ESNAF ve SANATKÂRLAR ARAŞTIRMA RAPORU İŞ YERİ AÇMA-KAPAMA SÜRECİ VE MALİYETLER BAŞBAKANLIK UZMAN YARDIMCISI NAZMİ KÜÇÜKYAĞCI İDAREYİ GELİŞTİRME BAŞKANLIĞI OCAK 2011
İÇİNDEKİLER Giriş... 4 Bölüm 1:Esnaf Tanımları. 5 Esnaf Tanımı 6 Esnaf ve Sanatkâr İle Tacir ve Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulu Kararı 12 Türk Ticaret Kanun Tasarısının Esnafla İlgili Hükümleri... 33 Bölüm 2: Esnaf ve Sanatkârların İş Yeri Açma Süreci 34 Esnaf ve Sanatkârların İş Yeri Açarken Başvurduğu Makamlar 35 1- Vergi Dairesi.. 36 2- Esnaf ve Sanatkâr Sicili. 41 3-Meslek Odası. 44 4- Belediye. 46 İş Yerlerinde Aranacak Asgarî Ortak Şartlar. 47 Gayrisıhhî Müessese 49 Sıhhî Müessese.. 50 Umuma Açık İstirahat Ve Eğlence Yeri. 50 2. ve 3. Sınıf Gayrisıhhi Müesseselere İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatının Alınması. 50 2. ve 3. Sınıf Gayrisıhhi Müesseselerde İşyeri Açma Ve Çalışma Ruhsatı Müracaatı İçin Gerekli Belgeler 51 Sıhhi Müesseselere İşyeri Açma Ve Çalışma Ruhsatının Alınması.... 52 Sıhhi Müesseselerde İşyeri Açma Ve Çalışma Ruhsatı Müracaatı İçin Gerekli Belgeler. 53 Umuma Açık İstirahat Ve Eğlence Yerleri İşyeri Açma Ve Çalışma Ruhsatının Alınması. 53 Umuma Açık İstirahat Ve Eğlence Yeri Ruhsat Müracaatı İçin Gerekli Belgeler 54 5- Sosyal Güvenlik Kurumu 57 2
3.Bölüm İşyeri Kapama Süreci. 58 Esnaf ve Sanatkârların İş Yerlerini Kapatmasının Başlıca Nedenleri.. 59 İş Yerlerinin Kapatılmasıyla İlgili Kuruluşlar 64 1. Vergi Dairesi. 65 2. Esnaf ve Sanatkârlar Sicili. 68 3. Esnaf ve Sanatkârlar Odası. 69 4. Belediye. 70 5. Sosyal Güvenlik Kurumu.. 71 Bölüm-4: İş Yeri Açma ve Kapatma Maliyetleri.. 72 Oda ve Sicil Giderleri.... 73 Devlete Ödenen Vergiler. 86 Belediyeye Ödenen Vergi ve Harçlar.. 88 Vergiler.. 88 Harçlar.. 88 Katılma Payları. 88.Diğer Maliyetler.. 89 İşçi Giderleri 89 Elektrik, Su ve Muhasebeci Giderleri.. 90 Genel Değerlendirme ve Öneriler 95 Kaynakça.. 99 3
GİRİŞ Esnaf ve sanatkârlar sosyal dengelerin ve sistemin güvencesi olarak demokrasinin, serbest piyasa ekonomisinin ve hür teşebbüsün temel unsurlarıdır. Türkiye de esnaf ve sanatkârlar ekonomik hayatın vazgeçilmez dinamiğini oluşturmaktadır. Nitekim Anayasamızın 173. maddesinde Devlet, esnaf ve sanatkârı koruyucu ve destekleyici tedbirleri alır. İfadesine yer vermektedir. Başbakanlık İdareyi Geliştirme Başkanlığı olarak kamu kurum ve kuruluşlarının hizmet sunumu sırasında uyguladıkları süreçlerin gözden geçirilmesi, hizmet kalitesinin ölçülmesi ve geliştirilmesi, kırtasiyeciliği ve bürokrasiyi artıran gereksiz süreç ve işlemlerin ayıklanması; hizmetlerin etkili, verimli, süratli ve vatandaşların ihtiyaç ve taleplerine uygun şekilde sunulmasını sağlayacak çalışmaların yapılması görevini yerine getirmektedir. Bu nedenle yapılan çalışmada önce esnafların tanımına yer verildikten sonra esnaf ve sanatkârların iş yeri açma- kapma süreci ve bu sürecin esnaflara yansıyan maliyeti ile ortaya çıkan bürokratik sorunlar araştırılmış ve bu sorunların nasıl çözümleneceğine ilişkin değerlendirmeler yapılmıştır. 4
BÖLÜM 1:ESNAF TANIMLARI 5
BÖLÜM 1:ESNAF TANIMLARI ESNAF TANIMI İlgili Kanunlar 1-5362 Sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanununun 2-6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu 3-213 Sayılı Vergi Usul kanunu 4-5174 Sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanununun tanımlar başlıklı 3. maddesi; İster gezici ister sabit bir mekânda bulunsun, Esnaf ve Sanatkâr ile Tacir ve Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulunca belirlenen esnaf ve sanatkâr meslek kollarına dahil olup, ekonomik faaliyetini sermayesi ile birlikte bedenî çalışmasına dayandıran ve kazancı tacir veya sanayici niteliğini kazandırmayacak miktarda olan, basit usulde vergilendirilenler ve işletme hesabı esasına göre deftere tabi olanlar ile vergiden muaf bulunan meslek ve sanat