YILDIZ POMPA
İNDEKS 1. Giriş (Takdim) 1-6 1..1 Genel 2 1.2.1 Kabul 2 1.2.2 İşleme Alma ve Depolama 2 1.3 Emniyet 3-4 1.4 Pompa Kodlaması 4 1.5 Fonksiyon ve Çalıştırma Prensipleri 4 1.5.1 Çalıştırma Prensibi 5 1.5.2 Dönme Yönü 5 1.6 Pompanın Standart Parçaları 6 2.0 Teknik Bilgiler 7 2.1 Malzeme Özellikleri 7 2.2 Pompa Versiyonları 7 3.0 Tesis Etme (Kurma) ve Bakım 7 3.1 Genel 7 4.0 Tesisat ve Boru Hattı 7-10 4.1 Çalıştırma ( Devreye Alma ) 9 4.2 Rutin Kontrol 9 4.2.1 By Pass görevi 10 4.2.2 Devre By Pass 10 4.3.3 Kapaktan ceketli pompalarımız 11 5.0 Salmastralar 5.1 Yumuşak salmastralı pompalar 11-13 5.2 Rotatherm salmastra 12 5.3 Mekanik salmastra 12 6.0 Arıza Giderme Cetveli 13 1
1.GİRİŞ 1.1 Genel Yıldız Pompa serisi pompalar içten eksantrik dişli, düz dişli, helis dişli ve paletli pompalardır. İçten eksantrik dişli pompalar, Yıldız pompa tarafından imal edilir, firmamız ve yetkili bayiler aracılıyla pazarlanır. Bu kullanma kılavuzu dişli pompalar için gerekli bilgileri ihtiva eder ve kuruluş (tesis), servis ve bakımdan önce dikkatle okunmalıdır. Kılavuz, kullanıcının kolayca erişebileceği şekilde muhafaza edilmelidir. Pompanızı, Yıldız Pompa ve yetkili bayilerine danışmadan tavsiye edilen ve belirlenenin dışında diğer maksatlar için kullanılmamalıdır.pompa için uygun olmayan sıvılar, pompada tahribata sebep olabilir şahsi (insan ) yaralanma riski taşıyabilir. Yıldız pompa, kullanıcı veya başka yetkili olmayan kişiler tarafından tamir veya değişiklikler için hiçbir garanti kabul etmez. 1.2 Kabul, İşlem ve Depolama 1.2.1 Kabul Teslim aldıktan sonra bütün ambalaj malzemelerini çıkarın. Aldıktan hemen sonra gönderilen malın tahrip olup olmadığını kontrol ediniz ve malın etiketindeki isim ve tip bilgilerinin, siparişinizdeki ve ambalaj etiketindekiler ile aynı olduğundan emin olunuz. Tahribat veya eksik parça olması durumunda, bir rapor yazılmalı ve önce nakliyeciye verilmelidir. Bu durum, Yıldız Pompa veya bayilerine haber verilmelidir. Pompa üzerinde bulunan etikette seri numarası vardır. Yıldız Pompa ile temasa geçerken daima bu numarayı belirtiniz. MODEL NO MAYİ m 3/h HP SR.NO TEL : (0 216) 378 64 21 Pbx FAX : (0 216) 378 64 22 : : : / Hm m SS. : / d/d : 2008 04 8138 1.2.2 İşleme Alma ve Depolama Pompanın ağırlığını kontrol edin. 20 kg ı aşan bütün parçalar, kaldırma askısı ve caraskal veya vinç gibi kaldırma aletleri kullanarak kaldırılmalıdır. Depolama Şekil 1. Daima 2 kaldırma askısı kullanınız. Bu askıların kaymayı önleyecek şekilde yerleştirildiğinden ve pompanın düzgün bir şekilde asıldığından emin olunuz Şekil 2.Pompayı asla tek noktadan bağlamayınız. Yanlış kaldırma personel yaralanmaları veya ürünün tahrip olmasına sebep olabilir. 2
