KOBİ LER İÇİN TEŞVİKLER İstanbul 2014
KOBİ LER İÇİN TEŞVİKLER Yayın Direktörü Ensar Altun Yayın Koordinatörü Filiz Özkan Editör Nilgün Yılmaz Kitap Tasarımı Şendoğan Yazıcı Üretim Müdürü Haydar Kartal Yayıncı TİM Akademi adına Om Yayıncılık Reklamcılık İletişim Hizmetleri San. ve Tic. Ltd. Şti. İbrahim Karaoğlanoğlu Cad. Yayıncılar Sk. No: 10/A Kat: 2 Seyrantepe - İstanbul Tel: +90 (212) 324 8110 www.ommedya.com Baskı Promat Basım Yayın San. ve Tic. A.Ş. Sanayi Mah. 1673 Sok. No.34 Esenyurt / İstanbul Tel: +90 (212) 622 6363 Turkishtime ın ücretsiz ekidir. Her hakkı saklıdır. Herhangi bir bölümünün veya tamamının izin almadan ve kaynak gösterilmeden kullanılması yasaktır. Para ile satışı yapılamaz. Süreli yayın değildir.
İçindekiler Başkan dan...14 Sunuşlar...16 Önsöz...18 Birinci Bölüm: Ekonomi Bakanlığı nın Verdiği Destekler...21 Özel Statülü Şirketler...22 Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi...23 Yurtdışında Gerçekleştirilen Fuar Katılımlarının Desteklenmesi... 24 Pazar Araştırması ve Pazara Giriş Desteği...27 Yurtdışı Birim, Marka ve Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi...31 Türk Ürünlerinin Yurtdışında Markalaşması, Türk Malı İmajının Yerleştirilmesi ve Turquality nin Desteklenmesi...34 Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımı...39 Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi / Ur-Ge...40 Tasarım Desteği...43 İkinci Bölüm: Kosgeb Destekleri...45 Kobi Proje Destek Programı...47 Tematik Proje Destek Programı...49 İşbirliği - Güçbirliği Destek Programı...53 Araştırma Geliştirme, İnovasyon ve Endüstriyel Uygulama Destek Programı...55 Girişimcilik Destek Programı...59 Genel Destek Programı...64 Gelişen İşletmeler Piyasası Kobi Destek Programı...69 Üçüncü Bölüm: Eximbank Kredileri...71 Kısa Vadeli Krediler...73 Orta ve Uzun Vadeli Krediler...82 Döviz Kazandırıcı Hizmetler Kapsamındaki Krediler...91 Dördüncü Bölüm: Kalkınma Ajansları Destekleri...101 I. Mali Destekler...104 Doğrudan Finansman Desteği...106 Faiz Desteği ve Faizsiz Kredi Desteği...113 II. Teknik Destekler...115 İletişim Bilgileri...117
Buluttaki Ofise Geçenler Anlatıyor Emin Dindar Koska Yönetim Kurulu Üyesi Koska Yönetim Kurulu Üyesi Emin Dindar a sorduk: Office 365 le siz de buluttaki ofisinizle tanıştınız. Peki neden Office 365 i seçtiniz? Emin Dindar, Koska olarak neden Office 365 e geçtiklerini şöyle anlatıyor: Office 365 öncesi e-postalarımız ile ilgili ciddi sorunlar yaşıyorduk. Hem kapasitemiz yetmiyordu hem de cihazlar birbirleriyle senkronize olmuyordu. Cep telefonumuza gelen bir e-postayı sildiğimizde, bilgisayardan da ayrıca silmemiz gerekiyordu. Virüs içeren çok fazla sayıdaki e-posta yüzünden müşteri yazışmalarımızda sıkıntı yaşıyor, veri kaybını önlemek için periyodik yedeklemeler yapmamız gerekiyordu. Şubeler arası e-posta sisteminin yönetiminde de sürekli profesyonel yardıma ihtiyaç duyuyorduk. Tüm bunlar kaliteli zaman yönetimi konusunda bizim için kritik engellerdi. Microsoft Office 365 e geçiş bir gün gibi kısa bir sürede gerçekleşti ve herhangi bir e-posta kaybı yaşamadık. Üstelik tüm e-posta sistemi için Office 365 e verdiğimiz rakam, aynı hizmeti kendi bünyemizde sağlamak için kiralamamız gereken internet hattı kirasının yarısından bile azına geldi. Biz Koska olarak, Office 365 in kullandığın kadar öde modelini çok beğendik. E-posta sistemimizi Office 365 le buluta taşıdık. Böylece sunucu hizmetleri maliyetlerimiz %70 oranında düştü. Bu önemli bir rekabet avantajı! hayatımızı nasıl değiştirdi? Maliyetlerimizi azalttık: Office 365 in bize en büyük faydası, ek bir sunucu almak zorunda kalmadığımız için bizi sunucu maliyeti, lisans maliyeti, güvenlik duvarı ve aktif cihazların maliyeti gibi ek maliyetlerden kurtarması oldu. Veri kaybı olmadan hızlı ve kolay bir geçiş süreci yaşadık: Office 365 in sunduğu Exchange Online hizmeti sayesinde, herhangi bir veri kaybı olmadan 1 gün gibi kısa bir sürede buluttaki ofisimize taşındık. Biz buluta geçişi bir rekabet avantajı olarak görüyoruz: Office 365 ile birlikte e-posta sistemimizi buluta taşıdık. E-ticaret sitemizi de Microsoft un bulut platformu Windows Azure üzerinde yapılandırdık. Microsoft un sunduğu bulut teknolojileri sayesinde, teknolojik anlamda sürekli güncel kalacağız. E-postalarımızın Microsoft gibi bir uzmanın güvencesinde olduğunu bilmek bizi çok rahatlatıyor: Office 365 ile gelen gelişmiş virüs tarama hizmeti sayesinde, e-postalar virüsten arındırılmış olarak posta kutusuna geliyor. Müşteri yazışmalarımızda artık aksamalar olmuyor. Her yerden ve her cihazdan genel merkeze ulaşabiliyoruz: Office 365 sayesinde, cep telefonlarından, tabletlerden ve internet olan her yerden verilerimize en güvenli şekilde ulaşabiliyoruz. Saha ekibinden bir arkadaşımızın bilgisayarı arızalandı ya da çalındı diyelim; çalışanımız internet olan her yerden bilgilerine ulaşabiliyor, biz ise çalınan telefon üzerindeki bilgileri merkezden kolayca silebiliyoruz. Koska: 1900 lü yılların başında Denizli de küçük bir dükkanla başlayan bu tatlı yolculuk günümüzde İstanbul, Avcılar daki modern tesislerinde devam etmektedir.
Office 365 in sunduğu aylık ödeme planı ile maliyetlerimizi aylara böldük. Geçmişte sürekli ödediğimiz fiber hat kirası, yedekleme hizmetleri ve bakım hizmetleri gibi maliyetlerin de tümden önüne geçtik. Emin Dindar, Koska Yönetim Kurulu Üyesi
0850 222 0 900
ULUSLARARASI PAZARLAR ÇOK YAKININIZDA. HSBC ile uluslararası ticarette sınırlar kalkıyor. Dünya çapında size özel hizmet veren Uluslararası Müşteri Temsilcilerimiz sahip oldukları uzmanlık ve deneyimle uluslararası pazarlarda iş yapmanıza yardım ediyor. Gelin, fırsatları beraber değerlendirelim. www.hsbc.com.tr/uluslararasibankacilik Dünyanın en iyi dış ticaret finansmanı bankası Ortadoğu ve Kuzey Afrika nın en iyi dış ticaret finansmanı bankası HSBC Bank A.Ş. tarafından yayımlanmıştır. Yerel mevzuat ve düzenleyici kurallara tabidir.
HSBC TÜRKİYE HSBC bugün, 60 ın üzerindeki ülkede uluslararası ticaret ve alacak finansmanı konusunda uzmanlaşan, 4.500 den fazla çalışanıyla, her dakika 1 milyon dolarlık dış ticaret işlemine aracılık ediyor. Dış ticaretin finasmanından aldığı %10 pazar payıyla, dünyanın öncü uluslararası bankası konumunda bulunuyor. HSBC Türkiye, Türkiye nin öncü uluslararası bankası olma stratejisiyle şirketlerin dış ticaret işlemlerini desteklemeyi, uluslararası ticaret hacimlerini artırmak için kaynak ve bilgi desteği sunmayı, HSBC nin küresel ağı, tecrübesi ve bilgi birikimiyle uluslararası alanda büyümelerine katkı sağlamayı amaçlıyor. İktisadi kalkınmaya ve ihracata her anlamda destek olmayı hedefleyerek dış ticarette büyümek isteyen şirketlere çözüm ortağı olan HSBC Türkiye tüm çalışmalarıyla, Türkiye nin uluslarası ticaretten aldığı payın artmasını ve Türk şirketlerinin bölgesel başarı hikayelerini artırmasını hedefliyor. Bu hedefle, önümüzdeki dönemde de, dış ticarette büyümek isteyen kurumlara fonlama ve danışmanlık desteği sağlamaya devam edeceğiz. Uluslararası Müşteri Temsilcisi Uluslararası Müşeri Temsilcisi (IRM) Programı, Ticari Bankacılık alanında, müşterilerimize