ULUSAL EĞİTİM PPROGRAMI (UEP) NEDİR? Ulusal Eğitim Programı, iki yıllık bir çalışma sonucunda ve çok sayıda akademisyen ve eğitimcinin görüşleri alınarak ülkemiz eğitim sisteminin iyiye ve doğruya dönüşmesi amacıyla hazırlanmıştır. Ulusal Eğitim Programı ile bilimin rehberliğinde, insan ve çocuğun yararını gözeten, sistematik, şeffaf, hesap verebilir, kalite yönelimli, sürdürülebilir, her bakana göre değişmeyecek bir yol haritası sunulmaktadır. Türkiye de öğrencilerimizin yüzde 69 u alt ekonomik, sosyal ve kültürel grupta yer alıyor. İç göçün en fazla etkilediği alanlardan biri de eğitim. UEP nin bu nedenle yoksullar için de adil eğitim önceliğidir. Bölgesel ve yerel farklılıkları ortadan kaldırmak için bazı bölge ve okullara pozitif ayrımcılık yapılarak eğitimde adalet ilkesinin hayat geçirilmesi öngörülmektedir. UEP de eğitim sisteminin büyük fotoğrafı çekilerek yakın, orta ve uzun vadede tamamlanacak dönüşümler ayrıntılı biçimde sıralanmaktadır. TED in düşünce kuruluşu TEDMEM in iki yıllık bir çalışma sonucunda ortaya çıkardığı çalışmaya, onlarca bilim insanından katkı sağlanmıştır. UEP ile varılmak istenen değişimin amacı, bu ülkedeki her bir çocuğun potansiyelinin hak temelli bir yaklaşımla eğitim alabilmesinin hayata geçirilmesidir. Eğitimin ırk, din, mezhep, ideoloji gibi odaklara dayalı biçimde yapılandırılmasının, toplumsal birleşmeye değil ayrışmaya yol açtığı gerçeğinden hareketle UEP, ortak payda ve toplumsal mutabakat ihtiyacının sonucu olarak hazırlanmıştır. Etik ve ahlak temelli eğitim esastır. UEP, eğitim sisteminde dönüşümün siyasi partiler öncülüğünde kamu, özel ve sivil sektörün aktif katılımıyla gerçekleşmesi hedefinden hareket etmektedir. 1
ÖNERİLEN EĞİTİM SİSTEMİ DÖNÜŞÜMÜ MODELİ İnsan Kaynakları Öğretim Programları Kaynak Öğretim Modeli Ölçme Değerlendirme 2
DEĞİŞİM VE DÖNÜŞÜM ALANLARI ÖNERİLERİ Ulusal Eğitim Programı (UEP); 2015-2022 yılları arasında, okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve lise basamaklarında gerçekleştirilecek bir dönüşüm programıdır. Ulusal Eğitim Programı nda eğitim sistemi ve alt sistemleri 6 yıl içinde kademeli olarak dönüştürülmektedir. Program, eğitim sistemini birbiriyle bağlantılı 8 dönüşüm alanı üzerinden ele almaktadır: OKUL MERKEZLİ SİSTEM UEP de Merkezi-Yerinden Yönetime Geçiş ve Özerk Okula Doğru dönüşüm alanı ile üç ana yönetim birimi önerilmektedir. Bunlar; T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve Etkileşimli Eğitim Bölgesi Direktörlüğüdür (EEBD). Eğitim sisteminin merkezine okulu yerleştirilmektedir. Eğitimle ilgili kararların okula dayalı alınması, eğitim ve öğretimi geliştirmek amacıyla okul düzeyinde yetki ve sorumlulukların artırılması, okulların yerel idari birimlerle işbirliği içerisinde kendileriyle ilgili karar alma süreçlerine aktif olarak dâhil olması amaçlamaktadır. YOKSULLAR İÇİN DE ADİL VE KALİTELİ EĞİTİM Eğitim Finansmanında Demokratikleşme dönüşüm alanında kamu kaynakları kullanılarak bazı harcamaların merkezi olarak, bazılarınınsa yerel idari birimlere aktarılan kamu kaynakları ile EEBD ler tarafından yapılması öngörülmektedir. Eşitlik sağlanmasına rağmen ortaya çıkan bölgesel ve yerel farklılıkları ortadan kaldırmak için bazı bölge ve okullara pozitif ayrımcılık yapılarak eğitimde adalet ilkesinin hayata geçirilmesi amaçlanmaktadır. OKUL MÜDÜRÜ DEĞİL EĞİTİM LİDERİ Etkili Eğitim Liderleri Yetiştirmek dönüşüm alanı ile okul müdürü kavramı terk edilerek, beklenen görev ve sorumlulukların doğasını ortaya koyan eğitim lideri kavramı tercih edilmiştir. Eğitim Liderliği Yüksek Lisans Diploması olmayan bir öğretmen eğitim lideri olamayacaktır. Siyasi ve sendikal etkilerle ele alınan okul müdürlüğü terfi sisteminin önüne geçilerek eğitim liderliği bir uzmanlık alanı olacak. Eğitim liderleri, tüm süreçlerde 3
