Acil tedavi, sağlık konusunda yetkili kişilerin gerekli donanımlarla yaptıkları tıbbi işlemlerdir

KİMYA MÜHENDİSLERİ ODASI HAVUZ OPERATÖRÜ EĞİTİCİ EĞİTİMİ İLKYARDIM NOTLARI DR. TUĞRUL ŞAHBAZ HALK SAĞLIĞI UZMANI

GENEL İLKYARDIM BİLGİLERİ İlkyardım Nedir? Bir hastalık veya kaza sonucu sağlığı tehlikeye girmiş kişiye, olay yerinde sağlık personeli gelinceye kadar durumun daha da kötüye gitmesini önlemek amacı ile ilaçsız olarak eldeki imkanlarla yapılan işlemlerdir.

İlkyardım ile Acil Tedavi Arasındaki Farklar Nelerdir? Acil tedavi, sağlık konusunda yetkili kişilerin gerekli donanımlarla yaptıkları tıbbi işlemlerdir İlkyardım ise, ilkyardım kursu almış herkesin İlkyardım ise, ilkyardım kursu almış herkesin olay yerinde bulabildiği malzemelerle tıbbi ilaç kullanmadan yaptığı hayat kurtarıcı işlemlerdir

İlkyardımcı Kimdir? İlkyardım tanımında belirtilen amaç doğrultusunda, hasta veya yaralıya tıbbi araç ve gereç kullanmadan mevcut araç ve gereçle ilaçsız uygulamaları yapan; İlkyardım eğitim okullarında temel ilkyardım veya standart ilkyardım kursunu başarı ile bitirip ilkyardımcı sertifikasını alan kişiler

İlkyardımcı İşçi Bulundurma Zorunluluğu ve Kapsamı Tüm kurum ve kuruluşlarda (Kamu ve özel) Ağır ve tehlikeli işler kapsamında bulunan işyerlerinde her 10 işçiden biri Diğer işyerlerinde her 20 işçiden biri Yetkili merkezden en az Temel İlkyardım Eğitimi sertifikası almış olmalı

YÖNETMELİĞE UYMA SÜRESİ Yönetmeliğin kapsamında bulunan işyerlerinde (kamu ve özel) 18 Mart 2004 tarihli (R.G.25406) İlkyardım Yönetmeliği nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Geçici Madde 1: Her işyerinde yönetmeliğin yayınlandığı tarihten itibaren iki yıl içinde ilkyardımcı bulundurulması zorunluluğu getirilmiştir. 18 Mart 2006 uyum sağlanması için son tarih.

İLKYARDIM EĞİTİMİ PROGRAMLARI Temel ilkyardım eğitimi (16 saat) Standart ilkyardım eğitimi(40 saat)

İLKYARDIM EĞİTİM MERKEZİ Kişi başına asgari 3,5 m² kullanım alanı İdare odası, eğitmen odası, lavabo, tuvaleti bulunan İlkyardım eğitmeni sertifikası almış sağlık personeli çalıştıran 10 kişiye 1 eğitimci düşecek şekilde eğitim veren

İLKYARDIM EĞİTİM MERKEZİ Sağlık Bakanlığının onaylayıp denetlediği Uygulamalı eğitim için yeterli donanım olan Standart eğitim notları kullanan merkezdir.

İlkyardımın Öncelikli Amaçları Nelerdir? Yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini sağlamak. Hasta veya yaralının durumunun kötüleşmesini önlemek. İyileşmeyi kolaylaştırmak.

İlkyardımcının Özellikleri Nasıl Olmalıdır? Olay yerinde önce kendi can güvenliğini sağlamalıdır. İnsan vücudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmalıdır. Sakin olmalı,kan görünce kendini kaybetmemelidir. Kendine güvenli olmalı, arkadaşlarının güvendiği biri İnisiyatif kullanabilen, ama yapabileceği müdahalenin sınırlarını bilen biri olmalıdır. Elindeki olanakları iyi değerlendirmeli,pratik olmalıdır. Olayı, hızlı bir şekilde ve doğru olarak haber vermelidir Çevredeki kişileri organize ederek, onlardan yararlanmayı bilmelidir. Hasta, yaralı ve diğer insanlarla iyi iletişim kurmayı bilmelidir.

İlkyardımın Temel Uygulamaları İlkyardımcının uygulayacağı temel uygulamalar üç ana başlıkta toplanır: K B K KORUMA : Asıl olarak olay yerinin değerlendirilmesi ve hasta yaralıyı daha fazla zararlanmalardan korumak için çevreyi güvenli bir hale getirmektir.

BİLDİRME: Olayın olabildiğince hızlı ama yeterli ve doğru bilginin sağlık ekiplerine bildirilmesidir. Türkiye de ve Avrupa da 112 numaralı telefonla acil yardım istenir. Olayı sağlık ekiplerine bildiren kişi sağlık ekiplerinin sorularını dinleyip gereken cevapları acele etmeden doğru bir şekilde şu bilgileri mutlaka vermelidir : Doğru adres ve yer. Arayan kişi ismini ve aradığı numarayı bildirmeli. Olayı tanımlamalı Hasta /yaralı sayısını bildirmeli Hasta/ yaralının durumlarını Yapılan ilkyardım işlemlerini bildirmelidir. KURTARMA : Olay yerinde hasta ve yaralılara hızlı ancak sakince doğru ilkyardım işlemlerini uygulamaktır.

