DIŞ TİCARETİN GÖRÜNÜMÜ: TÜRKİYE KUVEYT

DIŞ TİCARETİN GÖRÜNÜMÜ: TÜRKİYE KUVEYT TÜRKİYE KUVEYT DIŞ TİCARET VERİLERİ 19 Şubat 2012 T.C. KUVEYT BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ

DIŞ TİCARETİN GÖRÜNÜMÜ: TÜRKİYE KUVEYT TÜRKİYE KUVEYT DIŞ TİCARET VERİLERİ 1- TÜRKİYE KUVEYT DIŞ TİCARETİN GÖRÜNÜMÜ Kuveyt ile Türkiye arasında yapılan ticaretin son on yıllık dönemine göz atıldığında, genel itibariyle ülkemizin ticaret fazlası verdiği görülmekle beraber, 2011 yılında uzun bir aradan sonra bir açık söz konusudur (Tablo:1). TÜRKİYE KUVEYT DIŞ TİCARETİ ( $ / Bin) İTHALAT İHRACAT YIL İthalat İthalat Değişim % Genel İthalata Oranı % İhracat İhracat Değişim % Genel İhracata Oranı % HACİM DENGE 2000 161.368,39 92,30% 0,30% 73.419,53-11,20% 0,26% 234.787,93-87.948,86 2001 123.355,05-23,60% 0,30% 104.768,92 42,70% 0,33% 228.123,96-18.586,13 2002 26.521,48-78,50% 0,05% 139.036,81 32,70% 0,39% 165.558,29 112.515,34 2003 15.909,21-40,00% 0,02% 165.940,76 19,40% 0,35% 181.849,97 150.031,56 2004 25.693,58 61,50% 0,03% 266.090,30 60,40% 0,42% 291.783,88 240.396,72 2005 41.603,98 61,90% 0,04% 210.349,24-20,90% 0,29% 251.953,21 168.745,26 2006 56.038,40 34,70% 0,04% 219.016,82 4,10% 0,26% 275.055,22 162.978,42 2007 90.488,28 61,50% 0,05% 221.292,33 1,00% 0,21% 311.780,61 130.804,05 2008 80.638,50-10,90% 0,04% 493.035,39 122,80% 0,37% 573.673,89 412.396,89 2009 184.219,14 128,50% 0,13% 211.293,02-57,10% 0,21% 395.512,16 27.073,88 2010 214.514,54 16,40% 0,12% 395.051,32 87,00% 0,35% 609.565,86 180.536,78 2011 404.082,82 88,40% 0,17% 297.208,45-24,80% 0,22% 701.291,27-106.874,38 Tablo 1: Kuveyt le Dış Ticaret Son on yıllık dönem göz önüne alındığında ihracatımızın artış yönelimli olduğu ve ithalatımızın 2011 yılı hariç olmak üzere ithalatımızdan daha fazla değerde gerçekleştiği görülmektedir (Tablo:2) 1

Tablo:2 İthalat İhracat grafiği 2010 yılında 395 milyon dolar seviyesinde gerçekleşen ihracatımız, 2011 yılında yaklaşık %25 oranında azalarak 297 milyon dolar seviyesinde gerçekleşirken; ithalatımız 2010 yılındaki 214,5 milyon dolar seviyesinden, %87 lik bir artış ile 404 milyon dolar seviyesine yükselmiştir. Bu da uzun bir aradan sonra (bir önceki açık 2001 yılında gerçekleşmiştir) iki ülke arasında gerçekleşen dış ticaret verilerinde, ülkemiz aleyhine 106,8 milyon dolarlık bir açık ortaya çıkmasına mesnet teşkil etmiştir. Kuveyt ile olan ihracat ve ithalat değerlerinin, rakamsal olarak artış eğiliminde olduğu; ihracatımızda demir çelik ihracatındaki artış ve azalışlardan kaynaklanan bir dalgalanmanın yaşandığı, bu nedenle de genel ihracatımız içindeki payın binde 20 ila 40 arası bir seviyede seyrettiği, buna karşılık gerçekleştirdiğimiz ithalatın genel ithalatımız içindeki payının ortalama olarak binde 4 seviyesinden son 3 yıl itibariyle binde 14 seviyesine yükseldiği görülmektedir. Bunun neticesinde de iki ülke arasındaki ticaret hacminde de atışı ortay çıkmaktadır (tablo:3). 2008 yılında ticaret hacmi ilk kez 500 milyon doları geçmiş (573,6 milyon dolar), 2010 yılında 600 milyon dolar seviyesi (609,5 milyon dolar) ve 2011 yılında ise yeni rekor seviye olan 700 milyon dolar (701,2 milyon dolar) aşılmıştır. 2