sahibi kimseleri esnaf ve sanatkar olarak tanımlamıştır. TABLO-1:ESNAFLARIN KAPSAMI Esnaf ve Sanatkar Tacir Basit usulde vergilendirilenler İşletme hesabına göre deftere tabi olanlar Vergiden muaf esnaflar Bilanço esasına göre defter tutanlar Esnaf ve Sanatkâr siciline kayıt Tacir sayılmakta ve ticaret siciline kayıt Türk Ticaret Kanununun Esnaf başlıklı 17. maddesinde, İster gezici olsun, ister bir dükkanda veya bir sokağın muayyen yerlerinde sabit bulunsunlar, iktisadi faaliyeti nakdi sermayesinden ziyade bedeni çalışmasına dayanan ve kazancı ancak geçimini sağlamaya yetecek derecede az olan sanat ve ticaret sahipleri tacir değildirler hükmü yer almaktadır. Bu Kanunda esnaf tanımı yapılmamış olmakla birlikte, kimlerin tacir olamayacağı belirtilmiştir. 6
Dolayısıyla Türk Ticaret Kanununun ilgili hükmündeki esnaf ve sanatkar tanımının, 5362 Sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunundaki esnaf ve sanatkar tanımına göre, daha dar kapsamlı olduğu anlaşılmaktadır. Türk Ticaret Kanunu ve Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunundan kaynaklanan sorunlardan ilki, tacir ve esnaf kavramlarının birbirinden ayırt eden kesin çizgilerin bulunmamasıdır. Bu itibarla, Esnaf ile Tacir ayrımının sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanunu nun 63. maddesi ile Esnaf ve Sanatkar ile Tacir ve Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulu kurulmuştur. Kurul, esnaf ve sanatkar kollarını belirlemek, yıllık gayrisafi gelirleri ve bölgelerin özelliklerine göre esnaf ve sanatkarlar ile tacir ve sanayicinin ayrımını yapmak, Türk Ticaret Kanunu nun 1463. maddesi uyarınca Bakanlar Kurulunca çıkarılması öngörülen karar taslağını hazırlayarak Bakanlığa sunmak üzere yetkilendirilmiştir. Esnaf ve Sanatkar ile Tacir ve Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulu nun 23.05.2007 tarih ve 1 sayılı Kararına dayanılarak, Bakanlar Kurulu tarafından Esnaf ve Sanatkar ile Tacir ve Sanayicinin ayırımına ilişkin 18.06.2007 tarih ve 2007/12362 sayılı Karar alınmıştır. Bakanlar Kurulunun söz konusu Kararı ile; 1) 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanununun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ve 63 üncü maddesi ile 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 12 nci ve 17 nci maddelerinin uygulaması bakımından; a) Esnaf ve Sanatkâr ile Tacir ve Sanayiciyi Belirleme Koordinasyon Kurulunun tespit edeceği ve Resmî Gazete de yayımlanacak esnaf ve sanatkâr meslek kollarına dahil olup, ekonomik faaliyetini sermayesi ile birlikte bedeni çalışmasına dayandıran ve kazancı tacir veya sanayici niteliğini kazandırmayacak miktarda olan, basit usulde vergilendirilenler ve işletme hesabına göre deftere tabi olanlar ile vergiden muaf bulunanlardan 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 177 nci maddesinin birinci fıkrasının (1) ve (3) numaralı bentlerinde yer alan nakdi limitlerin yarısını, (2) numaralı bendinde yazılı nakdi limitin tamamını aşmayanların esnaf ve sanatkâr sayılmaları ile esnaf ve sanatkâr siciline ve dolayısıyla esnaf ve sanatkarlar odalarına kaydedilmeleri, Ancak, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı iken, daha sonraki yıllarda yıllık alış veya satış tutarları ya da gayri safi iş hasılatı, esnaf ve sanatkâr sayılma hadlerini aşanların kendileri istemedikçe ticaret siciline ve dolayısıyla Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği bünyesindeki odalara kayıt için zorlanmaması, yıllık alış veya satış tutarları ya da gayri safi iş hasılatı esnaf 7