KORUMA BİLDİRME KURTARMA

Hayat Kurtarma Zinciri Nedir? Hayat kurtarma zincirinin 4 halka olarak kabul ederiz: 1.Halka:Bir sağlık kuruluşunu aramak 2.Halka:İlkyardımcının yaptığı işlemler. 3.Halka:Ambulans ekiplerinin yaptığı işlemler 4.Halka:Hastane acil servisler.

İLKYARDIMDA 3 T TANI TEDAVİ TAŞIMA

Olay Yerinin Değerlendirilmesinde Yapılacak İşlemler Nelerdir? Olay yerinde tekrar bir kaza meydana gelmesini önleyip ortamı güvenli bir hale getirmek Olay yerindeki hasta ve yaralı sayısını, türlerini ve ağırlığını belirlemek Yapılacak müdahaleleri planlamak

Olay Yerinin Değerlendirilmesinde Yapılacak İşlemler Nelerdir? Olay yeri yeterince ve güvenli bir şekilde işaretlenmelidir. Kaza yerinin önüne ve arkasına yeterli mesafelere uyarıcı işaret levhaları konulmalıdır. Mümkünse kaza yapan araç güvenli bir yere çekilmelidir. Kaza yapan aracın kontak anahtarı kapatılmalıdır. Yapılacak yardımı güçleştirecek topluluklar uzaklaştırılmalıdır. Olay yerinde sigara içmemeli, içilmesine izin vermemelidir.

Gaz varlığından şüpheleniliyorsa ortam havalandırılmalıdır. Varsa gaz kaçağı önlenmelidir. Kıvılcım oluşturabilecek aydınlanma ve iletişim aletleri kullanmamalıdır. Hasta/yaralılar yerinden kımıldatılmamalıdır. H/Y ların hemen yaşam bulguları kontrol edilmelidir. H/Y lar sıcak tutulmalıdır.

H/Y lar kırık ve kanama yönünden kontrol edilmelidir. * H/Y ların bilinçleri kapalı ise yemek vermemelidir. * Tıbbi yardım istenmelidir. (112 ) * H/Y nın yarasını görmesine izin verilmemelidir. * Olay ve yaralılar hakkındaki bilgiler kaydedilmelidir. * Yardım ekibi gelene kadar beklenilmelidir. * H/Y ya nazik ve hoşgörülü davranmalı, endişelerini gidermelidir.

Hasta /Yaralının Değerlendirilmesinin Amacı Nedir? Hasta /yaralının hastalığının durumunu ve derecesini anlamak Yapılacak ilkyardımda öncelikleri belirlemek Yapılacak ilkyardım yöntemlerini belirlemek Güvenli bir müdahale sağlamak

Vücut Sistemleri İle İlgili Yaşam Bulguları Nelerdir? * Bilinç Durumu * Solunum Sıklığı ve Derinliği * Nabız * Kan Basıncı * Vücut Isısı

BİLİNÇ KONTROLÜ Normal bir kişi tüm uyaranlara cevap verir. Hastanın cevabı sadece konuşması değildir, vücut hareketi de cevap olarak değerlendirilir. Bilinç düzeyi sınıflaması : Derece 1: Sözlü ve gürültülü uyaranlara cevap var Derece 2 : Ağrılı uyaranlara cevap var Derece 3 : Tüm uyaranlara cevap vermiyor. Bilinç durumunun derecesi yaralanmanın ağırlığı hakkında ip ucu verir.

HASTA / YARALI DEĞERLENDİRİLMESİ 1- H / Y AYAKTA İSE: HEMEN YARI OTURUR POZİSYON VERİN veya YATIRIN

2- H / Y YATIYOR İSE: KONUŞUYOR VEYA BAĞIRIYORSA BİLİNCİ AÇIK SOLUNUMU VAR KALP ATIŞI VAR DEMEKTİR. 2. DEĞERLENDİRMEYE GEÇİLİR.

Hasta Yaralının 2. Değerlendirmesi Nasıl Olmalıdır? Hasta/yaralının birinci değerlendirmesinden sonra duruma göre ikinci değerlendirmeye geçilir ilkyardımcı : Önce hasta yaralı ile konuşup görüşerek bilgi edinilir: * Hastaya kendini tanıtır. * Hastanın ismini öğrenip ismi ile hitap ederek konuşur. * H/Y nın endişelerini gidermeye çalışıp sakin olması sağlanır. * H/Y ya yardımcı olabileceğini anlatıp güvenini kazanmaya çalışır. * Kaza veya hastalığın durumunu, ilacı olup olmadığını, allerjisinin, bir hastalığının olup olmadığını sorar. Baştan aşağı muayene eder.

İKİNCİ DEĞERLENDİRME Baş : Çok fazla kımıldatmadan ensesine, saçlı deriye kulak arkası ve içlerine bakar. Boyun : Ağrı, şişlik, hassasiyet, şekil bozukluğunu araştırır. Göğüs Kafesi : Solunumu normal mi. Yabancı bir cisim var mı, kanama var mı elle yoklanarak kontrol eder. Karın Boşluğu : Yine elle kontrol ederek kanama, morarma,şişlik, ağrı v.s. var mı araştırır. Karın tahta gibi sertse karın içerisinde kanama veya önemli bir olay var demektir. Kol ve bacaklar : his kaybı hareketsizlik, ağrı, şişlik, nabız noktalarına bakar.

