SOLVENCY II HAYAT DIŞI RİSKLER
GÜNDEM : I. Sayısal Etki Çalışması(SEÇ) II. Best Estimate(En İyi Tahmin) Kavramı III. Solvency II Sisteminde Tanımlanan Riskler ve Ölçüm Yöntemleri IV. SEÇ 4 te Yapılanlar, Deneyimler, Öneriler V. Süreçte İhtiyaç Duyulan Kaynaklar VI. NeredenBaşlayalım? 13.12.2010 2
SAYISAL ETKİ ÇALIŞMASI NEDİR? SAYISAL ETKİ ÇALIŞMASI QUANTITATIVE IMPACT STUDY (QIS) BİR ŞİRKETİN, TAŞIDIĞI RİSKLER İTİBARIYLA İHTİYAÇ DUYDUĞU SERMAYE MİKTARININ HESAPLANMASI VE MEVCUT SERMAYESİNİN YETERLİLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ SÜRECİDİR. 1. SÜTUN Nicel Düzenlemeler ÖZKAYNAK VE YATIRIMLARA İLİŞKİN HESAPLAMALAR TEKNİK KARŞILIKLARIN EN İYİ TAHMİN DEĞERLERİNİN HESAPLANMASI(BEST ESTIMATE) EKONOMİK SERMAYENİN HESAPLANMASI (SCR SOLVENCY CAPITAL REQUIREMENT) MİNİMUM SERMAYENİN HESAPLANMASI (MINIMUM CAPITAL REQUIREMENT) 3
GEREKLİ SERMAYE MİKTARININ HESAPLANMASI SERMAYE MİKTARININ HESAPLANMASI STANDART MODEL İÇ MODEL KISMİ İÇ MODEL STANDART MODEL, CEIOPS TARAFINDAN TASARLANAN VE TÜM ŞİRKETLERİN KULLANABİLECEĞİ STANDART FORMÜLLERİ İÇEREN MODELDİR. İÇ MODEL, ŞİRKETLERİN KENDİLERİNE ÖZGÜ RİSK PROFİLİNİ ESAS ALARAK BELİRLEDİKLERİ SENARYOLARI KULLANARAK TASARLAYACAKLARI VE YASAL ONAY GEREKTİREN MODELDİR. KISMİ İÇ MODEL, ŞİRKETLERİN STANDART MODEL TASARIMI İÇİNDE BELLİ RİSK MODÜLLERİNİ HESAPLARKEN, STANDART PARAMETRELERİ KENDİ PARAMETRELERİ İLE DEĞİŞTİRDİKLERİ VE YASAL ONAY GEREKTİREN MODELDİR. 4
SAYISAL ETKİ ÇALIŞMASININ AŞAMALARI MODELE GİRİLECEK VERİLERİN TOPLANMASI TEKNİK KARŞILIKLARIN EN İYİ TAHMİN DEĞERLERİNİN HESAPLANMASI EN İYİ TAHMİNLE KARŞILIKLAR ÜZERİNDEN RİSK MARJLARININ HESAPLANMASI VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİN BUGÜNKÜ DEĞERLERİNİN HESAPLANMASI ŞOK SENARYOLARININ OLUŞTURULMASI, UYGULANMASI VE SONUÇLARIN HESAPLANMASI VERİ GİRİŞLERİ KONTROLLER SONUÇLARIN YORUMLANMASI 13.12.2010 5
BEST ESTIMATE KAVRAMI EN İYİ TAHMİN (BEST ESTIMATE) GELECEKTEKİ TÜM NAKİT GİRİŞ VE ÇIKIŞLARININ BUGÜNKÜ ORTALAMA DEĞERİ EN İYİ TAHMİN HESAPLANIRKEN DİKKATE ALINMASI GEREKEN; NAKİT GİRİŞLERİ : NAKİT ÇIKIŞLARI : Gelecekte alınacak primler Sovtajlardan alacaklar Tazminat ödemeleri Direk masraflar İndirek masraflar Vergi ödemeleri! NAKİT GİRİŞ ÇIKIŞLARININ PROJEKSİYONU AKTÜERYAL MODEL KULLANIMINI GEREKTİRİR. 13.12.2010 6
BEST ESTIMATE KAVRAMI TEKNİK KARŞILIKLARIN DEĞERİ = EN İYİ TAHMİN DEĞERİ + RİSK MARJI RİSK MARJI : TEKNİK KARŞILIKLARIN DEĞERİNİN, ŞİRKETİN DEVROLMASI HALİNDE SİGORTACILIK YÜKÜMLÜLÜKLERİNDEN DOLAYI ÖDEMEK DURUMUNDA KALACAĞI TUTARA EŞİT OLMASI İÇİN HESAPLANAN İLAVE BİR GÜVENCEDİR. 13.12.2010 7
SOLVENCY II SİSTEMİNDE TANIMLANAN HAYAT DIŞI RİSKLER 13.12.2010 8
