AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ AZƏRBAYCAN TEXNOLOGİYA UNİVERSİTETİ Marketinq kafedrası Bakalavr hazırlığı üçün TURİZM MARKETİNQİ kursunun TƏDRİS PROQRAMI İxtisas 050408 Marketinq GƏNCƏ 2012
2
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ AZƏRBAYCAN TEXNOLOGİYA UNİVERSİTETİ Marketinq kafedrası Bakalavr hazırlığı üçün TURİZM MARKETİNQİ kursunun TƏDRİS PROQRAMI İxtisas 050408 Marketinq Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 27 02 2013-cü il tarixli iclasının 336 saylı əmri ilə təsdiq edilmişdir. GƏNCƏ 2012 3
Tərtib edənlər: i.f.d., dosent Xasay Musa oğlu Mehdiyev Rəy verənlər: AzTU-nun Menecment kafedrasının dosenti, i.f.d., Xalidə Mehdi qızı Ağayeva ADAU-nun Aqrar biznesin təşkili və idarə edilməsi kafedrasının dosenti, i.f.d. Etibar Əsgər oğlu İmamverdiyev Elmi redaktor: AzTU-nun Marketinq kafedrasının müdiri, i.f.d., dosent Nüşabə Aslan qızı Hacıyeva 4
İ Z A H A T V Ə R Ə Q İ Bazar iqtisadiyyatının formalaşması dünya iqtisadi prosdeslər praktikasında istehsal təsərrüfat fəaliyyətinin forma və metodlarına marağın artmasına səbəb olmuşdur. Onların içərisində yalnız bazarın tələbatının səmərəli ödənilməsi deyil, həm də kəskin rəqabət mübarizəsində müəssisənin uğur qazanmasını təmin edən marketinq xüsusi yer tutur. İlk dəfə istehsal sahəsində yaranan marketinq turizm sahəsində uzun müddət müvafiq tətbiqini tapmamışdır. Lakin rəqabətin güclənməsi, turist fəaliyyətinin kommersiyalaşdırılması turist müəssisələrinin iş praktikasında marketinqin əsas elementlərinin sürətli tətbiqinin zəruriliyinə gətirib çıxarmışdır. Bu məsələnin həllinin respublikamız üçün əhəmiyyəti xüsusilə boyükdür. Çünki zəngin mədəni-tarixi irsə və əlverişli təbii şəraitə malik olan Azərbaycan turizm sahəsində böyük inkişaf perspektivlərinə malikdir. Turizm öz perspektivliyinə görə qeyri-neft sektoru sahələri içərisində aparıcı mövqelərdən birini tutur. Ölkəmizdə turizmin əksər növlərinin (mədəni, sosial, müalicə-sağlamlıq, kommersiya, ekoloji, idman və s.) inkişafı üçün geniş imkanlar mövcuddur. Son illərdə Azərbaycanda turizmin inkişafı üçün münbit şərit yaradılmış, beynəlxalq turizm bazarına inteqrasiyanın təmin olunmasının əsası qoyulmuş, milli turizm kompleksinin rəqabətə davamlılığı yüksəlmişdir. Lakin buna baxmayaraq ölkənin turizm potensialından hələlik lazımınca istifadə edilmir. Bu potensialın gerçəkliyə çevrilməsində marketinqin rolu olduqca mühümdür. Bütün bunlar əsas tutularaq kursun müasir tələblərə cavab verən tədris proqramının hazırlanması olduqca vacib və aktualdır. 5
Bu fənnin tədrisində əsas məqsəd tələbələrə bazar münasibətləri şəraitində turizm sahəsində marketinq haqqında zəruri bilikləri öyrətmək və onun praktikada tətbiq edilməsi sahəsində vərdişlərin aşılanmasına kömək göstərməkdir. Proqramda turizm sahəsində marketinqin sosial-iqtisadi mahiyyəti aydınlaşdırılır, marketinq xidmətinin spesifikliyi qeyd olunur, marketinqin nəzəriyyə və praktikasının inkişafına baxılır, turizmdə marketinqin tətbiq edilməsinin əsas şərtləri və prinsipləri nəzərdən keçirilir, turist müəssisələrində marketinq konsepsiyasının