Eğer pompa hemen kurulmayacaksa, kuru ve temiz bir yerde depolanmalıdır. Her iki ayda bir pompa milini çevirin ve pompa gövdesi içinde koruyucu yağın olmasını kontrol ediniz. 1.3 Emniyet ÖNEMLİ!!! Pompa, Yıldız Pompa ya danışmadan tavsiye edilen ve belirlenenin dışında diğer maksatlar için kullanılmamalıdır. Bir pompa daima geçerli milli ve bölgesel sağlık ve emniyet kanunları ve yönetmeliklerine uygun şekilde tesis edilmeli ve kullanılmalıdır. Bunun için pompa tesisatınıza ve pompaja başlamadan evvel ve de başladıktan sonra dikkate alınmasında önemli görülen hususlar: Pompayı devre ye alırken daima uygun emniyet giysisi giyiniz. İnsan yaralanmasını ve /veya pompanın tahribatını önlemek için, kesinlikle çalıştırmadan evvel pompayı uygun biçimde sabitleyiniz. Servis ve bakımdan evvel giriş ve çıkışları kapatabilmek için, Pompanın her iki tarafına ( giriş ve çıkışına) açma / kapama vanası takınız. Pompanın herhangi bir kişiye zarar vermeden ve çevreyi ve yakınındaki ekipmanları tahrip etmeden tahliye edilebilir olmasını kontrol ediniz. Bütün ayrılabilir parçaların personele zarar vermesini önlemek için uygun şekilde kapatıldığından emin olunuz. Bütün elektrik tesisat işi yetkili personel tarafından yapılmalıdır. Yanlışlıkla çalıştırmayı önlemek için, kilitlenebilir devre kesici takınız. Motor ve diğer elektrikli cihazları uygun ekipmanlarla aşırı yükten koruyunuz. Elektrik motorlarına bol soğutma havası sağlanmalıdır. Patlama riskinin olduğu ortamlarda, ilave özel emniyet cihazları ile birlikte patlamaya karşı emniyetli sınıftaki motorlar kullanılmalıdır. Bu tür tedbirlerden sorumlu devlet kurumları ile görüşünüz. Uygun olmayan elektrik tesisatları ölümcül neticelere sebep olabilir. Aşırı ısınma, kısa devre, korozyon hasarı ve yangına sebep olabilecek toz, sıvı ve gazlar motor ve diğer ekipmandan uzak tutulmalıdır. Eğer pompa, insana ve çevreye zararlı sıvıların pompalanmasında kullanılıyorsa, sızan sıvının toplanabileceği uygun bir kap konulmalıdır. Sistemin veya sistemin parçalarının sıcaklığı 60 ºC yi aşıyorsa, bu alanlar, yanık tehlikesini önlemek için SICAK YÜZEY ikaz tabelası ile işaretlenmelidir. Pompa, ön ısıtma/ ön soğutma yapmadan evvel (yapmaksızın) sıvıdaki hızlı ve ani sıcaklık değişikliklerine maruz bırakılmamalıdır. Sıcak bir pompayı soğuk su vererek temizlemek kesinlikle yasaktır. Büyük sıcaklık 3
değişimleri, muhtelif insani hasarlarla sonuçlanabilecek, çatlak oluşumu veya patlamaya sebep olabilir. Pompa, kesinlikle belirtilen performansın üzerinde çalıştırılmamalıdır. Pompaya, sisteme müdahalede bulunmadan evvel elektrik kapatılmalı ve çalıştırma düğmesi kilitlenmelidir. Pompanın içine müdahale ederken sökme/ takma talimatlarını takip ediniz. Eğer talimatlara uyulmazsa, pompa veya pompanın parçaları tahrip edilebilir. Bu, aynı zamanda garantiyi de geçersiz kılar. Pompayı kuru olarak çalıştırmayın. Eğer kuru çalışma riski varsa, ciddi tahribatları önlemek için kuru çalışmaya karşı uygun bir koruma sistemi tesis edin. Eğer pompa tatminkar şekilde vazife icra etmiyorsa Yıldız Pompa ile temasa geçiniz. 1.4 Pompa kodlaması Örnek : YKBF 3 YKB F 3 1 2 3 1= Pompa versiyonu 2= Flanşlı 3= Pompa emme ve basma çapı 1.5 Fonksiyon ve Çalıştırma Prensipleri İki tane hareketli parça vardır. (şekil 3.) Rotor ve Avare dişlisi. Dişli rotora göre eksantrik olarak yerleştirilmiştir ve rotordan daha az dişe sahiptir. Hilal, emme ve boşaltma ağızları arasında bir keçe olarak davranır ve avare dişlisi ve rotor cepleri içinde taşınan sıvıyı birbirinden ayırır. 