uluslararası iş bağlantıları sunmaya ve işlerini büyütmelerinde destek olmaya odaklanan; küresel ticaret alanında iyi eğitimli, uluslararası odaklı ve profesyonel Müşteri Temsilcileri kadrosu oluşturmayı hedefleyen bir girişim. Uluslararası Müşteri Temsilcileri, firmaların ticaret döngülerine uygun, risklerini koruma altına alan ve ihtiyaçları HSBC Türkiye uluslararası ticaret yapan firmalara çerçevesinde kaynak kullanımına olanak sağlayan dış ticaret ürün ve hizmetlerimizle fark yaratıyor. Ekip, 1.000.000.000 TL HSBC nin küresel tecrübesiyle, müşterilerimize, uluslararası alanda yapılanma ve dış ticaret hacimlerini arttırma konularında destek veriyor. Uluslararası firmaların, küresel pazarlardaki farklı risk ve fırsatlara paralel ihtiyaç ve beklentileri bulunuyor. Şirketler, uluslararası rekabet ortamında, kendilerini fırsatlara ulaştırabilen ve başarıyı yakalamalarına yardımcı olan bankalara ihtiyaç duyuyor. HSBC Türkiye olarak, yetkin ekibimizle, müşterilerimize bu amaç doğrultusunda hizmet vermekten mutluluk duyuyoruz. Firmaların, küreselleşen dünyada daha da büyümek için, yurt dışı fırsatlarını çok daha hassas bir şekilde Uluslararası Büyüme Desteği sunuyor. değerlendirmeye başladığını gözlemliyoruz. Yapılan araştırmalar, uluslararası firmaların, yerel firmalardan çok daha başarılı ve yeniliğe açık olduğunu gösteriyor. Bu doğrultuda, tecrübeli ve HSBC nin uluslararası alandaki gücünü etkin şekilde kullanarak doğru çözümler sunabilen Uluslararası Müşteri Temsilcilerimiz, uluslararası ticaret yapan müşterilerimize önemli faydalar sağlıyor. HSBC ile büyümekte olan yeni dünyanın bir parçası olun. İngiltere, Fransa, Mısır, Hong Kong, Brezilya, Kanada, Kuzey Amerika, Singapur ve Hindistan ın ardından Arjantin ve Birleşik Arap Emirlikleri ile Türkiye de eş zamanlı hayata geçirilen Uluslararası Müşteri Temsilcisi Programı, Türkiye nin öncü uluslararası bankası olma hedefimiz doğrultusunda stratejik bir adımı temsil ediyor. Bu strateji doğrultusunda, Uluslararası Müşteri Temsilcilerimizin sayısı önümüzdeki dönemde daha da artacak. HSBC Türkiye olarak, yenilikçi ürün ve hizmetlerle, uluslararası ticaret yapan müşterilerimizin hayatını kolaylaştırmaya devam edeceğiz. Dünya dış ticaretindeki son gelişmeler, www.hsbc.com/globalconnections adresindeki HSBC Küresel Bağlantılar sitesinde HSBC Türkiye, HSBC Grubu nun küresel ağı ve dış ticaret alanındaki 147 yıllık engin deneyimiyle, Türk şirketlerinin giderek artan uluslararası ticaret faaliyetlerini farklı kaynaklarla destekliyor, yeni iş bağlantılarına ve yatırım fırsatlarına zemin oluşturuyor. 2012 yılında hayata geçirilen ve www.hsbc.com/globalconnections adresinden ulaşılabilen HSBC Küresel Bağlantılar web sitesi, iş dünyasına ilişkin son haber ve gelişmelerin güncel bir şekilde takip edilmesine olanak sağlarken, ziyaretçilerin küresel içgörü kazanabileceği eşsiz bir birikim sunuyor. Sitede, küresel pazarlarda faaliyet gösteren ihtalatçı ve ihracatçıların, iş stratejilerini planlarken kullanabileceği farklı bilgilere yer veriliyor. Ziyaretçiler, dünya ekonomisine ilişkin detaylı araştırma ve ülkeler özelinde hazırlanmış dış ticaret tahmin raporları ile dünya dış ticaretine ilişkin gelişmelere ve fırsatlara site üzerinden erişebiliyor. Ülke rehberleri sayesinde, faaliyet göstermek istedikleri pazarların mevzuatsal, operasyonel, kültürel ve vergisel düzeni hakkında ayrıntılı bilgiye sahip olabiliyor. Arayın 444 0 424 Tıklayın www.hsbc.com.tr Ziyaret edin HSBC Bank Şubeleri HSBC Bank A.Ş. tarafından yayımlanmıştır.