Tablo:3 Ülke denge hacim grafiği 2- DIŞ TİCARETE KONU ÜRÜNLER Sektörler itibariyle iki ülke arasındaki ihracat ve ithalat durumu incelendiğinde; esas itibariyle sanayi ürünlerinin iki ülke arasındaki ticaretin temelini oluşturduğu görülmektedir (Tablo:4). Bunun yanında madencilik ürünlerinde ortaya çıkan değişimler, iki ülke arasındaki ticarette keskin değişimler yaratabilmektedir. Sektör Adı 2009 2010 2011 İHRACAT İTHALAT İHRACAT İTHALAT İHRACAT İTHALAT 1- TARIMSAL ÜRÜNLER 44.959,50 126,78 48.140,58 5,84 52.615,30 15,00 i-gıda Maddeleri 44.940,13 126,78 48.012,83 52.349,57 (0) Canlı hayvanlar ve gıda maddeleri 40.054,84 126,78 44.629,73 48.044,26 (04) Hububat ve mamulleri 4.216,82 3.622,74 4.264,64 (05) Meyva, sebze ve mamulleri 14.600,21 126,78 16.738,77 15.174,33 (06) Tabii bal, şeker ve mamulleri 3.349,94 3.895,98 6.519,84 (08) Hayvan yemleri 226,85 11,61 23,09 (01, 02, 03, 07, 09) Diger Gida mad. 17.661,03 20.360,63 22.062,35 3

(1) İçkiler, tütün ve mamülleri 3.134,65 2.622,20 2.394,93 (11) Alkollü ve alkolsüz içkiler 28,80 124,73 413,65 (12) Tütün ve mamulleri 3.105,85 2.497,47 1.981,29 (4) Hayvansal ve bitkisel yağlar ve mumlar 1.748,61 759,51 1.910,25 (22) Yağlı tohumlar ve meyvalar 2,03 1,39 0,13 ii-tarımsal Ham maddeler 19,37 127,75 5,84 265,72 15,00 (23) Tabii, sentetik ve rejenere kauçuk 145,49 (24) Tabii mantar ve yuvarlak ağaçlar 5,84 2,64 15,00 (26) Dokumaya elverişli lifler ve döküntüleri 6,81 14,67 18,45 (29) Bitkisel ve hayvansal diğer ham maddeler 12,56 113,08 99,15 2- MADENCİLİK ÜRÜNLERİ 17.371,92 96.867,81 3.079,78 276,77 2.630,92 161.108,15 i- (27, 28) Maden cevherleri ve döküntüleri 222,25 365,94 16,77 545,81 0,24 i- (27, 28) Maden cevherleri ve döküntüleri 222,25 365,94 16,77 545,81 0,24 ii- Mineral yakıtlar ve mineral yağlar (3) 16.367,88 96.773,04 1.084,03 24,28 1.307,76 160.135,63 (33) Petrol ve ürünleri 16.367,88 96.773,04 1.084,03 24,28 1.307,76 160.135,63 iii- Demir dışı metaller (68) 781,80 94,77 1.629,81 235,72 777,35 972,29 iii- Demir dışı metaller (68) 781,80 94,77 1.629,81 235,72 777,35 972,29 3- SANAYİ 148.470,48 87.224,55 343.423,91 214.226,45 239.925,66 242.959,67 i-demir ve çelik (67) 53.223,53 0,39 232.307,18 291,63 100.244,39 0,12 i-demir ve çelik (67) 53.223,53 0,39 232.307,18 291,63 100.244,39 0,12 ii-kimyasallar 7.353,65 86.346,26 7.376,26 213.616,16 8.970,93 242.741,23 (57, 58) Plastikler 2.481,69 25.361,64 3.281,01 56.910,85 2.869,16 59.557,05 (54) Eczacılık ürünleri 49,99 53,30 66,04 (51, 