SOLVENCY II SİSTEMİNDE TANIMLANAN RİSKLER VE ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ PİYASA RİSKİ : RİSK FAKTÖRLERİNDE MEYDANA GELEN DEĞİŞİKLİKLERİN ŞİRKETİN FİNANSAL POZİSYONUNU OLUMSUZ YÖNDE ETKİLEMESİ RİSKİDİR. PİYASA RİSKİ Faiz Oranı Riski FAİZ ORANLARI KURLAR HİSSE SENEDİ FİYATLARI GAYRİMENKUL FİYATLARI Kur Riski Hisse Senedi Riski Gayrimenkul Riski Kredi Ürünleri Riski Yoğunlaşma Riski 9
SOLVENCY II SİSTEMİNDE TANIMLANAN RİSKLER VE ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ FAİZ ORANLARINA DUYARLI AKTİF VE PASİFLER Bono ve tahvil portföyü Alacaklar Borçlar En İyi Tahmin yöntemiyle hesaplanan karşılıklar DÖVİZ KURLARINA DUYARLI AKTİF VE PASİFLER Dövizli alacaklar Dövizli borçlar Eurobondlar Vadeli / vadesiz döviz hesapları HİSSE SENEDİ FİYATLARINA DUYARLI AKTİFLER GAYRİMENKUL FİYATLARINA DUYARLI AKTİFLER Hisse senetleri İştirakler Bağlı Ortaklıklar Yatırım amaçlı gayrimenkuller Kullanım amaçlı gayrimenkuller 13.12.2010 10
SOLVENCY II SİSTEMİNDE TANIMLANAN RİSKLER VE ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ ÖLÇÜM TEKNİĞİ ; Risk faktörlerine duyarlı olan aktif ve pasiflerin net bugünkü değerleri hesaplanır. Standart Yöntemin her bir risk faktörü için öngördüğü yukarı ve aşağı şoklar uygulanarak, aktif ve pasiflerin yeni değerleri hesaplanır ve olumsuz yöndeki değişimler (portföy değerindeki azalmalar) senaryo sonucu olarak QIS tablosuna girilir. (TL) FAĐZ ORANLARINDAKĐ DEĞĐŞĐMLER Alacaklar Borçlar Alacaklar için NAV Borçlar için NAV NAV Nominal Bugünkü değer Nakit akışları Yukarı şok Aşağı şok 10.000.000 9.870.000 9.770.000 9.930.000 (5.000.000) (4.930.000) (4.880.000) (4.960.000) (100.000) 60.000 50.000 (30.000) (50.000) 30.000 Kullanılacak Şok sonucu (50.000) 13.12.2010 11
SOLVENCY II SİSTEMİNDE TANIMLANAN RİSKLER VE ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ PİYASA RİSKİ KAPSAMINDA ÖLÇÜLEN YOĞUNLAŞMA RİSKİ NEDİR? YATIRIM PORTFÖYÜNÜN BELİRLİ YATIRIM ARAÇLARI ÜZERİNDE YOĞUNLAŞMASINA BAĞLI OLARAK; şirketin yoğunlaşılan yatırım aracına ilişkin risk faktöründe meydana gelebilecek aşırı dalgalanmalardan daha fazla etkilenmesi yoğunlaşılan yatırım aracına ilişkin karşı tarafın kısmen ya da tamamen yükümlülüğünü yerine getirmemesi YOĞUNLAŞMA RİSKİNDE DİKKATE ALINAN YATIRIM ARAÇLARI Vadeli ve vadesiz mevduatlar Hisse senetleri İştirakler / Bağlı ortaklıklar Repo pozisyonu Yatırım fonları SONUCU ZARAR ETME İHTİMALİDİR. 13.12.2010 12
SOLVENCY II SİSTEMİNDE TANIMLANAN RİSKLER VE ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ YOĞUNLAŞMA RİSKİ ÖLÇÜM TEKNİĞİ ; Yatırım portföyünün karşı taraflar bazında dağılımı yapılarak, Standart Yöntem tarafından her bir rating sınıfı için toplam portföyün belirli bir yüzdesi şeklinde ayrı ayrı belirlenen sınırların ne kadar aşıldığı hesaplanır ve aşan kısımlar bir yükleme katsayısı ile çarpılarak elde edilen toplam tutar QIS tablosuna girilir. Örnek : Toplam Portföy : 1,000,000,000 TL Karşı Taraf Kredi Notu Mevduat Sınır Aşan Kısım Yükleme Sonuç A Bankası AAA 500,000,000 TL %5 450,000,000 0.15 67,500,000 TL 13.12.2010 13