reallaşdırılması texnologiyası şərh olunur, marketinqin informasiya sistemi nəzərdən keçirilir, turizmdə marketinq mühitinin öyrənilməsinin zəruriliyi əsaslandırılır, turist məhsulunun, rəqiblərin, turist xidməti istehlakçılarının marketinq tədqiqi aparılır, turizmdə marketinq strategiyasının formalaşmasına mühüm yer ayrılır, turist müəssisələrində məhsul, qiymət, satış strategiyaları tədqiq olunur, marketinqin təşkili və nəzarət sistemi öyrənilir. Tədris proqramının məzmunu və quruluşu marketinq ilə bağlı olan və yuxarıda qeryd olunan məsələlərin qarşılıqlı əlaqələri və asılılığı nəzərə alınmaqla məntiqi ardıcıllıqla qurulmuşdur. Turizm marketinqi fənninin proqramı 60 saat həcmində nəzərdə tutulur ki, bunun da 30 saatını mühazirə, 30 saatını isə seminar dərsləri təşkil edir. 6
Mövzu 1. Turizmdə marketinqin mahiyyəti və məzmunu Marketinqin sosial-iqtisadi mahiyyəti. Marketinqin müəyyən edilməsinə sistemli yanaşma. Marketinq iqtisadi proses kimi. Marketinq təsərrüfat funksiyası kimi. Marketinq təsərrüfat konsepsiyası kimi və ya müasir biznes fəlsəfəsi kimi. Sosial-etik marketinq konsepsiyası və onun formalaşması. Sosial-etik marketinq konsepsiyasının klassik marketinq konsepsiyasından fərqi. Xidmət anlayışı və turizm xidmətin mühüm sahəsi kimi. Xidmət bazarı və onun əmtəə bazarlarından fərqi. Xidmətlərin bütün müxtəlifliyi şəraitində onlara xas olan ümumi xarakterik cəhətləri: hissedilməzlik (duyulmazlıq), istehsal və istehlakın ayrılmazlığı, keyfiyyət dəyişkənliyi, saxlanıla bilinməməsi. Xidmət bazarının xüsusiyyətləri, xidmətlərin özünün xarakteristikası və istehlakçılar tərəfindən onların qəbul edilməsi ilə turizmdə marketinqin spesifikliyinin müəyyən edilməsi. Turizmdə marketinqin mahiyyəti, rolu və əhəmiyyəti. Turizm məhsuluna xas olan xüsusiyyətlər. Ümumdünya turizm təşkilatı tərəfindən turizmdə marketinqin müəyyən edilən əsas funksiyaları.turist müəssisələrində marketinqin vəzifələri. Mövzu 2. Turizmdə marketinq konsepsiyaları Marketinqin nəzəriyyə və praktikasının inkişafı. Marketinqin inkişafında 1929-1932-ci illərin iqtisadi böhranının rolu. Turizmdə marketinq konsepsiyasının formalaşması mərhələləri. Marketinq konsepsiyası ilə kommersiya səylərinin intensivləşdirilməsi konsepsiyasının fərqli cəhətləri. Turizm sənayesinə daxil olan müəssisələr, təşkilatlar, idarələr. Turizmdə marketinqin səviyyələri. Marketinqin kommersiya sferasına aid olan səviyyələr. Turizmdə qeyri-kom- 7
mersiya sferasını xarakterizə edən səviyyələr. Bu səviyyələr arasında əlaqə. Turizmdə marketinqin vertikal səviyyəsi ilə yanaşı üfüqi koordinasiyası. Üfüqi koordinasiya və marketinq tədbirlərinin kooperasiyası. Milli səviyyədə turizm marketinqi. Dövlətin turizm siyasəti. Ölkə imici və onun səviyyələri. Müxtəlif ölkələrin turizm siyasətindəki fərqlər. Turist firması turistlə turist xidməti istehlakçıları arasında vasitəçi kimi. Turoperatorlar və turagentlər. Təşkil edilmiş turizm bazarının strukturu. Turizm bazarında situasiyanın satıcı bazarı ndan alıcı bazarı na keçidin xarakterizə olunması və onu müəyyən edən amillər. Turist müəssisələri marketinqin