52, 53, 55, 56, 59) Diğer kimyasallar 4.821,96 60.984,61 4.041,95 156.705,31 6.035,74 183.184,18 iii-diğer yarı mamuller 32.009,16 1,85 22.308,42 176,75 28.401,65 19,55 (61) Hazırlanmış deriler, postlar ve mamulleri 1,44 9,72 15,73 0,81 (62) Kauçuk mamulleri 964,71 1.141,47 1.534,91 0,31 (63) Mantar ve ağaç mamulleri 73,24 305,70 724,69 (64) Kağıt-karton ve kağıt, karton esaslı m. 1.106,99 3.090,52 2.132,27 (66) Metal dışı mineral mamuller 19.814,35 0,85 8.679,82 10.585,46 16,75 (661) Alçı, çimento vb. inşaat mal 16.076,27 4.717,53 5.162,77 (664, 665) Cam ve cam eşya 2.069,31 2.643,14 3.909,38 0,85 (66-(661+664+665)) Diğerleri 1.668,76 0,85 1.319,16 1.513,31 15,90 (69) Metal eşya 10.048,44 1,00 9.081,19 176,75 13.408,59 1,68 iv- Makinalar ve ulaşım araçları 18.879,91 860,20 40.353,75 68,81 34.693,63 89,93 4

(781, 782, 783, 784, 7132, 7783) Otomotiv sanayii ürünleri 2.447,06 2,78 2.416,65 1,96 4.436,66 3,48 (75, 76, 776) Büro makinaları ve haberleşme cihazları 91,07 0,41 1.072,56 1.563,88 4,50 Diğer makina ve ulaşım araçları 16.341,77 857,01 36.864,54 66,85 28.693,09 81,95 (71-713) Enerji üreten makina 102,41 428,54 524,84 0,48 141,68 0,32 (72, 73, 74) Diğer elektriksiz makinalar 5.908,61 6,96 9.297,78 54,07 10.776,07 76,51 (79, 785, 786, 7131, 7133, 7138, 7139) Diğer ulaşım araçları 797,27 87,23 7.370,13 11,30 3.256,90 (77- (776+7783) ) Elektrikli makina ve cihazlar 9.533,49 334,29 19.671,79 1,00 14.518,44 5,12 v- Dokumacılık ürünleri (65) 18.145,43 0,39 20.003,82 6,32 34.708,60 44,66 v- Dokumacılık ürünleri (65) 18.145,43 0,39 20.003,82 6,32 34.708,60 44,66 vi- Hazır giyim (84) 10.933,64 5,18 11.669,20 35,39 17.999,24 3,07 (848.1, 848.3) Deri ve kürkten giyim 35,63 61,20 35,80 (84-(848.1, 848.3)) Diğer giyim eşyası 10.898,01 5,18 11.608,00 35,39 17.963,43 3,07 vii - Diğer tüketim malları (81, 82, 83, 85, 87, 88, 89 (-891) ) 7.925,17 10,29 9.405,27 31,38 14.907,22 61,12 (81) Sıhhi tesisat, ısıtma ve aydınlatma malzemeleri 1.472,64 0,28 1.365,63 0,76 1.321,52 (82) Mobilyalar 3.111,77 3.400,23 6.471,35 1,40 (83) Seyahat eşyası 32,97 27,07 50,94 2,72 (85) Ayakkabı 961,89 844,58 6,59 652,14 (87) Mesleki, bilimsel ölçü ve kontrol cihazları 490,91 692,79 4,23 778,78 26,20 (88, 89-(891)) Diğer tüketim malları 1.855,00 10,01 3.074,98 19,80 5.632,49 30,81 4- DİĞER ÜRÜNLER (9+891) 491,12 407,05 5,48 2.036,58 DİĞER ÜRÜNLER (9+891) 491,12 407,05 5,48 2.036,58 GENEL TOPLAM 211.293,02 184.219,14 395.051,32 214.514,54 297.208,46 404.082,82 Tablo:4 Dış Ticaretin Sektörel Dağılımı Tablo:4 den de görüleceği üzere sanayi ürünleri ihracatımız, Kuveyt e olan ihracatımız içinde önemli yer tutmaktadır. 2011 yılı içerisinde gerçekleşen 297,2 milyon dolarlık ihracatımızın yaklaşık 240 milyon dolarını sanayi ürünleri oluşturmaktadır. Sanayi sektörünün içerisinde ise özellikle demir-çelik ihracatımız önemli yer tutmaktadır. Bu kalemde meydana gelen artış ve azalışlar ihracatımız üzerinde büyük etkide bulunmaktadır. 5