ve sanatkâr sayılma hadlerinin altı katını aşanların ise kayıtlarının, esnaf ve sanatkâr sicili marifetiyle ticaret siciline aktarılması, b) 213 sayılı Vergi Usul Kanununa istinaden birinci sınıf tacir sayılan ve bilanço esasına göre defter tutanlar ile işletme hesabına göre defter tutan ve bu Kararın (a) bendinde belirtilenlerin dışında kalanların tacir ve sanayici sayılmaları ile ticaret siciline ve dolayısıyla Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin bünyesindeki odalara kaydedilmeleri, kararlaştırılmıştır. Vergi Usul Kanunun 177. maddesi birinci sınıf tüccarların kimlerden oluşacağını belirlemiştir. Buna göre; - (1.bent) Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanlardan yıllık alımları ve satımları tutarları Vergi Usul Kanununda belirtilen miktarlardan fazla olanlar (2009 yılı için yıllık alımlarda 119.000 TL veya yıllık satımlarda 168.000 TL), - (2. bent) Birinci bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşıp da bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hasılatı Vergi Usul Kanununda belirtilen miktarı aşanlar (2009 yılı için 67.000 TL), - (3. bent) 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı, işlerin birlikte yapılması halinde 2 numaralı bentte yazılı iş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı Vergi Usul Kanununda belirtilen miktarı aşanlar (2009 yılı için 119.000 TL), - (4. bent) Her çeşit ticaret şirketleri ile kooperatifler, - (5. bent) Kurumlar vergisine tabi diğer tüzel kişiler, - (6. bent) Kendi istekleri ile bilanço esasına göre defter tutanlar, birinci sınıf tüccar kapsamına girmektedir. Esnaf ve Sanatkar ile Tacir ve Sanayicinin ayırımına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararına göre, Vergi Usul Kanunun 177. maddesinin 1. fıkrasının; (1) ve (3) numaralı bentlerde yer alan nakdi limitlerin yarısını, (2) numaralı bendinde yazılı nakdi limitin tamamını aşmayanlar esnaf ve sanatkâr sayılmaktadır. 8
TABLO-2:ESNAF VE TACİR AYRIMINDA PARASAL DEĞERLER VUK 177.MADDE ESNAF TACİR 1 A)Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanlardan Yıllık alım tutarı<60.000tl Yıllık satış tutarı<85.000tl Yıllık alım tutarı>60.000tl Yıllık satış tutarı>85.000tl 2 B)Yukarıda yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşanların bir yılı içinde elde ettikleri gayrisafi iş hâsılatı Bir yıl içinde elde ettikleri gayrisafi iş hâsılatı<68.000tl Bir yıl içinde elde ettikleri gayrisafi iş hâsılatı>68.000tl 3 C)1 ve 2 numaralı satırlardaki işlerin birlikte yapılması halinde iş hâsılatının 5 katı ile yıllık satışlarının tutarı İşlerin birlikte yapılması halinde iş hâsılatının 5 katı ile yıllık satışlarının tutarı<60.000tl İşlerin birlikte yapılması halinde iş hâsılatının 5 katı ile yıllık satışlarının tutarı>60.000tl *5362 sayılı Kanunun 68. maddesine göre, yukarıda yazılı hadlerin 6 katına ulaşıncaya kadar esnaf ve Sanatkârlar, kendileri istemedikçe ticaret odalarına kayda zorlanamazlar. Ayrıca 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 5 inci maddesindeki "SANAYİCİ" Tanımının Kapsamına Girmeyenler başlıklı 5.Maddesine göre Odalar illerde, Birliğin olumlu görüşü üzerine Bakanlığın kararı ile kurulur. Bir ilde oda kurulabilmesi için ticaret siciline kayıtlı ve bu Kanunda belirtilen nitelikleri haiz en az bin tacir ve/veya sanayici veya deniz ticareti ile iştigal edenlerin Birliğe yazılı başvuruda bulunması zorunludur. Müstakil sanayi odası kurulabilmesi için o ilde faaliyet gösteren sanayicilerin yarısından fazlasının yazılı talebi şarttır. Mevcut ticaret ve sanayi odasından ayrılan sanayicilerin, Kanunda öngörülen usul ve esaslara uygun olmak kaydıyla, müstakil sanayi odası kurması halinde, o ildeki ticaret ve sanayi odası, ticaret odası adını alır. Mevcut ticaret ve sanayi odasının ayrı odalar halinde kurulmasıyla, ticaret ve sanayi odasına bir önceki yıl sanayiciler tarafından ödenmiş olan yıllık ve munzam aidat tutarlarının yarısı, sanayi odasının organ seçimlerinin kesinleşmesinden itibaren üç ay içinde yeni kurulan sanayi odasına devredilir. 9