inkişafı. Turist xidmətinə tələbin inkişafının müasir meylləri. Turistlərin davranış stereotiplərində baş verən dəyişikliklər. Turistlərin öz zövqünə uyğun seçilmiş fərdi səfərlərə üstünlük verməsi. Tələbin müasir inkişafının mühüm xüsusiyyətləri. Turist səfərlərinin sıxlığı və uzunluğu. Marketinqin qarşılıqlı münasibətlər konsepsiyası. İstehlakçılarla qarşılıqlı münasibətlərin müxtəlif səviyyələri. Turizmdə marketinqin tətbiq edilməsinin əsas şərtləri və prinsipləri. Turist müəssisələrində marketinq konsepsiyasının reallaşdırılması texnologiyası. Marketinq kompleksi və onun əsas elementləri. Marketinq kompleksinin daha bir neçə tərkibi: personal, onun ixtisası və təhsili; göstərilən xidmətlər prosesi; mühit. Marketinqin bütün əsas elementləri üzrə xüsusi strategiyanın işlənib hazırlanması. Mövzu 3. Turizmdə marketinq tədqiqatları Marketinq tədqiqatlarının aparılmasının zəruriliyi, məqsədi və əhəmiyyəti. Marketinq tədqiqatlarının mahiyyəti. Marketinq tədqiqatlarının tipləri. Marketinq tədqiqatlarının vəzifələri. Situasiyalı təhlil və onun məqsədi. Siyuasiyalı təhlilin aparılmasında marketinq tədqiqatlarının rolu. 8
Marketinq tədqiqatlarının metodlar sistemi. Ümumelmi metodlar. Analitik-proqnostik metodlar. Metodik üsullar götürülmüş bilik sahələri. Marketinqin təhlili metodları. Marketinq tədqiqatları qaydaları və proseduraları. Marketinqin tədqiqatlarının aparılmasının əsas mərhələri. Marketinqin tədqiqatlarının təşkili formaları. Bu tədqiqatların turist firmalarının öz gücü ilə və ya bu sahədə ixtisaslaşmış digər təşkilatların köməyi ilə həyata keçirilməsi. Marketinqin tədqiqatlarının təşkili formalarının seçilməsini müəyyən edən amillər. Tədqiqat brifinqi. Brif və onun əsas elementləri. Marketinqin tədqiqatlarının istiqamətləri. Mövzu 4. Turist müəssisələrində marketinq informasiya sistemi Turizmdə marketinq informasiyasının əhəmiyyəti. Düzgün informasiya şəraitində marketinqin imkanları. Marketinq informasiyasının təsnifatı. Məlumatların aid olduğu dövrə görə marketinq informasiyalarının tarixi, cari və proqnoz informasiyalara ayrılması. Qiymətlərdirmə imkanlarına görə kəmiyyət və keyfiyyət informasiyaları. Əmələ gəlməsinin dövrülüyünə görə sabit, dəyişən və epozidik informasiyalar. Mənbələrinə görə təkrar və ilkin informasiyalar. Təkrar informasiyaların mənfi və müsbət cəhətləri. Marketinqin sistemində informasiyalrın formalaşması və istifadəsinin əsas prinsipləri. Marketinq informasiya sistemi. Daxili informasiya sistemi. Xarici marketinq informasiya sistemi və bu sistemdə ümumi və məhdudprofilli informasiya mənbələri. Sindikativ informasiya, onun müsbət cəhətləri və çatışmamazlıqları. İlkin marketinq informasiyasının toplanması sistemi. Sorğu metodu. Sorğuların təsnifatı. Sorğunun əsas formaları. Poçt sorğusu və onun üstünlükləri. Müşahidə metodu, onun 9