3- TÜRKİYE NİN İHRACATINDA BAŞLICA ÜRÜN GRUPLARI 2010 yılında 232 milyon Dolar olan demir çelik ihracatımız 2011 yılı sonunda azalarak 98 milyon Dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Bir önceki yıla kıyasla % 57 lik bir azalma yaşanan bu kalemdeki önemli azalışa bağımlı olarak, 2010 yılında 395,1 milyon Dolar olarak gerçekleşen ihracatımız, 2011 yılında %25 azalarak 297,2 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. GTİP GTİP ADI 2007 2008 2009 2010 2011 72 Demir Ve Çelik 63.415.146 307.152.668 51.575.477 232.090.837 98.130.729 57 Halılar Ve Diğer Dokumaya Elverişli Maddeden Yer Kaplamaları 12.424.212 13.110.277 14.043.664 14.614.826 25.521.506 85 Elektrikli Makina Ve Cihazlar,Aksam Ve Parçaları 23.880.559 19.845.140 9.054.231 19.531.966 14.448.160 73 Demir Veya Çelikten Eşya 12.131.052 18.213.561 11.065.855 8.366.934 14.245.439 62 Örülmemiş Giyim Eşyası Ve Aksesuarları 6.661.721 7.362.110 7.384.094 8.177.630 13.575.026 84 Nükleer Reaktörler,Kazan;Makina Ve Cihazlar,Aletler,Parçaları 16.655.290 15.249.995 6.722.456 11.222.251 12.627.769 4 Süt Ve Süt Mamulleri,Kuş Ve Kümes Hay.Yumurtaları,Bal Vb. 9.002.430 11.466.302 10.219.319 12.185.211 12.262.202 7 Yenilen Sebzeler Ve Bazı Kök Ve Yumrular 3.378.782 14.232.811 4.101.118 7.190.118 9.047.536 94 Mobilyalar,Aydınlatma,Reklam Lambaları,Prefabrik Yapılar 3.659.236 3.806.325 4.308.306 4.538.275 7.844.688 87 Motorlu Kara Taşıtları,Traktör,Bisiklet,Motosiklet Ve Diğer 13.016.647 10.446.016 3.042.884 2.985.291 6.685.292 17 Şeker Ve Şeker Mamulleri 2.635.713 2.887.957 3.341.283 3.832.349 6.508.742 39 Plastik Ve Plastikten Mamul Eşya 6.246.619 4.538.592 3.719.911 5.201.720 5.804.325 21 Yenilen Çeşitli Gıda Müstahzarları 3.302.331 3.444.849 3.510.413 4.445.013 5.252.117 68 Taş,Alçı,Çimento,Amyant,Mika Vb Maddelerden Eşya 5.202.582 9.067.291 16.040.954 4.738.210 5.246.962 61 Örme Giyim Eşyası Ve Aksesuarları 3.941.516 3.972.541 3.504.721 3.412.884 4.370.727 71 İnciler,Kıymetli Taş Ve Metal Mamulleri,Madeni Paralar 655.411 324.964 357.590 716.400 4.035.961 70 Cam Ve Cam Eşya 2.153.612 1.783.719 2.072.171 2.655.148 3.909.383 20 Sebze,Meyva,Bitki Parçaları,Sert Kabuklu Yemiş Konserveleri 3.545.887 7.973.660 8.399.962 7.482.655 3.587.435 19 Esasını Hububat,Un,Nişasta,Süt Teşkil Eden Müstahzarlar 2.667.971 3.559.956 3.418.044 3.064.310 3.482.539 18 Kakao Ve Kakao Müstahzarları 2.120.242 2.811.981 3.275.443 2.895.049 3.287.315 54 Dokumaya Elverişli Suni Ve Sentetik Lifler 799.575 1.229.257 1.132.160 1.707.914 3.003.810 8 Yenilen Meyvalar,Kabuklu Yemişler,Turunçgil Ve Kavun Kabuğu 988.347 3.003.496 2.110.063 2.071.244 2.773.144 58 Özel Dokunmuş Mensucat,Dantela,Duvar Halıları,İşlemeler 2.021.475 1.402.998 751.195 1.684.029 2.419.897 48 Kağıt Ve Karton;Kağıt Hamurundan Kağıt Ve Kartondan Eşya 1.128.239 2.822.247 1.107.343 3.098.118 2.157.411 6