2-H / Y YATIYOR İSE: KONUŞMUYORSA BİLİNCİNİ KONTROL EDİN OMUZLARINDAN HAFİFÇE SARSARAK KONUŞMAYA ÇALIŞIN BİLİNÇSİZ İSE 112 Yİ ARAYIN

İlkyardımın ABC si Nedir? A : (Airway)Ağız burun boşluğundan akciğerlere kadar olan hava yolunu tıkayan herhangi birşeyin kontrolüdür. B : (Breath)Hasta veya yaralının yeterli oksijenli ortamda soluk alıp verebilme yeteneğinin kontrolüdür. C : (Circulation) Kalp atımı ve kan dolaşımının kontrolüdür (nabız kontrolü). 2005 yılında ilkyardımcının temel yaşam desteği uygularken dolaşımı

SOLUNUM YOLU AÇIKLIĞI AĞZININ İÇİNDE YABANCI BİR CİSİM VARLIĞINI BİR ELİN İŞARET PARMAĞIYLA ARAŞTIRIN ÇIKARMAYA ÇALIŞIN

BAŞ - ÇENE POZİSYONU Hava yolunu açmak için bir elinizi H/Y nın alnına, diğer elinizin parmak uçlarını çenesinin altına yerleştirin Çene kemiğinin uzun kenarı yere dik gelecek şekilde başını geriye doğru eğin

Baş, çene pozisyonu vererek dilin solunum yolunu kapatmasını engelleyin

Solunumu var mı 10 saniye süreyle kontrol edin. (Bak dinle, hisset yöntemi)

Bak-Dinle-Hisset Göğüs kafesinin solunum hareketlerini gözleme Eğilerek yüzünü hastanın ağzına yaklaştırarak solunumu dinleme Soluğu yanağında hissetmeye çalışma

C- Dolaşımın değerlendirilmesi : * Yapılan araştırmalar sonucunda 2005 yılında ilkyardımcının H/Y nın dolaşımını değerlendirmesine (nabzına bakmasına ) gerek olmadığı sonucuna varıldı. * İlkyardımcı eğer H/Y nın bilinci ve solunumu yoksa nabızıda yok kabul eder. Ve nabzını değerlendirmeden direk kalp masajı yapmaya başlar.

Baş çene pozisyonunu bozmadan bir elin baş ve işaret parmağı ile h/y nın burun kanatları sıkılır. Diğer elle çene aşağı itilip ağız açılır. Temiz bir bez veya giysi parçası ağız üzerine konur. Hasta akciğerlerine H/Y nin göğüs kafesini kaldıracak kadar, her biri 1 saniyeden fazla olacak şekilde, yetişkin, çocuklar ve bebeklerde 2 kez üflenir. Buna hayat öpücüğü veya hayat kurtarıcı nefes denir. Üflenen nefeste hastaya yetecek oranda oksijen vardır.

Soluk alıp vermiyorsa ağızdan ağıza solunum yapın

15. DK ÇAY ARASI

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ Solunumun Durması : Soluk alıp verme işleminin her hangi bir nedenle durması demektir. Böyle bir durumda vücut ihtiyacı olan oksijeni temin edemez bir süre sonra kalpte durur. Kalp durması : Nabız bölgelerinden nabzın Kalp durması : Nabız bölgelerinden nabzın alınamaması demektir. Kalp kanı pompalayamaz. Kan dolaşımı yetersizliğinden en erken etkilenen organ beyindir. Oksijen alamayan beyin 4-5 dakika içerisinde ölür.

TEMEL YAŞAM DESTEĞİ Hastalık veya kaza sonucu solunumu veya kalbi veya her ikisi birden durmuş kişiye, yapay solunum ile akciğerlere oksijen verme ; dış kalp masajı ile de kanı pompalama işlemine temel yaşam desteği denir. Böylece çalışmayan akciğer ve duran kalbin işlemi dışarıdan yapılıp hasta yaşamı desteklenmiş olur.

Daha sonra hemen dış kalp masajı yapmaya başlanır. Yetişkin, çocuk ve bebeklerde, hepsinde 30 dış kalp masajından sonra 2 kez nefes verilir. 30 dış kalp masajı, 2 nefese 1 tur denir. İlkyardımcı tek kişi ise 5 turdan sonra 112 ye haber verir. Yapay solunum hızı yetişkinde dakikada 15-20 kez, bebeklerde 20-2525 kez olmalıdır.

İlkyardımcı H/Y nin yaşam bulguları geri gelene kadar veya sağlık personeli gelene kadar temel yaşam desteğine devam eder. Yetişkin ve çocuklarda yapay solunum aynıdır. Ancak bebeklerde bazı değişiklikler vardır. Bebeklerde buruna ellenmez. İlkyardımcı bebeğin ağız ve burnunu tamamen ağzına alacak şekilde açar. Daha az hava verilir. Bebeklerde yapay solunum hızı 20-2525 kez olacak şekilde olmalıdır. Her nefeste göğsün inip kalktığı, verilen havanın geri çıktığı kontrol edilir.