Coğrafi bölge odaları kurulabilmesi; bölge illerindeki toplam üye sayısının yarısından fazlasının, Birliğe yazılı müracaatı veya il oda meclislerinin ayrı ayrı üye tam sayısının üçte ikisinin kararıyla ve Birliğin olumlu görüşü üzerine Bakanlığın kararı ile gerçekleşir. Tezgâh, cihaz, makine gibi muharrik kuvvet kullanarak ham madde, yarı ve tam mamulleri, özellik, içerik, bileşim veya şeklini kısmen veya tamamen değiştirmek amacıyla işleyerek, seri halde veya standart olarak yeni bir ürün üretmek suretiyle katma değer oluşturan işyerleri ile yer altı kaynaklarının çıkarılıp işlendiği yerleri işletenler ve bilişim teknolojisi ve yazılım üretenler en az on işçi çalıştırmak şartıyla bu Kanunun uygulanması bakımından sanayici sayılır. Dolayısıyla bu faaliyetleri yapanlar esnaf niteliği taşısalar dahi bu kanun gereğince sanayici sayılacaklardır. Ancak; a) Seri halinde hazır elbise üretmeyen terziler, fabrika halinde işletilmeyen fırınlar, lokantacı, elbise temizleyici ve benzerleriyle mamullerini toptan satmayıp perakende olarak doğrudan doğruya tüketiciye satan kunduracı, şekerci, tatlıcı gibi işletmeler, b) Şehir, kasaba ve köylerdeki su temizleme, arıtma, süzme ve dağıtma tesisleri, c) İşlemek üzere, üretimleri nev'inden hariçten ham madde almamaları şartıyla, arazide ekim, dikim, bakım ve yetiştirme yollarıyla bitki, hayvan veya hayvan mahsullerinin, bizzat yetiştiricileri tarafından işlenip değerlendirilmesi işlerine tahsis edilen yerler, d) Üniversiteler, meslek liseleri ve benzeri okulların üretim yapan atölye ve lâboratuvarları, meslek kursları ve cezaevlerindeki atölyeler gibi öğretim ve eğitim amacıyla işletilen yerler, e) Doğrudan doğruya Milli Savunma Bakanlığı teşkilâtına bağlı olarak çalıştırılan askerî sanayi müesseseleri, Sanayici sayılmazlar. Deniz ticaret odası kurmak için, ticaret siciline kayıtlı gerçek ve tüzel kişilerden; a) Gemi sahipleri, donatanlar ve donatma iştirakleri, gemi işletenler, b) Gemi acenteleri, 10
c) Gemi alım satım, navlun komisyoncuları, forvarderler, d) Stivedor ve puantaj firmaları, e) Gemi klas müesseseleri, deniz sigorta müesseseleri ve acenteleri ile deniz ekspertiz kuruluşları ve sürveyörleri, f) Deniz malzemesi, kumanyacılar ve deniz sanayi malzemesi alım satımı yapan firmalar, gemi akaryakıt ikmal ve sağlama işiyle uğraşan firmalar, g) Marina ve liman işletme firmaları, h) Balıkçılıkla ilgili gemi işleten firmalar, ı) Yat turizmi, balıkçı gemiciliği, kafes balıkçılığı, denizaltı su hizmetleri, gezinti tekneleri, kruvaziyer turizmi, dip kaynakları ve deniz kumcuları, denizde atık ve çevre temizliği ile uğraşan firmalar, gemi ve yat inşa ve yan sanayi firmaları, su üstü ve su altı deniz sporları ile uğraşan firmalar, Başvuruda bulunabilirler. Ancak, başvuru sahiplerinin en az yüzde onunun gemi sahibi olması gerekir. Yukarıdaki kriterler; teorik olarak esnaf ve sanatkâr ile sanayici ve tacir ayrımının yapılmasında yeterli gözükmektedir. Ancak uygulamada söz konusu kriterler, esnaf ve sanatkâr ile sanayici ve tacir ayırımının yapılmasında yeterli olmamakta, TOBB bünyesindeki odalar ile TESK bünyesindeki odalar arasında ihtilafa neden olmaktadır. Esnaf ve sanatkar tanımının net bir şekilde yapılamaması, sorunlarının tespitini ve ekonomiye katkılarını artıracak çözüme dönük eylem ve projelerin yapılmasını ve uygulanmasını zorlaştırmaktadır. Halen yürürlükte bulunan esnaf ve sanatkârlar tanımı, bugün sürekli üreten, satan, ihracat yapan esnaf ve sanatkârlar için yetersiz kalmaktadır. Bu nedenlerle, esnaf ve sanatkâr tanımının günümüz ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde yeniden yapılması gerekmektedir. Sanayi ve Ticaret Bakanlığının belirlediği esnaf ve sanatkar kolları ise ; 11
