BALIKESİR YEDİİKLİM KPSS AKADEMİ 2015 VATANDAŞLIK DERSİ GENEL KÜLTÜR VE GÜNCEL BİLGİLER Emre ER (En son 1 Haziran 2015 Tarihinde Güncellenmiştir)
Dünyadan Bazı Önemli Güncel Gelişmeler 2014 Nobel Ödülleri Ekonomi Ödülü : Jean Tirole (Fransız ekonomist Pazar gücü alanındaki çalışmalarıyla tanınıyor. Barış Ödülü : Malala Yousafzai (Pakistanlı insan hakları aktivisti) Kailash Satyarthi (Hintli çocuk hakları savunucusu, aktivist) Edebiyat Ödülü : Patrick Modiano (Fransız yazar) Kimya Ödülü : Alman uzman Stefan Hell, ABD li Eric Betzig ve William Moerner ( Yüksek çözünürlüklü görüntülemeye imkan veren mikroskop teknolojisi çalışmalarıyla tanınıyorlar) Fizik Ödülü : Isamu Akasaki (Meijo Üniversitesi, Japonya), Hiroshi Amano (Nagoya Üniversitesi, Japonya), Shuji Nakamura (Kaliforniya Üniversitesi, ABD) (3 bilim insanı, parlak ve enerji tasarrufu sağlayan beyaz ışık kaynaklarına olanak sağlayacak mavi LED'i keşfederek aydınlatma teknolojisinde önemli bir dönüşüme zemin hazırladı) Fizyoloji / Tıp Ödülü : John O Keefe (İngiltere), May-Britt Moser (Norveç), Edvard Moser (Norveç) (Beynin, koordinasyonları belirleyip haritalamayı sağlayan sinir hücrelerini keşfettiler) G - 20 Ülkeleri ve Toplantıları G - 20 ülkelerini Almanya, ABD, Arjantin, Avustralya, Brezilya, Çin, Endonezya, Fransa, Güney Afrika Cumhuriyeti, Güney Kore, Hindistan, İngiltere, İtalya, Japonya, Kanada, Meksika, Rusya, Suudi Arabistan, Türkiye ve Avrupa Komisyonu oluşturuyor. Yıllara Göre G - 20 Toplantıları 2008 - ABD Washington da yapıldı. 2009 - İngiltere Londra ve ABD Pittsburg da yapıldı. 2010 - Kanada Toronto ve Güney Kore Seul de yapıldı 2011 - Fransa Cannes da yapıldı. 2012 - Meksika Los Cabos da yapıldı 2013 - Rusya Saint Petersburg da yapıldı 2014 - Avustralya Brisbane de yapıldı 2015 - Kasım ayında Türkiye Antalya da yapılacak(önemli) 2016 - Çin de yapılacak 1
G-8 Ülkeleri ve Toplantıları Dünyanın gayri safi milli hasılası en yüksek sekiz ülkesinin yer aldığı bu grubun içinde ABD, Japonya, Almanya, İngiltere, Fransa, İtalya, Kanada ve Rusya bulunmaktadır.(rusya nın üyeliği Kırım sorunu yüzünden askıya alınmıştır) 2012 toplantısı ABD de, 2013 toplantısı İngiltere de, 2014 toplantısı İtalya da düzenlenmiştir. 2015 toplantısı Rusya nın katılımı olmadan 7-8 haziranda Almanya da düzenlenecektir. Olimpiyatlar (Yaz Olimpiyatları) 1896 dan beri düzenlenen modern olimpiyatlar ilk olarak Yunanistan Atina da yapılmaya başlanmıştır. Dört yılda bir düzenlenen bu organizasyon 1916 yılında 1.Dünya Savaşı sebebiyle, 1940 ve 1944 yıllarında ise 2. Dünya Savaşı sebebiyle düzenlenemedi. 2004 Olimpiyatları : Yunanistan - Atina da 2008 Olimpiyatları : Çin - Pekin de 2012 Olimpiyatları : İngiltere - Londra da yapıldı. 2016 Olimpiyatları Brezilya - Rio da, 2020 Olimpiyatları Japonya - Tokyo da yapılacak. Türkiye den İstanbul 2020 olimpiyatları için aday olmuş, son elemelere İspanya nın Madrid ve Japonya nın Tokyo kentleriyle birlikte kalmış ancak önce Madrid sonra da İstanbul elenmiş ve Olimpiyatların düzenleneceği kent Tokyo olarak belirlenmiştir. 87. Akademi Ödülleri (2015 Oscar Ödülleri) En İyi Film: Birdman (Atmaca) En İyi Yönetmen: Alejandro González Iñárritu (Birdman) En İyi Erkek Oyuncu: Eddie Redmayne, (The Theory of Everything) En İyi Kadın Oyuncu: Julianne Moore, (Still Alice) En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu: Patricia Arquette, (Boyhood) En İyi Erkek Yardımcı Oyuncu: J.K. Simmons, (Whiplash) En İyi Anime Film: Big Hero 6 En İyi Uyarlama Senaryo: The Imitation Game 2
En İyi Orijinal Senaryo: Birdman En İyi Sinematografi: Birdman En İyi Belgesel: Citizenfour En İyi Görsel Efekt: Interstellar En İyi Kısa Belgesel: Crisis Hotline: Veterans Press 1 En İyi Orijinal Şarkı: "Everything Is Awesome" (The Lego) En İyi Kostüm: The Grand Budapest Hotel En İyi Yabancı Film: Ida Dünya Kupası ( Dünya Futbol Şampiyonası) 1930 yılında düzenlenmeye başlanan FIFA Dünya Kupasının önceki ismi Jules Rimet Kupasıdır. Finalleri dört yılda bir yapılır. Bugüne kadar 2. Dünya Savaşı sebebiyle sadece 1942 ve 1946 yıllarında yapılamamıştır. Dünya Kupasının en başarılı takımı, bu kupayı 5 kez alan Brezilya dır. 2006 Dünya Kupası : Almanya da yapıldı. İtalya şampiyon oldu. 2010 Dünya Kupası : Güney Afrika da yapıldı. İspanya şampiyon oldu. 2014 Dünya Kupası : Brezilya da yapıldı. Almanya şampiyon oldu. 2018 Dünya Kupası Rusya da, 2022 Dünya Kupası Katar da düzenlenecektir. Türkiye bu kupada en başarılı sonucu 2002 yılında Güney Kore ve Japonya da yapılan dünya kupasında üçüncü olarak almıştır. Avrupa Futbol Şampiyonası Avrupa Futbol Şampiyonası 1960'tan beri UEFA tarafından 4 yılda bir düzenlenen bir futbol organizasyonudur. Orijinal adı Avrupa Uluslar Kupası'dır. 1968 yılında şu anki ismini almıştır. 2012 Avrupa Futbol Şampiyonası (Euro 2012) Polonya&Ukrayna da yapıldı. İspanya şampiyon oldu. 2016 Avrupa Futbol Şampiyonası (Euro 2016) Fransa da yapılacak Günümüze kadar yapılan 14 turnuvayı Almanya ve İspanya üçer kez kazanmışlardır. 2015 (68.) Cannes Film Festivali En iyi film (Altın Palmiye) ödülünü Jacques Audiard ın yönettiği Dheepan filmi aldı. 2014 te yapılan 67. Cannes Film Festivali nde Altın Palmiye Ödülü nü Nuri Bilge Ceylan ın yönettiği Kış Uykusu filmi almıştı. (ÖNEMLİ) 3