1.5.1. Çalıştırma Prensibi A Rotor mili döndürüldüğünde rotor ve avare dişlisi arasındaki ceplerin hacmi artırılır ve vakum oluşturulur. Sıvı emme ağzına girer. B Pompa içinde sıvının ilerleyişini, kapaktaki hilal şeklinin sıvıyı nasıl ayırdığını ve emme ve boşaltma ağızları arasında nasıl bir keçe olarak davrandığını gözleyiniz. Avare ve rotor dişlilerinin dişli dizaynı, sıvı için mutlak bir hacim Şekil 3 Çalışma Prensibi 4
kontrolünü garanti eden kilitlenmiş cepler oluşturur. C Pompa- boşaltma ağzından sıvının boşaltılma işlemi esnasında tamamen dolup taşmış durumdadır. Oklar, dönme yönünü ve sıvı akışının ilerleyişini gösterir. 1.5.2. Dönme Yönü Pompalar normal olarak (mil ucu tarafından bakıldığında) sağa doğru dönecek şekilde imal edilir, yani emme ağzı (giriş) sağda ve boşaltma ağzı (çıkış) soldadır. Ters çalıştırma için : Pompalarımızın her 2 yönde de çalıştırabilirsiniz. Ancak pompa şaftının devir yönü değişmesiyle mayinin pompaj yönü de değişmektedir. Yani pompamızın her iki ağzını da emme ağzı veya basma ağzı olarak kullanabilirsiniz. (şekil 4.) Aksi halde by-pass vazifesini yapamaz duruma gelebilir. Şekil 4. Milin dönme yönleri 7 5
1.6 Pompanın Standart Parçaları 1 2 3 4 5 6 7 8 Lock nut Lockwasher Adjusting Nut Ring Lip Seal Bearing (3209) Packing Press Seal 9 10 11 12 13 14 15 16 Şekil 5. Yedek parça listesi Shaft Bracket Bushing Bracket Casing Rotor Idler Idler Bushing Cover Pin 17 18 19 20 21 22 23 24 Cover Bypass Valve Spring Washer Bypass Head Bypass screw Screw Cover 6
2.0 Teknik Bilgiler 2.1 Malzeme Özellikleri Pompa Gövdesi ve Dişli -- Dökme (pik) demir, çelik döküm, paslanmaz AISI 304-316 döküm, sfero döküm. Yataklar -- Snbz 12 bronz, rulman, karbon grafit, silisyum karbür, sert metal kaplama Sızdırmazlık -- yumuşak salmastra, rotatherm salmastra, mekanik salmastra. 2.2 Pompa Versiyonları YK SERİSİ : 1 den 8 e kadar olan pompalarımız, fuel oil servis tankları, benzin, gazyağı, mazot tankerlerinde, küçük çapta kızgın yağ sirkülasyonlarında, endüstrinin tüm viskoz yarı viskoz mayilerinin transfer işlerinde, ilaç, kimya, deterjan ve gıda sanayinde kullanılır. Genel azami sıvı sıcaklığı ( -20 200 ºC ) 3.0 Tesis Etme (Kurma) ve Bakım 3.1 Genel Pompa ünitesi yerine tamamen monte edilmelidir. Pompa ünitesine kilitlenebilir elektrik devre kesicisi takılmalıdır. Pompa veya sistemdeki herhangi bir bakımdan evvel elektriği kapatın ve kazara çalıştırmayı önlemek için çalıştırma cihazını kilitleyin. Pompa, boru hattından ve elektrik devresinden ayrılmalıdır. Eğer pompa, tahripkar (korozif) ve tehlikeli sıvılar için kullanılıyorsa, pompa ve sistemi boşaltın. Daima, pompanın ve pompa sisteminin aşırı yüklenmesini önlemek için uygun bir emniyet valfi veya diğer bir emniyet cihazı takınız. Pompa yatay veya dikey olarak tesis bağlanabilir fakat, depolama tankı pompa seviyesinin üstüne (taşmalı pompa) yerleştirilmediği sürece, bağlantı ağızları aşağıya dönük olmalıdır. 4.0 Tesisat ve Boru Hattı Pompa ve tahrik motoru pompa ve motor millerinin aynı hizada olması kaide civatalarının sıkılması ve boruların bağlanmasından sonra kontrol edilmelidir. Küçük sapmalar bile mutlaka düzeltilmelidir. Kaplinin iki yarısı arasındaki boşluk yaklaşık 2 mm olmalıdır. Olabilir Yanlış Tavsiye edilir Şekil 6. 7
