbirinden çok farklı yöreler yer almaktadır. Toplamda 22 yazarımız şu an İstanbul da ikamet etmektedir. Çocukluk yöresinde hala oturmakta olanlar ise, 17 kişidir ve ağırlıklı olarak daha genç nesiller doğdukları yerde yaşamaktadır. Yazarların meslek durumlarına bakıldığında ise, 14 ü Akademisyen, 6 sı Öğretmen, 7 si Mimar, Mühendis, Şehir plancısı gibi teknik mesleklerden, 6 sı halen öğrenci ve geri kalanları da diğer meslek gruplarındandır. Dr. Yasemin Çakırer-Özservet Haziran 2015 6
İÇİNDEKİLER Mutlu ve Renkli Çocukluğumdan Ufak Kesitler... 9 Bir Çocuğun Mardin'i... 15 Şanlıurfa da Çocuk Olmak ve Sokak Oyunları... 19 Benim Yalova m... 23 Çocuk Olmak... 27 Çocukluğun Mekânları... 33 Diyalektik ve/veya Psikanalitik İzmir... 39 Ceviz Ağacına Salıncak Yapmak... 43 Çocukluk Gezegenimin Erenköy İstasyonu... 49 Çorum... 53 Dağın yamacı Nehrin kenarı... 57 16 ve Ötesi... 61 Karadeniz Teknik Üniversitesi Kampüsünde Geçen Çocukluğumdan Notlar... 61 Tokat: Dört Mevsimin Şehri... 69 Giresun da, Gemilerçekeği nde Çocuk Olmak... 73 Acıların Çocuğuyum... 77 Saz Benizli Dokuz Yaş... 81 Bir Kıyı Köyüne Yolculuk... 85 1980 lerde Gönyeli- Lefkoşa da Çocuk Olmak... 95 Aydın da Çocukluk... 99 Evin Avlusunda Tavus Kuşu- Iğdır ın Bahçeli Evleri...105 Kalanlar İyi Gelir Hiç Gitmez...109 Tütün Kokarken Şehir, Aklıma...113 Çocukluğum Gelir...113 Anılarımın Kenti Kütahya...117 7
Hayatın Yavaş Aktığı ve Hıza Direnen Memleketim: Bolvadin...121 Kimliğim, Doğduğum Şehrim...128 Bir Bahar Havasında Bir Bahçede Kalmış Çocukluğum...133 Arkadaşım Dut Ağacı...135 Bizim Tepe...141 Urla'da Geçmiş Bir Çocukluk...143 Sevimli Çete...149 Çocukluğum Özgürlük...155 Okul Yolunda Çocukluğum...159 İçimdeki Çocuk Sesim...163 Bir Miktar Çocuk...167 Uzak Zamanlar Yakın Mekânlar-Nazilli...173 Ankara Çocuğu Olmak...177 Mahallede Yankılanan Çocukluk...179 Heyecanım...179 Çocukluk Mekânım...181 Çocuk Gözümden Şehir?...187 Kapadokya...191 Üsküdar da Eyüp ü Karşılamak...195 Çocukluğum...199 Durmadan Büyümek...203 Pamuk Şekeri Tadındaki Küçük Hayatlar...207 Hayatımdan Elime Kalan Tek Şeydir...211 Zaman Makinesinde Bir Durak:...213 Çocukluk...213 Gebze de Geçmekte Olan Bir Çocukluk...217 Yazar ve Yöre Dizini...221 Yöreler Haritası...223 8
Yazar ve Yöre Dizini Yazar İsmi Sayfa Yöre(ler) Abdurrahman Murat Ayatac 19 Şanlıurfa Adile Yaşar 199 Van Ayşegül Güneş Köklüce 141 Kocaeli Ayşegül Yılmaz 23 Yalova Ayşenur Albayrak 61 Trabzon Ayşenur Gönen 81 Adapazarı Ayşin Kaplan Sayı 129 Konya Barış Yılmaz 179 İstanbul Bilgehan Yılmaz Çakmak 117 Kütahya Burcu Meltem Arık Akyüz 57 Antakya Elif Fidan Marangoz 187 Trabzon, Artvin, Bursa Elif Sağım 155 Zonguldak Elif Şule Acar 213 Konya Emine Akcan 191 Nevşehir Emine Kavalcı Sağlam 159 Rize Emine Yılmaz 167 İstanbul Engin Güneş 77 İstanbul Erol Erdoğan 49 İstanbul Esra Akçay Duff 143 İzmir Evrim Doğan 99 Aydın Feyzan Erkip 15 Mardin Firdevs Akıncı 211 Burdur Gönül Özaydın 177 Ankara Gül Atanur 33 Aydın, Ankara, Ağrı Gülay Kurt 43 İstanbul Gülbeyaz Erman 53 Çorum Hatice Kula 207 Konya Hilal Gürdamur 217 Kocaeli Hüseyin Mertol 113 Samsun Kübra Daşçı 203 Osmaniye 221
Mehmet Çağrı Kızıltaş 195 İstanbul Melih Enver Özkal 133 Afyon Mustafa Alagöz 105 Iğdır Mustafa Doğdu 39 İzmir Nazan Laslo 9 İstanbul Ömer Özkaya 181 Erzurum Rukiye Şahin 69 Tokat Seda Kostik 135 Yalova, Bitlis Selen Abbasoğlu Ermiyagil 95 Kıbrıs-Lefkoşe Semiha Sultan Eryılmaz 85 Konya Sezer Çapar 149 Tekirdağ Sibel Küçük Birinci 73 Giresun Sinem Özel Dorga 109 Erzincan Sümeyye Gurbetoğlu 163 Van Yasemin Çakırer Özservet 121 Afyon Yasemin Dutoğlu 27 Tokat Zeynep Aktar Orak 173 Aydın 222
223