SOLVENCY II SİSTEMİNDE TANIMLANAN RİSKLER VE ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ PİYASA RİSKİ KAPSAMINDA; GEREKLİ VERİ : KULLANILABİLECEK ARAÇLAR : Yatırım portföyü Vadeli ve vadesiz mevduatlar (TL ve döviz kırılımlı olarak) Bankaların derecelendirme notları İştirakler / Bağlı Ortaklıklar Gayrimenkuller Alacaklar ve borçlar (TL ve döviz kırılımlı olarak) Karşılıkların en iyi tahmin değerleri Piyasa Riski Modeli Helper Tabs (Ceiops) 13.12.2010 14
SOLVENCY II SİSTEMİNDE TANIMLANAN RİSKLER VE ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ KREDİ RİSKİ : ŞİRKETİN ANLAŞMALI OLDUĞU KARŞI TARAFLARIN, YAPILAN SÖZLEŞME GEREKLERİNE UYMAYARAK ÖDEME YÜKÜMLÜLÜKLERİNİ TAMAMEN YA DA KISMEN VE / VEYA ZAMANINDA YERİNE GETİRMEMELERİNE YA DA GETİREMEMELERİNE BAĞLI OLARAK ORTAYA ÇIKAN RİSKTİR. KREDİ RİSKİ Özel Sektör Bonoları REASÜRANS ŞİRKETLERİ ARACI KURUMLAR PİYASAYA MENKUL KIYMET SÜREN TARAFLAR Türev ürünler Reasürans İşlemleri 13.12.2010 15
SOLVENCY II SİSTEMİNDE TANIMLANAN RİSKLER VE ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ REASÜRANS SÖZLEŞMELERİNE İLİŞKİN ÖLÇÜM TEKNİĞİ ; En iyi tahmin yöntemiyle hesaplanan karşılıklardaki re payları (re alacakları) hesaplanır. Standart Modelin Yazım Riski ne ilişkin olarak hesapladığı SCR tutarı esas alınarak, brüt ve net SCR tutarları reasürörler bazında dağıtılır. Her bir karşı taraf için, brüt SCR tutarından net SCR tutarı ve var ise maddi teminat tutarı düşülür, karşı tarafa ilişkin alacak tutarı eklenir. (Exposure at Default) Çıkan sonucun %50 si (Loss Given Default) alınır ve böylece temerrüt halinde maruz kalınacak zarar tutarı hesaplanmış olur. Model tarafından Exposure at Default, Loss Given Default ve rating kuruluşları tarafından, her bir rating sınıfına göre belirlenen temerrüt olasılık oranları (Probability of Default) kullanılarak QIS tablosuna girilecek beklenen temerrüt tutarı hesaplanır. 13.12.2010 16
SOLVENCY II SİSTEMİNDE TANIMLANAN RİSKLER VE ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ FİNANSAL ÜRÜNLERE İLİŞKİN ÖLÇÜM TEKNİĞİ ; Standart Modelin Piyasa Riski ne ilişkin olarak hesapladığı SCR tutarı esas alınarak, brüt ve net SCR tutarları karşı taraflar bazında dağıtılır. Her bir karşı taraf için, brüt SCR tutarından net SCR tutarı ve var ise maddi teminat tutarı düşülür, finansal ürünün cari piyasa değeri eklenir. (Exposure at Default) Çıkan sonucun %50 si (Loss Given Default) alınır