Başkan dan Mehmet Büyükekşi Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı KOBİ lerimiz Türkiye nin can damarı Türkiye İhracatçılar Meclisi olarak, bünyemizdeki 60 ihracatçı birliği ile ihracatçı KOBİ lerimize her zaman destek veriyoruz, henüz ihracat yapmamış KOBİ lerimizi de ihracat ailesine katmak için uğraşıyoruz. KOBİ lerimizin güçlenmesi için eğitim programları, seminerler, fuar katılım programları ve ticaret heyetleri düzenliyoruz. KOBİ lerimizin farklı pazarlara açılmalarına imkân sağlıyoruz. Tüm dünyada KOBİ ler ekonominin itici gücü. Örneğin AB genelinde 23 milyon KOBİ, tüm şirketlerin yüzde 99 unu temsil ediyor ve 75 milyon kişiye istihdam sağlıyor. Güçlü bir girişimcilik kültürü sahip olan Türkiye de ise, firmaların yüzde 99 unu KOBİ ler oluşturuyor. Sayıları 253 bine ulaşan KOBİ ler, toplam istihdamın yüzde 75 ini, toplam üretimin ise yüzde 65 ini oluşturuyor. Özellikle ekonomik kriz döneminde istihdam kaybının en az olduğu alan yine KOBİ ler. KOBİ lerimiz Türkiye ekonomisinin adeta dinamik ve sürükleyici gücü. KOBİ lerimizin, dış ticaret hacmimiz ve üretimimizdeki payı sürekli artıyor. KOBİ lerin ihracatımızdan aldıkları pay yüzde 42. 2012 yılında KOBİ lerimizin sağladığı 6 milyar dolarlık mal ihracatı artış katkısıyla 152,5 milyar dolarlık rekor ihracata ulaştık. Ama bunu yeterli görmüyoruz. 2023 yılında 500 milyar dolar ihracata KOBİ lerimiz sayesinde ulaşacağız. 2023 ihracat vizyonu ve KOBİ leri yan yana koyduğumuz vakit büyük heyecan duyuyoruz. Çünkü KOBİ lerimiz hem ihracatımızın hem de Türkiye nin can damarı. 2023 Türkiye İhracat Stratejisi çalışmamızda ihracatçı sektörlerimizin her birinin stratejik hedefleri ve bu hedeflere ilişkin başarı kriterlerini belirledik. Ülke ve sektör düzleminde ortaya konan her bir stratejik hedefin eylem planlarının çıkarılmasına yönelik olarak çalışmalarımızı tamamladık. 2023 İhracat Stratejisi çalışmaları kapsamında tüm sektörlerimizin proje liderleri ile periyodik olarak değerlendirme toplantıları gerçekleştiriyor ve bu toplantılarda ihracatçı sektörlerimizin eylem planlarını ve stratejik hedeflerini takip ediyoruz. 14
Makro düzeyde yapılan strateji çalışmalarının yanında, ihracatçı firmalarımızı 2023 e hazırlamak için kurduğumuz TİMAKADEMİ de ihracatçılarımıza strateji çalışmaları, genel sektörler perspektifi, dünya trendleri, hedef pazarlar ve hedef pazarı belirleyen ana dinamikler ile devlet yardımlarını içeren oldukça geniş bir alanda eğitim ve konferanslar veriyoruz. 2013 yılında hazır giyim ve deri, makine, iklimlendirme ve savunma, kimya, otomotiv, elektrik elektronik, maden, çimento, toprak, cam ve seramik ürünleri, tekstil, halı, ağaç ve orman ürünleri, çelik ve bitkisel ürünler sektörlerinde olmak üzere toplam 15 seminer gerçekleştirdik. 2014 yılında ise bu seminerlerin 10 farklı ilde yapılmasını planlıyoruz. TİMAKADEMİ seminerlerini ülke geneline yayarak bu eğitim ve konferanslardan başta KOBİ ler olmak üzere tüm şirketlerimizin faydalanmasını istiyoruz. KOBİ ler küçük olmanın dezavantajını avantaja çeviriyor, uluslararası piyasada etkinliğini her geçen gün artıyor. 21. yüzyılın yeni dinamiğinde büyük balık küçük balığı yemiyor, takip ediyor. Hızlı, yenilikçi, çağın dinamiklerini yakından takip eden küçük ve çevik balık dinamiklere daha hızlı tepki veriyor. Önümüzdeki on yılda milli geliri 2 trilyon dolara, milli gelirden Ar-Ge ye ayrılan payı da üçte ikisi özel sektörden gelecek şekilde yüzde 3 e çıkarmayı hedefliyoruz. Bu hedefe ulaşabilmemiz için özellikle ihracatçı KOBİ lere sağlanan teşvikler oldukça önemli. Bu noktada KOBİ lerde Ar-Ge kapasitesinin artırılması ve Ar-Ge bilincinin daha fazla yaygınlaştırılması, KOBİ lerin inovatif faaliyetlerinin ve KOBİ lerde tekno-girişimciliğin desteklenmesini oldukça önemli görüyoruz. İhracat destekleri özellikle ihracatı yeni öğrenen veya düzenli bir ihracatı olmayan KOBİ ler için adeta can suyu niteliğinde. İhracata hazırlık aşamasında firmalar, altyapılarını güçlendirmek için özellikle Ur- Ge desteği ilk aşamadan başlayarak destekleniyor. Halihazırda