ÖZEL KOLEKSIYON 2009 EV SİNEMASI REHBERİ BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ - 07
Yayıncı Doğan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama A.Ş. İcra Kurulu Başkanı Mehmet Y. YILMAZ Yayın Direktörü M. Rauf ATEŞ Yazı İşleri Müdürü (Sorumlu) Erdal KAPLANSEREN Sayfa Yapımcısı Eylem AKSÜNGER Katkıda Bulunanlar A. Kıvanç TANRIKULU Pamir KIZILTUĞ Selim ŞUMLU Görkem YILDIRIM Baskı ve Cilt Le Color / Levent Print City Tel: 0212 637 15 30 PCnet Dergisi Doğan Burda Dergi Yayıncılık ve Pazarlama A.Ş. Dergide yayımlanan yazı, fotoğraf, harita, illüstrasyon ve konuların her hakkı saklıdır. İzinsiz, kaynak gösterilerek dahi alıntı yapılamaz. PCnet in ücretsiz ekidir.
EDİTÖRÜN NOTU Eğlence evde toplanıyor Şehirli insanın hayatında ev daima çok önemli rol oynadı. İklimlendirme teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte iç mekânlar her mevsim cazip hale geldi. Televizyonun hayatımıza dâhil olmasıyla büyük bir ivme kazanan evde eğlenme kültürünün, son 10 yılda çok büyük yol kat ettiğini kabul etmeliyiz. Yüksek görüntü ve ses kalitesi sunan donanımlar, yayınlar ve medyalar standart kabul edilir oldu. Televizyon alanların büyük kısmı tercihlerini LCD lerden yana kullanıyor. Dijital platformlar ve uydu sistemleri evlerin başköşesine kuruluyor. Evde sinema deneyimi sunan çevresel ses sistemleri ise bu zinciri başarıyla tamamlıyor. Her ne kadar henüz arzu edilen yaygınlığa erişememiş olsa da, yüksek depolama kalitesi sunan Blu-ray gibi taşınabilir medyalar ev sinemasında dengeleri değiştirmeye aday. Yüzlerce, hatta binlerce DVD lik arşivler oluşturan film meraklıları bu duruma biraz bozulabilir. Çünkü yeni nesil görüntü ve ses kalitesi, eşi benzeri görülmemiş bir deneyim sunuyor. Bu durum, evde geçirdiğimiz vakti uzatacak gibi duruyor. Bu kitabımıza Ev Eğlence Rehberi adını vermeyi düşünüyorduk. Çünkü salonlarımıza kurduğumuz sistemler, sadece evde sinema deneyimi yaşatmakla kalmıyor, Media Center PC ler ve oyun konsollarıyla eğlencenin farklı türlerini yaşatıyor. Ancak okuyucularımızın dergiyi rafta görür görmez mesajı doğru biçimde alması için Ev Sineması Rehberi nin daha net olduğu düşüncesinde birleştik. Özellikle çocuklu aileler için ev sineması, kendi üretimleri olan video klipler için farklı bir anlam taşıyor. HD kalitesinde çekim yapan el kameraları ile çekilen görüntüleri LCD TV ye bağlayarak misafirlere fotoğraf albümü gösterir gibi izletmek bir gelenek halini alıyor. Bu kitabımızın ek olarak dağıtıldığı Aralık sayımız, görüntü teknolojisinin en heyecan verici konularından birine de uzandı. Hediye olarak sunduğumuz 3D gözlük, evde sinema ve oyun deneyimine yeni bir boyut kazandırıyor. Üretim yaptığı tüm alanlarda haklı bir üne sahip olan Toshiba nın katkılarıyla sunduğumuz bu gözlüklerle kendinizi üç boyutlu filmlerin, fotoğrafların ve oyunların içinde hissedeceksiniz. Elinizde tuttuğunuz bu rehber kitapta, ev sinemasını tüm yönleriyle anlatmaya çalıştık. Evinize bir sistem kurarken yapmanız gerekenleri ve satın alma öncesinde karar verirken aklınızda olmasını istediklerimizi en ince ayrıntısına kadar yazdık. Sevgilerimle 2
Erdal KAPLANSEREN Yazı İşleri Müdürü
BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ HDTV VE sınırsız EV eğlencesi 4
EV SİNEMASI REHBERİ Oyun konsolları, yeni nesil film teknolojileri ve ülkemizde en sonunda yayına başlayan HD kalitesindeki televizyon kanalları, evinizi yüksek çözünürlükte bir eğlence merkezine dönüştürüyor. HD devriminin nimetlerini görmek ve bu dünyanın detayları hakkında bilgi almak için ilk adımı atın ve bu yazıyı okuyun. Şimdiye kadar HD televizyonlarla ilgili tüm yazılarımızda, yayınlar yurtdışında senelerdir var, ülkemize gelmesi daha çok zaman alır, şu anda bu tip televizyonlara para vermek gereksiz gibi yer yer acımasızca olan cümlelerle bu teknolojiye henüz hazır olmadığımızın altını çizdik. Herkes gerçek HD çözünürlüğünü sunan televizyonların, mağazadaki örnek görüntülerdeki gibi kaliteli görüntüler ortaya çıkarmadığını bir şekilde öğrendi ya da alıp evine geldiğinde antenine bağladıktan sonra gördü. Tabi işini bilen bazı kullanıcılar da yok değil. İşini bilenler oyun konsollarını bu tip televizyonlara bağlayarak yüksek çözünürlükte oyun oynadı. Kimileri bilgisayar monitörü yaptı, kimileri de kefende cep yok diyerek Blu-ray ve HD-DVD oynatıcı aldı; yeni nesil filmlerin keyfini çıkardı. Yani demek istediğimiz çok az kişi bugüne kadar HDTV lerin hakkını tam anlamıyla vermeyi başardı. Ancak eksik olan bir şey hep oldu. Ne mi? Yayınlar. Televizyon alacak kişilerin zamanlarının büyük bir kısmını daha çok TV yayınlarıyla geçireceklerini bildiğimizden ve şu ana kadar olan altyapılar bu teknolojiye yeterli gelmediğinden, size bu güne kadar mutlaka HDTV almalısınız şeklinde 5
BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ bir öneride bulunmadık. Ancak artık yayınlar da geldi. Geliyor değil, en sonunda geldi! Yani artık paraya kıyarak aldığınız ya da alacağınız HD televizyonlar, gerçekten de HD Ready olan modellere göre farklarını kolaylıkla göz önüne çıkarabiliyor. Kafa karıştıran iki kavram: HD Ready ve Full HD İnce yapıdaki televizyonları ilk olarak 848 x 480 çözünürlüğünde görüntüler oluşturabilen modellerle tanıdık. Bu tip ürünler DVD filmleri bile tam kalitesinde oynatamıyorlardı; ama inceliğe geçiş sınıfında olduklarından adeta yok sattı. Sonrasında 1024 x 768 ve 1366 x 768 piksel çözünürlüğü destekleyen, pikselleri yakından biraz daha zor gözüken televizyonlar hayatımıza girdi. HD takısını da ilk kez HD Ready olarak bu televizyonlarda gördük. HD Ready, HD teknolojisine hazır demek. Tabi bu demek değil ki tam anlamıyla HD teknolojisini destekliyor. Nasıl yani? Bir televizyonun HD Ready standartlarında olabilmesi için dikey eksende 720 pikseli oluşturabilecek panel teknolojisini içermesi gerekiyor. Örneğin; 32 inç büyüklüğündeki ve 1366 x 768 piksel ekrana sahip olan bir televizyonun bu logoyu taşıması yerinde. 1024 x 768 çözünürlüğündeki televizyonlarsa her ne kadar dikey nokta sayısı açısından 720 nin üzerinde bir değer sunsalar da yatayda geniş ekran standartlarının gerektirdiği çözünürlüğü sağlayamıyor; ancak yine HD Ready olarak adlandırılıyor. Bu oldukça ilginç bir durum Örneğin; HD standartlarına göre kalitesi 720p olarak tanımlanan bir film, 1280 piksel genişliğe sahiptir. Dolayısıyla 1024 x 768 piksel ekran çözünürlüğündeki televizyonlar her ne kadar dikey nokta sayısından bu standardı karşılasa da yatayda gerekeni sağlayamıyor. İdeal izleme için oran korunmak zorunda ve bu sebeple görüntü genişliği 1024 piksel olacak şekilde ekrana sığdırılıyor. Haliyle bu kez yatayda da 576 piksel kullanılıyor. Yani sonuç olarak HD standardı sağlanamıyor. Bu durum biraz karışık anlayacağınız. Öte yandan HD Ready televizyonların bu sertifikayı alabilmeleri için HDCP korumalı içerikleri taşıyabilecek DVI ya da HDCP bağlantılarına sahip olmaları gerekiyor. Aksi takdirde yayınları televizyonlarda izleyebilmek koruma sistemleri yüzünden mümkün olamayabiliyor. Biraz önce de bahsettiğimiz gibi HD Ready televizyonların 6