ve böylece temerrüt halinde maruz kalınacak zarar tutarı hesaplanmış olur. Model tarafından Exposure at Default, Loss Given Default ve rating kuruluşları tarafından, her bir rating sınıfına göre belirlenen temerrüt olasılık oranları (Probability of Default) kullanılarak QIS tablosuna girilecek beklenen temerrüt tutarı hesaplanır. Expected Loss = Exposure at Default (EAD) x Loss Given Default (LGD) x Probability of Default (PD) 13.12.2010 17
SOLVENCY II SİSTEMİNDE TANIMLANAN RİSKLER VE ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ KREDİ RİSKİ KAPSAMINDA; GEREKLİ VERİ : Acente alacaklarının acenteler bazında dağılımı En iyi tahmin le karşılıklardaki re payları (reasürans şirketleri bazında dağılım) Yazım Riski için hesaplanan BrütSCRveNetSCRtutarları Piyasa Riski için hesaplanan Brüt ve Net SCR tutarları Karşı tarafların derecelendirme notları KULLANILABİLECEK ARAÇLAR : Kredi Riski Modeli Helper Tabs (Ceiops) 13.12.2010 18
SOLVENCY II SİSTEMİNDE TANIMLANAN RİSKLER VE ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ HAYAT DIŞI VE SAĞLIK YAZIM RİSKİ : BU RİSK BEKLENENDEN DAHA SIK YA DA DAHA YÜKSEK TUTARLARDA HASARLARIN MEYDANA GELMESİ SONUCU, ŞİRKETİN YÜKÜMLÜLÜKLERİNİ KARŞILAMAKTA YETERSİZ KALMASI RİSKİDİR. HAYAT DIŞI VE SAĞLIK YAZIM RİSKİ Prim Riski Rezerv Riski Afet Riski 13.12.2010 19
SOLVENCY II SİSTEMİNDE TANIMLANAN RİSKLER VE ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ ÖLÇÜM TEKNİĞİ ; Karşılıkların en iyi tahmin değerleri aktüeryal modeller kullanılarak hesaplanır. Branşlar bazında primler, Solvency II deki branş düzenine göre gruplanır ve tabloya girilir. QIS tablosuna girilen karşılık tahminleri ve prim verileri üzerinden, Standart Yöntem in öngördüğü standart dağılım oranları ve katsayılar kullanılarak Prim, Rezerv ve Afet Riski ne ilişkin SCR tutarları hesaplanır. (Standart Model hesaplar) Şirket eğer kendi afet senaryolarını kullanmak istiyor ise, Afet Riski modeli kullanarak, model ile elde ettiği sonucu QIS tablosuna girebilir. 13.12.2010 20
SOLVENCY II SİSTEMİNDE TANIMLANAN RİSKLER VE ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ YAZIM RİSKİ KAPSAMINDA; GEREKLİ VERİ : Gelecek Yılın Tahmini Kazanılan Primleri Gelecek Yılın Tahmini Yazılan Primleri İlgili Yılın Yazılan Primleri Primlerin coğrafi bölge bazında dağılımı Hasarların En İyi Tahmin Değerleri Geçmişe Dönük Hasar / Prim Oranları Geçmişe Dönük Kazanılan Primler KULLANILABİLECEK ARAÇLAR : Prim Riski Modeli Rezerv Modeli Afet Riski Modeli Helper Tabs (Ceiops) 13.12.2010 21
