GIDA MÜHENDİSİ TANIM Gıda mühendisi, gıda hammaddelerinin besin değerini kaybetmeden standartlara uygun olarak verimli bir şekilde işlenmesini, korunmasını ve depolanmasını planlayan, uygulamasını yürüten ve yeni sistemleri geliştiren kişidir. GÖREVLER Gıda maddelerinin özelliklerini kaybetmeden uzun süre korunması, hammaddelerden daha verimli olarak yararlanılması, artık maddelerin değerlendirilmesi, yeni ürünlere dönüştürülmesi ya da en az düzeye indirilmesi konularında araştırma yapar, Yaptığı araştırmalar doğrultusunda, yeni ürünlerin oluşturulması ve daha ekonomik üretim tekniklerinin geliştirilmesine yönelik projeler hazırlar, bunların uygulanmasını sağlar, Üretim sırasında çıkabilecek sorunları teknik bilgi ve becerisiyle gidererek, işlerliğin devamını sağlar, Üretici olarak, diğer üreticilerle rekabet edebilecek en uygun yöntemleri seçer, en az maliyetle en iyi ürünün üretilmesi konusunda çalışmalar yapar, Üretimi, hammaddeden tüketiciye ulaşıncaya kadar tüm aşamalarında denetler, kalite kontrolünü yapar. KULLANILAN ALET VE MALZEMELER Tartı ve ölçüm aletleri, Laboratuar aletleri, Kimyasal maddeler ve katkı maddeleri. MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER Gıda mühendisi olmak isteyenlerin; 1
Fizik, kimya, biyoloji, matematik alanlarına ilgili ve bu konularda başarılı, İnceleme ve araştırma yapmaya meraklı, Dikkatini bir konuya yoğunlaştırabilen, sabırlı kimseler olmaları gerekir. ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI Gıda mühendisleri; fabrika, atölye, depo vb. gıda ürünlerinin işlendiği yerlerde görev yaparlar. Ortam sakin ve temizdir. Kontrol çalışmaları sırasında ise gürültülü, kokulu, tozlu bir ortamda bulunabilirler. Gıda mühendisleri birinci derecede kimyasal ve katkı maddeleriyle ilgilidir. Çalışırken diğer elemanlarla iletişimde bulunmaları gerekebilir. MESLEK EĞİTİMİ MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER Mesleğin eğitimi, aşağıda belirtilen üniversitelere bağlı Ziraat Fakülteleri, Mühendislik Fakülteleri, Mühendislik-Mimarlık Fakülteleri ve Kimya-Metalurji Fakültelerinin "Gıda Mühendisliği" bölümlerinde verilmektedir. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi, 2
- Afyon Kocatepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Celal Bayar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Erciyes Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Gaziantep Üniversitesi. Mühendislik Fakültesi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi, İnönü Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, İstanbul Aydın Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi, İstanbul Teknik Üniversitesi Kimya Metalurji Fakültesi, Mersin Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Sakarya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fak Trakya Üniversitesi Tekirdağ Ziraat Fakültesi Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yeditepe Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi ÖN EĞİTİMDE BAŞARILI OLUNMASI GEREKEN DERSLER Fizik, Kimya, Biyoloji, Matematik. MESLEK EĞİTİMİ MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI Mesleğin eğitimine girebilmek için, Lise veya dengi okul mezunu olmak, Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve Lisans Yerleştirme Sınavı nda (LYS) Gıda Mühendisliği lisans programı için yeterli MF-4 puan almak. Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Tercih Bildirim Formunda Gıda Mühendisliği lisans programı ile ilgili en az bir yükseköğretim programını tercih etmek gerekmektedir. 3
