04 - AGRI Tutak Hamur D Patnos 11.499km2 8 12 KÖY SAYISI 562 TOPLAM NÜFUS 549.435
R. TAYYİP ERDOĞAN KURUCU GENEL BAŞKAN
PROF. DR. AHMET DAVUTOĞLU AK PARTİ Genel Başkanı ve başbakan
AK Parti olarak, 13 yılda inşa ettiğimiz büyük dönüşüm sayesinde ülkemizin sorunlarını çözebileceğimizi, sadece birikmiş sorunları çözmekle kalmadan, yükselen, güçlü, itibarlı bir ülke olabileceğimizi sağladığımız demokratik istikrar ve eserlerimizle bütün dünyaya gösterdik. 2002 öncesi çıkışı imkânsız görünen o girdaptan ülkemizi alarak, siyasi, ekonomik ve demokratik istikrarı inşa ettik. AK PARTİ olarak ilk kez milletimizin karşısına çıkarak Türkiye yi yönetme irademizi beyan ettiğimizde bize nereden kaynak bulacaksınız diyenlere cevaben kurucu genel başkanımız ve liderimizin ağzından milletimize tam bir güven ve sadakatle Kaynak Türkiye demiştik. Türkiye nin kaynaklarını Türkiye için kullanarak derin bir kriz içinde devraldığımız ülkemizi dünyada iddia sahibi, güçlü, saygın ve itibarlı bir konuma yükselttik. Elde ettiğimiz büyük tecrübe ve birikimle bugüne kadarki kazanımlarımızı koruyarak önümüzdeki dönemde ülkemizi daha ileri merhalelere taşımak konusunda kararlıyız. AK PARTİ kadrosu olarak ülkemizde demokrasi ve hukuk devletinin kökleşmesi, vatandaşlarımız ile hizmet üretecek olan devlet kurumlarımız arasında bir mesafe kalmaması için var gücümüzle, aşk ve heyecanla bundan sonra da çalışacağız. Milletin kurduğu, istikametini milletin belirlediği ve sadece millet eliyle kendini yenileyen bir parti olan AK Parti mizin üslubu milletimizin üslubudur. AK PARTİ meşakkatli ve uzun mücadelesi boyunca halkın tercihlerinden ve rızasından geriye doğru hiçbir adım atmamıştır, atmayacaktır. AK PARTİ sadece millete güç vermiş, milletten güç almıştır. AK Parti nin insan ve toplum odaklı siyaset tarzıyla ülkemizin nüfuzu artmış, vatandaşlarımız 81 vilayetimizde tarihte görmedikleri hizmete kavuşmuştur. AK PARTİ siyaseti sayesinde Cumhuriyetimizin birikim ve kazanımlarına büyük yenilikler eklenmiştir. 7 Haziran 2015 seçimlerinde partimizin temel misyonu demokrasinin çıtasını daha yükseğe çıkarmak, ekonomimizi büyütmek, kalkınma ve refahımızı daha ileri noktalara taşımak olacaktır. Seçim Beyannamemiz ve 2023 Sözleşmemiz Yeni Türkiye iddiamızın açık ispatıdır. Kesintisiz sürdüreceğimiz güven ve istikrar ortamında Türkiye ekonomisini daha da güçlendirecek, rekabetçi ve yenilikçi bir zeminde demokratik standartları yükseltmeye devam edecek, eşit vatandaşlık temelinde gelecek hedeflerimize heyecanla koşacağız. Her alanda ülkemizi daha yüksek seviyelere taşıyacak, şehirlerimizi daha mamur, vatandaşlarımızı daha mutlu kılmaya çalışacağız. 