En İyi Yönetmen Ödülü The Assassin (Suikastçı) filmiyle Tayvanlı yönetmen Hou Hsiao-Hsien in oldu. En İyi Erkek Oyuncu Ödül "La Loi du Marche" filmindeki rolüyle Vincent Lindon'a verildi. "En İyi Kadın Oyuncu Ödülü"nü ise bu yıl iki oyuncu kazandı. Emmanuelle Bercot, "Mon Roi" filmindeki rolüyle, Rooney Mara da "Carol" filmindeki rolüyle "En İyi Kadın Oyuncu" ödülünü elde etti. "Altın Kamera Ödülü"nü "La Tierra y la Sombra" filmiyle yönetmen Cesar Augusto Acevedo kazandı. "Kısa Metraj Ödülü"nü yönetmen Ely Dagher, "Waves '98" isimli filmiyle aldı. Jüri Büyük Ödülü: Saul Fia (yön: László Nemes) Jüri Ödülü: The Lobster (yön: Yorgos Lanthimos) Dünyadan Başka Önemli Gelişmeler 2010 Expo Ticaret Fuarı Çin in Şangay kentinde yapıldı. 2015 Expo İtalya - Milano da, 2020 Expo ise Birleşik Arap Emirlikleri - Dubai de yapılacak. Türkiye den İzmir, 2015 ve 2020 Expo fuarına aday olmasına rağmen kazanamamıştır. İzmir in 2020 Expo su için ana tanıtım teması sağlık turizmi idi. 2016 da Dünya Botanik Expo su Çiçek ve Çocuk temasıyla Antalya da düzenlenecek. Unesco tarafından 2014'te Nijerya'nın Port Harcourt 2015'te ise Güney Kore'nin Incheon kentleri Dünya Kitap Başkenti seçilmiştir. 2014 yılında Yılın Kişisi ödülünü Ebola için savaşan doktorlar aldı. 2014 yılında Yılın en iyi futbolcusu ödülünü (Ballon d'or - Altın Top) Cristiano Ronaldo aldı. 2014 Avrupa Birliği dönem başkanları sırasıyla İtalya ve Yunanistan, 2015 Avrupa Birliği dönem başkanları ise sırasıyla Letonya ve Lüksemburg tur. 1 Ocak 2015 itibariyle Litvanya euro kullanmaya başlana son ülke oldu ( toplam 19 ülke euro kullanıyor) 2014 ün Aralık ayında AirAsia uçağı, Endonezya dan Singapur a giderken kaza sonucu düştü. Bursa'nın İznik ilçesinde bulunan batık Bazilika (kilise) 2014'ün en önemli 10 arkeoloji keşfi arasında gösteriliyor. Bahçeşehir Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı Enver Yücel e dünya çapında eğitime sağladığı katkılardan dolayı, BM Genel Sekreteri Ban Ki Moon tarafından Küresel Eğitime Katkı Ödülü verildi. Enver Yücel, dünyada bu dalda ödül alan ilk Türk isim oldu. 2014 yılı Aralık ayında 67/P Churyumov-Gerasimenko kuyrukluyıldızı na Rosetta dan ayrılan Philae modülü iniş yaptı. 2014 FIBA Dünya Basketbol Şampiyonası İspanya da düzenlendi. ABD şampiyon oldu. 4
2014 FIBA Dünya Kadınlar Basketbol Şampiyonası Türkiye de yapıldı. ABD şampiyon oldu. Türkiye ise dördüncü oldu. 2018 FIBA Dünya Kadınlar Basketbol Şampiyonası İspanya da yapılacak. 2014 Nato Zirvesi Birleşik Krallık - Galler bölgesinin Newport kentinde yapıldı. 2014 ün Eylül ayında Birleşik Krallık a bağlı İskoçya da bağımsızlık referandumu yapıldı ve sonucunda bağımsızlık için hayır kararı çıktı. 2014 Kış Olimpiyatları Rusya nın Soçi kentinde yapıldı. 2018 Kış Olimpiyatları ise Güney Kore nin Pyeongchang kentinde düzenlenecek. 2014 ün Aralık ayında Air Asia ya ait bir uçak Endonezya - Singapur seferini yaparken kayboldu. Uçağın Java Denizi ne düştüğü belirlendi. 2014 te Yılın En İyi Futbolcusu (Altın Top) ödülünü Christiano Ronaldo aldı. Türksoy tarafından 2012 yılında Türk Dünyası Kültür Başkenti Kazakistan Astana, 2013 yılında Türkiye Eskişehir, 2014 yılında Tataristan Kazan 2015 te ise Türkmenistan ın Merv kenti seçilmiştir. Türksoy 2015 yılını Haldun Taner i anma yılı olarak ilan etmiştir. 2015 te verilen Berlin Film Festivali nde en iyi film (Altın Ayı) ödülünü İranlı yönetmen Jafar Panahi nin Taksi filmi kazandı. 2015 te Almanya nın Nürnberg kentinde düzenlenen 20. Türk Alman Film Festivali nde Şener Şen onur ödülü aldı. Güneş enerjisiyle çalışan Solar Impulse 2 adlı hava aracı yapacağı dünya turuna Dubai den başladı. BM nin daimi güvenlik konseyi üyeleri (Fransa, İngiltere, Rusya, Çin, Abd) ve Almanya ile (P5+1 ülkeleri) İran arasında İsviçre Lozan da yapılan nükleer görüşmelerde anlaşma sağlandı. Nobel ödüllü Alman yazar Günter Grass hayatını kaybetti. Nepal in başkenti Katmandu yakınlarında 7,9 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. Şili deki Calbuco Yanardağı 43 yıl aradan sonra tekrar faaliyete geçerek hava ulaşımını etkiledi. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ne Mustafa Akıncı dördüncü cumhurbaşkanı olarak seçildi. Türkiye, Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (CERN) e ortak üye olarak kabul edildi. Danimarka 2016 yılı itibariyle kağıt ve metal para kullanımını kaldırıp elektronik paraya geçmeyi planlıyor. İslam Konferansı Örgütü nün başkanlığına 2014 yılında Iyad Medeni seçildi. "Matematiğin Nobeli" olarak tanımlanan Fields madalyası ilk kez bir kadın bilim insanına layık görüldü. Ödülü İran asıllı Prof. Dr. Meryem Mirzakhani aldı. Avrupa Yeşil Başkenti ödülünü 2014 yılında Danimarka nın Kopenhag kenti, 2015 yılında ise İngiltere nin Bristol kenti kazandı. Türkiye den Kütahya, bu ödül için 2015 yılında başvuruda bulunmuştu. 4 Nisan 2014 te Felix Baumgartner Dünya ya 38km yüksekten atlayarak bu konuda bir rekor kırdı. Ardından aynı yılın ekim ayında ise Alan Eustace 40km yükseklikten atlayarak bu rekoru kırdı. 5