ESNAF VE SANATKÂR İLE TACİR VE SANAYİCİYİ BELİRLEME KOORDİNASYON KURULU KARARI (KARAR NO: 1) 1-5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanununun 63 üncü maddesi gereğince Kurulumuzca tespit olunan "Esnaf ve Sanatkâr Meslek Kolları" ilişik listede gösterilmiştir. 2 - Bu listede yer alıp da; üretimle iştigal etmekle beraber, 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 5 inci maddesindeki "SANAYİCİ" tanımının kapsamına girenler ile 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 17 nci maddesinin ve 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanununun 3 üncü madde (a) bendinin dışında kalanlar esnaf ve sanatkâr sayılmazlar. ESNAF VE SANATKÂR KOLLARI A - İMALAT VE TAMİRATLA İLGİLİ MESLEK KOLLARI 1 - MADENİ EŞYA VE MAKİNA 1 Akaryakıt Pompası Tamirciliği 2 Akaryakıt ve LPG Satıcılığı 3 Alüminyum Eşya, Doğrama İmal ve Tamirciliği 4 Anahtarcılık, Çilingirlik 5 Av ve Kamp Araçları v.b. İmal, Satış ve Tamirciliği 6 Bakırcılık, Kalaycılık, Lehimcilik 7 Banyo Aksesuarları, Küvet, Duşa Kabin İmal, Satış ve Tamirciliği 8 Banyo Kazanı İmal, Satış ve Tamirciliği 9 Beyaz Eşya İmal, Satış ve Tamirciliği 10 Bileycilik 11 Büst ve Heykel imal ve satıcılığı 12 CNC Tezgahı Satış ve Tamirciliği 13 Çelik Eşya Satış ve Tamirciliği 14 Çelik Kapı İmal, Montaj ve Satıcılığı 12
15 Çerçeve, Pano v.b. İmal, Satış ve Tamirciliği 16 Çırçır Makinesi İmal, Satış ve Tamirciliği 17 Çinko, Krom, Nikel (Metal) Kaplamacılığı 18 Çivi, Cıvata v.b. İmal ve Satıcılığı 19 Demir Çarkçılığı ve Çemberciliği 20 Demircilik (sıcak ve soğuk demircilik) 21 Dikiş ve Örgü Makineleri İmal, Satış ve Tamirciliği 22 Doğal Gazlı Ev Aletleri İmal, Satış ve Tamirciliği 23 Dorse, Damper İmal, Satış ve Tamirciliği 24 Dökme ve Teneke kutu Boya imal ve satıcılığı 25 Dökümcülük 26 El Aletleri (Kazma, Keser, Balta vs.) İmal, Satış ve Tamirciliği 27 Gazocağı v.b. Ev Aletleri İmal, Satış ve Tamirciliği 28 Gümüş Eşya İmal ve Tamirciliği 29 Güneş Enerjisi Aksamı İmal, Satış, Montaj ve Tamirciliği 30 Haddecilik 31 Her Türlü Müzik Aleti İmal, Satış ve Tamirciliği 32 Hesap Makinesi vb. İmal, Satış ve Tamirciliği 33 Hırdavatçı (Nalbur) İmal ve Satıcılığı 34 Hidrolik Makine ve Teçhizat İmal, Satış ve Tamirciliği 35 Hurdacılık ve Geri Dönüşümcülük (Metal, Kağıt, Cam, Plastik v.b.) 36 Kalorifer ve Tesisatı İmal, Satış, Montaj ve Tamirciliği 37 Karyola, Somya İmal, Satış ve Tamirciliği 38 Kaynakçılık 39 Kesici Ev ve El Aletleri İmal, Satış ve Tamirciliği 40 Klima, Aspiratör, Soğutma ve İklimlendirme, Radyan Isıtma Cihazı İmal, Satış Montaj ve Tamirciliği 13
41 Kompresör İmal, Satış ve Tamirciliği 42 Kuruyemiş ve Kahve Kavurma Makinesi İmal, Satış ve Tamirciliği 43 Kuyumculuk (Altın, Gümüş v.b. Kıymetli Madenlerden Süs ve Ziynet Eşyası Yapımı ve Tamirciliği, Vitrin Kuyumculuğu) 44 Maden İşletmeciliği 45 Madeni (Metal) Eşya İmal, Satış ve Tamirciliği 46 Madeni Boru (Profil) İmal ve Satıcılığı 47 Madeni Eşya İşlemeciliği (Kalemkârlık) 48 Madeni Eşya Boyacılığı 49 Madeni Eşya Kalıpçılığı 50 Madeni Eşya Modelciliği 51 Madeni Etiket, Rozet, Plaka vb. İmal, Satıcılığı 52 Madeni Oyuncak İmal ve Satıcılığı 53 Madeni ve Makine Yağı İmal ve Satıcılığı 54 Makine Takım Tezgâhı ve Aletleri İmal, Satış ve Tamirciliği 55 Mekanik, Hidrolik (Sıvı) ve Pnömatik (Hava) Sistemlerle Çalışan Makine İmal, Satış ve Tamirciliği 56 Metal Hurdacılığı 57 Metal Levha İşlemeciliği, Kaplamacılığı, Satıcılığı 58 Metal Sertleştirme ve Sertlik Ölçme 59 Muhtelif Motor (Odun, Su, Jeneratör v.b.) Tamir ve Satıcılığı 60 Musluk ve Pirinç Eşya İmal ve Satıcılığı 61 Nalbantlık 62 Para Kasası İmal, Satış ve Tamirciliği 63 Presçilik 64 Saat, Pusula, Kronometre v.b. İmal, Satış ve Tamirciliği 65 Sac ve Galvanizli Sactan Mamul Eşya İmal, Satış ve Tamirciliği 66 Sanayi Tipi Oksijen Tüpü İmal, Dolum, Satış ve Tamirciliği 14