Kalp masajı için öncelikle bası noktaları tespit edilir Yetişkin ve çocuklarda bası noktası göğüs kemiğinin tam orta kısmıdır.bebeklerde ise bası noktası göğüs kemiğinde iki meme ucunu birleştiren hattın hemen alt kısmıdır. Yetişkin ve çocuklarda tespit edilen bası noktasına bir elin topuğu yerleştirilir. Yetişkinde diğer elin parmakları bu ele geçirilir. Yetişkinde ve iri çocuklarda iki elle dış kalp masajı yapılır. Normal çocuklarda tek elle yapılır. Bebeklerde ise bası noktasına iki parmakla bası uygulanır.

Kalp Masajı

Yetişkin ve çocuklarda dirsekleri kırmadan omuz tam hasta üzerine gelecek şekilde kollar hastaya dik olarak tutulur. İlk yardımcı vücut ağırlığını vererek hastanın göğüs kemiğini yetişkinde 4-5 cm. kadar bastırıp geri çeker. (göğüsün ön-arka çapının 1/3 ü kadar). Bu şekilde kalp göğüs kemiği ile sırt kemiği arasına sıkışıp tekrar gevşer ve kan pompalanmış olur. Çocuklarda göğüs kafesi 2,5-55 cm. kadar (yine göğüs kafesinin 1/3 ü kadar) bastırılır. Bebeklerde 1-1,51,5 cm. kadar (yine göğüs kafesini 1/3 ü kadar) bastırılır.

Solunum Yolu Tıkanıklığının Belirtileri Solunum yolu tıkanıklığı iki türlüdür: Kısmi Tıkanıklık : Hava yolunun bir kısmı tıkanmıştır. Bir miktar hava girip çıkabilir. Tam Tıkanıklık : Hava yolu tam tıkanmıştır. Hiç nefes alamaz. Çok tehlikelidir. Kısmi tıkanıklığın belirtileri: Öksürebilir. Nefes alabilir. Zor da olsa konuşabilir Kısmi tıkanıklıkta h/y hiçbir müdahalede bulunulmaz. Sadece hasta öksürtülmeye çalışılır.

Tam tıkanıklık belirtileri : Hiç nefes alamaz. Telaş ve korku içerisindedir. Ellerini boynuna götürür. Konuşamaz. Rengi morarmaya başlar.

HEİMLİCH MANEVRASI H/Y ayakta veya oturuyor olabilir. Önce H/Y nın sırtına 5-6 kez vurulur Hastanın arkasından sarılarak karın bölgesinin üst kısmı kavranır. Bir el yumruk yapılır diğer elle de bu yumruk kavranır. Yumruk yapılan elin baş parmak kısmı göğüs kemiğinin alt kısmına yerleştirilir. Ani ve sert hareketlerle hastanın göğüs kısmı yukarı ve geriye doğru sıkıştırılır. Bu hareket 5-7 kez yabancı cisim çıkana kadar tekrarlanır. Bu arada hastanın nabız ve solunumu değerlendirilir. Yardım istenir (112)

BOĞULMALARDA İLKYARDIM Boğulma Nedir? Vücut dokularına yeterli oksijen gitmemesi sonucu dokularda hasar meydana gelmesidir. Boğulma Nedenleri Nelerdir? * Nefes borusuna sıvı dolması. ( kusmuk, yiyecek v.s.) * Asılma * Akciğerlerin zedelenmesi * Gazla Zehirlenme * Bayılma veya bilinç kaybı ile dilin geriye kaçması * Suda boğulma.

Boğulmada Genel Belirtiler Nelerdir? * Nefes almada güçlük,gürültülü, hızlı ve derin nefes alma * Ağızda balgam toplanması ve köpük * Deride, tırnaklarda, dudaklarda morluk * Sorulara anlamsız cevap verme * Huzursuzluk * Bayılma * Nefes kesilmesi * Karbon monoksit zehirlemesinde yüzde kiraz kırmızısı renk Boğulmalarda Genel İlkyardım Nasıl Olmalıdır? * Boğulma nedenleri ortadan kaldırılır. * Yaşam bulguları kontrol edilir. * Gerekiyorsa temel yaşam desteği sağlanır. * Suda boğulmalarda öncelikle hastanın yuttuğu suyu çıkarmaya çalışmak yanlıştır. Sudan çıkartılan kişinin solunumu ve nabzı kontrol edilir. Sonuca göre temel yaşam desteği uygulanır. * Tıbbi yardım istenir

KANAMA NEDİR? Damar bütünlüğünün bozulup kanın damar dışına (vücut dışına veya vücut içi boşluklarına) akmasıdır. Kanamanın tehlikesi; Kanama miktarına Kan akış hızına Kanamanın kaynaklandığı organa Kişini genel sağlık durumuna bağlıdır

Kaç Çeşit Kanama Vardır? Kanın aktığı bölgeye göre : İç kanama : Vücut içi boşluklara kanar. Dışarıdan kan görünmez. Dış Kanama : Kan vücut dışında görünür yere akar. Doğal deliklerden kanama : burundan, kulaktan, üreme organlarından ve anüs kanaması gibi. Kanın aktığı damara göre : Atardamar kanaması : Kesik kesik tazyikli kanar. En tehlikeli kanamadır. Bol kan kaybedilir. Toplardamar kanaması : Süreğen kanamadır. Kılcaldamar kanaması : Sızma şeklinde kanar.