Kaplinin çevresindeki işlenmiş yüzeyleri (a) dört farklı yerden çelik bir cetvel ile aynı hizada olması için kontrol ediniz. Kaplinin boyu eşit olmalıdır ve kaplin yarılarının (b) dış yüzeyleri dört farklı yerden ölçülür. Bütün boru hatlarının pompa ağızları ile doğru biçimde hizalandığını ve pompaya yük transferini önlemek için gerilmelerin giderilmiş olmasını kontrol ediniz. Doğru ölçü ve malzemeden a yapılmış boru kullanınız. Bütün boru hatları tamamen temizlenmeli. Boru bağlantılarını uygun bir malzeme ile contalayın. Sıkmadan evvel boru flanşlarının pompa b flanşları ile düzgün biçimde uyumlu olmasını kontrol ediniz. Şekil 7. Kaplin ayarı 1. Bu şekilden kaçınız. 2.Gerekiyorsa dikey dirsek yerine şekilde görüldüğü gibi yatay olanı tercih ediniz. 3. Hava ceplerinin teşekkülüne mani olmak için emiş borusuna şekilde görüldüğü gibi düzgün meyil veriniz. 4. Bu şekil tercih edilmelidir. Çünkü mayi pompaya yaklaşmış olacaktır. Şekil 8. 8
Eğer boşaltma (çıkış) borusuna açma kapama vanası konulmuş ise, pompa ile vana arasına daima bir emniyet vanası konulmalıdır. Eğer pompa çalışırken açmakapama vanası kapatılırsa, bu, pompayı aşırı basınçtan korumak içindir. Eger, pompa kendi üzerinde (dahili) emniyet valfi ile verilirse bu, vana üzerindeki dönüş doğru Sakıncalı yönünü gösteren ok istikametinde olacak Şekil 9. şekilde monte edilmelidir. Farklı basınç aralıkları için yaylar mevcuttur. Yayı değiştirirken koruyucu şapka somunu sökülür. Yayın arka yatağı, yatağı kaldırmak için kullanılabilen M8 veya 10 mm dişe sahiptir. Çalıştırmaya başlamadan evvel, bilhassa emiş tarafındaki boru sistemini çok dikkatlice temizleyin ki çapak ve pislikler kalmasın. 4.1 Çalıştırma (Devreye Alma) Boru sistemindeki bütün vanaları açın ve boru hattında herhangi bir tıkanma olmadığından emin olun. Pompayı sıvı ile doldurun. Bütün emniyet cihazlarının uygun biçimde takıldığını ve (bedensel yaralanmaları önlemek için) bütün hareketli parçaların uygun biçimde kapatıldığını kontrol edin. Bedensel yaralanmaları önlemek için koruyucu kapak çalıştırmadan önce daima takılmalıdır. Dönme yönünün doğruluğunu kontrol etmek için önce pompayı hafifçe çalıştırın. Pompa kapağı üzerindeki dönüş okuna bakınız. Pompayı çalıştırın ve sıvı akış oranını (hızını) kontrol edin. Eğer doğru değilse, pompayı durdurun ve arıza giderme cetvelini takip edin. Basınç, sıcaklık ve kapasiteyi kontrol ediniz. Eğer pompada yumuşak tip salmastra varsa yağlamak ve salmastrayı soğutmak için az miktarda bir sızıntı olmasını sağlayın. Sızıntıyı salmastra baskısı ile ayarlayın. 4.2 Rutin kontrol Ses seviyesi, titreşim ve pompa sıcaklığının normal olup olmadığını düzenli olarak kontrol ediniz. Anormal sızıntı meydana gelmemesini kontrol ediniz. Boşaltma basıncı ve akışı düzenli olarak kontrol ediniz. Pompa mili salmastrasını ve diğer aşınan parçaları kontrol edin ve lüzumu halinde değiştirin. 9