67 Sıcak Şekillendirme 68 Sıvı Tankı ve deposu, Treyler ve Romörk İmal, Satış ve Tamirciliği 69 Soba, Kazan ve Benzeri İmal, Satış ve Tamirciliği 70 Soğuk Hava Depoculuğu ve Buzhane İşletmeciliği 71 Şofben, Termosifon v.b. Aletler Satış ve Tamirciliği 72 Tartı ve Ölçü Aletleri (Kantar, Terazi, Baskül, Sayaç v.b.) İmal, Satış, işletme ve Tamirciliği 73 Tenekecilik 74 Torna ve Tesviyecilik (Frezecilik, Vargel, Planyacılık, Taşlama, Alet Bilemeciliği) 75 Tüfek ve Tabanca İmal, Satış ve Tamirciliği 76 Tüp Gaz Satıcılığı 77 Yangın Söndürme Aleti İmal, Satış, Dolum ve Tamirciliği 78 Zirai Alet İmal, Satış ve Tamirciliği 2 - OTO VE DİĞER MOTORLU TAŞIT ARAÇLARI 1 Akü İmal, Satış ve Tamirciliği 2 Bisiklet ve Motosiklet İmal, Satış ve Tamirciliği 3 Deniz Motorları İmal, Satış ve Tamirciliği 4 Dişli Taşlamacılığı 5 Eksoz İmal, Satış ve Tamirciliği 6 Fren-Balata, Makas, Amortisör, Diferansiyel, Karbüratör, Şanzıman İmal, Satış ve Tamirciliği 7 İş Makineleri Tamirciliği 8 Krank Taşlamacılığı 9 Kriko İmal, Satış ve Tamirciliği 10 Motorlu Taşıt (Triportör v.b.) İmal, Satış ve Tamirciliği 11 Oto Hurdacılığı 12 Oto Aksesuar İmal ve Satıcılığı 13 Oto Boyacılığı 15
14 Oto Camı Montaj ve Satıcılığı 15 Oto Conta İmal ve Satıcılığı 16 Oto Elektrikçiliği 17 Oto Jant Satıcılığı 18 Oto Kilit Tamirciliği 19 Oto Klima Bakım ve Tamirciliği 20 Oto Lastik ve Oto Lastik Kaynak ve Kaplamacılığı 21 Oto LPG Dönüşüm, İmal, Satış ve Tamirciliği 22 Oto Motor Tamirciliği 23 Oto Motor, Ön Düzen, Yakıt Pompası, Enjeksiyon Sistemi v.b. Ayarcılığı ve Tamirciliği 24 Oto Müzik ve Alarm Sistemleri Satış, Montaj ve Tamirciliği 25 Oto Nikelajcılığı 26 Oto Radyatör Tamirciliği 27 Oto Rot, Balans, Far Ayar ve Tamirciliği 28 Oto Rulman ve Yağ Keçeleri İmal, Satış ve Tamirciliği 29 Oto Şase, Kaporta Tamirciliği 30 Oto Test 31 Oto Yağlama ve Yıkamacılığı 32 Oto Yedek Parça İmal ve Satıcılığı 33 Plaka İmal ve Satıcılığı 34 Rejenere Kauçuktan Oto Lastik Kaplamacılığı 35 Taşıt Aracı Döşemesi İmal, Montaj ve Tamirciliği 36 Traktör Bakım ve Onarımı 16
3 - ELEKTRİK VE ELEKTRONİK ALETLER 1 Alarm ve Güvenlik Sistemleri İmal, Bakım, Kuruculuğu ve Tamirciliği 2 Asansör Kurulması, Bakımı ve Tamirciliği 3 Aydınlatma Araçları İmal ve Satıcılığı 4 Bilgi İşlem Yazılım, Tasarım, Kurulum Hizmetleri 5 Elektrik Malzemeleri İmal, Satış ve Tamirciliği 6 Elektrik Tesisatçılığı 7 Elektrikli Motor ve Bobinaj İmal ve Tamirciliği 8 Elektrikli Araç Gereç ve Ev Aletleri İmal, Satış ve Tamirciliği 9 Elektronik ve Elektro Mekanik Büro ve Bilgi İşlem Makineleri Montaj, Bakım ve Tamirciliği 10 Elektronik Cihazlar Araç Gereçler Satış, Bakımı ve Tamirciliği 11 Endüstriyel Bakım ve Tamir Elektrikçiliği ve Elektronikçiliği 12 Fotoğraf Baskı Makineleri Elektronikçiliği 13 Kablolu Yayın, Sayısal TV, FM-TV Vericileri, Uydu Cihazları, Anten Kuruculuğu Bakım, Satış ve Tamirciliği 14 Kaynak Makinaları İmal, Satış ve Tamirciliği 15 Otomatik Kumanda İmal, Satış ve Tamirciliği 16 Ses, Müzik ve Görüntü Sistemleri İmal, Satış, Kiralama, Montaj ve Tamirciliği 17 Telefon, Cep telefonu, Faks, Telsiz ve Diğer Haberleşme Cihazları ve Aksesuarları Satış, Tesisat Kuruculuğu, Bakım ve Tamirciliği 18 Tıbbi Cihazlar İmal, Satış, Bakım ve Tamirciliği (Tıp Elektronikçiliği) 4 - METALDEN BAŞKA MADDELERDEN MAMÜL EŞYA 1 Akvaryum İmal ve Satıcılığı 2 Avize, Abajur ve Aplik İmal ve Satıcılığı 3 Bentonit imalatçılığı 4 Betondan Mamul Eşya İmal ve Satıcılığı 5 Boya İmal ve Satıcılığı 17
6 Çerçeve, Pano İmal ve Satıcılığı 7 Çinicilik, Seramikçilik 8 Fayans, Çini ve Seramikten Mamul Her Türlü Eşya İmal ve satıcılığı 9 Fiberglas (Cam Elyafı) Mamulden Eşya İmal, Satış ve Tamirciliği 10 Gübre Bayiliği ve Tabii Gübre İmal ve Satıcılığı 11 Kimyevi Madde İmal ve Satıcılığı 12 Kireç, Alçı, Tebeşir İmal ve Satıcılığı 13 Kolonya İmal ve Satıcılığı 14 Lüle Taşçılığı 15 Mermer Ocağı İşletmeciliği 16 Mermerit (suni mermer) İmal ve Satıcılığı 17 Mum İmal ve Satıcılığı 18 Saman, Sap, Balya İmal ve Satıcılığı 19 Sentetik ve doğal Sünger İmal ve satıcılığı 20 Taşçılık, Mermercilik ve Süsleme Taşçılığı 21 Topraktan Mamul Eşya (Çanak, Çömlek, Testi v.b.) İmal ve Satıcılığı 22 Turistik, Otantik Hediyelik ve Hatıra Eşya İmal ve Satıcılığı 5 - AĞAÇTAN MAMUL EŞYA 1 Ağaç Baston, Oyuncak, Aplik v.b. Turistik Eşya İmal ve Satıcılığı 2 Ağaç İşleri Tornacılığı 3 Ağaç Kütüğü ve Tomruk Satıcılığı 4 Ahşap Ambalaj Malzemesi İmal ve Satıcılığı 5 Ahşap Araba (El ve At Arabası) İmal, Satış ve Tamirciliği 6 Ahşap Deniz Araçları ve Malzemeleri İmal, Satış ve Tamirciliği 7 Ahşap Fıçı İmal ve Satıcılığı 8 Ahşap Kalıpçılığı 9 Ahşap Panjur İmalciliği 18