7 Haziran seçimlerinde elde edeceğimiz gücü 13 yıllık iktidar tecrübemize ilave ederek vatandaşımıza hizmet için her alanda çıtayı yükselteceğiz. Türkiye ye kazandırdığımız kalıcı eserlerle, her şehrimizi, her vatandaşımızı aynı ölçüde sahiplenerek ve hepsinin hukukunu koruyarak 81 vilayetimize ve bütün bölgelerimize karşı şimdiye kadar olduğu gibi bundan sonra da tereddütsüz adil olacağız. Bu siyasetimizle Türkiye ekonomisi üç misli büyüdüğü gibi şehirlerimiz de bayındır hale geldi. Hedefimiz adalet zemininde hakkaniyet terazisini daima millet adına doğru tutarak ülkemizi daha ileriye taşımaktır. Bu anlamda 7 Haziran seçimleri öncesi emanet elimizdeyken neler yaptığımızın dökümünü açıkça sunuyoruz. Biliyoruz ki, inşa ettiğimiz güven zemininin arka planında bize duyulan güven vardır. Bu güven, şükürler olsun ki her seçimde katlanarak büyümüştür. Efendisi değil hizmetkârı olduğumuz milletimizle birlikte, Cumhurbaşkanımız ve Kurucu Genel Başkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan öncülüğünde ilk adımları milletçe atılan bu kutlu yürüyüşte ülkemizin bahtı, yolu açık olsun diyerek bir kez daha aziz milletimizin desteğini, rızasını talep ediyoruz. Elinizdeki doküman bir seçim beyannamesi olduğu gibi aynı zamanda siyasi tarihimizde başka hiçbir iktidar partisinin yapmadığı bir hesap verme vesikasıdır. Dikkatle okumanızı ve kamuoyuna mal etmenizi istediğimiz bu belge/ kitap Onlar Konuşur Ak Parti Yapar iddiamızın açık ispatıdır. Biz eserlerimizle ve muhteşem bir birikimle seçime giderken siyasi rakiplerimizin içi boş hayaller satmaya çalıştığı ortaya çıkmıştır. Yine de eser ve hizmetlerimizin dökümünü milletimize tek tek anlatmak zorundayız. Zira 13 sene önce söylediğimiz gibi, gelecek için de kaynağımız Türkiye dir. Davamızı sahiplenen bütün kardeşlerimi muhabbetle selamlarken 7 Haziran seçimlerinin mutlu ve mesut yarınlar için ülkemize hayırlar getirmesini diliyorum. Prof. Dr. Ahmet DAVUTOĞLU AK PARTİ Genel Başkanı ve Başbakan
TÜRKİYE NİN EN BÜYÜK DAĞI OLAN AĞRI DAĞI NDAN DOLAYI DA AĞRI ADINI ALMIŞTIR. AĞRI 2015 TARİHÇE Orta Asya dan gelen kavimlerin Anadolu ya girişleri sırasında Ağrı, bir geçiş oluşturmuş, dolayısıyla bir çok medeniyete sahne olmuştur. Ancak bu medeniyetler Ağrı yı bir giriş kapısı olarak gördüklerinden burada çok köklü bir uygarlık oluşturamamışlardır. Bölgede egemenlik kurdukları sanılan Hititler in güçlerini yitirmeleri üzerine, M.Ö.1340-M.Ö.1200 tarihleri arasında Hurriler bölgeye yerleşmişlerdir. Hurriler krallık merkezi olan Urfa dan uzak olan Ağrı yı ellerinde tutamamışlardır. En köklü uygarlığı Urartular oluşturmuştur. Urartu nun Van Gölü nün kuzey ve kuzeydoğusundaki ülkeler üzerine, Kral İspuini (M.