ikili ve toplumsal ilişkileri yönlendirebilecek düzeyde güçlü bireysel özellikleri barındıracak. YIL BOYU AÇIK OKUL, İKİ TÜR LİSE Öğrenme Yaklaşımı, Öğretim Programları ve Kaynaklar adlı dönüşüm alanında, her öğrenci için, veriye dayalı kararlarla seçmeli ders listesi oluşturulacaktır. Bu dersleri yürütecek olan öğretmenlerin akredite diploma veya sertifikalara sahip olmaları zorunludur. UEP de, her bir öğrencinin kendi bilgi, beceri ve yetenekleri doğrultusunda kendi potansiyelini ortaya çıkarabilmesinin destekçilerinden en dikkat çekeni, Öğrenci Gelişim ve Kariyer Merkezleridir. Bu merkezler ile okullar doğrudan iletişimde olacağı için, öğrencilerin bireysel özelliklerini tanıyarak, onları ihtiyaç ve istekleri doğrultusunda yönlendirmek mümkün olacaktır. UEP deki Yıl Boyu Eğitim Sistemi ile okulların bir yıl boyunca açık olabilecekleri bir akademik takvim öngörülmektedir. Ülke genelinde Ağustos ayının son 2 haftası ve Eylül ayının ilk haftası ortak tatildir. UEP, iki çeşit lise türü uygulamaya sokmaktadır. Bu liseler; Anadolu Liseleri ve Bilim Liseleridir. Bilim Liselerinin varlığı ile üstün yetenekli ve başarılı öğrencilerin ortalamaya çekilmesinin de önüne geçilmektedir. ÖĞRETMENLİKTE YENİ SİSTEM UEP de Adanmış Öğretmenliğe Doğru dönüşüm alanında, öğretmenlik mesleğinin artık bir kariyer mesleği olduğu kabul edilerek; mesleğin atanma, çalışma ve ilerleme koşulları durumsal müdahalelere açık olmayacak şekilde yasalarla güvence altına alınmaktadır. Üniversite bünyesinde Eğitim Fakültelerinden bağımsız, bir nevi lisans öğrencilerinin (öğretmen adaylarının) öğretmenlik deneyimi edinmelerine daha fazla önem verecek olan Öğretmen Akademileri kurulacaktır. Lisans öğrencileri (öğretmen adayları) ilk 3 yılı eşit ağırlıkta olan uygulama (staj) ve teorik derslerini tamamlayan öğretmen adayları, lisans eğitimlerinin son sınıfını tam zamanlı okulda yoğunlaştırılmış staj uygulaması hizmet verecek. Öğretmenlik mesleği UEP ile artık bir kariyer mesleğidir. 4
ZORUNLU OKUL ÖNCESİ EĞİTİM UEP, Kademeler Arası Geçiş dönüşüm alanında 13 yıllık zorunlu eğitim süresini; 1 yıl okul öncesi, 5 yıl ilkokul, 1 yıl ortaokula bağlı İngilizce hazırlık, 3 yıl ortaokul ve 3+1 yıl lise olarak düzenlemiştir. Öğrencilerin farklılıklarının dikkate alınması temel bir nokta olduğu için, tüm öğrenciler, 4 yıllık lise eğitimi almak zorunda kalmayacaktır. Yükseköğretime geçiş modeline göre Standart Lise Diploması ile mezun olan öğrencilerin önünde iki alternatif bulunmaktadır. 3 yıllık liselerden mezun olan öğrenciler Öğrenci Gelişim ve Kariyer Merkezlerinin rehberliğinde 4 yıllık Meslek Yüksekokullarına, 2 yıllık Ön Lisans Programlarına ve bu programların Açık Öğretim Programlarındaki karşılığı olan programlarına girebilirler. İleri Lise Diploması alarak mezun olan öğrenciler ise, 4 yıllık üniversiteye, 4 yıllık Meslek Yüksekokullarına ve Açık Öğretim Fakültesine devam etme hakkına sahiptir. UEP herkes için sınav anlayışı yerine, herkes için kaliteli eğitim anlayışının sisteme yerleşmesini sağlamaktadır. BAĞIMSIZ ÖLÇME MERKEZİ Ürün ve Çıktılarının Ölçme ve Değerlendirilmesi dönüşüm alanında, bağımsız bir Ulusal İçerik Geliştirme ve Ölçme Merkezi kurulmaktadır. UEP kapsamında öğrenciler; yetenekleri, bireysel özellikleri, akademik öğrenme, gelişim alanları, bireysel güçlü yönleri ve gelişime açık yönleri bu merkez tarafından izlenir. İlk değerlendirme ve kayıt 5 yaşında başlar. Ölçme değerlendirme sürecinde akademik gelişimin izlenmesi amacıyla toplanan verilerin tümü Dijital Öğrenci Portfolyosunda toplanır ve bütüncül bir bakış açısı ile değerlendirilir. İNSAN ODAKLI TEKNOLOJİ İnsan Odaklı Teknoloji Anlayışı dönüşüm alanında, teknolojinin sadece bir araç olduğunun altı çizilmektedir. Böylece teknolojiye tanımını aşan rollerin yüklenmesi ve pedagojik sorunların teknoloji ile düzeltilmesi yaklaşımı terk edilmektedir. Kurulacak Eğitim Bulutu alt yapısıyla eğitimde kullanılan teknolojilerin verim ve etkinliğinin artırılması öncelikli konular arasına almaktadır. 5