4.2.1 By Pass görevi By Pass 'dan maksat, pompayı ve motoru, basınç hattında herhangi bir sebeple meydana gelecek tıkanmadan dolayı doğacak aşırı basınca karşı korumaktır. Pozitif süpürmeli olan bu pompa çalışma esnasında basınç hattındaki kapanmadan dolayı aşırı yüklenmiş olur. Bunun neticesi olarak da pompanın bazı kısımlarını kırılabilir. By pass basınç hattı üzerinde monte edildiği gibi doğrudan doğruya pompa üzerine de monte edilebilir. Montaj şekli nasıl olursa olsun çalışma prensibi değişmez. 1 By Pass 2 By Pass Klapesi 3 - Yay 4 Py Pass Pulu 5 By Pass Kapağı 6 By Pass Ayar Vidası 7 By Pass Tij Kapağı Şekil 10. 4.2.2 Devre By-Passı Ceketli kapak takılan pompalarımıza by-pass takılmak istendiği hallerde bypass ı devreye koymak gerekmektedir ( şekil 12.) Bu sayede basınç ve debi değerlerini kontrol edebileceğiniz gibi pompayı da emniyet altına almış olursunuz. Böylece pompanızın bu yönden de güvencesi sağlanmış olacaktır. Devre by-passımızın ceketli ve ceketsiz tipleri mevcuttur. Şekil 11. 10
4.3.3 Kapaktan ceketli pompalarımız Bir çok özelliği olan pompalarımızın bir özelliği de ceketsiz pompa istendiğinde, bir kapak değişimi ile ceketli hale getirilebilir olmasıdır. Bahsi geçen bu kapağın üzerindeki diş çekilmiş üç adet delik görülür. Bu deliklerden en üstte olan iki delikten herhangi biri buhar veya sıcak su girişi diğeri ise çıkıştır. Bu iki delikten daha alt seviye de bulunan delik ise kondens suyunun tahliyesi içindir. 5.0 Salmastralar Şekil 12. 5.1 Yumuşak salmastralı pompalar Yumuşak salmastra değişimine başlarken salmastra kutusunu, gleni ve mili ( varsa mil burcunu ) iyice temizleyiniz. Uygun ölçüdeki salmastradan yeterli sayıda ve uygun boyda parçaları çapraz olarak kesiniz, mil ( varsa mil burcu ) üzerine sararak uçların tam kapandığını görünüz. İlk halkayı ek yeri üste gelecek şekilde yerleştirip glen yardımı ile salmastra kutusuna sürünüz. İkinci halkayı bu defa ek yeri alta gelecek şekilde yerleştiriniz. Gleni yerleştirip önce tamamen sıkınız. Böylece salmastralar salmastra kutusunun şeklini alır. Sonra gleni gevşetiniz. Mili döndürerek hafifçe sıkınız ve mili hafifçe frenlediği an sıkmayı durdurunuz. Pompayı çalıştırdıktan sonra salmastralardan damla damla sıvı gelmesi gerekir. Su miktarı 10 cm3/dak. dan daha az olmamalıdır. Glen somunlarını karşılıklı olarak hafifçe sıkarak veya gevşeterek uygun ayarı bulunuz. Glen ayarı yaptıktan sonra iki saat süresince salmastra sıcaklığının aşırı artıp artmadığını kontrol ediniz. Salmastra sıcaklığı ortam sıcaklığındaki sıvı yı basan bir pompa için 80 C º yi geçmemelidir. 11