Kanamalarda İlkyardım Uygulamaları * H/Y nın yaşam bulguları değerlendirilir. * Kanamanın şiddetine göre yardım çağırılır. (112) * Yara incelenir kanama şekli değerlendirilir. Kanayan yer üzerine temiz bir bez koyup baskı uygulanır. * Kanama durmazsa ilk konulan bezin üzerine bir bez daha konup baskı artırılır. * Gerekirse bandaj ile konulan bezin üzerine sıkıca bandaj uygulanır. * Kanayan bölge yukarı kaldırılır. * Gerekirse Atardamar bası noktalarına basılır

Atardamar Bası Noktaları: Köprücük kemiği üstü çukurluğa koldaki kanamalarda bası uygulanabilir. Koltuk altına bası uygulanabilir. Kolun üst bölümüne bası uygulanabilir. Kasık bölgesine bacaklardaki kanamayı azaltmak için uygulanabilir. Uyluk iç yüzeyi boyunca uygulanabilir

Ciddi Yaralanmalar Nelerdir? Kanaması durdurulamayan yaralar Kas veya kemiğin görüldüğü yaralar Delici aletle oluşan yaralar Yabancı cisim saplanmış yaralar Kenarları birleşemeyen yaralar İnsan ve hayvan ısırıkları

Ciddi Yaralanmalarda İlkyardım Kanama durdurulmaya çalışılır Yaraya saplanmış yabancı cisim varsa kesinlikle çıkarılmaz Yara kurcalanmaz Yaranın üzeri temiz bir bezle örtülür,sarılır Tıbbi yardım istenir (112)

Burun Kanamalarında İlkyardım H/Y sakinleştirilir. Oturtulur. Başı hafifçe öne eğilir. Burun kanatları 15 dakika süre ile parmaklar arasında sıkılır. Tıbbi yardım istenir (112)

Hangi Durumlarda Turnike Uygulanır? Kanamalarda çoğu zaman üzerine baskı uygulamak yeterli olur. Turnike (boğdurucu sıktırma) kullanılmaz. Turnikenin en gerekli olduğu durum organ kopmalarıdır. Yüzeyel kanamalarda uygulanan turnike daha çok toplardamarın önünü kapatacağından atardamardan gelen kan kesi yerinden çıkmak zorunda kalacaktır. Bu nedenle yüzeyel kesilerde uygulanan turnike kanamayı arttırır. Turnike Uygulamasında Dikkat Edilecek Hususlar Organ kopması olmuş turnike uygulanan hastalara: Şok pozisyonu verilir. Sık aralıklarla yaşam bulguları değerlendirilir. Hastanın üstü örtülür. Ancak kanayan bölge görülebilir şekilde dışarıda tutulur. Turnike ile ilgili yapılanlar bir kağıda yazılır. Hasta hızlı bir şekilde hastaneye ulaştırılır.

ŞOK NEDİR? ŞOK NEDİR? Her hangi bir nedenle kalp-damar- kan sisteminin yetersizliği ile dokulara yeterince kan gitmeyip dokuların oksijensiz kalmasıdır.temel olarak : Ya kalp iyi pompalayamıyordur Ya damarlarda yeterli kan yoktur ( kanama sonucu azalmış) Ya da belli bir bölgede damar çaplarında değişiklikler olmuştur.

Şok Belirtileri Nelerdir? Hızlı ve zayıf nabız Cilt renginde solukluk, soğukluk, nemlilik Hızlı ve yüzeyel solunum Dudak ve diğer mukozalarda solukluk, morarma Susuzluk hissi Endişe ve huzursuzluk Bilinç bulanıklığı Kan basıncında düşme

Şokta İlkyardım Uygulamaları? İlk olarak kendi ve çevre güvenliğinizi sağlayın Hastanın yaşam bulgularını kontrol edin Hastanın mümkün olduğunca bol oksijenli hava almasını sağlayın Şokun nedenini araştırıp nedene göre ilkyardım uygulayın ( kanama varsa kanamayı durdurmaya çalışın)

Şok Pozisyonu Nasıl Verilir? H/Y ı düz olarak yukarı bakar şekilde sırt üstü yatırın Bacaklarını ayak kısmından 30 cm. kaldırıp altına destek koyun. Böylece beynine daha çok kan gitmesini sağlayın Üzerini örterek üşümesine engel olun Yardım gelene kadar hastanın yanında bekleyin Belirli aralıklarla yaşam bulgularını kontrol edin

Bilinç Bozukluğunda İlkyardım Nasıl Olmalıdır? Hafif Baş Dönmesinde : * Sırt üstü yatırılır. Ayaklar 30 cm kaldırılır. * Sıkan giysiler gevşetilir. * Kendine gelinceye kadar beklenir. Bayılma Halinde : * Sırt üstü yatırılır. Bacaklar 30 cm. kaldırılır. * Solunum yolu açıklığı kontrol edilir. * Sıkan giysiler gevşetilir. * Solunumu kontrol edilir. * Kusma varsa yan yatırılır. * Etraftaki meraklılar uzaklaştırılır. Bilinç Kapalı İse : * H/Y nın yaşam bulguları değerlendirilir. * H/Y ya koma pozisyonu verilir. * Yardım Çağırılır. (112) * Sık-sık yaşam belirtileri kontrol edilir. * Sağlık personeli gelene kadar beklenir.