10 Ahşap Parke, Lambri, Rabıta İmal, Satış, Döşeme ve Kaplamacılığı 11 Ahşaptan Her Türlü Ev Eşyası İmal, Satış ve Tamirciliği 12 Ahşaptan Kapı ve Pencere İmal, Satış ve Tamirciliği 13 Arı Kovanı İmal ve Satıcılığı 14 Bahçe Mobilyaları İmal, Satış ve Tamirciliği 15 Bambu Ağaç Mobilyaları Satış ve Tamirciliği 16 Boyacılık, Vernikçilik, Cilacılık, Lakecilik, Polyestercilik, 17 Büro mobilyaları İmal, Satış ve Tamirciliği 18 Doğramacılık 19 Dolap, Raf ve Mutfak Dolapları İmal, Satış ve Tamirciliği 20 Fırınlama ve Tahnit (İlaçlama) İşleri 21 Harratlık (Çıkrık, Tahta Makara, Masura ve Dokuma Mekiği v.b.) İmal ve Satıcılığı 22 Hasırcılık, Sepet ve Süpürge İmal ve Satıcılığı 23 Her Türlü Malzemeden Pipo İmal ve Satıcılığı 24 Her Türlü Malzemeden Tesbih İmal ve Satıcılığı 25 Her Türlü Müzik Aletleri İmal, Satış ve Tamirciliği 26 Hızarcılık ve Bıçkıcılık 27 Karoser ve Kasa İmal, Satış ve Tamirciliği 28 Kereste İmal ve Satıcılığı 29 Kıtıkçılık 30 Kontrplak ve Kontrplaktan Eşya İmal ve Tamirciliği 31 Laminant Satış ve Döşemeciliği 32 Mahrukatçılık (Odun, Kömür v.b. Alım ve Satımı) 33 Marangoz Modelciliği 34 Marangozluk ve Dülgerlik 35 MDF, Sunta ve Bunlardan Mamul Eşya İmalciliği ve Tamirciliği 36 Mobilya Aksesuarcılığı 19
37 Mobilya Döşemeciliği 38 Mobilya İmal ve Satıcılığı 39 Mobilya İskeleti İmal, Satış ve Tamirciliği 40 Mobilya Satıcılığı 41 Mobilya Tamirciliği 42 Mobilya Tasarımcılığı 43 Oymacılık ve Kakmacılık 44 Sandalye v.b. İmal, Satış ve Tamirciliği 45 Sandık, Kutu, Kasa vb. İmal, Satış ve Tamirciliği 46 Semer İmal, Satış ve Tamirciliği 47 Verzalit Mobilya İmal, Satış ve Tamirciliği 6 - DERİ VE DERİDEN MAMUL EŞYA 1 Ayakkabı Modelciliği 2 Ayakkabı İmal ve Satıcılığı 3 Ayakkabı Tamirciliği ve Boyacılığı 4 Ayakkabı Yardımcı Malzemeleri İmal ve Satıcılığı 5 Cüzdan, Çanta, Kemer v.b. İmal ve Satıcılığı 6 Çarık, Yemeni, Mest v.b. İmal ve Satıcılığı 7 Deri Boyacılığı 8 Deri Eşya İmal, Satış ve Tamirciliği 9 Deri Taşçılığı 10 Deri ve Post Alım-Satımı 11 Kavaflık 12 Köşgerlik, Saraçlık, Sayacılık 13 Suni Deri Satıcılığı 14 Tabaklama (Debbağ) 15 Terlik İmal, Satış ve Tamirciliği 20
7 - YAPI SANATLARI 1 Bahçe Düzenleme, Peyzaj İşleri, Tohum, Fidan, Çiçek Alım ve Satıcılığı 2 Boyacılık (İnşaat) 3 Briket, Tuğla, Büz ve Karo İmal ve Satıcılığı 4 Çatı Oluğu ve Yağmur Borusu İmal, Tamir ve Satıcılığı 5 Çatı Yapımcılığı ve Çatı Aktarma İşleri 6 Dekorasyonculuk ve Kartonpiyercilik 7 Dış Cephe Kaplamacılığı 8 Doğal Gaz Tesisatçılığı 9 Döşemecilik (Marley, Fayans, Seramik, Karo, Mermer, Granit v.b.) 10 Duvarcılık 11 Enkazcılık ve Yıkımcılık 12 Hafriyatçılık (Kazı İşleri) 13 İnşaat Malzemeleri İmal ve Satıcılığı 14 İnşaat Demirciliği 15 İnşaat Kalıpçılığı 16 İnşaat Taşeronluğu 17 Jakuzi Montaj ve Tamirciliği 18 Kum, Çakıl Ocağı İşletmeciliği 19 Kuyu ve Sondajcılık 20 Merdiven, Çit, Merdiven ve Balkon Korkulukları İmal, Montaj ve Satıcılığı 21 Mezarcılık 22 Mozaikçilik ve Şapçılık 23 Plastik Doğrama İmal ve Satıcılığı 24 Sıhhi Tesisat Malzemeleri İmal ve Satıcılığı 25 Sıhhi Tesisatçılık 26 Sıvacılık 21