Ö.825-M.Ö.810) döneminde seferler başlamış, Kral Menua(M.Ö.810- M.Ö.786) döneminde bu akınlar daha da ağırlık kazanmıştır. Kuzeye ve kuzeydoğuya giden yollar üzerinde inşa edilen kaleler, buraya yapılan seferlerin önceden planlandığını göstermektedir. Doğu Anadolu ya gelip yerleşen ilk Türk topluluğu M.Ö.680 yılında bölgeye gelen Sakalardır. Murat Nehri ve Doğubeyazıt çevrelerine kısa sürede yerleşmişlerdir. 1071 Malazgirt Savaşı sonrası bölgeye Türk boyları gelmeye başlamıştır. Ağrı, yüzyıla yakın bir süre Sökmenli Devleti nin sınırları içine girmiştir. 1027-1225 yılları arasında Ani Atabekleri, 1239 da Cengizliler, 1256-1358 yılları arasında İlhanlılar ve Celayirliler Ağrı da hüküm sürmüşlerdir. İlhanlılar bazen kurultaylarını Ağrı Dağı nda yapmış, Anadolu ve İran ı buradan yönetmişlerdir. 1393 de Moğol hakanı Aksak Timur, Ağrı bölgesini ele geçirmiştir. 1405-1468 tarihleri arasında Ağrı, Karakoyunlu toprakları içinde yer almış, Karakoyunlular yıkılınca Ağrı Akkoyunlular ın egemenliğine geçmiştir. Ağrı, Yavuz Sultan Selim tarafından Çaldıran Savaşı sonrası Osmanlı topraklarına katılmıştır. 1834 yılında bucak, 1869 yılında ilçe olan Ağrı, 1927 yılında il merkezi olmuştur. 5165m. yüksekliğiyle Türkiye nin en büyük dağı olan Ağrı Dağı ndan dolayı da AĞRI adını almıştır. HEP BİRLİKTE YENİ TÜRKİYE HEP BİRLİKTE AĞRI
KAMU YATIRIMLARI DIŞ TİCARET VERGİ GELİRLERİ HEP BİRLİKTE YENİ TÜRKİYE HEP BİRLİKTE AĞRI
AĞRI YA SON 13 YILDA 7,4 MİLYAR TL YATIRIM VE DESTEK SAĞLADIK Son 13 yılda, Ağrı ya yapılan bazı kamu yatırım ve desteklerinin sektörel bazda dağılımı şöyledir: ULAŞTIRMA ve HABERLEŞME: EĞİTİM: SAĞLIK: ADALET: ORMAN ve SU İŞLERİ: ENERJİ ve TABİİ KAYNAKLAR: ÇEVRE ve ŞEHİRCİLİK: TOKİ: İLBANK: GIDA, TARIM ve HAYVANCILIK: AİLE ve SOSYAL POLİTİKALAR: GENÇLİK ve SPOR: KÜLTÜR ve TURİZM: VAKIFLAR: BİLİM, SANAYİ ve TEKNOLOJİ: TÜBİTAK: KOSGEB: KÖYDES: KALKINMA AJANSI: ÜNİVERSİTE: 1,1 Milyar TL 712 Milyon TL 259 Milyon TL 147 Milyon TL 691,5 Milyon TL 209 Milyon TL 207 Milyon TL 681 Milyon TL 1,2 Milyar TL 652 Milyon TL 1,2 Milyar TL 135 Milyon TL 44,9 Milyon TL 500 Bin TL 35 Milyon TL 310 Bin TL 3,2 Milyon TL 225,5 Milyon TL 13,5 Milyon TL 138 Milyon TL * 2014 yılı sabit fiyatlarıyla toplam yatırım tahsis tutarı (Kaynak: İlgili Kamu Kurum ve Kuruluşları) 14 EKONOMİ AĞRI AĞRI EKONOMİ 15