üstünlükləri və nöqsanları. Eksperimentlər. Əsas eksperiment qrupları: laboratoriya və səyyar eksperimentlər. Marketinq informasiyasının mənbəyi kimi ekspert qiymətləndirmə metodları. Ekspert qiymətləndirmədən istifadənin kəmiyyət və keyfiyyət səviyyələri. Ekspert qiymətləndirmənin çatışmazlıqları. Marketinq tədqiqatlarının aparılmasında fokus qrup metodu. Mövzu 5. Turist müəssisələrinin marketinq mühitinin öyrənilməsi Marketinq mühiti anlayışı. Marketinqin mühit amillərinin tərkibi. Daxili mühit ümumi marketinq mühitinin bir hissəsi kimi. Daxili mühitinin tədqiqinin məqsədi və müxtəlif istiqamətlər üzrə təhlili. Daxili mühitinin tədqiqi zamanı müəssisə mədəniyyəti və onun öyrənilməsinin əhəmiyyəti. Xarici mühit. Turist müəssisələri marketinqinin makromühit amilləri. Makromühitin demoqrafik amillərinin öyrənilməsi. Sosial-mədəni və təbii amillər. Elmi-texniki amillərin təhlili. Bilavasitə makromühit. Makromühitin bilvasitə xarici mühitini təşkil edənlər: istehlakçılar, rəqiblər, əlaqə auditoriyası, əlaqədar təşkilatlar. Mövzu 6. Turizm bazarının və rəqiblərin marketinq tədqiqi Bazar anlayışı və onun müəyyən edilməsinə mühüm yanaşmalar. Turizm bazarı və onun xarakteristikası. Turizm bazarının xarakteristikası zamanı nəzərə alınan mühüm məqamlar. Turizm bazarının təsnifləşdirilməsi. Ölkələrə münasibətinə görə turizm bazarları. Daxili turizm bazar. Səyyar turizm bazarı. Səyahətin təşkili xarakterinə görə təşkil edilmiş və təşkil edilməmiş turizm bazarları. Marketinq fəaliyyətinin xüsusiy- 10
yətləri və məzmunu nöqteyi-nəzərindən olan bazarlar. Turizm bazarının keyfiyyət strukturu. Bazarın tədqiqinin ümumi məqsədi. Turizm bazarının konyunkturası və onun qiymətləndirilməsi. Turizm bazarı konyunkturasına təsir edən amillər. Turizm bazarı konyukturasının tədqiqi mərhələləri. Bazarın tutumun müəyyən edilməsi. Bazar payı göstəricisi. Bazar payı göstəricisi üzrə müəssisənin rəqabət qabiliyyətinin qiymətləndirilməsi. Turist müəssisələrinin rəqabət mühiti. Rəqabət - turizm bazarının ən mühüm əlamətlərindən biri kimi. Turizm sahəsində rəqabətə təsir edən amillər. Rəqiblərin öyrənilməsi və qiymətləndirilməsi. Rəqiblərin qiymətləndirilməsində marketinq tədqiqatlarının rolu. Rəqib qrupları: birbaşa rəıqiblər və potensial rəqiblər. Rəqiblərin təhlili elementləri. Rəqiblərin fəliyyətinin təhlilində informasiya toplanmasının əhəmiyyəti. Kəmiyyət və keyfiyyət informasiyaları. Rəqiblərin keyfiyyət xarakteristikası. Bazarın rəqabəıt kartı. Bazarın rəqabət kasrtının qurulmasında istifadə edilən göstəricilər. Bazarın rəqabət kartının formalaşması matrisası. Mövzu 7.Turist məhsulunun marketinq tədqiqi Turist məhsulu anlayışı. Turist məhsulu mürəkkəb müxtəlif elementlərin məcmusu kimi. Əsas və əlavə xidmətlər. Əsas turist məhsulu. Turist məhsulunun səviyyələri. Turizmdə xidmətin keyfiyyəti. Turist məhsulunun mövqeyinin müəyyənləşdirilməsi. Turist məhsulunun bazar mövqeyinin müəyyənləşdirilməsinin bazarın seqmentləşdirilməsi ilə sıx əlaqəsi. Turist müəssisəsi mövqeyinin müəyyənləşdirilməsində istifadə edilən alternativ yanaşmalar. Turist məhsulunun mövqeyinin müəyyənləşdirilməsinin bir sıra amillərin uçotunu tələb etməsi. Mövqeyin 11