24 Tütün Ve Tütün Yerine Geçen İşlenmiş Maddeler 842.247 3.112.391 3.105.845 2.497.468 1.981.286 15 Hayvansal Ve Bitkisel Yağlar Ve Bunların Müstahsalları 1.358.715 859.384 1.748.614 794.384 1.966.704 63 Mensucattan Mamul Diğer Eşya,Kullanılmış Eşya,Paçavralar 680.684 741.128 1.344.617 917.072 1.753.242 33 Uçucu Yağlar,Rezinoitler,Parfümeri,Kozmetikler Vb 920.703 1.268.474 1.640.587 1.382.962 1.744.975 40 Kauçuk Ve Kauçuktan Eşya 2.096.945 2.228.115 965.002 1.141.465 1.681.982 69 Seramik Mamulleri 1.857.439 1.835.488 1.931.389 1.322.271 1.544.929 27 Mineral Yakıtlar,Mineral Yağlar Ve Müstahsalları,Mumlar 178.506 399.925 16.367.877 1.084.029 1.307.756 32 Debagat Ve Boyacılıkta Kullanılan Hülasa,Boya,Macun,Sakızlar 193.471 338.009 301.592 318.874 1.281.417 34 Sabunlar,Yüzey Aktif Organik Maddeler,Yıkama-Yağlama Madde. 961.893 1.066.937 1.475.044 1.094.653 1.231.523 76 Aluminyum Ve Aluminyum Eşya 2.042.353 979.566 743.629 1.859.423 1.106.025 Fasıllar Toplamı 212.767.551 482.538.130 203.882.853 380.320.983 285.827.954 Diğerleri 8.524.779 10.497.260 7.410.168 14.730.337 11.380.494 Genel Toplam 221.292.330 493.035.390 211.293.021 395.051.320 297.208.448 Tablo:5 İhracatımızda başlıca ürün grupları. Kuveyt e ihracatımızda 2010 yılı rakamları ile 2011 yılı rakamları kıyaslandığında Demir ve Çelik 232 milyon Dolardan 98 milyon Dolara, Elektrikli Makina ve Cihazlar,Aksam ve Parçaları 19,5 milyon Dolardan 14,5 milyon Dolara gerilemiştir. Halılar ve Diğer Dokumaya Elverişli Maddeden Yer Kaplamaları 14,6 milyon Dolardan 25,5 milyon Dolara, Demir veya Çelikten Eşya 8,3 milyon Dolardan 14,2 milyon Dolara, Örülmemiş Giyim Eşyası ve Aksesuarları 8,2 milyon Dolardan 13,6 milyon Dolara, Nükleer Reaktörler,Kazan;Makina Ve Cihazlar,Aletler,Parçaları 11,2 milyon Dolardan 12,6 milyon Dolara, Yenilen Sebzeler ve Bazı Kök Ve Yumrular 7,2 milyon Dolardan 9 milyon Dolara, Mobilyalar,Aydınlatma,Reklam Lambaları,Prefabrik Yapılar 4,5 milyon Dolardan 7,8 milyon Dolara, Motorlu Kara Taşıtları,Traktör,Bisiklet,Motosiklet Ve Diğer 3 milyon Dolardan 6,7 milyon Dolara, Şeker Ve Şeker Mamulleri 3,8 milyon Dolardan 6,5 milyon Dolara, İnciler,Kıymetli Taş Ve Metal Mamulleri,Madeni Paralar 716 bin Dolardan 4 milyon Dolara yükselen kalemler olmuşlardır. Kuveyt e mevcut ihracatımızın yapısı içinde demir çelik ürünlerinin hakim olması nedeniyle bu üründeki dalgalanmalar yıllık ihracat rakamımızı etkilemektedir. Ayrıca Kuveyt in ithalatında önde gelen ürün gruplarından olan otomotiv ürünleri ile makine ve teçhizat ekipmanlarında ülke olarak etkin yer alamayışımız, buna ilaveten 7