Güney Afrika nın Nobel Barış ödülü sahibi Cumhurbaşkanı Nelson Mandela 2013 yılında hayatını kaybetti. Forbes Dergisi tarafından Almanya başbakanı Angela Merkel dünyanın en güçlü kadını seçildi ve bu unvana beşinci kez sahip oldu. 2014 yılında ABD Merkez Bankası başkanlığına Janet Yellen, tarihte ilk kez bu görevi alan bir kadın olarak seçildi. Avrupa Merkez Bankası başkanlığını Mario Draghi yürütmektedir. Mısır da darbeyle devrilen eski cumhurbaşkanı Muhammed Mursi idama mahkum edildi. Avrasya Askeri Statülü Kolluk Kuvvetleri Teşkilati (TAKM) Türkiye, Azerbaycan, Kırgızistan ve Moğolistan arasında 2013 te Azerbaycan Bakü de kuruldu.örgütün ana karargahı Ankara olarak belirlendi.ilk dönem başkanlığını Türkiye yaptı, 2015 mayıs ayında Kırgızistan dönem başkanı oldu. 2014 yılı Avrupa Konseyi Müze ödülü Bayburt taki Baksı Müzesi ne verilmiştir. 2015 Avustralya da Türkiye yılı, Türkiye de ise Avustralya yılı olarak ilan edilmiştir. 2014 yılı Avrupa Kültür Başkentleri İsveç in Umea ve Letonya nın Riga kentleri seçilmiştir. 2015 için ise Belçika nın Mons ve Çek Cumhuriyeti nin Plzen kentleri seçilmiştir. 2010 da ise İstanbul bu ödülü Almanya nın Essen ve Macaristan ın Pecs kentleriyle paylaşmıştır. 2015 in Nisan ayında Uruguay lı yazar Eduardo Galeano hayatını kaybetti. Borsa İstanbul (BIST) yönetim kurulu başkanlığına Talat Ulussever seçildi. Fenerbahçe bayan masa tenisi takımı Avrupa ligi şampiyonu oldu. 2015 in Nisan ayında Çek vatandaşı Vit Yedlicka Hırvatistan ile Sırbistan arasındaki 7 kilometrekarelik bölgede Liberland devletini kurduğunu ilan etti. İstanbul un da aday olduğu Avrupa Atletizm Şampiyonası 2016 da Hollanda Amsterdam da yapılacak. Bazı Uluslararası ve Bölgesel Kuruluşlar Türkiye nin Kurucu Üye Olduğu Uluslararası Kuruluşlar : Birleşmiş Milletler, OECD (Avrupa Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı) Avrupa Konseyi UNESCO D - 8 ler, AGİT (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı) ECO (Ekonomik İşbirliği Teşkilatı) İKÖ ( İslam Konferansı Örgütü) İKB ( İslam Kalkınma Bankası) TÜRKSOY ( Türk Kültür - Sanat Ortak Yönetimi) KEİ (Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı) TAKM (Avrasya Askeri Statülü Kolluk Kuvvetleri Teşkilatı) 6
Türkiye nin Sonradan Üye Olduğu Uluslararası Kuruluşlar : NATO IMF Dünya Bankası WTO (Dünya Ticaret Örgütü) WHO (Dünya Sağlık Örgütü) ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü) FAO ( Gıda ve Tarım Örgütü) G - 20 ler INTERPOL (Uluslararası Polis Teşkilatı) ve WEF (Dünya Ekonomik Forumu) Türkiye nin Üye Olmadığı Uluslararası Kuruluşlar : Avrupa Birliği G - 8 ler OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Birliği) OAPEC ( Petrol İhraç Eden Arap Ülkeleri Birliği) NAFTA (Kuzey Amerika Serbest Ticaret Bölgesi) LAFTA (Latin Amerika Serbest Ticaret Bölgesi) Şangay İşbirliği Örgütü EFTA (Avrupa Serbest Ticaret Örgütü) Nordik Konseyi Birleşmiş Milletler İlk olarak Cemiyet-i Akvam adıyla kuruldu ancak bugünkü halini ve ismini 1945 yılında aldı. Merkezi New York - ABD. Türkiye kurucu üyesi. En son üye olan ülke Güney Sudan dır. 193 üyesi bulunmaktadır. Resmi dilleri İngilizce, Fransızca, Arapça, Çince, Rusça ve İspanyolca. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi 1948 yılında BM tarafından ilan edilmiştir. Resmi Organları Genel Kurul : En yetkili karar alma organıdır.bütün üye devletlerin temsilcilerinden oluşur. Güvenlik Konseyi : Siyasi anlamdaki yürütme organıdır.10 geçici 5 daimi toplam 15 üyesi vardır. Daimi üyeler Fransa, İngiltere, Rusya, Çin, ABD (FİRÇA) Türkiye 2009-2011 yılları arasında geçici üyelik yapmıştır. 2015-2017 yılları için de geçici üyelik adaylığını ilan etmiştir. Sosyal ve Ekonomik Konsey : Kalkınma, çevre, barınma, suçun önlenmesi gibi konularda faaliyette bulunur. Vesayet Konseyi : Kendini yönetemeyen devletleri vesayeti altına alıp bağımsızlıklarını kazandırmak için kurulmuştur.1994 yılında faaliyetlerini durdurmuştur. Uluslararası Adalet Divanı : Merkezi Hollanda - Lahey dedir. Genel Sekreterlik : Örgütün faaliyetlerini düzenleyen ve yürüten organdır.şu anki genel sekreteri Güney Kore li Ban Ki Moon dur. 7
Birleşmiş Milletler e Bağlı Kuruluşlar : FAO (Gıda ve Tarım Örgütü - Roma), IAEA ( Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu - Viyana), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü - Montreal), IFAD ( Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu - Roma), ILO ( Uluslararası Çalışma Örgütü - Cenevre), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü - Londra), IMF ( Uluslararaası Para Fonu - Washington), ITU ( Uluslararası Telekomünikasyon Birliği - Cenevre), UNESCO (Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü - Paris), UNIDO ( Endüstriyel Gelişme Örgütü - Viyana), UNWTO ( Dünya Turizm Örgütü - Madrid), UPU (Dünya Posta Birliği - Bern), WB (Dünya Bankası - Washington), WFP (Dünya Gıda Programı - Roma), WHO (Dünya Sağlık Örgütü - Cenevre), WIPO ( Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü - Cenevre), WMO ( Dünya Meteoroloji Örgütü - Cenevre), UNDP ( Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı) IMF nin şu anki başkanı bu göreve seçilen ilk kadın olan Christina Lagarde dır. Örgütün merkezi Abd Washington dadır. UNDP başkanlığını 2005-2009 yılları arasında Kemal Derviş yapmıştır. 2014 yılında Unicef tarafından Tuba Büyüküstün Türkiye iyiniyet elçisi seçilmiştir. NATO (Kuzey Atlantik Paktı) 1949 da kuruldu. Türkiye Kore ye asker göndermesinin ardından 1952 de üye oldu. Merkezi Belçika - Brüksel. Genel Sekreteri eski Norveç başbakanı Jens Stoltenberg ( Bundan önce Anders Fogh Rasmussen görev yapmıştı) Toplam 28 üyesi bulunmaktadır. En son Arnavutluk ve Hırvatistan üye olmuştur. Üye Ülkeler : Belçika, Kanada, Danimarka, Fransa, İzlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Portekiz, İngiltere, ABD (Bu sayılanlar kurucu üyelerdi), Türkiye, Yunanistan, Almanya, İspanya, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Polonya, Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Romanya, Slovakya, Slovenya, Arnavutluk, Hırvatistan. Avrupa Birliği Temelleri 1951 de Avrupa Kömür Çelik Teşkilatı olarak atıldı.1992 yılındaki Maastrich Zirvesi ile Avrupa Birliği ismini aldı. Merkezi, Avrupa Parlamentosu nun bulunduğu Belçika - Brüksel kabul edilir. Toplam 28 üyesi vardır.en son 2012 yılında Hırvatistan üye olmuştur. Avrupa Birliği Üyeleri : Almanya, Avusturya, İngiltere, Belçika, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Güney Kıbrıs Rum Kesimi, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İtalya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Yunanistan, Hırvatistan. 