müəyyənləşdirilməsində məhsulun fərqləndirici xüsusiyyətlərinin rolu. Məhsulun mövqeləşdirilməsində yol verilən əsas səhvlər. Turist məhsulunun həyat dövrü. Turist məhsulunun öz inkişafında keçdiyi əsas mərhələlər. Məhsulun bazara çıxışı və ya tətbiq mərhələsi, onun xarakterik cəhətləri. Artım mərhələsi. Yetkinlik mərhələsi və onun xarakterisatikası. Tənəzzül mərhələsi. Həyat dövrü ilə əlaqədar turist firmaları qarşısında duran məsələlər. Mövzu 8. Turist xidməti istehlakçılarının marketinq tədqiqi Turizm sferasında istehlakçıların öyrənilməsi marketinq tədqiqatlarının mühüm istiqaməti kimi. İstehlakçıların tədqiqinin turist xidmətinin alınmasının əsas motivlərinin üzə çıxarılmasının, istehlakçı davranışının təhlilinin və sairənin turist müəssisələri üçün əhəmiyyəti. İstehlakçıların düzgün başa düşülməsinin formalaşmasında əsas tutulan prinsiplər. İstehlakçı davranışının modeli. İstehlakçılara istiqamətləndirmə - marketinqin əsas prinsipidir. Turist xidməti istehlakçılarına təsir göstərən amillər. Xarici sövqedici amillər. Şəxsiyyət amilləri. İstehlakçılara turist müəssisələrinin marketinq amilləri vasitəsilə birbaşa təsir göstərməsi. Mədəni qabildən olan amillər də müştərilərə birbaşa təsir göstərən amillərdir. İstehlakçıların davranışı və ona təsir edən amillər. İstehlakçı davranışına çoxsaylı referent qruplarının güclü təsiri. İstehlakçıların davranış motivləri. Motivləşdirmə prosesi. Turist xidmətinin alınması haqqında qərarın qəbul edilməsi prosesinin xarakteristikası. Alqı prosesi və onun pillələri. 12
Mövzu 9.Turist məhsulunun seqmentləşdirilməsi Seqmentləşdirmə - daha perspektivli məqsədli bazarların seçilməsi vasitəsi kimi. Seqmentləşdirmənin əsas məqsədi. Bazarın seqmentləşdirilməsi turizmdə marketinqin ən mühüm vasitələrindən biri kimi. Seqmentləşdirmənin əsas əlamətləri. Coğrafi əlamət üzrə seqmentləşdirmə. Demoqrafik əlamət üzrə seqmentləşdirmə. İctimai-iqtisadi əlamət üzrə seqmentləşdirmə. Psixoqrafik seqmentləşdirmə. Müştərilərin sövqedici motivlər üzrə turizm bazarının seqmentləşdirilməsi. Gəzintinin müddəti əlaməti üzrə seqmentləşdirmənin turist müəssisələri üçün əhəmiyyəti. Bir neçə əlamət üzrə turizm bazarlarının seqmentləşdirilməsi. Məqsədli bazarlar və onların seçilməsi. Məqsədli bazarların seçilməsinin əsas mərhələləri. Bazar seqmentinin potensialının müəyyən edilməsi. Bazarın münasibliyinin və mühümlüyünün qiymətləndirilməsi. Bazar seqmentinin mənimsənilməsi. İmkanların təhlili. Məqsədli bazar seqmentinin optimal sayının axtarışı zamanı istifadə edilən metodlar. Mövzu 10.Turizmdə marketinq strategiyasının formalaşması Strateji marketinq planlaşdırılmasının mahiyyəti. Strateji marketinq planlaşdırılmasının məna və xüsusiyyətləri. Situasiyalı təhlil.turist müəssisəsinin marketinq strategiyasının müəyyən edilməsinin konkret situasiyadan asılılığı. Rəqabət üstünlüyünün müəyyən edilməsi. Turizm sahəsində rəqabət üstünlükləri. Müəssisənin məqsədinin işlənib hazırlanması strateji marketinq planlaşdırılmasının mühüm mərhələsi kimi. Müəssisənin məqsədlərinin planlaşdırılması. Turist müəssisələrinin tipik məqsədləri: iqtisadi, eqoist, sosial. 13