düzenli ihracat yapmaya başlayan firmalar için Fuar Desteği ve Yurtdışı Birim Desteği ise bu firmaların dış pazarda dağıtım kanalları kurmaları ve pazar paylarını artırmaları için önem arz ediyor. Yurtdışı pazarlarda dağıtım kanallarını oluşturan, özgün tasarımları ile bulundukları pazarın dinamiklerine uyum sağlayan firmalarımız için Turquality desteğinin önemini her fırsatta vurguluyoruz. Türk Eximbank ticari bankalar aracılığıyla opsiyon hizmetlerine ulaşmayan ve bu konuda yeterli bilgisi olmayan ihracatçı KOBİ lerimize opsiyon işlemleri yapma imkanı sağlıyor. İhracatçılarımız böylece döviz riskine karşı birebir korunma, kurdaki aleyhte değişikliklerden etkilenmeme, spotta lehte gelişen hareketlerden faydalanma imkânına sahip oluyor. Özetle, KOBİ lerin bu desteklerden haberdar olmalarına ve bunlardan nasıl yararlanabileceklerine dair geniş kapsamlı olarak hazırlanan bu çalışmanın ekonomimizin belkemiğini oluşturan KOBİ lerimiz için oldukça yararlı olacağı inancındayız. KOBİ lere vereceğimiz desteğim sürdürülebilir büyüme ve ihracat artışı yakalamamızı o denli kolaylaştıracağına inanıyoruz. Cumhuriyetimizin 100. kuruluş yıldönümü olan 2023 yılında ihracat hedefimize ulaşabilmek amacıyla 57 bin ihracatçı firmayı ulusal ve uluslararası alanda temsil gücüne sahip olan TİM olarak ihracatın önündeki engelleri ortadan kaldıracak düzenlemeleri bakanlıklarımızla ilgili kuruluşlarla eşgüdüm içerisinde takip ediyoruz. İhracatçılarımızın ve ülke ekonomisinin bu düzenlemeler hususunda temsilcisi ve iletişim kanalı olmaya etkin bir şekilde devam edeceğiz. 15
Sunuş Uygun Fiyatlı ve Ulaşılabilir Teknoloji, Microsoft ile Yanıbaşınızda Günümüzün zorlu rekabet koşulları, büyük veya küçük tüm kurumları çevikliğin ve verimliliğin sınırlarını zorlamaya itiyor. Bu durum, ülkemizdeki işletmelerin çok büyük bir bölümünü oluşturan KOBİ ler için de geçerli. Günümüzün zorlu rekabet koşullarında ayakta kalabilmek için, KOBİ lerin teknolojinin olanaklarından faydalanması bir zorunluluğa dönüştü. Çoğu KOBİ, bu noktada önemli bir yol ayrımıyla karşı karşıya kalıyor: İşi büyütmek için ana işkoluna yatırım yapmaya devam mı etmeli, yoksa teknolojiye mi yatırım yapılmalı? Microsoft, başta Office 365 olmak üzere, bulut bilişim üzerinden sunduğu ürün ve hizmetlerle KOBİ ler için teknolojiyi çok daha ulaşılabilir hale getiriyor. Microsoft un ihtiyaca göre genişleyebilen, kullandıkça ödeme imkanı sunan bulut bilişim hizmetleri, daha önce büyük kurumların sahip olabildiği teknolojileri KOBİ lerin hizmetine sunuyor. Microsoft un sunduğu Windows 8.1 İşletim Sistemi yle gelen yeni nesil cihazlar da KO- Bİ lere bilgi işlem ve mobilite alanında çok önemli fırsatlar sağlıyor. Çeşitli üreticiler tarafından ihtiyaca göre farklı özelliklerde ve farklı fiyat seviyelerinde sunulan bu cihazlar, KOBİ lerde verimlilik adına birçok yeniliğin kapısını açıyor. Microsoft tarafından sunulan ve işinize katkıda bulunacak en yeni teknolojilerin detaylarını aktarmak için gerçekleştirdiğimiz bu çalışmanın, işini teknolojiyle büyütmek isteyen tüm KOBİ ler için faydalı olacağına inanıyoruz. İyi okumalar dileğiyle, Microsoft Türkiye 16
Sunuş Temel Güzeloğlu Finansbank Genel Müdürü Türkiye nin Finansçısı ndan KOBİ lere Türkiye ve dünya ticaret ağının dinamosunu oluşturan KOBİ lerin önümüzdeki yıllarda hem ulusal hem de küresel ekonomi için öneminin daha da artacağını, KO- Bİ lerin daha fazla göz önünde olacağını düşünüyoruz. Zira KOBİ ler, küreselleşmenin yarattığı şiddetli rekabet ortamında ulusal ekonomilerin gelişmesi ve korunması bakımından önemli işlev üstleniyor. Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde KOBİ ler, işsizliğin azaltılması ve yeni istihdam alanlarının yaratılmasında oynadıkları rolleri, dengeli kalkınmanın sağlanması ve sürdürülmesine yaptıkları olumlu katkıları ile piyasa koşullarında meydana gelen değişmelere hızlı uyum sağlayabilen esnek üretim yapısına sahip olmaları itibariyle, kritik öneme sahip. Ülkemiz istihdamının yüzde 78 ini, katma değerin yüzde 55 ini, yatırımların yüzde 50 sini üstlenen, ekonomimizin yapı taşı KOBİ lerimizden, ülkemizin 2023 hedeflerini gerçekleştirmesine dönük beklentiler artıyor. KOBİ lerimizin kendilerinden beklenen performansı ortaya koymasının ancak her alanda ihtiyaç duydukları desteğin sağlanmasıyla mümkün olacağına inanıyoruz. Bu noktada devlet desteklerindeki artış ve çeşitliliği, özel sektörün KOBİ ürünlerine yaptığı yatırımın arttığını memnuniyetle takip ediyoruz. Bankacılık sektörünün de üzerine düşeni yaptığını ve KOBİ lere verdiği desteği artırdığını ve daha da artıracağını rahatlıkla söyleyebiliriz. KOBİ lerimize klasik bankacılık hizmetleri dışında, değişen ihtiyaçları analiz ederek kişiselleştirilmiş hizmet vermenin, ihtiyaç duyulan rekabet avantajına dönüşeceğinin farkındayız. Türkiye nin Finansçısı olma hedefimiz doğrultusunda, tüm ihtiyaçların tek noktadan karşılanacağı bir banka olmayı KOBİ lerimize karşı sorumluluğumuz olarak kabul ettik ve ürün ve hizmetlerimizi bu doğrultuda yeniden tanımladık. KOBİ lerimizin Finansçısı olmak üzere çıktığımız yolda, danışmanlık hizmetlerimizle de KOBİ lerimize destek oluyoruz ve olmaya devam edeceğiz. Elinizde tuttuğunuz KO- Bİ ler İçin Teşvikler kitabının da, çeşitliliği ve içeriği sürekli genişleyen destek ve teşviklerden haberdar olma ve yararlanma adına önemli bir kaynak olacağını umuyoruz. Saygılarımızla... 17
Önsöz Ülke içinde, ekonomik faaliyetlerin diğerlerine oranla daha fazla ve hızlı gelişmesini sağlamak amacıyla, kamu tarafından çeşitli yöntemlerle verilen maddi veya gayri maddi destek, yardım ve özendirmeler teşvik olarak tanımlanıyor. Tanımdan anlaşılacağı üzere, ekonomik teşviklerin temelinde, kaynakların, ülke ekonomisi açısından daha yararlı alanlara yönlendirilmesi söz konusu; bu kapsamda özellikle firma yapısı KOBİ niteliğinde olan ekonomik performanslarda teşvik sistemi, ağırlıklı olarak küçük ve orta ölçekli firmaların yapısal ve ticari faaliyetlerini geliştirmeye dönük bir içerikle uygulanıyor. Ülkemizde, 3143 Sayılı Kanunun Ek.1. maddesine dayanılarak, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı nca hazırlanan Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik te KOBİ tanımı, 50 den az çalışan istihdam eden, yıllık bilanço veya net satış hasılatı 40 milyon TL yi geçmeyen işletmeler olarak geçiyor. Türkiye de firma yapıları incelendiğinde, 1-249 arasında işçi çalıştıran işletmelerin oranı yaklaşık olarak yüzde 98 ve 250 den fazla kişi çalıştıran işletmelerin oranı yüzde 2 civarında. Doğal olarak Türkiye de KOBİ ler, toplam işletme oranının çok ağırlıklı bir bölümünü oluşturuyor, buna paralel olarak istihdamın yüzde 80 inden fazlasını, ihracatın ise yaklaşık yüzde 56 lık bir bölümünü gerçekleştiriyorlar. Aynı zamanda KOBİ ölçeğindeki işletmelerin sektörel dağılımlarını incelediğimizde, yüzde 83 ünün hizmet, yüzde 13 ünün imalat ve yüzde 3 nün enerji, madencilik, inşaat alanlarında faaliyet gösterdiği görülüyor. Bu dağılım ilgili alanlarda verilecek devlet yardımları, krediler yada ilgili meslek kuruluşlarının firmaların gelişimine dönük projelerini desteklemekle uygulama alanı buluyor. Burada amaç, KOBİ niteliğindeki firmalarımızın, üretimden, dış ticaretten, kurumsal ve yapısal gelişimden daha fazla pay almasını sağlamak; işletmelerin dış ticaret performansını artırıcı faaliyetlerini, direk devlet yardımları veya ilgili meslek birliklerinin ve kuruluşlarının, aracılığıyla desteklemek. Yayınımızda, Türkiye de ağırlıklı firma yapısını oluşturan KOBİ lere dönük destekleri kurumlar bazında inceledik. Bu kapsamda birinci bölümde, firmalarımızın özellikle dış ticaret faaliyetlerini desteklemek üzere Ekonomi Bakanlığı nın yetkisinde verilen, Özel Statülü Şirketler (SDŞ statüsü, KOBİ lerimizin dış ticaret faaliyeti için önem arz eden bir statü), Çevre Maliyetleri, Yurtdışında Milli veya Bireysel Düzeyde Gerçekleştirilen Fuar Katılımları, Pazar Araştırması ve Pazara Giriş Faaliyetleri, Yurtdışı Birim, Marka ve Tanıtım Faaliyetleri, Markalaşma Faaliyetleri Kapsamında Turquality Desteği, Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi, KOBİ lerimizin biraraya gelerek kümelenme faaliyetlerini desteklemek 18