2002 yılında ortak para birimi Euro yu kullanmaya başlamıştır.ab üyesi olmalarına rağmen Euro yu kullanmayan ülkeler İngiltere, Danimarka ve İsveç tir. 2013 yılı dönem başkanları İrlanda ve Litvanya, 2014 yılı dönem başkanları Yunanistan ve İtalya, 2015 yılı dönem başkanları Letonya ve Lüksemburg olacaktır. Birliğe üye olmanın en temel şartı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine taraf olmaktır. Türkiye, 1950 yılında sözleşmeyi imzalamıştır. 8
Bunun yanında diğer şartlar Kopenhag siyasi kriterlerine ve Maastrich ekonomik kriterlerine uymaktır. Türkiye, ilk temasını 1959 yılında ortaklık başvurusu yaparak kurmuş, yasal ilişkilerin temeli 1963 te imzalanan Ankara Antlaşması ile kurulmuştur. 1987 de Türkiye AB ye tam üyelik başvurusunda bulunmuş, 1996 da gümrük birliğine girmiştir. 1999 daki Helsinki Zirvesinde Türkiye ye adaylık statüsü tanınmıştır.2005 ten beri Türkiye ile AB üyelik müzakereleri sürmektedir. 2011 yılında AB Bakanlığı kurulmuştur.şu anki AB Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu dur. AB nin genişlemeden sorumlu üyesi Stefan Füle dir. Avrupa Konseyi 1949 yılında kurulmuştur.türkiye kurucu üyesidir. Bağlı yargı organı Fransa - Strazburg da bulunan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi dir. Avrupa çapında insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğünü savunmak amacıyla Avrupa çapında kurulmuş hükümetlerarası bir kuruluştur. Şangay İşbirliği Örgütü 1996 yılında Rusya, Çin, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan arasında Şangay Beşlisi adıyla kuruldu. 2001 yılında Özbekistan ın katılımıyla üye sayısı altıya çıktı Merkezi Çin in Pekin kentidir. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) 14 Aralık 1960 da imzalanan Paris sözleşmesine dayanılarak 1961 yılında kurulmuştur. 1948 yılında kurulan Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütü nün (OEEC) devamı niteliğindedir. Merkezi Fransa nın Paris kentidir. Resmi dilleri İngilizce ve Fransızca dır. Genel Sekreteri Jose Angel Gurria dır. Üye Ülkeler : Kurucu Üyeler : Avusturya, Belçika, Kanada, Danimarka, Fransa, Almanya, Yunanistan, İzlanda, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Portekiz, İspanya, İsveç, İsviçre, Türkiye, İngiltere, Abd Sonradan Katılanlar : Yugoslavya (1962), Japonya (1964), Finlandiya (1969), Avustralya (1971), Yeni Zelanda (1973), Meksika (1994), Çek Cumhuriyeti (1995), Macaristan (1996), Polonya (1996), Güney Kore (1996), Slovakya (2000), Şili (2010), Estonya (2010), Slovenya (2010), İsrail (2010) 9
Türkiye den Bazı Önemli Güncel Gelişmeler Türkiye de 2015 in haziran ayında genel seçimler yapılacak ve 25. Dönem TBMM göreve başlayacaktır. Haziran seçimlerinden önce 62. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve 26. Başbakan görevdedir. Seçimlerden sonra 63. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti göreve başlayacaktır. 2011 de yeni kurulan bakanlıklar : Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Avrupa Birliği Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Orman ve Su işleri Bakanlığı 2011 de ismi ve kapsamı değiştirilen eski bakanlıklar : Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı 2014 ün ağustos ayında Cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılmış ve ilk kez halkın oylarıyla 12. Cumhurbaşkanı seçilmiştir. (Cumhurbaşkanını halkın seçmesini öngören anayasal düzenleme 2007 deki anayasa değişikliklerinde yapılmıştır.) 12 Eylül 2010 tarihinde yapılan referandumla Anayasa mevzuatına giren Kamu Başdenetçiliği (ombudsman) için ilk seçim yapıldı. TBMM Genel Kurulu'nda yapılan oylamada eski Yargıtay Üyesi Mehmet Nihat Ömeroğlu ilk Kamu Başdenetçisi oldu. Türk Yönetmen NURİ BİLGE CEYLAN ın Kış Uykusu adlı filmi 2014 Cannes Film Festivalinde Altın Palmiye ödülünü kazandı. 2015 in Mayıs ayında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı na Cumhurbaşkanı tarafından Mehmet Akarca atandı. Önceki Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı nın ismi Hasan Erbil di. 2015 in Mayıs ayında Hakkari de Selahaddin Eyyubi ve Ordu da Ordu - Giresun Havalimanlarının açılışı yapıldı. Toplamda havalimanı sayısı 54 e çıkmış oldu. 2014 yılında en çok ihracat yapılan ülke Almanya, en çok ithalat yapılan ülke ise Rusya oldu. Gürcistan ın başkenti Tiflis te düzenlenen 2015 Avrupa Halter Şampiyonası nda Daniyar Ismailov üç, Sibel Özkan iki ve Nurcan Taylan bir altın madalya kazandı. Bünyamin Sezer, Nurcan Taylan ve Ayşegül Çoban birer gümüş madalya, İsmet Algül, Bünyamin Sezer, Emrah Aydın, Sibel Özkan ve Ayşegül Çoban birer bronz madalya kazandı. Türkiye toplamda 6 altın, 3 gümüş ve 5 bronz madalya kazandı. Vakıfbank ile Eczacıbaşı Vitra kadın voleybol takımları arasında oynanan turnuvayı Eczacıbaşı Vitra takımı kazanarak Avrupa Şampiyonu oldu. Ösym Başkanlığına Ömer Demir atandı. Azerbaycan doğalgazını Avrupa ya ulaştıracak Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı nın (TANAP) temeli 17 Mart 2015 te Azerbaycan, Türkiye ve Gürcistan cumhurbaşkanlarının katılımıyla Kars ta atıldı. TANAP, Türkiye Gürcistan sınırında Ardahan ili Posof ilçesi Türkgözü köyünden başlayarak Ardahan, Kars, Erzurum, Erzincan, Bayburt, Gümüşhane, Giresun, Sivas, Yozgat, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara, Eskişehir, Bilecik, Kütahya, Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Tekirdağ ve Edirne olmak üzere 20 ilden geçecek ve Yunanistan sınırında Edirne nin İpsala ilçesinde son bulacaktır. 2015 in Mart ayında SİYAD Sinema Ödülleri verildi. 10