1. KONUM 5. VE SON KONUM 4. KONUM 3. KONUM 2. KONUM Şekil 14. Şekil 13. 5.2 Rotatherm salmastra Pompalarda geniş kullanım alanı olan sızdırmazlık teknolojisinin en zorlu ihtiyaçlarını karşılayabilen, çalışma sınırları ve kullanım alanları çok geniş bir malzeme olan ROTATHERM, saflaştırılmış, genletilmiş grafitten mevcut mamul, mükemmel bir sızdırmazlık elemanı ROTATHERM çok geniş ısı ve basınç sınırlarına, sızdırmazlık alanında elde edilmiş en yüksek kayma kabiliyetine sahiptir. ROTATHERM, normal şartlar altında -200 C ile -550 C arasındaki bütün kimyasal maddelere dayanıklıdır. Pompalara ROTATHERM uygulanırken dikkat edilecek hususlardan biri sarım yönüdür. Sarım yapılırken, sarımı, mil dönüş yönünün aksi istikametinde yapıp sıkılama yapılmalıdır.( Fakat bu sıkılama aşırı bir sıkılama olmamalı esas sıkılıma işlemi pompa işletmeye alındıktan sonra yumuşak salmastralarda tarif edildiği gibi yapılmalıdır.)böylece, ringler haline getirilen ROTATHERM salmastra yuvasına yerleştirilmelidir. Bir başka kullanım tekniği ise, önceden ringler haline getirilmiş rotathermlerin bu hazır ringlerin kullanma şeklidir ki, bu durumda yuvaya konulan rotatherm ringleri yine aynı şekilde sıkılmaya tabi tutulmalıdır. 5.3 Mekanik salmastra Düzgün çalışan bir mekanik salmastrada gözle görülebilen bir kaçak oluşmadığı sürece mekanik salmastralara bakım gerektirmez. Bununla birlikte düzenli olarak mekanik salmastraların sıkılığını kontrol etmek gerekir. Mekanik salmastra kullanılan pompalarda mekanik salmastra imalatçılarının talimatlarına uyunuz ve mekanik salmastrayı asla kuru çalıştırmayınız. 12
6.0 Arıza Giderme Cetveli Problem Sebep Çözüm Pompa çalışırken akış yok. (Basmıyor) Yanlış dönme yönü Dönme yönünü ters çevirin. Yetersiz kapasite ve / veya Güç Pompa Ses (gürültü) çıkarıyor. Emiş borusunda hava var Tıkanmış çek valf. Pompa iyi bağlanmamış (sızdırmazlığı iyi yapılmamış) emiş hattı veya mil keçesinden hava emiyor. sızdırmazlık sağlayın. Tıkalı çek valf. Hava sızıntısı NPSH çok düşük (manometrik emiş yüksekliği çok fazla) Pompa aşınmış Emniyet valfi çok erken devreye giriyor veya hiç kapanmıyor. Kavitasyon manometrik Emiş yüksekliği çok fazla Rotor / dişli tahribatı Pompa / tahrik milinin Yanlış hizalanması Emniyet valfinden titreşim Sesi geliyor. Emiş hattını doldurun. Bütün havayı emip boşaltın. Çek valfi temizleyin. Kontrol edin ve emiş hattında sızdırmazlık sağlayın. Eğer, gerekli ise salmastrayı değiştirin. Çek valfi temizleyin. Kontrol edin ve emiş hattında sızdırmazlık sağlayın. Eğer, gerekli ise salmastrayı değiştirin. Emiş borusunun çapını artırın ve /veya emiş borusunu kısaltın. Manometrik emiş yüksekliğini azaltın. Rotor boşluğunu kontrol edin. Eğer, gerekiyorsa ayar pullarını çıkararak rotor boşluğunu azaltın. Açılma basıncını ayarlayın. Valf mekanizmasını kontrol edin. Emiş borusunun çapını artırın ve / veya emiş borusunu kısaltın. Emiş yüksekliğini azaltın. Emiş tarafındaki filtreleri /süzgeçleri kontrol edin. Kontrol edin ve lüzumlu ise değiştirin. Pullar / şimler ile düzeltin. Yay üzerindeki basıncı artırın. Eğer, lüzumlu ise değiştirin. 13
14
YILDIZ POMPA Makina San. Tic. Ltd. Şti. Ramazanoğlu Mah. Kaynarca Cad. No:22 Şeyhli-Kurtköy / Pendik / İSTANBUL Tel : (0216) 378 64 21 (Pbx) Fax : (0216) 378 64 21 e-mail : yildiz@yildizpompa.com.tr Web akin@yildizpompa.com.tr : http://www.yildizpompa.com.tr 15