DIŞ TİCARET HACMİNDE 13 KAT ARTIŞ Farklı düzeylerdeki yatırımcılara verilen desteklerle Ağrı nın dış ticaret hacminde büyük artış sağlandı. Pazardaki çeşitlilik hem üreticinin hem tüketicinin yüzünü güldürüyor. İHRACAT 11,4 MİLYON DOLAR 2002 2014 148,1 MİLYON DOLAR KATLANARAK ARTTI Ağrı, yapılan yatırımlarla üreten, ürettiğini dünyaya pazarlayan bir dünya markası olma yolunda ilerliyor. AĞRI DA KAZANÇ KATLANDI VERGİ GELİRLERİ ARTTI Üreten Ağrı, milli gelire vergileriyle de katkıda bulunuyor. Gerek yeni işletmelerin iş hayatına katılması gerekse mükelleflere sağlanan kolaylıklar sayesinde Ağrı nın ödediği vergiler arttı. 20 MİLYON TL 250,5 MİLYON TL 2002 2014 3,2 MİLYON DOLAR 2002 2014 82,6 MİLYON DOLAR 16 EKONOMİ AĞRI AĞRI EKONOMİ 17
OKUL ÖNCESİ ÖĞRENCİ SAYISI EĞİTİM VE TEKNOLOJİ DERSLİK SAYISI KAMPANYA VE PROJELERİ ÖĞRETMEN SAYISI YÜKSEKÖĞRENİM OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ÜCRETSİZ DERS KİTABI DAĞITIMI HEP BİRLİKTE YENİ TÜRKİYE HEP BİRLİKTE AĞRI
AĞRI DA SON 13 YILDA 712 MİLYON TL EĞİTİM YATIRIMI YAPTIK Ruhen ve bedenen iyi yetişmiş nesiller yetiştirme hedefiyle eğitim alanında ilklere imza attık. Eğitime yapılan yatırımları geleceğimizin teminatı olarak değerlendirip öğrenci ve öğretmenlerimizin ihtiyaçlarını karşılamak üzere tedbirler aldık. Yeni binaların yapımının yanında, mevcut binalarda yürütülen yenileştirme çalışmalarıyla okullarımızdaki fiziki ortamı eğitim öğretime daha uygun hale getirdik. Fatih Projesi ile eğitimde teknolojiden üst düzeyde yararlanma hedefimizi gerçekleştirdik. 20 EĞİTİM AĞRI AĞRI EĞİTİM 21
OKUL VE DERSLİK SAYISI ARTTI, EĞİTİM KALİTESİ YÜKSELDİ İktidarımız süresince Ağrı daki okul sayısını 841 den 1263 e yükselttik. OKUL SAYISI OKUL SAYISI 841 1.263 2002 2014 KALABALIK DERSLİKLER TARİH OLUYOR Eğitimde kaliteyi artırmak amacıyla Ağrı da yeni 3.585 derslik inşa ettik. (yıkılıp yapılan derslikler dahil) Mevcut derslikleri yeniledik. Öğrencilerin daha rahat şartlarda öğrenim görebilmesi için eğitimin her kademesinde derslik başına düşen öğrenci sayısını düşürdük. DERSLİK BAŞINA DÜŞEN ÖĞRENCİ SAYISI İLKÖĞRETİM 2002 2014 43 30 GENEL ORTAÖĞRETİM 2002 2014 33 31 DERSLİKSAYISI 2.663 DERSLİK DERSLİKSAYISI 5.246 DERSLİK 2002 2014 22 EĞİTİM AĞRI AĞRI EĞİTİM 23
ÖĞRETMEN ATAMALARI KATLANARAK ARTTI Okullaşma oranının artmasıyla ortaya çıkan öğretmen ihtiyacını gidermek için her kademede çok sayıda yeni öğretmen istihdam ettik. Ağrı da görev yapan öğretmen sayısını son on üç yılda 3.417 den 7.610 a çıkardık. OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE ÇIĞIR AÇTIK Okul öncesi eğitimi yaygınlaştırdık. Okul öncesi eğitimin kapsamını genişleterek 3 ila 5 yaş arasında okullaşma oranını %0,80 den %40 a yükselttik. %0,80 %40 2002 2014 7.610 3.417 2002 2014 TOPLAM ÖĞRETMEN SAYISI DERS KİTAPLARI ARTIK ÜCRETSİZ 2003 yılında uygulamaya koyduğumuz Ücretsiz Ders Kitabı projesiyle Öğrenciler için kitap bulma derdine, veliler için kitap alma çilesine son verdik. Çocuklarımız artık sınıflarına girdiklerinde kitaplarını sıralarının üstünde buluyorlar. 2003-2015 yılları arasında Ağrı daki öğrencilerimize 33 Milyon TL maliyetle 23 milyon adet ders kitabını ücretsiz olarak dağıttık. 24 EĞİTİM AĞRI AĞRI EĞİTİM 25