Irak güzergâhının kapanması sonrasında gıda ürünleri ihracatımızda Kuveyt pazarındaki potansiyelimizi gösteremememiz de genel ihracat seviyemizi olumsuz etkileyen önemli bir unsurdur. 4- TÜRKİYE NİN İTHALATINDA BAŞLICA ÜRÜN GRUPLARI Kuveyt ten gerçekleştirilen ithalatımız göz atıldığında, Organik Kimyasal Müstahsallar ve Plastik ve Plastikten Mamul Eşya nın ithalatımızın nerede ise tamamına yakın kısmını oluşturmakta iken özellikle 2009 ve 2011 yıllarında Mineral Yakıtlar,Mineral Yağlar ve Müstahsalları,Mumlar ürün grubunda meydana gelen artışlar, ithalatımızda önemli seviyede yükselişe neden olmuştur. (Tablo:6) GTİP GTİP Adı 2007 2008 2009 2010 2011 29 Organik Kimyasal Müstahsallar 56.803.812 46.532.103 60.785.245 155.852.680 180.722.543 27 Mineral Yakıtlar,Mineral Yağlar Ve Müstahsalları,Mumlar 96.773.041 24.280 160.135.625 39 Plastik Ve Plastikten Mamul Eşya 31.539.973 33.694.089 25.361.644 56.913.999 59.558.038 38 Muhtelif Kimyasal Maddeler 1.330.220 28 İnorganik Kimyasal Müstahsallar,Organik,İnorganik Bileşikler 199.368 852.200 1.131.418 76 Aluminyum Ve Aluminyum Eşya 94.765 235.721 972.286 Fasıllar Toplamı 88.343.785 80.226.192 183.214.063 213.878.880 403.850.130 Diğerleri 2.144.499 412.304 1.005.076 635.658 232.694 Genel Toplam 90.488.284 80.638.496 184.219.139 214.514.538 404.082.824 Tablo:6 İthalatımızda başlıca ürün grupları. 2011 yılında Kuveyt ile olan ticaret dengesinde açık vermemizde önemli neden olarak, Tablo:7 de görüleceği üzere, 133,6 milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiş bulunan Ham Petrol ithalatıdır. Ham petrol ithalatında bulunduğumuz ülkeler arasında yer almayan Kuveyt ten, bu kalemden gerçekleştirilen ithalat ticaret hacminde bir artışa yol açarken, bu ani sıçrama ticaret dengesinin ülkemiz aleyhine bozulmasına yol açmıştır. 2009 yılında da buna benzer bir şekilde 90 milyon dolar üzerinde gerçekleşen jet yakıtı ithalatımızda ani sıçramalara bir örnek olarak gösterilebilir. 8

GTİP GTİP adı 2009 2010 2011 270900 Ham Petrol (Petrol Yağları ve Bitümenli Minerallerden Elde Edilen Yağlar) - - 133.636.770 290531 Dioller-Etilen Glikol (Etandiol) 57.355.934 110.483.529 116.149.937 290250 Stiren (Vinil Benzen) 737.956 42.446.186 60.515.590 390210 Polipropilen (İlk Şekilde) 5.733.972 25.890.964 31.142.753 271019 Diğer Yağlar ve Müstahzarlar 96.773.041 24.280 26.498.855 390120 Özgül Kütlesi >=0, 94 Olan Polietilen 16.536.641 25.915.705 19.196.779 390110 Özgül Kütlesi < 0,94 Olan Polietilen 3.078.904 5.060.105 9.181.949 290941 Dietilen Glikol (2, 2'-Oksidietanol) (Digol) 2.690.748 2.922.965 4.021.516 382490 Diğer Kimya ve Bağlı Sanayide Kullanılan Kimyasal Ürünler - - 1.330.220 281511 Sodyum Hidroksit (Kostik Soda) Katı Halde 199.035 819.368 1.070.698 760719 Aluminyumdan Yaprak Ve Şeritler-Mesnetsiz Kalınlık<0, 2mm. Diğer - 56.411 972.286 Tablo:7 İthalatımızda başlıca ürünler. KAYNAK: T.C. EKONOMİ BAKANLIĞI VERİLERİ 9