Alternativ strategiyaların işlənib hazırlanması. Məhsul bazar matrisası və onun marketinqin alternativ strategiyasının işlənib hazırlanmasında əhəmiyyəti.firmanın bazara dərin girməsi strategiyası. Məhsulun işlənib hazırlanması strategiyası. Strategiyanın seçilməsi və qiymətləndirilməsi. Marketinq strategiyasının seçilməsində nəzərə alınmalı əsas amillər. Maraqlar və rəhbərlik münasibətlərinin marketinq strategiyasının seçilməsində rolu. Seçilmiş strategiyanın qiymətləndirilməsinin onun uyğunluq meyarı üzrə aparılması. Marketinq proqramının işlənib hazırlanması. Marketinq proqramının strukturu. Marketinq büdcəsi və onun formalaşması metodları. Mövzu 11.Turist müəssisələrində marketinqin məhsul və qiymət strategiyası Məhsul strategiyası anlayışı. Məhsul strategiyasının formalaşması və əhəmiyyəti. Təklif edilən məhsulun strukturunun optimallaşdırılması. Həyat dövrü mərhələsindən asılı olaraq bazara yeni məhsulların tətbiq edilməsi. Marketinq fəaliyyətində yeni məhsullar. Bazara yeni turist məhsullarının işlənib hazırlanmasının və tətbiqinin mühüm xüsusiyyətləri. Turizmdə yeni məhsulun işlənib hazırlanmasının əsas mərhələləri. Turist müəssisələrinin marketinq kompleksində qiymətlər. Düzgün seçilmiş qiymət strategiyasının həm turist məhsulunun rəqabət qabiliyyətinə, həm də müəssisənin fəaliyyətinə həlledici təsiri. Marketinq fəaliyyətində qiymətin mühüm funksiyası. Qiymət strategiyasının formalaşmasında turizm sahəsində qiymətin əmələ gəlməsinə təsir göstərən xüsusiyyətlərin nəzərə alınması. Turist müəssisələrində qiymətin əmələ gəlməsi səviyyələri. 14
Qiymət strategiyasının işlənib hazırlanması zamanı nəzərə alınması zəruri olan xarici amillər. Qiymətlərin müəyyən edilməsinin turist müəssisələrinin imici ilə əlaqəsi. Qiymətin əmələ gəlməsinin əsas məqsədləri. Mövzu 12. Turist müəssisələrində marketinqin satış strategiyası Satış marketinqin mühüm elementlərindən biri kimi. Satış strategiyasının formalaşması. Marketinq fəaliyyətində satışın rolu. Satış strategiyasının işlənib hazırlanması prosesinin mərhələləri. Satış strategiyası müəssisənin ümumi marketinqinin mühüm hissəsi kimi. Turist məhsulunun satış kanalları. Satış kanallarının səviyyələri. Birsəviyyəli satış kanalı. İki və çox səviyyəli satış kanalları. Satış üzrə turizm agentliyi. Şaquli marketinq sisteminin (ŞMS) tipləri. Vasitəçilərin seçilməsi və onlarla iş formasının müəyyən edilməsi. Satış kanalı üçün vasitəçilərin seçilməsi meyarları. Mövzu 13. Turist müəssisələrinin spesifik firma üslubu Firma üslubu anlayışı. Firma üslubunun formalaşmasının məqsədi. Dar və geniş mənada firma üslubu. Firma üslubunun öz sahibinə verdiyi üstünlüklər. Firma üslubunun əsas elementləri: əmtəə nişanı, firma şrift yazısı (loqotipi), firma şüarı (sloqanı), firma bloku, firma rəngi və s. Firma üslubunun əsas daşıyıcıları. Firma üslubunun bu və ya digər daşıyıcılarının işlənib hazırlanması, formalaşması üçün reklam agentliklərinin xidmətindən istifadənin məqsədəuyğunluğu. Əmtəə nişanları və onların tətbiqi. 15