47. Siyad Sinema Ödüllerini Kazananlar -En İyi Film - Kış Uykusu - Zeyno Film, Memento Films, Bredok Films - En İyi Yönetim - Nuri Bilge Ceylan - Kış Uykusu - Mahmut Tali Öngören En İyi Senaryo - Deniz Akçay - Köksüz - En İyi Erkek Oyuncu Performansı - Haluk Bilginer - Kış Uykusu - Cahide Sonku En İyi Kadın Oyuncu Performansı - Melisa Sözen - Kış Uykusu - En İyi Müzik: Kenan Doğulu - Unutursam Fısılda - En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Performansı - Ayberk Pekcan - Kış Uykusu - En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu Performansı - Lale Başar - Köksüz - En İyi Görüntü Yönetimi - Gökhan Tiryaki - Kış Uykusu - En İyi Kurgu: Yorgos Mavropsaridis - Sivas - En İyi Sanat Yönetmeni - Soydan Kuş - Unutursam Fısılda - En İyi Belgesel Film - Tepecik Hayal Okulu - Yönetmen Güliz Sağlam - En İyi Kısa Film - Müjdeler Var Yurdumun Toprağına Taşına, Erdi Sinemam Anayasa Mahkemesi başkanlığına Zühtü Arslan, Yargıtay başkanlığına İsmail Rüştü Cirit seçildi. Bursa'nın İznik ilçesinde bulunan batık Bazilika (kilise) 2014'ün en önemli 10 arkeoloji keşfi arasında gösteriliyor. Türkiye nin ülke sınırları dışındaki tek toprağı kabul edilen Süleyman Şah Türbesi ve Saygı Karakolu, terör tehdidinden dolayı, yapılan Şah Fırat operasyonu ile, yine Suriye sınırları içinde bulunan ancak Türkiye sınırına çok yakın olan Suriye nin Eşme köyüne taşınmıştır. Daha önceleri Caber Kalesi içinde bulunan türbe, Suriye nin baraj yapılacağını bildirmesi üzerine Karakozak köyüne taşınmıştır. Ardından da 2015 yılında bugünkü Eşme köyüne taşınmıştır. Türkiye Basketbol Federasyonu başkanı olan Turgay Demirel FIBA Avrupa Başkanı oldu. Türkiye Basketbol Federasyonu Başkanı olarak Harun Erdenay seçildi. 2014-2015 Türkiye Süper Lig Sezonu, geçen yıl hayatını kaybeden Beşiktaş eski başkanı Süleyman Seba anısına Süleyman Seba sezonu olarak ilan edilmiştir. 2014 Cumhurbaşkanlığı Kültür Sanat Ödülleri sahiplerini buldu. Sinema alanında Hülya Koçyiğit'e,Müzik alanında Niyazi Sayın'a,Edebiyat alanında Alev Alatlı'ya,Tarih alanında Engin Akarlı'ya, Kurum kategorisinde Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi'ne verildi. İsveç Parlamentosu 30 Ekim 2014 te aldığı kararla Filistin i tanıyan ilk Avrupa Birliği üyesi devlet oldu. Finlandiya Helsinki de düzenlenen Avrupa Güreş Şampiyonası nda Taha Akgül altın madalya kazandı ve bu başarıyı üçüncü kez elde etti. 2014 FIBA Avrupa Kadınlar Basketbol Ligi şampiyonu Galatasaray Odeabank Kadın Basketbol takımı oldu. Milli tekvandocu Servet Tazegül, Azerbaycan Bakü de yapılan Avrupa Tekvando Şampiyonası nda altın madalya kazandı. İstanbul a yapılmakta olan 3. köprünün adı Yavuz Sultan Selim köprüsüdür. Bittiğinde dünyanın en yüksek üçüncü barajı olacak baraj Artvin Yusufeli nde yapılmaktadır. 2014 te Türkiye ile Irak arasında Hakkari nin Üzümlü köyünde Üzümlü sınır kapısı açılmıştır. 11
UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi'nde yer alan Türkiye'deki yerler ve bu listeye girdiği tarihler : 1. İstanbul'un Tarihi Alanları [1985] 2. Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (Sivas) [1985] 3. Hattuşaş (Boğazköy) - Hitit Başkenti (Çorum) [1986] 4. Nemrut Dağı (Adıyaman - Kahta) [1987] 5. Xanthos-Letoon (Antalya - Muğla) [1988] 6. Safranbolu Şehri (Karabük) [1994] 7. Truva Antik Kenti (Çanakkale) [1998] 8. Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi (Edirne) [2011] 9. Çatalhöyük Neolitik Kenti (Konya) [2012] 10. Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı (İzmir) [2014] 11. Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu (Bursa) [2014] kültürel olarak 1. Göreme Milli Parkı ve Kapadokya (Nevşehir) [1985] 2. Pamukkale-Hierapolis (Denizli) [1988] ise hem kültürel hem de doğal miras olarak listeye alınmıştır. 2015 yılında Ebru sanatı Unesco nun Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi ne girmiştir. Bununla birlikte Türkiye den bu listede bulunan unsur sayısı 12 ye çıkmıştır. Bugüne kadar Meddahlık, Mevlevi Sema Törenleri, Aşıklık Geleneği, Karagöz, Nevruz, Geleneksel Sohbet Toplantıları, Kırkpınar Yağlı Güreş Festivali, Alevi-Bektaşi Ritüeli: Semah, Tören Keşkeği Geleneği, Mesir Macunu Festivali ve Ebru: Türk Kağıt Süsleme Sanatı dosyasının kaydıyla birlikte listedeki unsur sayımız 12 ye yükseldi. 2016 da BM Dünya İnsani Yardım Zirvesi Türkiye de yapılacaktır. Denemesi yapılan milli füze projesinin ismi HİSAR-A. İlk yerli eğitim uçağımız HÜRKUŞ İlk yerli yapım savaş helikopterimiz T-129 ATAK İlk yerli yapım mayına dayanıklı tankımız KİRPİ İlk yerli yapım mini gözlem uydusu RASAT İlk yerli yapım hücum köprü aracı SAMUR İlk yerli yapım tankımız ALTAY İlk yerli yapım tanksavar füzemiz UMTAS İlk yerli yapım keskin nişancı tüfeğimiz BORA -12 İlk yerli yapım uydumuz GÖKTÜRK 2 İlk yerli yapım savaş gemimiz HEYBELİADA, ikincisi BÜYÜKADA İlk yerli yapım deniz araştırma gemimiz TÜBİTAK İlk yerli yapım sismik arama gemisi Barbaros Hayrettin Paşa İlk yerli yapım tramvay İPEKBÖCEĞİ Bursa da hizmete girdi. İlk yerli yapım zırhlı polis aracı URAL hizmete girdi. 2014 Yılında Hayatını Kaybeden Ünlüler : Tiyatro ve sinema sanatçısı Çolpan İlhan, rock müzik sanatçısı Murat Göğebakan, tiyatro ve sinema sanatçısı Selçuk Uluergüven, Sultan 2. Abdülhamit in torunlarından Neslişah Sultan (Neslişah Abdülkadir Osmanoğlu), Beşiktaş kulübü onursal başkanı Süleyman Seba ve aralık ayında hayatını kaybeden ilk kültür bakanımız olan Talat Sait Halman. 12