EV SİNEMASI REHBERİ HD Ready logosu belirli standartlar gerektiriyor. Böylece firmalar kafalarına göre bu logoyu kullanarak tüketicileri yanıltamıyor. bir kısmı HD kalitesinin bir çeşidi olan 720p lik görüntüleri oluşturabiliyorlar. Ancak HD kalitesi tam anlamıyla 1080i ya da 1080p lik görüntülerde kendisini gösteriyor. Bu teknolojiyi destekleyen televizyonlara da HDTV ya da Full HD televizyon adı veriliyor. Full HD televizyonlar çoğunlukla 16:9 oranında üretiliyorlar. Dikeydeki nokta sayısı 1080; yatayda ise 1920. Basit matematikle şöyle bir açıklama yapabiliriz: Ekranda oluşturulan nokta sayılarına göre HD televizyonlar, DVD kalitesindeki (720 x 576) yayınların tam beş katını sunabiliyorlar. Ayrıca HD televizyonlar HD Ready televizyonlara göre yaklaşık iki kat daha fazla kalite sunuyorlar. Burada en çok dikkat etmeniz gereken nokta DVD çözünürlüğüne göre beş kat daha artan detay. Çünkü hepimizin bir zamanlar VCD kullanırken vay be adamlar neler yapmış! dediği DVD ler ve hali hazırda izlediğimiz standart D-Smart, Digiturk ya da bir servise bağlı olmayan uydu yayınların hepsi genelde 720 x 576 çözünürlüğünde. HD teknolojisi gerçekten de çok fazla şey getiriyor ve gözü çok daha iyi çalıştıracağı kesin. Full HD görüntüleri Full HD bir televizyonda izledikten sonra DVD lerden ve uydu yayınlarından soğursanız sorumlusu biz değiliz. Bizden söylemesi. Küçükten büyüğe: VCD kalitesi, DVD kalitesi, 720p kalitesi, HD Ready standardı ve Full HD standardı. 7
BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ HD projektör alternatifi Evinize HD televizyon yerine 1920 x 1080 çözünürlüğünü karşılayan bir projeksiyon cihazı da satın alabilirsiniz. Bu kategorideki ürünler, tıpkı televizyonlar gibi evinizde dev ekran eğlencesini çıkarmak için gerekli olan parlaklık ve kontrast değerlerini ciddi anlamda sağlayabiliyor. Tabi daha geniş ekran büyüklüğü sunmak için çok daha parlak bir lamba içeren, kontrast değerleri çok daha yüksek profesyonel seviyedeki ürünler de söz konusu. Ancak hangi ürün olursa olsun lamba ömürlerinin kısa olması halen aşılabilmiş bir problem değil. HD televizyonlar bazı modellerinde 70.000 saat çalışma ömrü sunarken, bu değer projeksiyon cihazlarında 2000 saat; ekonomik mod seçilirse 3000 saat seviyesinde. Dolayısıyla projeksiyon cihazı alacakların önündeki birkaç sene içerisinde tekrar lamba değiştirmeyi hesaba katmaları gerekiyor. Lamba fiyatları da oldukça yüksek. Piyasada 1080p çözünürlük destekleyen ürünler 2000 TL den kullanıcılara ulaşıyor. HD filmler nereden bulunur? HD Ready ve Full HD kavramlarına açıklık getirdikten sonra sırada bu teknolojinin nimetlerinden nasıl faydalanacağınızı anlatmak var. Şimdi diyeceksiniz ki tamam ben HDTV alacağım, ancak filmleri nereden bulacağım?. Haklısınız; sonuna kadar haklısınız. HD-DVD formatı artık geliştirilmeyecek olsa da ülkemizde halen satılıyor olması ilginç bir durum. Bluray filmleri ise artık kolay bir şekilde bulabilirsiniz. Asıl olarak Blu-ray ve HD-DVD filmleri ancak yurtdışına çıkarsanız alabilirsiniz. Film almak için yurtdışına mı çıkacağım? diye sormanız da oldukça yerinde. O halde ülkemizdeki kaynaklara göz atacaksınız. Mesela kuşkusuz akla ilk gelen yer GittiGidiyor. com gibi alışveriş siteleri. İsterseniz bir girin bakın. HD- DVD ya da Blu-ray şeklinde yapacağınız aramalarda karşınıza oldukça fazla sayıda film gelecek. Yani yüksek çözünürlükte film teknolojisi aslında ülkemizde pek yaygınlaşmamış gibi duruyor, ancak işlerini bilenler dedik ya işte onlar nereden ne bulacaklarını son derece iyi biliyorlar. İnanması belki zor gelebilir ama sitede 25-40 TL arasında değişen fiyatlara Blu-ray ve HD-DVD filmler bulabilmeniz mümkün. Tabi yeni olan filmler 60-80 TL gibi 8
EV SİNEMASI REHBERİ fiyatlara sahipler. Ancak maksat filmin konusu değil de teknolojinin tadını çıkarmaksa o halde bir film satın alın. Merak etmeyin; filmlerin bir kısmı izlenmiş olabiliyor ancak GittiGidiyor.com kesinlikle korsan filmlerin satışına izin vermiyor. Televizyonunuzun hakkını vermek için mutlaka alın. Türkçe altyazı seçeneği olan filmler bile var! Üstelik neredeyse DVD parasına. Denemekten zarar gelmez. HD medya oynatıcılar Blu-ray ve HD-DVD gibi filmleri televizyonlarınızda izleyebilmeniz için, tıpkı DVD tipindeki filmlerin DVD oynatıcı gerektirdiği gibi özel okuyuculardan edinmelisiniz. Bu anlamda piyasada bir dolu ürün var. Ancak fanatiği olduğunuz marka gönlünüzden geçen formata destek vermiyorsa başka bir markanın ürününü satın almanız gerekebilir. Örneğin; HDTV tercihinizi uzun yıllardır kullandığınız ve hiçbir sorun yaşamadığınız Toshiba markasından yana yaptıysanız Blu-ray formatı için başka bir markanın okuyucusunu -Toshiba Blu-ray ler yakında çıkacak- satın almanız gerekebilir. Toshiba, HD-DVD formatının yaratıcısı olduğu için piyasada çoğunlukla firmanın HD-DVD okuyucuları ile karşılaşabilirsiniz. Vakti zamanında hem Blu-ray, hem de HD-DVD üreten markalar da olmadı değil. LG ve Samsung gibi dev şirketler daha fazla müşteri kapabilmek için her iki formata da destek vermişlerdi. Fakat bu ürünler oldu ve ülkemize gelmedi. Neyse ki bahsettiğimiz gibi format kavgası artık sonlandı ve Blu-ray yeni nesil filmlerin tek standardı oldu. LG nin Blu-ray ve HD-DVD formatlarını destekleyen oynatıcısı. Fiyatlara gelince Birkaç yıl öncesinde yurtdışında ara sıra ve kısa süreli kampanyalar yapılarak HD-DVD oynatıcıların 150 TL karşılığı fiyata verilmişliği var. Genelde mağazalarda düzenlenen kampanyalar sonucunda 600 TL ye HD-DVD oynatıcılar bulunabiliyordu. Tasarımı 9
BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ Hangi format? Blu-ray mi, yoksa HD-DVD mi? Format kavgası sona erip de Toshiba HD-DVD yi geliştirmekten vazgeçmeden önce Blu-ray ve HD- DVD medyalar arasında standartlaşabilmek için ciddi bir çekişme yaşandı. Blu-ray tek katmanda 25 GB, çift katmanda 50 GB veri depolayabiliyor. Bu format Sony tarafından geliştiriliyor. Toshiba nın geliştirdiği HD-DVD ise tek katmanda 15 GB, çift katmanda 30 GB veri depolayabiliyor. Tabi bu demek değil ki Blu-ray HD-DVD den daha iyi. Üreticiler farklı sıkıştırma teknolojilerinden faydalanarak filmleri diske hazır hale getiriyorlar. Bunlar MPEG-2, MPEG-4 / AVC, VC1, H.264 gibi codec lerden biri olabilir. Sonuçta hepsi yüksek çözünürlükteki görüntüleri sıkıştırma görevini yapıyor. Tabi her iki medya tipi için de üreticilerin yaygın olarak kullandığı bazı codec ler söz konusu. Örneğin; en azından bizim gördüğümüz Blu-ray filmler H.264 olarak kodlanmıştı. HD- DVD lerdeyse VC1 tercih edilmişti. Hangisi daha iyiydi diye sorarsanız cevap vermekte zorlanacağımı belirtmek isterim. Bu teknolojiler, inanın televizyonunuzun yapısına ve filmin çeşidine de bağlı olarak değişik sonuçlar ortaya koyuyor. Blu-ray ve HD-DVD tarafında ancak aynı film farklı codec lerle kodlanırsa karşılaştırmak doğru olur. Bazı codec ler hareketli, bazıları da hareketli sahnelerde görüntü kaybı yaşatabilir. Bu kavramların hepsi tek tek tartışmaya açık. Bilinen tek şey önümüzdeki yıllarda Bluray den daha çok, HD-DVD den de daha az bahsedeceğimiz. HD FİLMLER İÇİN TERCİHİNİZ BLU-RAY DEN YANA OLACAKSA SONY NİN PLAYSTATION 3 OYUN KONSOLUNA MUTLAKA GÖZ GEZDİRİN biraz daha ince ve şık olan ürünlerde fiyat 1000 TL leri görmek de mümkündü. Formatın sona erdirilmesi sebebiyle oynatıcılar ülkemizde dahi 129 TL gibi rakamlara bile bulunabiliyor. Fakat piyasada artık hiç yeni HD-DVD film bulamayacağınızı unutmayın. Formatın sonu geldiği için daha ziyade eski filmler var. Blu-ray oynatıcılar geçmiş yıllarda HD-DVD lere göre nispeten daha yüksek fiyatlı oldular. Format sürdürüldüğü için fiyatlar da haliyle gerilemedi. Teknolojinin benimsenmesi amacıyla ilk etapta fiyatlar yurtdışındaki bazı site ve mağazalarda 600 TL seviyesinde oldu. Hatta oynatıcıları bu fiyata bulabilenler kendini şanslı ilan etti. Ürünler genelde kampanyalı olmadıkları zamanlarda 900-1200 TL arası fiyatlara sahip oldu. Günümüzde ise 500 TL seviyesine kaliteli bir Blu-ray oynatıcı alınabiliyor. Aslına bakarsanız şu an Blu-ray için halen Sony nin PlayStation 3 oyun konsolunu almak daha oldukça mantıklı. Sony PlayStation 3 hem her teknoloji mağazasında kolaylıkla bulunabiliyor, hem de Blu-ray okuyucu içeriyor. Konsollara mutlaka göz atın Piyasada zaten tercih edilebilecek fazla sayıda konsol yok. Nintendo Wii, Microsoft Xbox 360 ya da Sony PlayStation 3 ten birini tercih edeceksiniz; 10
EV SİNEMASI REHBERİ 11
BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ en güncel olanlar bunlar. Televizyonunuzda film izlemek sizin için büyük önem taşıyorsa Nintendo Wii nin bu anlamda sizi hayal kırıklığına uğratacağını söylemek mümkün. Çünkü Wii, DVD sürücüye sahip olmasına rağmen ne DVD, ne de VCD oynatabiliyor. DVD okuyucu sadece oyun disklerinin okunması amacıyla kullanılıyor. Foto: Nintendo Wii.jpeg Resim Altı: Nintendo Wii nin film desteği sunmaması bir dezavantaj. Ancak hareket algılayıcı kumandasıyla evinizde güzel bir eğlence kaynağı olabilir. Oyunlar için ise Nintendo Wii, bunların dışında 480p görüntü çıkışını destekliyor. Yani HD çözünürlüğün eşliğinde oyun keyfi sürecekler için pek uygun olacağını söyleyebilmek mümkün değil. Ancak görüntülerin yine de hakkını yememek lazım. Nintendo Wii, diğer konsollara göre biraz daha basit grafiklere sahip olduğu için düşük çözünürlük can sıkıcı olmuyor. Eğer hareket algılayıcı kumandayla Wii Sports u oynadıktan sonra kesin bir Wii almalıyım. diyorsanız, orasını bilemeyiz. Ancak film izleme desteği de olsa çok iyi olurdu. Nintendo Wii yi vergiler dahil 650 TL fiyata temin edebilirsiniz. Sırada bundan yaklaşık neredeyse dört yıl piyasaya çıkan Microsoft Xbox 360 oyun konsolu var. Ürünün can sıkıcı yönlerinden birisi halen Türkiye de resmi kanallarla satılmıyor oluşu. Ama tabi bu konsolu ve oyunları bulamayacağınız anlamına gelmiyor. Ülkemizdeki işini bilen kullanıcılar zamanında daha yurtdışında bile yeni çıkmış olmasına rağmen Microsoft Xbox 360 ı çoktan satın alıp oynamaya başlamışlardı. O zamanlar Sony PlayStation 3 piyasada olmadığı için en iyi konsol Xbox 360 tı. Üstelik ürün grafikleri açısından Wii ye göre de oldukça kaliteliydi. Şayet ben de bir Xbox 360 alayım diyorsanız yine Türkiye deki açık artırma sitelerinden başka çıkış yolunuz yok. 350 TL seviyesinde yeni bir Microsoft Xbox 360 oyun konsolunu tedarik edebilirsiniz. Tabi daha fazla depolama alanı sunan ve birtakım donanımsal farklılıkları olan üst modeller daha pahalı olabiliyor. Microsoft Xbox 360, sadece DVD okuyabilen tabi CD debir sürücü içeriyor. Dolayısıyla 12
EV SİNEMASI REHBERİ DVD filmlerinizi cihaza koyduğunuzda televizyonunuzda izleyebilmeniz mümkün. Bu, Wii ye göre kesinlikle bir avantaj. Tüm Microsoft Xbox 360 modellerine sonradan Xbox 360 a özel üretilmiş harici HD-DVD sürücü satın alarak bağlayabilmeniz de mümkün. Ülkemizdeki açık artırma sitelerinde HD- DVD sürücüyü de kolaylıkla bulabilirsiniz. Üstelik fiyatları 150 TL seviyesinde ve kutudan bir de hediye HD-DVD film geliyor. Hangi model olursa olsun Firmware güncellemelerinin sonrasında 1080 çözünürlüğünde görüntü çıkışı alınabiliyor. Yalnız, Elite modelinde HDMI çıkışı olduğundan dolayı HDMI kabloyla 1080p kalitesi elde edilebiliyor. HDMI desteği vermeyen modellerde de HD destekli aktarım kablosunu kullanılarak 1080i çıkış alınabiliyor. Bu durumu göz önünde bulundurmakta fayda var. Microsoft un Xbox 360 oyun konsolu, HD-DVD eklentisiyle evinizi sinema salonuna dönüştürebilir. Microsoft un Xbox 360 oyun konsolları ev sinemasına adapte olmak konusunda gerçekten de oldukça başarılı bir çözüm. Her modelin üzerinde ethernet bağlantısı var. Ayrıca kablosuz ağ desteğini de sonradan ekleyebilmek mümkün. Böylece Microsoft un Media Center arayüzünü kullanarak ağınıza dahil olan bilgisayarlardaki içerikleri televizyonunuzda görüntüleyebilirsiniz. Ayrıca Media Center arabirimi müzikler, fotoğraflar ve konsol üzerinden çalıştıracağınız filmler için oldukça kolay kullanımıyla dikkatleri üzerine topluyor. Yeni güncellemeyle DivX filmler de ürünlerde çalışabiliyor. Bu arada unutmadan söyleyelim: Microsoft Xbox 360 ın MICROSOFT XBOX 360, MEDIA CENTER YETENEKLERİYLE AĞINIZA BAĞLI DİĞER BİLGİSAYARLARDAN MULTİMEDYA İÇERİKLERİNİ TRANSFER EDEBİLİYOR. 13
BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ Media Center özelliğini kullanabilmeniz için içerik çekeceğiniz bilgisayarda Media Center arayüzününü destekleyen bir işletim sisteminin kurulu olması gerekiyor. Sonuç olarak piyasada bir HD-DVD sürücü almakla, HD-DVD sürücülü bir Microsoft Xbox 360 oyun konsolu almak arasında hiçbir farklılık yok. Üstelik Xbox 360 yatırımı daha uygun fiyatlarda yapılabiliyor. Üstelik böylece televizyonunuza yüksek çözünürlük desteği sunan oyunları da taşıyabilirsiniz. Üründe çalıştırılabilecek oyunlar her ne kadar genelde 720p kalitesinde olsa da Xbox 360 ın bu işten de alnının akıyla sıyrılacağını söyleyebilmek mümkün. Tercih edeceğiniz yüksek çözünürlükte film standardı HD-DVD olacaksa ve yatırımınızı Microsoft un Xbox 360 oyun konsolundan yana yapacaksanız, 1080p çıkışı veren Elite modelini satın almaya çalışın. Ayrıca uzaktan kumanda, kablosuz klavye gibi aksesuarları da yine internetteki alışveriş sitelerinden temin edebilmeniz mümkün. Şu anda tercih edilebilecek en iyi başarılı konsollardan biri olan Sony PlayStation 3 ün iddialı olduğu nokta Blu-ray sürücü içermesi. Bu sebeple Blu-ray e yatırım yapmak isteyenler tercihini standart bir Blu-ray oynatıcı yerine doğrudan PlayStation 3 ten yana yapabilirler. Ürünün her modelinde HDMI görüntü çıkışı var. Ayrıca istendiğinde optik ses bağlantısı da kurulabiliyor. Oyunlar açısından zaten PlayStation 3 ün başarısını hiç tartışmaya gerek yok. 1080p çözünürlüğünde inanılmaz görüntüler eşliğinde oyunlar oynanabiliyor. Fiyatlar da Blu-ray oynatıcılar göz Microsoft Xbox 360 ta 720p kalitesinde oynanan bir oyun ve Sony PlayStation 3 te 1080p kalitesinde oynanan bir oyun. Biraz kalite fark ediyor değil mi? 14
EV SİNEMASI REHBERİ önüne alındığında oldukça makul seviyede. Gerek görüntü kalitesi, gerekse performans açısından Blu-ray filmlerde Sony PlayStation 3, her şeyi fazlasıyla sunuyor. Eğer daha fazla verip Blu-ray oynatıcı almak niyetindeyseniz karar sizin. Üstelik Sony PlayStation 3 ülkemize yasal yollardan getiriliyor ve rahatlıkla bulunabiliyor. Sony PlayStation 3, Bluray disklerin yanı sıra DVD filmleri de oynatabiliyor. Ayrıca Microsoft un DivX desteğini Xbox 360 ta sunmasıyla beraber Sony de PlayStation 3 te bu desteği sundu. Media Center konusundaysa Sony, Xbox 360 kadar başarılı değil. Diğer bilgisayarlardaki içeriğin alınması gibi işler ancak PlayStation 3 e ekstra ikinci parti yazılımlar kurularak gerçekleştirilebiliyor. Doğrusunu söylemek gerekirse bu uygulamalarda hiçbir zaman Microsoft un Media Bölge kodları, filmlerin ülkeler arasında götürülüp bir ticaret haline dönüştürülmemesi için üreticilerin kullandığı bir önlem. Örneğin; DVD tipindeki medyalarda bu koruma var. Türkiye den almış olduğunuz bir Sony PlayStation 3 de uzak doğudan gelen bir DVD filmini bu sebepten dolayı seyredemezsiniz. Benzer şekilde bölge kodları oyunlar için de geçerli. Konsolunuzda oyun oynamak istiyorsanız konsolunuzun içerisinde bulunduğu bölge koduna sahip olan bir oyunu satın almanız gerekiyor. Buna sadece Sony PlayStation 3 değil; Microsoft Xbox 360 da dahil. Ancak yüksek çözünürlükte filmler söz konusu olduğunda gerek HD- DVD ler, gerekse Blu-ray ler bu tip bir korumaya sahip olmadığı için -Blu-ray de aslında var ama bizim denk geldiklerimizde işlemiyor nedense- desteklenen tüm cihazlarda oynatılabiliyor. Bu tabi biraz da üreticinin kararına kalmış. Yapımcı istiyorsa bölge kodu konabiliyor. Kısacası Blu-ray için Sony PlayStation 3 ya da HD-DVD ler için Microsoft Xbox 360 almayı düşünüyorsanız endişelenmenize gerek yok. Dikkat etmeniz gerekenler sadece DVD tipindeki filmler ve oyunlar. Center arabiriminin tadı olacağını söylemek mümkün değil. Ama yine de tüm bunlar Media Center arabiriminin Microsoft Xbox 360 oyun konsoluna çok şey kazandırdığı kesin. PlayStation 3 ün en başarılı Blu-ray oynatıcılardan biri olma özelliğini değiştirmiyor. Piyasada yaklaşık 800 TL gibi fiyatlara yeni bir Sony PlayStation 3 alabilmeniz mümkün. Ayrıca yine internetteki alışveriş sitelerinden uzaktan kumanda gibi aksesuarları temin edebilmeniz mümkün. Ülkemizdeki HD televizyon yayınları Full HD televizyon satın alan kullanıcılar haliyle televizyonlarında uzun bir zaman 1920 x 1080 piksel kalitesindeki yayınları 15
BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ Konsollarda bölge kodu 16
EV SİNEMASI REHBERİ izleyemediler. Tabi işi bilenlere lafımız yok. Öncelikle yayınları alabilmek için bu standardın teknolojik gereksinimlerini sağlayan alıcıları kullanmak gerekiyor. Bu çözünürlükte veriyi içeren yayınların şu anda Türkiye de sadece DVB-S, yani çanak antenler vasıtasıyla alınabileceğini belirtelim. Yurtdışında DVB-T, yani dijital karasal yayın üzerinden de bu tip yayınlar yapılabiliyor ancak bu bizim ülkemizde hazırlık yapılan DVB-T teknolojisinden birkaç yıl kadar daha uzakta. Öncelikle biz daha yayınları DVD çözünürlüğünde standart uydu kalitesinde- almak için DVB-T nin kullanıma açılmasını bekliyoruz. Yurtdışında birçok yerde HD yayınlar DVB-T üzerinden yapılabiliyor ve bazı ülkelerde de halen test süreci devam ediyor. Biraz önce de bahsettiğimiz gibi HD yayınlar için ülkemizde şimdilik DVB-S den başka bir alternatif olmadığından kurulumu nasıl yapmamız gerektiğine yakından bir bakalım. Bunun için standart bir uydu alıcı işe yaramıyor. Örneğin; Astra, Turksat 1C / 2A, Hotbird ya da Eutelsat W3 uydularına dönük çanak antenler ve standart bir alıcıyla HD kanalları bulsanız bile ne yazık ki izleyemezsiniz. Uydudan gelen HD yayınları hızlandırabilecek ve çözümleyecek entegre H.264 kodlama çözücüsü olan özel uydu alıcıların kullanılması gerekiyor. Ülkemizde birçok marka, HD uydu alıcılarını uzun bir süredir satıyor. Yayın olmasa satarlar mı? Tabii bunun en kolay yolu D-Smart ve Digiturk gibi hazır platformlar. Belli abonelik bedelleri ile sorunsuz bir şekilde HD kalitesinde yayınları alabilirsiniz. Kanal seçeneği çok fazla olmasa da sizi uzun bir süre idare edeceği kesin. Abonelik bedelleri için hizmet sağlayıcıların web sitelerini ziyaret edebilirsiniz. HD oyunlar ve filmler için Media Center PC HD televizyonunuzda ideal içeriği oluşturmak için Media Center PC ler de başarılı birer 17
BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ Uzaktan kumanda dopingi Salonunuza yüksek çözünürlüklü televizyon, medya oynatıcı, uydu alıcı, ses sistemi ve bilgisayar girince uzaktan kumanda sergisi açabilecek duruma geliyorsunuz. Ancak bu teknoloji kalabalığını çözmek elinizde. Öncelikle nasıl bir kumandaya ihtiyacınızın olduğuna karar verin. Örneğin; bilgisayar kullanmayacaksanız Logitech ya da Philips in, tüm cihazların kontrollerini tek bir yerde toplayan evrensel uzaktan kumandalarına göz atabilirsiniz. Toplayacağınız bilgisayar için sadece Media Center kontrollerini yapabileceğiniz bir kumanda satın almak istiyorsanız bu kez de Microsoft ürünlerini tercih etmeniz gerekiyor. Eğer hem evrensel bir kumanda, hem de Media Center desteği istiyorum derseniz bu durumda da sadece Philips in ürünleri imdadınıza yetişiyor. Tabi piyasada daha farklı alternatiflerle karşılaşma ihtimali de hayli yüksek. Ayrıca öğrenme özelliği olan evrensel kumandaların, Media Center kumanda sinyalleri ile eşleştirildiğinde bir Media Center kumandaya dönüşebileceği de her zaman aklınızın bir köşesinde olsun. çözüm olma özelliği taşıyor. Media Center PC leri hazır olarak temin edebileceğiniz gibi isterseniz kendiniz de oluşturabilirsiniz. Ancak salonunuzda kullanacağınız bir bilgisayarın bazı noktalarda belirli standartlara ulaşmış olması gerekiyor. Örneğin; küçük bir kasa ve sessiz bir soğutma sistemi gibi. Aksi halde kasanızı koyacak bir yer bulamayabilirsiniz ya da fan uğultularından dolayı bir süre sonra başınız ağrımaya başlayabilir. Ülkemizde bazı yerli sistem üreticilerinin Media Center PC olarak hazır modelleri bulunuyor. Hazır olarak satılan ürünlerden genel olarak bahsedecek olursak ilk olarak işletim sistemlerinde değinmekte fayda var. Ürünlerin bazıları Windows XP Media Center Edition sürümüyle, bazıları da Windows Vista ya da yeni nesil Windows 7 nin Media Center eklentisine sahip olan sürümleriyle birlikte geliyor. Bu noktada üreticilerin işletim sistemi tercihi daha çok bilgisayarın donanım gücüne ve fiyatına bağlı olarak belirleniyor. Media Center bilgisayarlarda, bu arabirimi destekleyen analog TV kartları bulunuyor. Sizin televizyonunuzda her ne kadar analog yayınları alma desteği olsa da Media Center arabiriminde kullanılacak olan TV kartlarının bu özelliğe destek sunması şart. TV kartına sahip olan bir Media Center PC de televizyon programlarını bilgisayarınıza kaydedebilmeniz mümkün hale gelebiliyor. Birçok dijital TV kartının bu platformlarda desteklenmemesi ise bir dezavantaj. Öte yandan Media Center PC lerin kasalarının üzerinde fotoğraflarınızı kolayca görüntüleyebilmenizi sağlayan kart okuyucular, anakartlarında 18
EV SİNEMASI REHBERİ çok kanallı ses çıkışı ve ethernet arabirimi bulunuyor. Ayrıca bazı modellerde Media Center fonksiyonlarını etkin olarak kullanabileceğiniz kablosuz bir klavye ve farenin de olduğundan bahsedebilmemiz mümkün. Ürünlerin fiyatları hakkındaysa net bir şey söylemek pek doğru olmaz. Fiyatlar sistemlerde monitör olup olmayacağına göre ya da donanımların gücüne bağlı olarak oldukça değişiyor. Media Center PC lerle fotoğraflarınızı yüksek kalitede 1920 x 1080 çözünürlüğünde televizyonunuzda görüntüleyebilir, elinizde Blu-ray ya da HD-DVD filmler olmadan da internetten edinebileceğiniz yüksek çözünürlükteki içerikleri (film fragmanları, oyun videoları vb.) televizyonunuza aktarabilirsiniz. Bu tip videolar için ihtiyacınız olan tek şey işlemcinizin gücü. Çünkü codec lerin çözümlemesini sisteminizdeki işlemci ya da grafik kartınız gerçekleştirecek. Üreticiler genelde çift çekirdekli işlemcileri tercih ettiğinden bu bilgisayarlarla da kolaylıkla eğlence dünyasına adım atabilirsiniz. Ancak HD kalitesinde oyun oynamak söz konusu olduğunda işin rengi biraz değişiyor; sistem üreticileri oyunculara yönelik bilgisayarları pek oluşturmadığı için kolları sıvayıp sizin bir kasa oluşturmanız gerekiyor. Ayrıca Media Center bilgisayarların size eğlenceli bir internet deneyimi sunacağını da hesaba katmakta fayda var. Üstelik sonradan satın alacağınız Blu-ray ve HD-DVD sürücülerin ikisi birden sisteme ekleyebilmek de söz konusu. Kendi Media Center PC nizi yapın Media Center PC ler için fiyat araştırması yaptıktan sonra pek fazla model bulamamış, ya da size hitap eden bir modelle karşılaşmamış olabilirsiniz. O halde daha önceden bilgisayar toplamışlığınız varsa bu işin üstesinden de başarıyla gelebilirsiniz. Ya da parçaların hepsini ayrı ayrı satın alıp daha sonra bir uzmanın yolunu tutacaksınız. İşi bilen bir arkadaşınız varsa onu kandırmak da bir çözüm yolu olabilir. Media Center PC nizi kendiniz kuracaksanız ilerleyen sayfaları karıştırmanızı öneririz. Ev sinemasına ekstra teknolojiler İnternetten temin edebileceğiniz yüksek çözünürlükteki filmleri izleyebilmek için HD görüntü çıkışı veren HD medya 19
BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ oynatıcıları da tercih edebilirsiniz. Ülkemizde son aylarda oldukça yaygınlaşan HD medya oynatıcılar filmlerin yanı sıra içindeki sabit diske kayıtlı olan müzikleri, fotoğrafları ve e-kitap gibi diğer dosya formatlarını da televizyonunuzda görüntüleme şansı veriyor. Özellikle kablosuz ağ ya da yerel ağ üzerinden başka bilgisayardan içerik alabilecek modellerle de karşılaşabilmeniz mümkün. Bu ürünler haliyle ülkemizde satılan standart medya destekli disk kutularına göre oldukça pahalılar. Öte yandan her ne kadar HD teknolojisini şu an için desteklemese de işinize yarayacak bir üründen de bahsetmek gerekiyor: Kablosuz görüntü ve ses aktarıcıları. Bu ürünler sayesinde örneğin; salonunuzda olan uydu alıcıların görüntülerini evinizdeki başka bir görüntü kaynağına kablosuz olarak iletebilirsiniz. Kompozit görüntü ve RCA ses bağlantıları karşılandığında ürünler kapalı alanda 30 metrede görüntü iletimi yapabiliyor. Ancak tabi çözünürlüğü arabirim desteği olmadığından dolayı 720 x 576 pikselin üzerinde transfer etmek mümkün değil. Bu yetenekli kutuların diğer bir güzel özelliği de siz başka odadayken uzaktan kumanda sinyallerini uydu alıcınıza iletebilmesi ve bu sayede kanal değiştirebilmeniz. İlerleyen günlerde bu tip ürünlerin HD destekli modellerinin de piyasaya çıkacağını tahmin ediyoruz. Şu anda Philips ve önde gelen uydu alıcı üreticilerinin ürün yelpazelerinde bu ürünlerle karşılaşabilmeniz mümkün. Fiyatlar da yaklaşık olarak 90 TL seviyesinde. Bundan sonra evinizde HD deneyiminin tadını çıkarmak ve ev sinema sisteminizi geliştirmek size kalıyor. Salonunuza sonradan girecek her bir teknolojinin size yepyeni imkanlar sağlayacağını sürekli göz önüne alın. Gelişmeye açık olun. Nasıl şimdi bile herkesin evinde eski de olsa iki tane televizyon mutlaka varsa, ilerleyen yıllarda da bu tip salonlar ve HD tabanlı eğlenceler hayat standartları mızdan biri olacak. 20