Mövzu 14. Marketinq kommunikasiya sistemində şəxsi satış və turist təbliğatı Turist müəssisələri marketinqində şəxsi satış və onun əhəmiyyəti. Şəxsi satış marketinq kommunikasiya elementi kimi. Şəxsi satışın kommunikasiya xüsusiyyətləri. Şəxsi satış prosesi və onun mərhələləri. Müştərinin qəbul edilməsi və əlaqə yaradılması. Müştəri ilə əlaqələrin müəyyən edilməsinə kömək edən metodlar. Müştərinin tələbatının üzə çıxarılması. Müxtəlif davranış tipləri. Turist təbliğatının mahiyyəti və onun xüsusi məqsədləri. Təbliğat və birbaşa reklam arasında fərqlər. Turist təbliğatının əsas elementləri. Kütləvi informasiya vasitələri ilə əlaqələrin təşkili və onun müəyyən edilməsinin əsas üsulları. Mövzu 15.Reklam və turist müəssisələrində marketinqin təşkili və nəzarət sistemi Marketinq kommunikasiya sistemində reklam. Reklam anlayışı, Turizm sferasında reklamın xüsusiyyətləri. Turist reklam növlərinin təsnifatı. Müasir reklam prosesinin xasrakteristikası. Reklam agentlikləri. Reklam fəaliyyəıtinin həyata keçirilməsinin əsas mərhələləri. Turist müəssisələrində marketinqin təşkili. Turist müəssisələrində marketinq şöbəsinin təşkilat strukturu. Marketinq xidmətinin funksional təşkili. Regional prinsip üzrə marketinq xidmətinin təşkili. Marketinq xidmətinin təşkilat strukturlarının güclü və zəif tərəfləri.turist müəssisələrinin marketinq strukturunun təşkili zamanı onun qurulmasının əsas prinsipləri. Marketinq fəaliyyətində nəzarətin zəruriliyi, məqsəd və vəzifələri. Turizmdə marketinq nəzarət pörosesi və onun mərhələləri. Strateji marketinq nəzarəti. Turizmdə marketinq təftişi 16
TURİZM MARKETİNQİ fənni üzrə ayrılmış tədris saatlarının bölgüsü (60 saat) Saatların bölgüsü Mövzuların adları O cümlədən Cəmi Müh. Məşğ. 1 2 3 4 5 1 Turizmdə marketinqin mahiyyəti və məzmunu 4 2 2 2 Turizmdə marketinq konsepsiyaları 4 2 2 3 Turizmdə marketinq tədqiqatları 4 2 2 4 Turist müəssisələrində marketinq 4 2 2 informasiya sistemi 5 Turist müəssisələrinin marketinq 4 2 2 mühitinin öyrənilməsi 6 Turist bazarının və rəqiblərin 4 2 2 tədqiqi 7 Turist məhsulunun marketinq 4 2 2 tədqiqi 8 Turist xidməti istehlakçılarının 4 2 2 marketinq tədqiqi 9 Turist məhsulunun seqmentləşdirilməsi 4 2 2 10 Turizmdə marketinq strategiyasının 4 2 2 formalaşdırılması 11 Turist müəssisələrində marketinqin 4 2 2 məhsul və qiymət strate- giyası 12 Turist müəssisələrində marketinqin 4 2 2 satış strategiyası 13 Turist müəssisələrinin spesifik firma üslubu 4 2 2 14 Marketinq kommunikasiya 4 2 2 sistemində şəxsi satış və turist təbliğatı 15 Reklam və turist müəssisələrində 4 2 2 marketinqin təşkili və nəzarət sistemi Cəmi 60 30 30 17
İSTİFADƏ OLUNAN ƏDƏBİYYATLAR 1. Акулич И.Л., ДемченкоЕ.В. Основы маркетинга. Уч. Пособие.Мн, 1998 2. Багиев Г.Л., Тарасович В.М., Анн Х. Маркетинг: Учебник для вузов. М., ОАО Изд-во «Экономика» 1999 3. Васильев Г.А., Поляков В.А. Основы рекламы. Уч. Пособие. М., Вузовский учебник. 2009 4. Голубков Е.П. Основы маркетинга. М., «Финпресс» 1999 5. Дурович А.П. Маркетинг в туризме. Уч. Пособие. Мн., Новое знание, 2004 6. Məmmədov A.T. Marketinqin əsasları. Dərs vəsaiti. Bakı, İqtisad universiteti nəşriyyatı, 2007 7. Məmmədov X.Ə., Mirzəyev S.Q. Marketinqin əsasları. Dərslik. Bakı, Qapp Poliqraf nəşriyyatı, 2001 8. Yeganlı S.T., Hacıyev E.M. Turizm. Dərs vəsaiti, Bakı, 2006 9. Сарафанова Е.В., Яцук А.В. Маркетинг в туризме. М., Инфра М, 2007 18
19
20