Koma Pozisyonu Kişi solunum yapıyor ama bilinci yoksa koma pozisyonu verin (yarı yüzükoyun yan pozisyon)

KIRIK ÇIKIK VE BURKULMALARDA İLKYARDIM Kırık Nedir? Kemik bütünlüğünün bozulmasıdır. Kırılma bir darbe sonucu veya kendiliğinden olabilir. Kaç Çeşit Kırık Vardır? Kapalı kırık : Kemik kırılmıştır. Ancak deri bütünlüğü bozulmamıştır. Açık Kırık : Deri bütünlüğü bozulmuştur. Kırık kemik uçları yara yerinden dışarı çıkabilir. Açık kırıkta kanama ve enfeksiyon tehlikesi de vardır.

Kırık Belirtileri Nelerdir? * Hareket etmekle artan ağrı. * Hareket kısıtlılığı. * Şişlik ve morarma. Kırığın Yol Açabileceği Olumsuz Durumlar Nelerdir? * Kırılan kemik uçları çok keskindir. Kırık bölgesindeki kasları, sinir dokularını, damarları kesebilir. Bu nedenle kırık bölge hareketsiz tutulmalıdır. * Parçalı kırıklarda kanama fazla olacağından şok riski vardır.

Kırıklarda İlkyardım Nasıl Olmalıdır? * H/Y da öncelikle hayati tehlike oluşturan daha önemli bir olay varsa ona müdahale edilir. (hasta yaşam bulguları kontrol edilir.) * H/Y hareket ettirilmemelidir. * Yüzük, saat, bilezik v.b. şeyler çıkartılır. * Kırık şüphesi olan bölge hareket ettirilmeden, bulunduğu şekli değiştirmeden, tahta, karton, sopa gibi malzemelerle kırık bölgenin bir alt, birde üst eklemi hareketsiz bırakılacak şekilde atele alınır. (tespit yapılır) * Kırıkta açık yara varsa önce yara kapatılır. * Kırık bölgenin alt kısmında sık sık nabız, deri rengi ve ısısı kontrol edilir. * Hastanın üstü örtülür. * Tıbbi yardım istenir.

Burkulma Nedir? Bir zorlama sonucu eklem bütünlüğünün geçici olarak bozulmasıdır. Ancak bu esnada eklem kapsülünde gerginlik hatta yırtılmalar olabilir.

Burkulma Belirtileri Nelerdir? Kırıkla bulguları çok benzer yine : * Ağrı * Şişlik, kızarma * Hareket kısıtlığı olur. Burkulmada İlkyardım Nasıl Olmalıdır? * Sıkıştırıcı bir bezle eklem yeri bandaja alınır. * Şişliği azaltmak için bölge yukarı kaldırılır ve soğuk uygulanır. * Hareket ettirilmez * Duruma göre tıbbi yardım istenir.

Çıkık Nedir? Eklem bütünlüğünün kalıcı olarak bozulmasıdır. Eklem yüzleri birbirinden ayrılmıştır. Müdahale etmeden kendiliğinden yerine gelmez.

Çıkık Belirtileri Nelerdir? Belirtileri yine kırığa benzer : * Şiddetli Ağrı * Şişlik, kızarıklık * İşlev Kaybı Çıkıkta İlkyardım Nasıl Olmalıdır? * Eklem oynatılmadan aynen bulunduğu gibi tespit edilir. * Çıkık yerine oturtulmaya çalışılmaz. * Çıkık eklem alt ve üst kısmında deri rengi, nabız ve ısı kontrol edilir. * Tıbbi yardım istenir.

Kırık Çıkık ve Burkulmalarda Tespit Nasıl Olmalıdır? Bölgenin tespit edilip hareketsiz bırakma işlemine atel denir. Atel yaparken eldeki malzemeler kullanılır. Tahta, mukavva, sopa,üçgen sargı, bez gibi. Amaç hasta bölgenin sağlık kuruluşuna gidene kadar hareketsiz ve güvenlik altında olmasıdır. Tespit sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar : * Öncelikle hasta yaşam bulguları değerlendirilir. * Açık yara varsa üzeri temiz bir bezle örtülür. * Tespit edilen bölge hiç hareket ettirilmez. Nasıl bulundu ise öyle tespit edilir. * Düzeltilmeye çalışılmaz. * Tespit için kullanılan malzeme bez veya yumuşak bir şeyle sarılmalıdır. * Hasarlı bölgenin bir üstündeki ve bir altındaki eklem hareket etmeyecek şekilde tespit edilir.