SOLVENCY II SİSTEMİNDE TANIMLANAN RİSKLER VE ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ OPERASYONEL RİSKLER : UYGUN OLMAYAN YA DA İŞLEMEYEN İŞ SÜREÇLERİ, İNSAN HATALARI, TEKNOLOJİK YA DA ALTYAPIYLA İLGİLİ AKSAKLIKLAR, HATALI RAPORLAMA VEYA DIŞ ETKENLER NEDENİYLE ORTAYA ÇIKABİLECEK ZARARLARI İFADE EDER. ÖLÇÜM TEKNİĞİ ; Hayat, Hayat Dışı ve Sağlık branşları bazında brüt teknik karşılıklar ile brüt kazanılan primler, Standart Yöntem in öngördüğü belirli katsayılar ile çarpılarak çıkan sonuçlardan yüksek olanı esas alınır ve bu esas alınan tutar ile Basic SCR tutarının %30 u karşılaştırılarak bu tutarlardan da düşük olanı esas alınır. Unitlinked işlere ilişkin yıllık masraf tutarının %25 i de eklenerek, Operasyonel Risklere ilişkin SCR tutarı hesaplanır.(standart Model hesaplar) 13.12.2010 22
SOLVENCY II SİSTEMİNDE TANIMLANAN RİSKLER VE ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ OPERASYONEL RİSKLER KAPSAMINDA; GEREKLİ VERİ : Brüt Teknik Karşılıklar Brüt Kazanılan Primler 13.12.2010 23
NELER YAPTIK? SAYISAL ETKİ ÇALIŞMASI 4 Dökümanların yorumlanması Net olmayan konularda ortak kararlar alınması Karar verilemeyen konulara ilişkin soru listelerinin hazırlanması ve İhtisas Komitesi nden görüş alınması Branşların Solvency II ye göre gruplanması Ortak faiz oranlarının belirlenmesi Şoklarının uygulanacağı aktif ve pasif kalemlerin belirlenmesi Manuellerin oluşturulması 13.12.2010 24
QIS 4 SÜRECİNDE YAŞANAN ZORLUKLAR Karşılıkların en iyi tahmin değerlerinin hesaplanması Bugünkü değerlerin hesaplanmasında kullanılacak risksiz iskonto oranlarının belirlenmesi Şokların uygulanacağı kalemlerin belirlenmesi Branşların Solvency II ye göre gruplanması Zaman sınırlaması 13.12.2010 25
ÖNERİLER Proje ekibinin iyi düzeyde İngilizce bilen kişilerden oluşturulması Zaman planlaması yapılması ve buna uyulması Proje ekibinin belirli aralıklarla bir araya gelerek yapılanları gözden geçirmeleri Üst Yönetim desteği Risklere ilişkin manuellerin hücrelere veri girişi yaptıkça doldurulması 13.12.2010 26
SÜREÇTE İHTİYAÇ DUYULAN KAYNAKLAR RİSK YÖNETİMİ AKTÜERYA HAYAT DIŞI RİSKLER REASÜRANS DEPARTMANI PORTFÖY YÖNETİMİ MUHASEBE DEPARTMANI İŞ KABUL 13.12.2010 27
SÜREÇTE İHTİYAÇ DUYULAN KAYNAKLAR İNSAN KAYNAĞI MODEL SÜRE PİYASA RİSKİ RİSK YÖNETİMİ AKTÜERYA ŞİRKET İÇİ MODELLEME ARACI HELPER TABS YAKLAŞIK 1 AY KREDİ RİSKİ RİSK YÖNETİMİ AKTÜERYA ŞİRKET İÇİ MODELLEME ARACI HELPER TABS YAKLAŞIK 1 AY YAZIM RİSKİ RİSK YÖNETİMİ AKTÜERYA REASÜRANS MUHASEBE PRİM RİSKİ MODELİ REZERV RİSKİ MODELİ AFET RİSKİ MODELİ HELPER TABS YAKLAŞIK 3-4 AY 13.12.2010 28
NEREDEN BAŞLAYALIM? 1. DÖKÜMANLARIN İNCELENMESİ 2. PROJE EKİBİNİN TOPLANARAK ZAMAN PLANLAMASI VE GÖREV DAĞILIMI YAPMASI 3. KULLANILACAK REZERV MODELİNE VE DİĞER YARDIMCI ARAÇLARA KARAR VERİLMESİ 4. MEVCUT VERİLERİN TOPLANMAYA VE TABLOYA GİRİLMEYE BAŞLAMASI 13.12.2010 29
TEŞEKKÜRLER dgolge@millire.com 13.12.2010 30