Bu yükseköğretim programında öğrenim görmek isteyen adaylar liselerin Fen, Fen Bilimleri, Klasik Fen, Matematik, Tabii Bilimler alanlarından mezun iseler YGS ve LYS sonuçlarına göre ÖSYM tarafından yapılan yerleştirme işleminde diğer alanlardan mezun olanlara göre daha yüksek bir ağırlıklı puan elde etmekte ve öncelikle yerleştirilmektedirler Ancak kendi alan/kol/bölümlerinin dışında bir yüksek öğretim programını tercih eden adayların yerleşme şansı azalmaktadır. Ekmekçilik, Endüstri Bitkileri Yetiştirme ve Değerlendirme, Endüstriyel Bitkiler Yetiştiriciliği, Et Endüstrisi, Et ve Ürünleri Teknolojisi, Fermantasyon / Fermantasyon Teknikerliği, Fermente Ürünler, Gıda Teknolojisi, Gıda Kalite Kontrolü ve Analizi, Hasat Sonrası Teknolojisi, Mantarcılık, Meyve-Sebze İşleme, Meyve ve Sebze İşleme Teknolojisi, Süt ve Ürünleri, Süt ve Ürünleri Teknolojisi, Şarap Üretim Teknolojisi, Şarap Üretim Teknolojisi ve Bağcılık, Şeker Teknolojisi, Tarımsal Laboratuar, Un Üretim Teknolojisi, Yağ Endüstrisi ön lisans programını başarı ile bitirenler, ÖSYM tarafından açılan Dikey Geçiş Sınavı nda (DGS) başarılı oldukları takdirde, Gıda Mühendisliği lisans programına dikey geçiş yapabilirler. EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ Eğitim süresi liseden sonra 4 yıldır. Gıda mühendisliği, besinlerin, hasatlarından tüketimine kadar nitelik ve niceliklerini en az yitirecekleri biçimde işlenmesi, korunması ve dağıtımında çağdaş bilimsel yöntemleri uygulayan bir mühendislik dalıdır. Gıda Mühendisliği bölümlerinde öğrenciler eğitimlerinin; 1. yılında; Matematik, Genel Fizik, Genel Kimya, Gıda Mühendisliğine Giriş, Teknik Resim, 2. yılında; Bilgisayar ve Programlamaya Giriş, Türevsel Denklemler, Madde ve Enerji Dengesi, Gıda Biyokimyası, Ekonominin Kuralları, Analitik Kimya, Gıda Mühendisliğinin Temel İşlemleri, Kimya, 3. yılında; Gıda Mikrobiyolojisi, Gıda Biyokimyası, Gıda Mühendisliğinde Temel İşlemler, Mühendislik Termodinamiği, Aletli Analiz, Gıda Kimyası, Gıda İşleme, İstatistik, 4. yılında; Gıda Mühendisliği Matematiği, Gıda İşleme, Gıda İşleme Laboratuarı, Kimya Mühendisliği Ekonomisi, Uygulamalı Kinetik ve Gıda Mühendisliği, Fabrika Tasarımı derslerini alırlar. Eğitim sırasında besin işletmelerinde staj yapma zorunluluğu vardır. EĞİTİM SONUNDA ALINAN BELGE-DİPLOMA VE UNVAN Eğitimini başarı ile tamamlayanlara Gıda Mühendisliği lisans diploması ve Gıda Mühendisi " unvanı verilir. ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI 4
Gıda mühendisliği alanında ilk mezunlar 1980 yılında verilmiştir. Gıda mühendislerinin yaptığı işler daha önceleri ziraat ve kimya mühendislerince yapılmaktaydı. Gıda mühendislerinin yoğun olarak çalıştıkları sektör özel sektördür. Gıda maddeleri işleyen her türlü işletmede görev yapabilirler. Gıda üreten büyük kuruluşların artmasıyla ve bu tür kuruluşlarda gıda mühendislerinin çalışmalarının kanuni olarak zorunluluk haline getirilmesi ile bu alanda önümüzdeki yıllarda işsizlik sorunu