2015 Yılında Hayatını Kaybeden Ünlüler : Tiyatro ve sinema sanatçısı Aytaç Yörükaslan, Türk sanat müziği sanatçısı Müzeyyen Senar, Türk pop müziği sanatçısı Erol Büyükburç, Türk pop müziği sanatçısı ve besteci Kayahan, tiyatro ve sinema sanatçısı Zeki Alasya, karikatürist Bedri Koraman ve ünlü edebiyatçı Yaşar Kemal. Yaşar Kemal ile İlgili Bazı Önemli Bilgiler : Gerçek adı Kemal Sadık Gökçeli dir. En ünlü romanı İnce Memed yurtdışında kırk dile çevrilerek yayımlandı. PEN yazarlar derneği üyesidir. Türkiye den Nobel ödülüne ilk ve en çok aday gösterilen yazardır. En son romanı 2013 te yayınlanan Tek Kanatlı Bir Kuş ve yine aynı yıl yayınlanan Çocuklar İnsandır ropörtajıdır. Eserleri : Öykü : Sarı Sıcak Bütün Hikayeler Çeviri : Ayışığı Kuyumcuları Roman : İnce Memed Teneke Orta Direk Yer Demir Gök Bakır Ölmez Otu Akçasazın Ağaları Yılanı Öldürseler Al Gözüm Seyreyle Salih Kuşlar da Gitti Deniz Küstü Yağmurcuk Kuşu Hüyükteki Nar Ağacaı Kale Kapısı Kanın Sesi Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana Karıncanın Su İçtiği Tanyeri Horozları Çıplak Deniz Çıplak Ada Tek Kanatlı Bir Kuş Çocuk Romanı : Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca Röportaj : Yanan Ormanlarda 50 Gün Çukurova Yana Yana Peribacaları Bu Diyar Baştan Başa Bir Bulut Kaynıyor Allah ın Askerleri Röportaj Yazarlığında 60 Yıl Çocuklar İnsandır Deneme - Derleme : Ağıtlar Taş Çatlasa Baldaki Tuz Gökyüzü Mavi Kaldı Ağacın Çürüğü : Yazılar - Konuşmalar Yayımlanmamış 10 Ağıt Sarı Defterdekiler : Folklor Derlemeleri Ustadır Arı Zulmün Artsın Binbir Çiçekli Bahçe Destansı Roman : Üç Anadolu Efsanesi Ağrı Dağı Efsanesi Binboğalar Efsanesi Çakırcalı Efe Şiir : Bugünlere Bahar İndi 13
Türkiye ye Vize Uygulamayan Ülkeler Kuzey ve Orta Amerika da yer alan Vize İstemeyen Ülkeler 1. 2. Antigua ve Barbuda (30 Gün) 3. Bahamalar (8 Ay) 4. Barbados (90 Gün) 5. Belize (90 Gün) 6. Britanya Virjin Adaları (30 Gün) 7. Dominik Cumhuriyeti (Sınırda vize 30 Gün) 8. El Salvador (90 Gün) 9. Guatemala (90 Gün) 10. Haiti (90 Gün) 11. Honduras (90 Gün) 12. Jamaika (90 Gün) 13. Kosta Rika (90 Gün) 14. Meksika (Elektronik Vize, 30 Gün, Turistik Amaçlı Seyahat ve Havayolu girişi şartıyla.) 15. Panama (180 Gün) 16. Saint Kitts ve Nevis Adaları (90 Gün) 17. Saint Lucia (45 Gün) 18. Saint Vincent ve Grenadinler Adaları (30 Gün) 19. Trinidad ve Tobago (30 Gün) 20. Turks ve Caicos Adaları (30 Gün) Avrupa da yer alan Vize İstemeyen Ülkeler 1. Andorra (90 Gün Ancak doğrudan ulaşım olmadığı için Schengen gerekli.) 2. Azerbaycan (Sınırda vize Sadece Bakü Havalimanı nda, 30 Gün) 3. Arnavutluk (90 Gün) 4. Belarus / Beyaz Rusya (30 Gün) 5. Bosna-Hersek (60 Gün) 6. Ermenistan (Sınırda vize, 120 Gün) 7. Gürcistan (90 Gün) 8. Karadağ (90 Gün) 9. Kosova (90 Gün) 10. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (Kısa süreli turistik seyahat için kimlik, uzun süreli seyahat için pasaport gereklidir. ) 11. Makedonya (90 Gün) 12. Moldova (90 Gün) 13. Rusya (30 Gün) 14. Sırbistan (90 Gün) 15. Ukrayna (60 Gün) Afrika da yer alan Vize İstemeyen Ülkeler: 1. Botswana (90 Gün) 2. Fas (90 Gün) 3. Güney Afrika Cumhuriyeti (30 Gün) 4. Kenya (Sınırda vize, 90 Gün) 5. Libya (90 Gün) 6. Mauritius (30 Gün) 7. Mozambik (Sınırda vize, 30 Gün) 8. Ruanda (Elektronik Vize Başvurusu, Sınırda vize, 30 Gün) 9. Seyşeller (90 Gün) 10. Sudan (Sınırda vize, 30 Gün) 11. Swaziland (30 Gün) 12. Tanzanya (Sınırda vize, 90 Gün) 13. Tunus (90 Gün) 14. Zambiya (Sınırda vize, 30 Gün) Okyanusya Kıtasında yer alan Vize İstemeyen Ülkeler : 1. Cook Adaları (31 Gün) 2. Fiji (90-120 Gün) 3. Niue (30 Gün) 4. Palau (30 Gün) 5. Samoa (Sınıra vize, 60 Gün) 6. Tuvalu (Sınırda vize, 30 Gün) 7. Vanuatu (30 Gün) 14
Asya da yer alan Vize İstemeyen Ülkeler : 1. Bahreyn (Sınırda vize, 14 Gün) 2. Bangladeş (Sınırda vize, sadece Dhaka Havaalanı nda, 30 Gün) 3. Bhutan (Sınırda Vize, 30 Gün) 4. Doğu Timor (Sınırda vize, 30 Gün) 5. Endonezya (Sınırda vize, 30 Gün) 6. Filipinler (30 Gün) 7. Filistin (30 Gün Gazze ye yapacağınız doğrudan girişlerde geçerlidir.) 8. Hong Kong (90 Gün) 9. Irak ( Sınırda vize, 30 Gün) 10. İran (90 Gün) 11. Japonya (90 Gün) 12. Kamboçya (Sınırda vize, 30 Gün) (Vize Türkiye deki Fahri Konsolosluk tan alınabilir.) 13. Katar (Sınırda vize (Sadece Doha Havalimanı nda, 14 Gün) 14. Kazakistan (30 Gün) 15. Kırgızistan (Süresiz Ülkeye girişten en geç 5 gün içerisinde kayıt yaptırmalısınız.) 16. Güney Kore (90 Gün) 17. Lübnan (90 Gün) 18. Makao (30 Gün) 19. Maldivler (30 Gün) 20. Malezya (90 Gün) 21. Moğolistan (30 Gün) 22. Nepal (Sınırda vize, 90 Gün) 23. Singapur (90 Gün) 24. Sri Lanka (Sınırda Vize 30 Gün) 25. Suriye (90 Gün, 6 ayda 1 kez olmak şartıyla) 26. Tacikistan (Sınırda vize, Sadece Dushanbe Havalimanı nda, 30 Gün) 27. Tayland (30 Gün) 28. Tayvan (Sınırda vize, 30 Gün) 29. Umman (Sınırda vize, 30 Gün) 30. Ürdün (90 Gün) Türkiye nin Vize Uygulamadığı Ülkeler En Fazla 90 Güne Kadar Olan Ziyaretlerde Vizeye Uygulanmayan Ülkeler: Arnavutluk, Andorra, Arjantin, Belize, Bolivya, Brezilya, Brunei, Bulgaristan, Şili, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Ekvador, El Salvador, Estonya, Finlandiya, Fransa, Gürcistan, Almanya, Yunanistan, Guatemala, Honduras, Hong Kong, Rusya, İzlanda, İran, İsrail, İtalya, Japonya, Ürdün, Kosova, Kırgızistan, Lübnan, Libya, Lihtenştayn, Litvanya, Lüksemburg, Malezya, Moldova, Monako, Karadağ, Fas, Yeni Zelanda, Nikaragua, Paraguay, Peru, Romanya, Saint Kitts ve Nevis, Saint Vincent ve Grenadinler, San Marino, Sırbistan, Singapur, Slovenya, Güney Kore, İsveç, İsviçre, Suriye, Tacikistan, Trinidad ve Tobago, Tunus, Türkmenistan, Uruguay, Özbekistan, Vatikan, Venezuela. 15