27 Şömine, Barbekü ve Baca Yapımcılığı 28 Taşçılık 29 Topraktan Mamul İnşaat Malzemeleri İmal ve Satıcılığı 30 Üstübeç İmal ve Satıcılığı 31 Yapı Yalıtımcılığı (Isı, Ses, Su) 8 - HER TÜRLÜ DOKUMA, GİYİM, MENSUCAT VE ÖRGÜLÜK EŞYA 1 Aba İmal ve Satıcılığı 2 Apreleme ve Kaşarlama 3 Balık Ağı ve Ağ İmal ve Satıcılığı 4 Battaniye İmal ve Satıcılığı 5 Bebe ve Çocuk Konfeksiyonu İmal ve Satıcılığı 6 Cenaze Levazımcılığı 7 Çadır İmal, Satış ve Tamirciliği 8 Çaput Pala Dokumacılığı ve Satıcılığı 9 Çeyizlik Eşya İmal ve Satıcılığı 10 Çırçır Topu İmal ve Satıcılığı 11 Çırçır ve Çolkar Makinesi İşletmeciliği 12 Çorap İmal ve Satıcılığı 13 Çuval İmal ve Satıcılığı 14 Deri Giyim İmal, Satış ve Tamirciliği 15 Dokumacılık 16 Düğme, Tarak, Toka, Boncuk İmal ve Satıcılığı 17 Eldiven ve Atkı İmal ve Satıcılığı 18 Fermuar, Çıtçıt İmal ve Satıcılığı 19 Fisto, Dantel, Gipür, Oya İmal ve Satıcılığı 20 Gelinlik, Gelinlik Çiçeği İmal, Satış ve Kiralama 21 Gömlek İmal ve Satıcılığı 22
22 Halat, Urgan, İp, Sicim İmal ve Satıcılığı 23 Halı, Kilim Dokumacılığı, Satış ve Tamirciliği 24 Havlu, Bornoz İmal ve Satıcılığı 25 Her Türlü Fitil İmal ve Satıcılığı 26 İç Çamaşırı İmal ve Satıcılığı 27 İşlemecilik, Nakışçılık, Piko ve İlik Açma İşleri 28 Karnetçilik 29 Kolan Eşya (Yassı Kemer) İmal ve Satıcılığı 30 Konfeksiyon İmal ve Satıcılığı 31 Koza, Çırçır, İp, Boya İmalciliği 32 Kumaşçılık 33 Kürk İmal, Satış ve Tamirciliği 34 Nevresim, Çarşaf İmal ve Satıcılığı 35 Orlon, Yün, İplik v.b. Boyacılığı, İmal ve Satıcılığı 36 Örgücülük ve Trikotajcılık 37 Paspas İmal ve Satıcılığı 38 Penye İmal ve Satıcılığı 39 Perde (Stor, Jaluzi, v.b.) ve Mefruşat İmal ve Satıcılığı 40 Şapka İmal ve Satıcılığı 41 Şemsiye İmal, Tamir ve Satıcılığı 42 Takı Tasarımı, İmal ve Satıcılığı 43 Tekstil Baskıcılığı 44 Tekstil Malzemeleri İmal ve Satıcılığı 45 Terzi Malzemeleri Satıcılığı 46 Terzilik 47 Tiftikçilik, Yüncülük 48 Velense Dokuma Eşya İmal ve Satıcılığı 23
49 Yağmurluk ve Naylon Giyim Eşyası İmal ve Satıcılığı 50 Yazma İmal ve Satıcılığı 51 Yorgancılık ve Hallaçlık 9 - KAĞIT, KIRTASİYE VE BASIMLA İLGİLİ SANATLAR 1 Baskı ve Grafik İşleri 2 Ciltcilik (Mücellitlik) 3 Davetiye, Kartvizit Basım ve Satıcılığı 4 Dizgicilik 5 Duvar Kağıdı İmal ve Satıcılığı 6 Fotoğraf Malzemeleri Satıcılığı 7 Fotoğrafçılık 8 Fotokopicilik, Ozalitçilik, Teksircilik 9 Gravür İşlemeciliği, Galvanoteknik (Yüzey İşlemeciliği Baskı Sanatı) 10 Kağıt Ambalaj Malzemesi İmal ve Satıcılığı 11 Kırtasiye ve Sarf Malzemeleri İmal ve Satıcılığı 12 Klişe, Kaşe, Lastik Damga ve Malzemeleri İmal ve Satıcılığı 13 Mahalli Gazetecilik 14 Matbaa Kalıpçılığı 15 Matbaa Malzemeleri İmal ve Satıcılığı 16 Matbaa Montajcılığı 17 Matbaacılık (Tipo, Ofset ve Dijital Baskıcılık, Bıçakçılık) 18 Renk Ayrımcılığı ve Filmcilik 19 Tabelacılık 10 - SPOR ALET VE SIHHİ MALZEMELER 1 Av ve Kamp Malzemeleri İmal, Satış ve Tamirciliği 2 Her Çeşit Sabun, Temizlik Tozu ve Temizlik Malzemeleri İmal ve Satıcılığı 3 Her Çeşit Spor Malzeme Aletleri İmal, Satış ve Tamirciliği 24
4 Her Çeşit Tıbbi ve Sıhhi Malzeme İmal, Satış ve Tamirciliği 5 Laboratuar ve Eğitim Malzemeleri İmal, Satış ve Tamirciliği 6 Ortopedik Alet ve Protez Malzemeleri İmal ve Satıcılığı 11 - GIDA MADDELERİ 1 Aperatif Yiyecek Maddeleri İmal ve Satıcılığı (Tantuni, Ciğer, Kokoreç, Midye, Gözleme, Katmer, Dürüm, Sıkma, Çiğköfte v.b.) 2 Bal ve Bal Ürünleri İmal ve Satıcılığı 3 Bisküvi İmal ve Satıcılığı 4 Buz İmal ve Satıcılığı 5 Çay Paketlemeciliği 6 Dondurma Külahı İmal ve Satıcılığı 7 Ekmek Mayası İmal ve Satıcılığı 8 Et ve Et Ürünleri İşletmeciliği 9 Gazoz ve Diğer Meşrubat İmal ve Satıcılığı 10 Helva, Pişmaniye, Lokum İmal ve Satıcılığı 11 Her Çeşit Yemek Hazırlama, Pişirme ve Servisi 12 Kuruyemiş İmal ve Satıcılığı 13 Mandıracılık (Et, Süt, Yoğurt ve Mamulleri İmal ve Satıcılığı) 14 Mantar Üretimi ve Satıcılığı 15 Muhallebi, Dondurma v.b. İmal ve Satıcılığı 16 Nebati Yağ İmal ve Satıcılığı 17 Pastanecilik (Pasta, Börek, Tatlı v.b. İmal ve Satıcılığı) 18 Pekmez, Pestil, Ağda, v.b. Maddeler İmal ve Satıcılığı 19 Pide, Lahmacun v.b. İmal ve satıcılığı 20 Seracılık (Sera Ürünleri Yetiştiriciliği) 21 Simit, Poğaca, Çörek v.b. Maddeler İmal ve Satıcılığı 22 Sucuk Pastırma, Çemen, Salam Sosis v.b. Maddeler İmal ve Satıcılığı 25