Kafatası ve Omurga Yaralanmaları Neden Önemlidir? Kafatası içerisindeki merkezi sinir sistemi ve omurga kemiklerinin içindeki sinir sistemi darbenin şiddetine bağlı olarak etkilenebilir. Bunun sonucunda ölüm veya felç gelişebilir. Trafik kazalarında ölümlerin %80 i kafa yaralanmaları nedeniyle olmaktadır Kafatası Yaralanma Çeşitleri Nelerdir? Saçlı deri yaralanmaları: Kanlı bir bölgedir üzerine basıyla kanama durdurulmaya çalışılır Kafatası kırıkları: Kırıktan çok beyin hasarı önemlidir. Beyin hasarı bulguları değerlendirilir Yüz yaralanmaları: Ağız ve burun yaralanmalarında solunum etkilenebilir duyu organları zedelenebilir Omurga yaralanmaları: Boyun omurlarının yaralanması çok önemlidir. Solunum etkilenebilir, her iki kol ve bacak felç olabilir. En sık bel omurları etkilenir Kafatası ve Omurga Yaralanmalarının Nedenleri Nelerdir? * Otomobil yada motorsiklet kazaları * Yüksekten düşme * Spor ve iş kazaları * Baş ve gövde yaralanmaları * Yıkıntı altında kalmak

Kafatası ve Omurga Yaralanmalarında Belirtiler Nelerdir? * Bilinç düzeyinde değişmeler * Hafıza kaybı * Başta, boyunda ve sırtta ağrı * Herhangi bir yerde tam yada kısmi hareket kaybı *El, ayak veya parmaklarda his kaybı, karıncalanma * Şekil bozukluğu * Hırıltılı solunum * Burun ve kulaktan kan veya beyin omurilik sıvısı gelmesi * Havale geçirme * Denge bozukluğu * Kulak ve göz çevresinde morluk * Hiçbir belirti olmasa bile kafa travmaları, trafik kazaları, düşme vakaları, yüz ve köprücük kemiği yaralanmaları, bilinci kapalı tüm hastalar kafa ve omurga yaralanması olarak değerlendirilir

Kafa ve Omurga Yaralanmalarında İlkyardım * Çevre güvenliği sağlanır * Yaşam bulguları değerlendirilir * Hemen tıbbi yardım istenir (112) * Hareket etmemesi sağlanır * Baş-boyun-gövde ekseni bozulmamalıdır * H/Y taşınmak zorunda ise sürükleme yöntemi kullanılmalıdır * Taşınma ve sevk sırasında sarsıntıya maruz kalmaması gerekir * H/Y ya tüm yapılanlar kaydedilir. Kaydedilen bilgiler gelen sağlık ekibine verilir * Sık sık yaşam bulguları kontrol edilir. H/Y asla yalnız bırakılmaz

ÇAY ARASI

YANIK, DONMA VE SICAK ÇARPMALARINDA İLKYARDIM Yanık Nedir? Sıcak maddelere, tahriş edici kimyasal maddelere veya şiddetli ışınlara maruz kalan deride meydana gelen ağrı, kızarıklık ve şişliktir. Sıcak su, su buharı, asit veya alkali tahriş edici kimyasal maddeler, güneş ışını, radyasyon, lazer, elektrik akımı v.b. yanığa neden olurlar. Kaç Çeşit Yanık Vardır? Fiziksel Yanıklar : - Isı ile oluşan yanıklar - Elektrik akımı nedeni ile olan yanıklar - Işın ile oluşan yanıklar - Sürtünme ile oluşan yanıklar - Donma sonucu oluşan yanıklar Kimyasal Yanıklar : Asit Alkali maddelerle oluşan yanıklar

Yanığın Ciddiyetini Belirleyen Faktörler : - Yanan bölge genişliği - Yanığın derinliği - Yanan bölge - Yaş - Enfekte olma riski - Solunum yolunun gördüğü zarar - Yanan kişinin genel sağlık durumu

Yanıklar Nasıl Derecelendirilir * 1. DERECE YANIK : Deride kızarıklık,hafif ödem ve ağrılı olur. Yaklaşık 48 saatte iyileşir. 2. DERECE YANIK : deride bül ( içi su dolu kabarcık) meydana gelmiştir. Ağrılıdır. Deri yenilenince iyileşme olur. 3. DERECE YANIK : Deri tabakası tamamen yanmış yanık derinliği kas ve kemik dokuya kadar inmiştir. Kömürleşme vardır. Sinir dokusu da yandığı için ağrı yoktur.

Yanığın Vücuttaki Olumsuz Etkileri * Yanan organda kalıcı fonksiyon bozukluğu yapabilir. * Ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak hasta şoka girebilir. * Kendi vücudundaki zararsız mikrop veya toksinlerle veya dışarıdan mikroplarla kolay iltihaplanabilir. Çünkü yanan bölgenin savunma mekanizması zayıflamıştır.

Isı ile oluşan Yanıklarda İlkyardım İşlemleri * Telaşa kapılmadan hastayı da sakinleştirerek, çevre güvenliği alınıp yanığa neden olan etken durdurulur. * H/Y nın üzeri battaniye v.b. gibi şeylerle sarılıp yuvarlanması sağlanır. * Yaşam belirtileri kontrol edilir. * Solunum yolunun yanık yada dumandan etkilenmesi kontrol edilir. * Yanık alan bölgeselse en az 20 dakika soğuksu altında tutulur * Yüzük, saat, bilezik vs. gibi takılar hemen çıkartılır.*

* Giysiler yanık yerlere zarar vermeden çıkartılır. * Hijyen ve Temizliğe dikkat edilir. * Yara yeri sabunlu su ile tahriş etmeden yıkanır. * Su toplamış alanlar patlatılmaz. * Yanık üzerine hiçbir madde sürülmez ilaç dahil. * Yanık üzeri temiz bir bezle örtülür. * H/Y ısı kaybını önlemek için battaniye örtülür. * Yanık bölgeler birbirine değerek sarılmamalıdır. * Hasta alabiliyorsa sıvı içirmelidir. ( 1lt su 1çay kaşığı tuz 1 çay kaşığı karbonat ) * Tıbbi yardım istenir. (112)