En Fazla 60 Güne Kadar Olan Ziyaretlerde Vize Uygulanmayan Ülkeler : Bosna Hersek, Makedonya, Rusya, Ukrayna. En Fazla 30 Güne Kadar Olan Ziyaretlerde Vize Uygulanmayan Ülkeler : Azerbaycam, Belarus, Kosta Rika, Kazakistan, Letonya, Makao, Moğolistan, Tacikistan, Tayland, Türkmenistan, Özbekistan. Bazı Genel Kültür Bilgileri Dünya nın çevresi 40.075 km dir. Dünyanın doğu batı yönünde uzanan en uzun ülkesi, üzerinden 165 meridyen geçen Rusya dır. Dünyanın kuzey güney yönünde uzanan en uzun ülkesi ise Şili dir. Dünyanın en yüksekte bulunan gölü Peru ile Bolivya arasındaki Titicaca gölüdür. Dünyanın en derin gölü Rusya da bulunan Baykal Gölü dür. Dünyada deniz seviyesinden en aşağıda bulunan göl İsrail deki Lut Gölü dür. Dünyadaki en derin yer Büyük Okyanu taki Mariana Çukuru dur. Dünyanın en tuzlu denizi Kızıldeniz, en az tuzlu denizi Baltık Denizi dir. Dünya nın en uzun nehri Afrika daki Nil Nehri dir. Dünya da debisi en fazla olan nehir Güney Amerika daki Amazon Nehri dir. Akdeniz ile Atlas Okyanusu nu bağlayan boğazın adı Cebelitarık Boğazı dır. Dünya nın en büyük adası Grönland Adası dır. Dünya nın en büyük gölü Hazar Gölü dür. Dünya daki ilk ulusal park Abd sınırları içindeki Yellowstone milli parkıdır. Türkiye deki ilk ulusal park Yozgat Çamlığı parkıdır. Dünyada akarsu bulunmayan tek ülke Suudi Arabistan dır. Dünyada çöl bulunmayan tek kıta Avrupa kıtasıdır. Dünyanın en büyük çölü Afrika kıtasındaki Büyük Sahra çölüdür. Asya ile Amerika kıtasını birbirine bağlayan boğaz Bering Boğazı dır. Dünyadaki en yüksek yer Everest tepesi, Avrupa nın en yüksek yeri ise İtalya Fransa sınırları arasındaki Mont Blanc tepesidir. Yozgat : Yozgat Çamlığı Milli Parkı Osmaniye : Karatepe Aslantaş Milli Parkı Balıkesir : Kuşcenneti Milli Parkı Ankara : Soğuksu Milli Parkı Bursa : Uludağ Milli Parkı Bolu : Yedigöller Milli Parkı Manisa : Spil Dağı Milli Parkı Isparta : Kızıldağ Milli Parkı Isparta : Kovada Gölü Milli Parkı Antalya : Güllük Dağı Milli Parkı (Termessos) Tunceli : Munzur Vadisi Milli Parkı Türkiye de Bulunan Milli Parklar Antalya : Beydağları Milli Parkı (Olimpos) Çanakkale : Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Antalya : Köprülü Kanyon Milli parkı Kastamonu : Ilgaz Dağı Milli Parkı Afyon : Başkomutan Tarihi Milli Parkı Nevşehir : Göreme Tarihi Milli Parkı Trabzon : Altındere Vadisi Milli Parkı Çorum : Boğazköy Alacahöyük Tarihi Milli Parkı Adıyaman : Nemrut Dağı Milli Parkı Konya : Beyşehir Gölü Milli Parkı 16
Türkiye deki Özerkliğe Sahip Bazı Ulusal Kuruluşlar Ortak Özellikleri : Kamu tüzel kişiliğine ve dolayısıyla idari ve mali özerkliğe sahiptirler.çoğunun tüzel kişiliği kanunla kurulmuşken sadece RTÜK anayasa ile kurulmuş tüzel kişiliğe sahiptir. Başkan ve üyeleri Bakanlar Kurulu tarafından atanırken sadece RTÜK üyeleri TBMM tarafından seçilir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 1930 yılında kurulmuştur. Şirket yapısında olmasına rağmen devlet en büyük ortağıdır. En temel görevi fiyat istikrarını sağlamak ve para politikasını belirlemektir. Bunun yanında dövize müdahale edip açık piyasa işlemleri de yapar.faiz oranlarını belirler. Aynı zamanda banknot (kağıt para) basmaya yetkili tek kurumdur. Önemli Not : Kağıt parayı TCMB ye bağlı banknot matbaası basarken madeni parayı hazine müsteşarlığına bağlı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü basar. Başkanı Bakanlar Kurulu tarafından atanır ve şu anki başkanı Erdem Başçı dır. T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Tarihçesi 1863 e dayanmasına rağmen 1983 yılında Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı adıyla kuruldu, 1994 yılında Dış Ticaret Müsteşarlığından ayrılarak bugünkü halini aldı. En temel görevi iç borçlanmaya karar vermek ve dış borçlanmayı yönetmek, Türkiye - IMF ilişkilerini yürütmektir. Şu an görevde olan müsteşar Halil İbrahim Çanakçı ya vekaleten Cavit Dağdaş tır. Not : Türkiye, IMF ye olan borcunun son taksidini 14 Mayıs 2013 tarihinde ödemiştir. Sermaye Piyasası Kurulu 1981 yılında kurulmuştur. Sermaye piyasalarının güven, açıklık ve istikrar içinde çalışmasını, hak sahiplerinin hak ve yararlarını korumak temel görevleri arasındadır. Şu an SPK başkanı Vahdettin Ertaş tır. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu En temel görevi banka kurulmasına yada yabancı bankaların Türkiye de şube açmasına izin vermektir. Aynı zamanda bankaların Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna devredilmesine de karar verir. Şu anki başkanı Mehmet Ali Akben dir. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Tasarruf sahiplerinin bankalardaki mevduatlarını 100.000 TL ye kadar sigortalar. Bankalara el konulduğunda bu sigortaladığı kısmı tasarruf sahiplerine öder. Şu anki başkanı Şakir Ercan Gül dür. Önemli Not : Bankalara el koyan BDDK, el konulan bankaların yönetimini üstlenen ve sigortaladığı mevduatı geri ödeyen ise TMSF dir. 17