amacıyla Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi ve Tasarım Desteği incelendi. İkinci bölümde KOSGEB tarafından KOBİ lerimize verilen destekleri inceledik. Bu kapsamdaki KOBİ Proje Destek Programı, Tematik Proje Destek Programı, İşbirliği Güçbirliği Destek Programı, Ar-Ge İnnovasyon ve Endüstriyel Uygulama Destek Programı, Girişimcilik Destek Programı, Genel Destek Programları, Gelişen İşletmeler Piyasası KOBİ Destek Programı, KOBİ lerimizin büyüme ve gelişme yolculuğunda aldıkları en önemli kurumsal destekleri oluşturuyor. Üçüncü bölümde ise Eximbank uygulamaları incelendi. Eximbank firmalarımızın dış ticaret faaliyetlerini kredilendiren önemli bir fırsat sunuyor, ayrıca kredi sigorta uygulamalarıyla işletmelerin dış ticaret alacaklarını riske karşı koruyor. Üçüncü bölümde Eximbank ın sunduğu Kısa Vadeli İhracat Kredileri, (Reeskont Kredisi, Sevk Sonrası Reeskont Kredisi, Sevk Öncesi Reeskont Kredisi, İhracata Hazırlık Kredileri, Kobi İhracata Hazırlık Kredileri, Dış Ticaret Şirketleri İhracat Kredileri), Orta ve Uzun Vadeli Krediler, (İhracata Yönelik İşletme Sermayesi Kredisi, İhracata Yönelik Yatırım Kredisi, Gemi İnşa ve İhracatı Finansman Programı, Özellikli İhracat Kredisi, Marka Kredisi, Yurtdışı Mağazalar Yatırım Kredisi) ve Döviz Kazandırıcı Hizmetler (Yurtdışı Müteahhitlik Hizmetlerine Yönelik Teminat Mektubu Programı, Yurtdışı Müteahhitlik Hizmetleri Köprü Kredisi, Uluslararası Nakliyat Pazarlama Kredisi, Döviz Kazandırıcı Hizmetler Kredisi, Yurtdışı Fuar Katılım Kredisi, Turizm Kredisi) incelendi. Son bölümde ise, 5449 sayılı kanunun birinci maddesine göre, kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirip, kaynakların yerinde ve etkin kullanımını sağlayarak ve yerel potansiyeli harekete geçirerek, ulusal kalkınma planı ve programlarda öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olarak bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, sürdürülebilirliğini sağlamak, bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak amacıyla kurulan Kalkınma Ajansları nın desteklerini inceledik. Ajans projeleri, KOBİ leri, meslek kuruluşları veya STK ları aracılığıyla destekleniyor. Bu bölümde ajans tarafından verilen Mali Destekler (Doğrudan Finansman Desteği, Faiz Desteği, Faizsiz Kredi Desteği) ve Teknik Destekler incelendi. Uygulanan bu yardımların KOBİ niteliğindeki işletmelerin kurumsal gelişimine hizmet edeceği düşünülüyor. İşletmelerde değişen ve gelişen bu yapısal süreç ve dış ticaret bilincinin, Cumhuriyetimizin 100. yılı için amaçlanan dünyanın ilk 10 ekonomisi arasına girme sürecine katkı sağlayacağı öngörülüyor. 19
B i r i n c i B ö l ü m Ekonomi Bakanlığı nın Verdiği Destekler
1. BÖLÜM Ekonomi Bakanlığı nın Verdiği Destekler Özel Statülü Şirketler Ekonomi Bakanlığı nın, dış ticaret işlemlerine kolaylık sağlamak, aynı sektörde faaliyet gösteren firmaların dış ticaret faaliyetlerini ortak bir platformda buluşturmak amacıyla oluşturduğu bu sistem Özel Statülü Şirketler başlığı altında inceleniyor. Bu kapsamda iki özel statüden bahsetmek mümkün: Sektörel Dış Ticaret Şirketleri ve Dış Ticaret Sermaye Şirketleri. A) SEKTÖREL DIŞ TİCARET ŞİRKETLERİ a) Normal yörelerde, Sektörel Dış Ticaret Şirketlerinin aynı üretim dalında faaliyette bulunan, asgari 10 KOBİ nin bir araya gelmesiyle en az 500 milyar TL sermayeli anonim şirket olarak kurulması mümkün. b) Kalkınmada Öncelikli Yörelerde ise aynı veya ayrı üretim dalında faaliyette bulunan asgari beş KOBİ en az 250 milyar TL sermayeli anonim şirket olarak bir araya gelebilir. c) Aynı üretim dalında faaliyette bulunan Üretici Dernekleri ve Üretici Birlikleri iseniz anonim şirket olarak ve en az 500 milyar TL sermayeyle bir araya gelerek de Sektörel Dış Ticaret Şirketi statüsü alabilirsiniz. Sektörel Dış Ticaret Şirketleri ve ortağı KOBİ ler, ihracata yönelik devlet yardımlarının hedef grubunu oluşturuyor ve öncelikliler. B) DIŞ TİCARET SERMAYE ŞİRKETİ Ödenmiş sermayeleri