Kimyasal Yanıklarda İlkyardım - Tahriş eden kimyasal maddenin deri ile olan teması hemen önlenmelidir. - Tazyiksiz bol su ile bölge iyice yıkanmalıdır. - Giysiler dikkatlice çıkartılmalıdır - Hastanın üstü örtülmelidir. - Tıbbi yardım çağırılmalıdır (112)

KLORUN CİLDE VE GÖZE ZARARI KLOR BULAŞMIŞ GİYSİLER ÇIKARILMALI, CİLDE KLOR BULAŞTIĞINDA 5 DK BOYUNCA TEMİZ SU VE SABUNLA CİLT YIKANMALI, GÖZE KLOR BULAŞTIĞINDA EN AZ 15 DAKİKA GÖZ TEMİZ SUYLA YIKANMALI, TIBBİ YARDIM İSTENMELİ

Elektrik Yanıklarında İlkyardım *Sakin olmalı çevre güvenliği alınmalıdır. *Hastaya hiç dokunmadan elektrik akımı kesilmelidir. *Akım kesilemeyecekse tahta sopa, ip gibi yalıtkan maddelerle hastanın elektrikle teması önlenir. * H/Y nın yaşam belirtileri değerlendirilir. * H/Y nın üstü örtülür. * H/Y kımıldatılmaz * Tıbbi yardım istenir. (112)

Sıcak Çarpması Belirtileri Nelerdir? * Baş ağrısı, bulantı, kusma * Güçsüzlük,yorgunluk * Baş dönmesi * Vücut ısısının artışı * Davranış bozukluğu, bilinç kaybı, hayal görme * Tansiyon düşüklüğü, nabız artışı Sıcak Çarpmasında İlkyardım Nasıl Olmalıdır? * Hasta serin ve havadar bir ortama alınır. * Giysiler çıkartılır. * Şok pozisyonunda yatırılır. * Alabiliyorsa bol sıvı verilir. (tuzlu- karbonatlı su) * Tıbbi ardım istenir. (112)

Kan Şekeri düşüklüğü nedir? Herhangi bir nedenle kandaki glikoz seviyesinin düşmesi ve bu nedenle dokuların ihtiyacı olan enerjinin sağlanamamasıdır. Kan Şekerinin Düşmesinin Nedenleri Nelerdir? * Şeker hastalarının kullandıkları ilaçlara bağlı. * Uzun süre aç kalma. * Yoğun ve ağır vücut çalışması ile fazla enerji harcama. * Barsak ameliyatı geçirenlerde yemek sonrası. Kan Şekerinin Ani Düşüklüğünde Hangi Belirtiler Görülür? * Terleme * Korku * Yorgunluk bulantı * Hızlı nabız * Aniden acıkma * Titreme

Kan Şekeri Düşüklüğü Yavaş ve Uzun Sürede Olmuşsa Hangi Belirtiler Görülür? * Uyuşukluk * Zayıflık * Görme bozukluğu * Baş ağrısı * Konuşma güçlüğü * Kafa Karışıklığı * Sarsıntı ve Şuur Kaybı Kan Şekeri Düşmesinde İlkyardım Nasıl Olmalıdır? * Hastanın yaşam belirtileri kontrol edilir. * Hastanın bilinci yerinde ve kusmuyorsa şeker veya şekerli yiyecekler verilir. Belirtiler şeker yüksekliğine bağlı bile olsa yinede şeker vermelidir. Çünkü yüksek şekerin biraz daha yüksek olmasının bir zararı olmaz ama düşük şeker ölüme neden olabilir. * Belirtiler 15-20 dakika içinde geçmiyorsa tıbbi yardım çağırılır. Hastanın bilinci yerinde değilse koma pozisyonu verip tıbbi yardım çağırılır.

Göğüste Kuvvetli Ağrı Nedenleri? Göğüste ağrıya neden olan en tehlikeli durum kalp spazmı (angina pectoris) ve kalp krizi (myokart enfaktüsü) dir. Her ikisinde de durum, kalbe yeterli kanın gitmemesidir. Göğüste Kuvvetli Ağrı Belirtileri Nelerdir? Angina Pectoris Belirtileri : * Sıkıntı ve nefes darlığı. * Ağrı genellikle göğüs ortasında baskı şeklidedir ve boyuna, kollara yayılır. Bazen sırta vurur. * Kısa sürelidir. Dinlenince hemen geçer. Dinlenince geçmezse önemlidir. Miyokart Enfaktüsü (kalp krizi): * Şiddetli göğüs ağrısı ve baskı hisseder. * Soğuk terlemesi vardır. Hasta tedirgindir. * Ağrı omuzlara ve kollara yayılır. * Mide bulantısı ve kusma olabilir

Göğüs Ağrısında İlkyardım Nasıl Olmalıdır? * Hastanın yaşam bulguları kontrol edilir. * Hasta hemen istirahat ettirilir. Hiç hareket ettirilmez. * Yarı oturur pozisyon verilir. * Tedirgin olan hasta sakinleştirilir. * Kullandığı ilaçları verilir. * Tıbbi yardım istenir. * Tıbbi yardım gelene kadar sık-sık yaşam bulguları kontrol edilir.