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu 1994 yılında kurulmuştur. Radyo ve Televizyon yayınlarının düzenlenmesine ilişkin esas ve usulleri belirler. Üyeleri TBMM tarafından 6 yıllık görev süresi için seçilir. Rekabet Kurumu 1994 yılında kurulmuştur. Mal ve hizmet piyasalarındaki rekabeti engelleyici, tekelleşmeye yol açabilecek karar ve uygulamaları önlemek amacıyla çalışır. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu 2001 yılında kurulmuştur. Enerji piyasalarında düzenleme ve denetim sağlamak için çalışır. Elektrik, doğalgaz, petrol ve lpg nin yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulmasını sağlar. Kamu İhale Kurumu Temel görevi kamu kurum ve kuruluşlarının yapacakları ihalelerde uygulanacak esas ve usulleri belirler ve şikayetleri inceler. Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Tütün ve alkol piyasasıyla ilgili düzenlemeler yapıp tütün ve alkol mamullerinin topluma zararını en aza indirmeye ilişkin faaliyetlerde bulunur. 2010 ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİ A) Anayasanın Kanun Önünde Eşitlik başlıklı 10. maddesine Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz. hükmü eklenmiştir. B) Yine anayasanın 10. maddesinde Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Hükmünün sonuna Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. cümlesi getirilmiştir. C) Anayasanın Özel Hayatın Gizliliği başlıklı 20. Maddesine Herkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızasıyla işlenebilir. Kişisel verilerin korunmasına ilişkin esas ve usuller kanunla düzenlenir. hükmü getirilerek kişisel veriler ile ilgili koruma sağlanmıştır. D) Anayasanın Yerleşme ve Seyahat Hürriyeti başlıklı 23. Maddesinde Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, vatandaşlık ödevi ya da ceza soruşturması veya kovuşturması sebebiyle sınırlanabilir. Hükmü Vatandaşın yurt dışına çıkma hürriyeti, ancak suç soruşturması veya kovuşturması sebebiyle hâkim kararına bağlı olarak sınırlanabilir. şeklinde değiştirilerek yurt dışına çıkma hürriyetinin kısıtlanması hâkim kararına bağlanmış ve vatandaşlık ödevi sebebiyle sınırlandırma kaldırılmıştır. 18
E) Ailenin Korunması başlıklı 41. maddenin başlığı Ailenin Korunması ve Çocuk Hakları şeklinde değiştirilmiş, maddenin sonuna 2 fıkra olarak Her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, yüksek yararına açıkça aykırı olmadıkça, ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir. Devlet, her türlü istismara ve şiddete karşı çocukları koruyucu tedbirleri alır. hükümleri eklenmiştir. F) Anayasanın Sendika Kurma Hakkı başlıklı 51. maddesinin Aynı zamanda ve aynı iş kolunda birden fazla sendikaya üye olmayı yasaklayan 4. Fıkrası kaldırılmıştır. G) Toplu İş Sözleşmesi Hakkı başlıklı 53. Maddenin başlığı Toplu İş Sözleşmesi ve Toplu Sözleşme Hakkı şeklinde değiştirilmiş, maddenin 3. ve Aynı işyerinde, aynı dönem için, birden fazla toplu iş sözleşmesi yapmayı ve uygulamayı yasaklayan 4. Fıkraları kaldırılmıştır. Kaldırılan fıkraların yerine; Memurlar ve diğer kamu görevlileri, toplu sözleşme yapma hakkına sahiptirler. Toplu sözleşme yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde taraflar Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna başvurabilir. Kamu Görevlileri Hakem Kurulu kararları kesindir ve toplu sözleşme hükmündedir. Toplu sözleşme hakkının kapsamı, istisnaları, toplu sözleşmeden yararlanacaklar, toplu sözleşmenin yapılma şekli, usulü ve yürürlüğü, toplu sözleşme hükümlerinin emeklilere yansıtılması, Kamu Görevlileri Hakem Kurulunun teşkili, çalışma usul ve esasları ile diğer hususlar kanunla düzenlenir. fıkraları getirilmiştir. Bu fıkralarla memurlar ve kamu görevlilerine toplu sözleşme hakkı getirilmiş, uyuşmazlık durumları için Kamu Görevlileri Hakem Kurulu kurulmuştur. H) Grev Hakkı ve Lokavt başlıklı 54. maddenin Grev esnasında greve katılan işçilerin ve sendikanın kasıtlı veya kusurlu hareketleri sonucu, grev uygulanan işyerinde sebep oldukları maddî zarardan sendika sorumludur. Fıkrası ve Siyasî amaçlı grev ve lokavt, dayanışma grev ve lokavtı, genel grev ve lokavt, işyeri işgali, işi yavaşlatma, verim düşürme ve diğer direnişler yapılamaz. fıkrası kaldırılmıştır. I) Dilekçe Hakkı başlıklı 41. maddenin başlığı Dilekçe, Bilgi Edinme ve Kamu Denetçisine Başvurma Hakkı şeklinde değiştirilmiş, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı anayasaya girmiştir. Maddeye kamu denetçiliği ile ilgili hükümler eklenmiştir. J) Milletvekilliğinin Düşürülmesi başlıklı 84. Maddenin son fıkrası kaldırılmıştır. Bu fıkranın kaldırılması ile partisinin temelli kapatılmasına beyan ve eylemleriyle sebep olmak nedeniyle milletvekilliğinin düşürülmesi kaldırılmıştır. K) Başkanlık Divanı başlıklı 94. maddede yapılan değişiklikle, eski hali 3 yıl olan başkanlık divanına ikinci devre için seçilenlerin görev süresi o yasama döneminin sonuna kadar devam eder hükmü ile yeniden düzenlenmiştir. L) Yargı Yolu başlıklı 125. maddede yapılan değişiklikle Yüksek Askerî Şûranın terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç her türlü ilişik kesme kararlarına karşı yargı yolu açılmıştır. Ayrıca yine yapılan değişiklikle yargı yetkisinin, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olduğu hükmüne, hiç bir surette yerindelik denetimi şeklinde kullanılamayacağı ifadesi eklenmiştir. M) Kamu Hizmeti Görevlileriyle İlgili Hükümler başlıklı 128. maddenin 2. fıkrasının sonuna Ancak, malî ve sosyal haklara ilişkin toplu sözleşme hükümleri saklıdır. ifadesi eklenmiştir. 19