EV SİNEMASI REHBERİ Hangi HDTV? Full HD bir televizyon almışken hangisini almalı? LCD mi, yoksa plazma mı? Yayınların da yavaş yavaş HD ye geçmesiyle artık almışken bir HDTV almak gerekiyor. Çünkü yayınları gerçek kalitesinde izleyebilmek için bu çözünürlüğü sağlayan televizyonları tercih etmek şart. Ancak, halen kafaları kurcalayan bir soru var: Almışken LCD mi almalı, yoksa plazma mı? Bu iki teknolojinin de birbiri karşısında çeşitli artı ve eksi yönleri var. Doğru olan tercih televizyonu hangi amaçla, nasıl bir alanda ve günde kaç saat kullanacağınıza göre değişiyor. Şimdi bu iki teknolojinin çalışma prensibine kısaca bir göz atalım. LCD ve plazma teknolojisi LCD televizyonlar, sıvı kristal (liquid crystal) bir panele sahiptir. Bu sıvı, elektrik akımının etkisiyle ışığı geçirecek şekilde konum değiştirir ve önündeki küçük RGB aydınlatmalardan oluşan panelden geçerek pikseli renklendirir. Plazma panellerde ise her bir piksele denk gelecek şekilde gaz içeren hava kabarcığı benzeri hücreler bulunur. Elektrik akımının etkisiyle gazı oluşturan atom parçaları çok hızlı bir şekilde hareket eder ve gözün algılayamayacağı, ultraviyole bir ışık oluşturur. Işığın hücredeki fosfor tabakasına çarpması sonucunda fosfor ışıma yapar ve kırmızı, yeşil ya da mavi renkli kısımların üzerine düşer. Bu şekilde piksel aydınlanır. Parlaklık ve kontrast oranı LCD ve plazma rekabetinde kuşkusuz her iki teknoloji de kusursuza yakın bir görüntü kalitesiyle kullanıcılara ulaşmak istiyor. Piyasadaki LCD televizyonlara bakıldığında parlaklık seviyesinin genelde 450 kandela, üst modellere doğru 550 kandela seviyesinde olduğunu söyleyebilmemiz mümkün. Plazma televizyonlardaysa biraz önce de bahsettiğimiz ışımanın sonrasında çok daha yüksek parlaklık değerleri elde edilebili- 21
BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ Kalite artırıcı bir özellik: 200 Hz Ülkemiz de aralarında olmak üzere genellikle dünyada tercih edilen yayın standardı 50 Hz kalitesinde. Satır tarama (interlaced) olarak işlenen görüntüde ekrana aslında saniyede 50 farklı görüntü getirilir. İlerleyen senelerde yeni nesil yayınlarda ve film teknolojilerinde 25 fps den daha yüksek oranda görüntü akışı sağlandığında tam verim için 50 Hz den daha yüksek frekansta tazeleme yapabilen televizyonlara ihtiyacımız olacak. 200 Hz lik televizyonlar işte aslında bunun için var. Ancak şu anda bu görüntü teknolojisi hiçbir standart tarafından desteklemediğinden ekstradan para vermek biraz anlamsız. Ne de olsa insan gözü saniyede yaklaşık olarak ekrana getirilen 25 kareden fazlasını algılamakta zorlanıyor. İlerde yaygınlaşacak olan standartlarla bu teknoloji, gözün hareketlerden daha az rahatsız olmasını sağlayabilir. Özellikle üretici firmalar 200 Hz lik görüntülerin daha akıcı olduğunu savunmakta. yor. Örnek vermek gerekirse 1500 kandela parlaklık neredeyse plazma teknolojisinin standardı gibidir. Daha yüksek parlaklığa sahip olan modellerde bu değer 2000 kandela seviyesine kadar ulaşabiliyor. Söz konusu kontrast oranı, yani siyah ve beyaz renk arasındaki adım sayısı olduğunda plazmalar yeniden yüksek değerlerle günümüzdeki LCD televizyonların önüne geçiyor. Günümüzün LCD televizyonları statik anlamda (hiçbir görüntü işleme motoru kullanılmadan) 100000:1 değerlerine ulaşabiliyorlar. Genelde 2000:1 gibi değerlere rastlanıyor. Ancak görüntü işleme motorları devreye girdiğinde bu değer 100000:1 oranının üzerine bile çıkabiliyor. Tabii yeni nesil LED aydınlatmalı LCD televizyonlarda çok daha yüksek değerleri görebiliyoruz. Tepki süresi ve renk desteği Birçoğumuzun LCD monitörlerden de bildiği gibi LCD tipinde panele sahip olan ürünlerde tepki süresi oldukça fazla önem taşıyor. Uzun süre önceden bir LCD monitör satın almış olanlar 25 ms gibi tepki süresini destekleyen ürünlerde kayan altyazıları okumanın ve bir tenis maçında topun nerede olduğunu görmenin ne kadar zor olduğunu bilirler. Nihayet sonunda düşmeye başlayan tepki süreleri sonucunda artık hareketli görüntülerde çok daha net sonuçlar elde etmek mümkün olabiliyor. Plazma ekranların kıyaslanmasında zaten ms cinsinden bir tepki süresinin kullanılmasına gerek bile duyulmuyor. Renk konusunda ise LCD televizyonların büyük çoğunluğu 16.7 milyon destekliyor ve günümüzdeki değerler 549 milyar seviyesine ulaştı. Hatta trilyon renk desteği sunan modeller de var ancak insan gözünün 4 milyarın üstünü algılayamadığı unutulmamalı. Plazma televizyonlardaysa bu değer 68.7 milyar seviyesinde. 22
EV SİNEMASI REHBERİ Kullanım süresi ve enerji tüketimi LCD televizyonların kullanım süresi her zaman plazma televizyonlardan daha yüksek oldu. Halen aynı şekilde; ancak bu süreler her geçen gün yükseliyor. Örnek vermek gerekirse LCD televizyonlar ilk piyasaya çıktıklarında 30000 saat kullanım süresi sunuyorlardı. Plazma televizyonlarda ise bu değer 15000 saat dolaylarındaydı. Gelişen teknolojinin sonrasında bu gün LCD televizyonlarda 100000 saat, plazma televizyonlarda da 60000 saat kullanım süresine ulaşılabiliyor. Ancak LCD televizyonlarda yarı ömür diye bir kavram halen var. LCD televizyonlar 100000 saatlik bu sürenin ortasına geldiğinde, başta parlaklık gücü yüzde 50 sinden daha fazlasını kaybediyor. Tabi bu endişe edilmesi gereken bir durum değil. Bir LCD televizyon günde ortalama dört saat izlendiğinde 36 yılda ancak yarı ömrünü tamamlıyor. Plazma televizyonlarda ise yine günde dört saat izlenme ortalaması, 41 yıllık bir beraberlikle sonuçlanıyor. O zamana kadar kim bilir neler çıkacak. Dolayısıyla LCD ya da plazma fark etmez; aldığınız bir televizyonu uzun bir süre kullanma şansına sahipsiniz. Enerji tüketimi konusundaysa plazma yine birinciliği koruyor; ama güç tüketimi konusunda. Örneğin; 37 inç büyüklüğünde bir LCD televizyon saatte 200 Watt a yakın değerde enerji harcar. Ekran büyüklüğü arttıkça haliyle bu değer de artıyor. 42 inç LCD televizyonlarda bu değer 250 Watt a, 47 inç LCD televizyonlarda da 275 Watt a yaklaşıyor. Plazma televizyonlarda ise aynı ekran büyüklükleri için bu değerler iki ile çarpılmalı. 50 inç boyutunda 520 Watt güç harcayan bir plazma televizyon günde dört saat ortalama ile 27 Kr enerji harcar. Günde sekiz saat televizyon izlenen bir evde günlük harcama 54 Kr olur; bu da ayda 15 TL demek. Dikkat etmekte fayda var. Kimler için LCD, kimler için plazma Görüntü kalitesi sizin için ilk sıradaysa LCD mi, yoksa plazma mı? diye uzun uzadıya düşünmeye pek gerek yok. LCD televizyonlar da artık sahip olduğu teknolojilerle plazma televizyonlardan oldukça üstün kalite sunuyorlar. Televizyonunuza konsol bağlama niyetiniz varsa, hızlı görüntülerdeki performansı açısından plazma ya da yüksek tazleeme oranlı bir televizyon ile alabilirsiniz. Aynı zamanda üreticisine göre belli bir büyüklüğün üzerindeki plazma televizyonlar LCD televizyonlara göre çok daha uygun fiyatlı olabiliyor. LCD televizyonları ise enerji tüketimine önem veren, sadece film ve yayın amaçlı kullanım planlayan kişiler tercih etmeli. 23
BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ EV SİNEMASI KURMAK İSTEYENLERE YOL HARİTASI 24
EV SİNEMASI REHBERİ Elektronik marketlerinde televizyondan uydu alıcıya, DVD kaydediciden projektöre ve ses sistemine kadar pek çok cihazı kolayca bulabiliyor olsak da seçim yapmak hiç de kolay değil! Çin sayesinde CRT ekran ve TV üretimi hâlâ sona ermek bilmiyor ama LCD lerin büyük yaygınlık kazandığını kabul etmek lazım. Bilgisayarlar açısından CRT ekranlar bitti diyebiliriz. LCD'ler ucuzladı ve piyasayı ele geçirdi. Fiyat farkı çok düşük olduğundan CRT ekran almak pek de mantıklı değil. Ancak ekran boyutlarının çok daha büyük olduğu TV'ler için CRT hâlâ ayakta duruyor. 14, 15, 21 inç CRT TV'ler uygun fiyatları nedeniyle bir süre daha satılmaya devam edecek. LCD TV ve plazma TV kapışması birkaç sene sürdüyse de kazanan LCD TV oldu. Bu daha önceden net biçimde görünen bir sonuçtu. Zira LCD TV'lerin eksiklerinden biri büyük boyutlarda üretilememeleriydi. Bu sorun zamanla aşıldı. plazma TV'lerin görüntü kalitesinin düşük olması ve küçük boyutlarda üretilememesi, yüksek güç tüketimi derken LCD TV'ler piyasayı sardı. Büyük marketlerin broşürlerinde hâlâ Plazma TV'leri görmek mümkün. Fakat fiyatları önceki yıllara göre kat kat gerileme gösterdi. Bu bir 25
BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ anlamda stokları bitirme çabası olarak da algılanabilir. Bir diğer tür ise projeksiyonlu TV'ler. Bunları küçük bir sinema salonu gibi düşünebilirsiniz. Arkada yer alan yansıtıcı perde misali öndeki ekrana görüntüyü düşürüyor. Bu tip TV'ler genelde oldukça fazla yer kaplıyor ve net görüntü sunamıyor. Başta görüntü net olsa bile bir süre sonra odaklama sorunları başlayabiliyor ve servis yolu görünüyor. LCD TV'ler içinde en çok öne çıkan modeller biri 32 inç genişlikli olanlar. Çünkü genelde bir alt model olarak 26 inç (66 ekran) üretiliyor ve bu Görüntülerde deformasyon oluşmamalı Oranlama farkından dolayı standart 4:3 CRT ya da LCD ekran kullananlar geniş formatlı görüntüleri izlerken altta ve üstte kalan siyah şeritler nedeniyle ekrandan tam verim alamaz. Bu yazı film izlemek isteyenleri hedefliyor olduğundan ekran ya da TV seçerken geniş formatlı modelleri tercih etmelerini önereceğiz. Zaten piyasadaki 24 inç üstü LCD TV lerin hemen hepsi geniş ekran. Geniş ekranda TV kanallarını izlerken bu kez alt ve üstte değil sağ ve sol yanlarda siyah şeritler oluşabilir. Görüntüleme işleminden sorunlu olan ekran ya da TV, sinyali aldıktan sonra ekrana tam olarak oturtuyorsa görüntüde deformansyon olması kaçınılmaz hale gelir. 4:3 formatlı TV yayını 16:9 geniş ekran LCD TV ye tam olarak oturursa görüntüler basıklaşır, insanlar kısa ve şişman görünür. En doğrusu görüntü oranlamasını değiştirmeden ekrana yansıtmak. TV menülerinde bu tür seçenekler olup olmadığına dikkat etmelisiniz. boyut biraz büyük odalarda yetersiz kalıyor. Çünkü LCD TV almışken büyüğünü alıp da zevkini tam olarak tadayım eğilimi hakim. 32 inç üstü grupta ise 37, daha sonra 40 ve 42 inç modeller üretiliyor. Elbette fiyat performans dengesini yakalamak önemli. En çok üretilen ve en çok rağbet gören modellerde bu denge çok daha başarılı. İşte bu sayede 32 inçlik modeller dengeyi yakalamayı başardı. Genel olarak markadan bağımsız biçimde ortalama fiyatlara bakarsak 32 inç LCD TV'ler 1000 TL'ye satın alınabiliyor. Yüksek teknoloji ürünü bir cihaz için hiç de fena değil. 26 inç ve 37 inç fiyatlarına göre tüketicilerin 32 inç tarafına yönelmesi şaşırtıcı değil. LCD TV ve plazma TV'lerde CRT TV'lerdeki 4:3 genişlik / yükseklik oranlaması yerine 16:9 oranlaması tercih ediliyor. Normal TV yayınları (SD=Standard Definiton) için uygun olan değer 4:3 olmakla birlikte HDTV yayınları, DVD filmleri ve DivX dosyalarında geniş format yaygın. Aslında geniş format deyince her zaman 16:9 anlaşılmamalı. LCD ekranlarda 16:10 kullanıldığı da oluyor. Bazı DVD filmlerde 221:100, 5:4, 21:10 gibi geniş formatlar da kullanılabiliyor. Tüm bunlar 4:3 (=16:12) oranlamasına göre çok daha geniş. 26
EV SİNEMASI REHBERİ Görünebilir alan hızlı şekilde artıyor Önceki paragrafta örnek verdiğimiz popüler genişlikler 26, 32 ve 37 inç LCD'lerde fark sadece 5 6 inçmiş gibi görünüyor olsa da bunlar köşegen değerleri olduğu için görünebilir alan yüksek oranda değişiyor. Ek olarak 1 inç=2.54 cm değişimini de hesaba katmalısınız. Küçük bir hesap yaparak bu üç örnek değerin alanlarını birbirlerine oranlayalım. 26 inç köşegen 66 ekran demektir. 16:9 oranlamasını uygularsak köşegen katsayısı 18.35 eder. Buna göre köşegeni 66 cm olan 26 inç'lik LCD TV'nin genişliği 57.5 cm ve yüksekliği 32.4 cm ve görüntü alanı 1863 cm2 olur. Bir üst model olan 32 inç için köşegen 81 cm, genişlik 70 cm, yükseklik 40 cm ve alan 2800 cm2 olur. 37 inç LCD TV'deyse alan 3770 cm2 çıkıyor. O zaman 26 inç yerine 32 inç seçilirse görüntü alanı yüzde 50 artıyor. 32 inç yerine 37 inç seçilirse bu kez artış yüzde 34.6 oluyor. Başta da dediğimiz gibi 32 inç çok ideal bir ölçü. Ancak yine de kullanıcının ne seçeceği zevke ve oda boyutlarına göre değişim gösterebilir. Esas vurgulamak istediğimiz, görüntü alanı büyüyorsa bu çok daha net görüntü anlamını mı taşıyor? Ekran büyüdükçe her şey irileşir ve daha net mi olur? Aslında durum hiç de öyle değil. Bugün piyasadaki LCD TV'lerin büyük bölümünde 1366 x 768 piksel çözünürlüklü paneller kullanılıyor. Bu değer o derece kabul gördü ki, 23 inç LCD TV'de de, 46 inç LCD TV'de de kullanılıyor. Az önce yaptığımız hesaba göre sadece 26 inçten 32 inçe geçişte alan yüzde 50 artıyordu. Hele hele 46 inç gibi değerlerde alan fevkalade yüksek ama çözünürlük hâlâ aynı. Durum böyle olunca paneli oluşturan piksellerin boyutu rahatsız edici derecede büyüyor. Görüntü netliği azalıyor ve zevk vermeyen bir tablo ortaya çıkıyor. Karşılaştırma açısından bilgisayar ekranlarından örnekler verelim. 19 inç geniş format LCD ekranda çözünürlük 1440 x 900 piksel, 20 inç LCD ekranda ise 1680 x 1050 piksel. 19 inç'lik model bile 46 inç LCD TV'den daha yüksek yoğunluk ve detaya sahip. Bu esnada kullanıcıya yeni bir öneride bulunma sırası geliyor: LCD TV seçerken boyutu büyük olsun deyip çözünürlüğe dikkat etmezseniz, görüntü kalitesi daha küçük modelin gerisinde kalan bir TV sahibi olabilirsiniz. O zaman ne boyuta ne çözünürlük uygun düşüyor sorusu akla geliyor. 32 inç örneğinde 1366 x 768 yeterli 27
BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ 28
EV SİNEMASI REHBERİ olabilir. Ancak bu değer altına inmeyin. Bazı 20 inç LCD TV'lerde 640 x 480 gibi çok düşük çözünürlük değerleri kullanıldığı oluyor. Bu modellerde oranlama 4:3 şeklinde. Bu da ayrı bir sıkıntı. Benim amacım sadece anteni takıp TV izlemek diyorsanız 20 inç, 640 x 480 bir LCD TV de işinizi görür. Çünkü zaten PAL TV yayınlarının kalitesi bundan yüksek değil. Aynı biçimde TV yayınını 1366 x 768 piksel çözünürlüklü 32 inç LCD TV'de izlerken de yayın kalitesi geride kalıyor. Hatta ve hatta PAL DVD'ler de çözünürlük olarak 640 x 480 (VGA) gerisinde. Bu durumda HDTV yayını, Blu-ray / HD-DVD film izlerken TV'lerin yüksek çözünürlüğünden verim alabilir hale geliyoruz. "Ben sadece TV izliyorum ve 42 inç LCD TV istiyorum, zaten TV yayın çözünürlüğüm 1366 x 768 değil." diyorsanız şu an aktif olarak kullanılan 1920 x 1080 piksel yayınlara da göz atmanız gerekiyor. Son kararı öyle verin. Bilgisayar ekranları çözünürlük açısından önde Bilgisayar ekranlarında HD 1080'e geçiş için en düşük değer ise 24 inç. 24 inç modellerde çözünürlük 1920 x 1200 piksel. HD 1080'den de yüksek. O zaman neden LCD TV'lerde ancak 32 inçten başlıyor diyebilirsiniz. Çünkü bilgisayar ekranına çok yakın mesafeden, TV'yeyse birkaç metre mesafeden HD yayınlarda çözünürlük değerleri HD yayınlar için belirlenmiş iki farklı çözünürlük değeri var. HD 720 için çözünürlük 1280x720 piksel, HD 1080 içinse 1920x1080 piksel. Almışken iyisini alayım, ileride HD yayınları tam verimle izlerim diyorsanız çözünürlüğün 1920x1080 piksel olmasına dikkat edin. Üreticiler ne zamandır bu çözünürlüğe sahip LCD TV ler üretiyor. Ancak fiyat rekabeti nedeniyle 1366x768 piksellik modeller daha çok satılıyor. 1920x1080 piksel değerinde üretilen modeller genellikle 32, 37, 42 veya 47 inç ekran boyutunda. O zaman seçim imkanınız pek de fazla değil. 32 inç LCD TV lerde 1920x1080 piksel olanın fiyatı 1366x768 olanın iki katı. bakıyoruz. Uzakta olunca detayları daha zor seçiyoruz ve gözümüz rahatsız olmuyor. Ev sineması kurarken uzun vadeli bir yatırım yapmak istiyorsanız 1920 x 1080 piksel çözünürlüklü, mesela 37 ya da 42 inç bir LCD TV seçmek mantıklı olabilir. O zaman kaliteli görüntüler elde etmek için ilk adımı atmış oldunuz. Elbette TV seçerken sadece boyut ve çözünürlük kararlaştırmak yeterli değil. Panellerin tepki süresi oldukça düştü ve hızlı görüntülerde renk bozulmaları ortadan kalktı. LCD TV'lerin plazma TV'ler karşısındaki en büyük dezavantajı siyah renkleri net verememeleri. Bu sorun da artık LED aydınlatma teknolojisi ile yavaş yavaş aşılıyor. Dinamik kontrast oranı sizi şaşırtmasın Son zamanlarda kontrast oranı verilirken iki değer verilmeye başlandı. Parantez içinde verilen ikinci 29
BİLGİSAYAR KİTAPLIĞI SERİSİ değer dinamik kontrast oranıdır ve ilk değerden daha yüksektir. Bu yeni teknikte karanlık sahnelerde panel arkasındaki lamba karartılıyor ve siyah renklerin grimsi biçimde görünmesi engellenmeye veya bu sorun azaltılmaya çalışılıyor. İşlem başarılı ama kısmen karanlık olan sahnelerde diğer renkli ve aydınlık objelerin de parlaklığı azalmış oluyor ki bu bir handikap. Çözüm ise LED aydınlatmalı ekran ve TV'ler. Henüz pahalı olan bu yeni teknolojide panel arkası aydınlatmadan floresan lamba değil de bir çok LED sorumlu. Böylece sahnedeki karanlık alana bakan LED'ler kapatılabiliyor ve çok daha keskin siyahlar elde edilebiliyor. Bu siyah sorununun yaşandığı bir diğer alan projeksiyon cihazları. 40 50 inç nedir diyenler evde sinema keyfi için projektör kullanıyor. Ancak projektörde görüntü yansıtmak için sürekli aktif olan ve belirli bir ömrü olup çok da pahalı olan bir lamba var. Lamba kapanmadığı için karanlık sahnelerde simsiyah bir görüntü oluşturması mümkün olmuyor. Diğer yandan projektörün ısınması, fan gürültüsü, dikkatli kullanım zorunluluğu, lamba değişimi ve karanlık oda oluşturma gereksinimi gibi detayları var. Seçeceğiniz LCD TV'nin kontrast oranı iyiyse bir kez de parlaklık değerine göz atın. 450 550 kandela arası değişen parlaklık değerleri arasında epey görüntü farkı olabiliyor. Markette iyiydi ama evde neden böyle oldu? Kağıt üstündeki değerlerin bir kısmı tatmin edici gelebilir ama siz siz olun büyük bir markete gidip TV leri gözlerinizle inceleyin. Ama dikkat edin hepsi aynı görüntü kaynağına bağlı olsun! Yine de unutmayın ki bazı TV ler ayarlarıyla oynadıktan sonra ideal görüntüyü verebilir ve markette beğenmediğiniz bir model aslında çok daha iyi sonuçlar veriyor da olabilir. Tam tersi de mümkün. Markette HD filmle sunumu yapılan bir LCD TV yi alıp evde kurduğunuzda TV kanallarının çok kötü göründüğüne şahit olup üzülebilirsiniz. Marketin kocaman salonunda iyi görünen 42 inç TV, sizin oturma odanıza aşırı büyük gelip rahatsızlık verebilir. Parlaklık yeterince iyi değilse karanlık odadayken net olan görüntüler perdeler açıldığında çok silik bir hal alabilir. Duvara yapılan montaj sıkıntı yaratabilir LCD TV'yi aldıktan sonra odanızdaki sehpanın üzerine koymak mı yoksa paketten çıkan aparatla duvara asmak mı istiyorsunuz. TV'yi yatarak mı yoksa oturarak mı ve hangi mesafeden izlersiniz? Bu soruların cevaplarını kafanızda canlandırın ve TV'yi seçmeden önce markette incelerken küçük bir deneme yapın. Görüş açıları bazen çok sınırlı olabilir. Ekrana solda ya da sağdan bakmak o kadar çok farklılık yapmıyor ama üstten ve özellikle alttan bakmak renkleri aniden değiştirebiliyor. Duvara astığınız LCD TV'ye koltuktan baktığınızda ekranın karardığına şahit 30