yaşanmayabilir. Bakanlık ve Yükseköğretim Kurulu (YÖK) iş birliği ile açılan olan Ortaöğretim Alan Öğretmenliği Tezsiz Yüksek Lisans ya da Pedagojik Formasyon Programını başarı ile tamamlayan Gıda Mühendisleri meslek liselerinde Gıda Teknolojisi Alanının, Gıda Kontrol, Süt İşleme, Sebze ve Meyve İşleme, Hububat İşleme, Zeytin İşleme, Çay Üretimi ve İşleme Dallarının alan ortak ve dal dersleri, Diğer alanların Gıda Teknolojisi Alanına ait alan ortak/dal dersleri ve modülleri, Et ve Et Ürünleri İşleme, Fırıncılık, Meyve ve Sebze Satış Elemanlığı dal dersleri, Şarküteri, Bakkal Gıda Pazarlama Satış Elemanlığı dal derslerine girebilirler, Gıda üretimi yapılan işletmelerde ilkel üretim teknolojisinden modern teknolojiye geçilmesi gelecekte mesleğin çalışma alanını genişletecektir. EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ EĞİTİM SÜRESİNCE Yüksek öğrenimleri süresince öğrenciler, Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumunun sağlamış olduğu kredi ve yurt hizmetlerinden yararlanabilirler, ayrıca çeşitli resmi ve özel kurum ve kuruluşlar tarafından sağlanan burslardan faydalanabilirler. EĞİTİM SONRASI Kamu kuruluşlarında çalışanlar teknik hizmetler sınıfından asgari ücretin 2-3 katı kadar ücret alırlar. Özel işyerlerinde çalışanlar ise çalıştıkları yerin ve yaptıkları işin özelliğine göre asgari ücretin 3-5 katı arasında ücret alabilmektedirler. MESLEKTE İLERLEME Lisans eğitiminden sonra yüksek lisans ve doktora yaparak akademik kariyer yapılabilir ayrıca üniversitelerde, araştırma görevlisi, yrd. doçent, doçent ve profesör olarak görev yapabilirler. Meslek elemanları, gıda mühendisliği anabilim dalı programı çerçevesinde yüksek lisans ve doktora tez çalışma alanlarında, aşağıdaki konulardan seçebilirler. 5
A- Gıda Bilimleri a) Gıda Kimyası, b) Gıda Mikrobiyolojisi, c) Gıda Kalite Kontrolü, d) Gıda Ekonomisi ve İşletmeciliği. B- Gıda Teknolojisi a) Gıda Mühendisliği Temel İşlemleri, b) Süt İşleme Mühendisliği, c) Meyve-Sebze İşleme Mühendisliği, d) Hububat İşleme Mühendisliği, e) Yağ İşleme Mühendisliği, f) Et Teknolojisi, g) Biyoteknoloji. BENZER MESLEKLER Kimya Mühendisi, Ziraat Mühendisi, Gıda Kimyacısı. EK BİLGİLER - YARARLANILAN BİLGİ KAYNAKLARI Meslek elemanları, 2010 ÖSYS Başvuru Kılavuzu, 2008 ÖSYS Yüksek Öğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu, Meslek Yüksekokulları ile Açıköğretim Önlisans Programları Mezunlarının Lisans Öğrenimine Dikey Geçiş Sınavı 2010 Kılavuzu, Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Eğitim Kurumlarına Öğretmen Olarak Atanacakların Atamalarına Esas Olan Alanlar ile Mezun Oldukları Yüksek Öğretim Programları ve Aylık Karşılığı Okutacakları Derslere İlişkin Esaslar ile 12.07.2004 tarih ve 119 sayılı karar ve bu kararda değişiklik yapılan 12.05.2006 tarih ve 133 sayılı Talim Terbiye Kurulu Kararı, Değişik : 02/03/2010 tarih ve 15 sayılı TTKK) Gıda Mühendisleri Odası, ÖSYM Üniversiteler Yükseköğretim Programları ve Meslekler Rehberi-2000, Meslek Danışma Komisyonu (MEDAK) üyesi kuruluşlar. DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER İlgili eğitim kurumları, Türkiye İş Kurumu web sayfası www.iskur.gov.tr Ulusal Meslek Bilgi Sistemi http://mbs.meb.gov.tr/ Türkiye İş Kurumu Meslek Bilgi Merkezleri. 6