en az 2 milyon TL olan ve bir önceki takvim yılında gümrük beyannamesi bazında en az 100 milyon dolar veya eş değerdeki fiili ihracat yapan anonim şirketlere, her yılın Ocak ayının son gününe kadar başvurulması kaydıyla Dış Ticaret Sermaye Şirketi statüsü verilebiliyor. Bu statüyü alan şirketlerin ticaret unvanları Resmî Gazete de yayımlanıyor ve statü, yayımlandığı tarihten itibaren müteakip yıla ait Dış Ticaret Sermaye Şirketlerine İlişkin Karar yayımlanıncaya kadar geçerliliğini koruyor. Dış Ticaret Sermaye Şirketlerinin, ihraç ürünlerinin tanıtılması, çeşitlendirilmesi, pazar paylarının artırılması ve yeni pazarlara girilmesi amacıyla Devlet Yardımlarından öncelikle yararlandırılmaları sağlanıyor. 22
Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi Bu başlık altında inceleyeceğimiz 97/5 sayılı Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi yardımı da, ticari ve sınai faaliyette bulunan şirketlerle tarımda iştigal eden firmaların uluslararası pazarlara ulaşma, bu pazarlarda zorunlu koşul olarak düzenlenen kalite standartlarına uyum sağlama konusunda yaptıkları faaliyetleri desteklemeye dönük. Yardım, çevre, kalite ve insan sağlığına yönelik teknik mevzuata uyum sağlamak için akredite edilmiş kurumlardan alınacak kalite, çevre belgeleri, insan can mal emniyeti ve güvenliğini gösterir işaretlerle, tarım ürünlerine ilişkin laboratuvar analizleri ve belgelendirme işlemleriyle ilgili harcamaların desteklenmesini amaçlıyor. Türk Ticaret Kanunu hükümleri çerçevesinde ticari ve sınai faaliyette bulunan kolektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketler, tarım veya yazılım sektörlerinde iştigal eden şirketler, dış ticaret sermaye şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketleri bu desteklerden yararlanabiliyor. Neler destek kapsamında? Uluslararası Belge ve Sertifika Desteği çerçevesindeki şirketler yardımın kapsamında yer alıyor. Ekonomi Bakanlığı nın belirlediği listede yer alan belge ve sertifika türleri ile ve test ve analiz raporlarının çeşitli alım giderleri yüzde 50 oranında ve her bir belge veya sertifika başına en fazla 25 bin dolara kadar destekleniyor. Bu alım giderleri içinde, belge ve sertifikalar için müracaat ve doküman inceleme giderleri, belgelendirme tetkik giderleri, ilk yıla ait belge kullanım ücreti, belge veya sertifikayla ilgili yaptırılması zorunlu test ve analiz ücretleri ile kayıt ücreti; test ve analiz raporları için de ücretler var. Desteklenmeyecek faaliyetler a) Eğitim ve danışmanlık hizmetleri b) Yol masrafları c) Gözetim bedeli Başvuru ve ödeme Destek başvurularının gerekli belgelerle birlikte, desteğe konu belgelerin düzenlenme tarihinden itibaren altı ay içinde üyesi olunan ihracatçı birliğine yapılması gerekiyor. 23
1. BÖLÜM Ekonomi Bakanlığı nın Verdiği Destekler Yurtdışında Gerçekleştirilen Fuar Katılımlarının Desteklenmesi 2009/5 sayılı bu destek altında Türkiye de yerleşik şirketlerin, yurtdışı fuarlara bireysel ya da milli düzeyde katılımlarını sağlayarak, Türk ürünlerinin pazarlanmasına ve yerinde tanıtımının yapılmasına destek sağlıyor. Fuar desteği üç ana başlıktan oluşuyor: Yurtdışı Fuar Organizasyonlarında Katılımcıların Desteklenmesi, Sektörel Nitelikli Uluslararası Fuarlara Bireysel Katılımların Desteklenmesi ve Yurtdışı Fuarlara İlişkin Organizatör Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi. A) YURTDIŞI ORGANİZASYONLARINDA KATILIMCILARIN DESTEKLENMESİ Bir organizatör tarafından gerçekleştirilen yurtdışı fuarlarda katılımcıların desteklenmesi kapsamındaki yurtdışı fuar organizasyonlarında, katılımcı tarafından organizatöre ödenen katılım bedelinin ve stantta görevli en fazla iki temsilcinin ekonomi sınıfı gidiş-dönüş ulaşım masraflarının yüzde 50 si ödeniyor. Destek, yurtdışı fuarın genel nitelikli uluslararası fuara milli katılım veya Türk ihraç ürünleri fuarı olması halinde 10 bin doları, sektörel nitelikli uluslararası fuara milli katılım, yabancı firma katılımlı sektörel fuar veya sektörel Türk ihraç ürünleri fuarı olması halinde ise 15 bin doları geçemiyor. 24