ŞARTLI EĞİTİM YARDIMI İLE AİLELERİN YÜKÜNÜ HAFİFLETTİK Çocuklarımızın okula gitmesinin önündeki bütün engelleri kaldırdık. Ailelerin yükünü hafifletmek için ciddi bir irade ortaya koyduk. İlk ve ortaöğretimdeki öğrencilerin eğitimine destek olmak amacıyla şartlı eğitim yardımını başlattık. 2003 yılından bu yana annelerinin hesabına kız öğrenci başına ayda 60 TL, erkek öğrenci başına 50 TL yatırıyoruz. 2003 yılında başlattığımız, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu ndan karşılanan Şartlı Eğitim Yardımı yla Ağrı da her yıl ortalama 103.606 öğrencinin ailesine destek veriyoruz. EĞİTİMDE YENİLİKÇİ ÇÖZÜMLER ÜRETTİK EĞİTİMLE TEKNOLOJİYİ TANIŞTIRDIK 2003-2015 yılları arasında eğitimde ileri teknolojiyi yakalamak için; Okullara 8.440 adet bilgisayar gönderdik, 289 sınıfa ADSL bağlantısı sağladık, Toplam 151 Bilişim Teknoloji Sınıfı kurduk. 26 EĞİTİM AĞRI AĞRI EĞİTİM 27
KAMPANYA VE PROJELERİMİZLE EĞİTİM VE ÖĞRETİME CAN KATIYORUZ Gönül Köprüsü Projesi ne 1.794 öğrencinin katılımı sağlandı. Bilgisayarlı Eğitime Destek Kampanyası ile 154 BT sınıfı kurulmuş, 2.464 bilgisayar bağışlandı. Ana Kız Okuldayız Kampanyası ile 7.099 kursiyer sertifika almıştır. Eğitime %100 Destek kampanyası ile 24 yeni bina, 356 yeni bina derslik, 19 ek bina, 156 ek bina derslik olmak üzere toplam 43 bina, 512 derslik yapılmış ve 12 adet bilgisayar laboratuarı bağışlandı. Okul Sütü Projesinden Ağrı ilinde 69.089 öğrenci faydalandı. Ağrı da 2003-2015 yılları arasında 18.305 kişiye okuma ve yazma öğretildi. FATİH PROJESİ KAPSAMINDA AĞRI DAKİ OKULLARA 653 Akıllı Tahta 29 Çok Fonksiyonlu Yazıcı 29 Doküman Kamera 6.768 Tablet Bilgisayar gönderdik. 28 EĞİTİM AĞRI AĞRI EĞİTİM 29
AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ 2007 yılında kurulan Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi bünyesinde; 7 Fakülte Eğitim Fakültesi Fen Edebiyat Fakültesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Eczacılık Fakültesi Patnos Mühendislik Fakültesi Doğa bilimleri Fakültesi İslami İlimler Fakültesi 2 Enstitü Sosyal Bilimleri Enstisüsü Fen Bilimleri Enstisüsü 6 Yüksekokul, 1 Meslek Yüksek Okulu Sağlık YO Eleşkirt Celal Oruç Hayvansal Ürünler YO Beden Eğitimi ve Spor YO Turizm İşletmecilik ve Otelcilik YO Yabancı Diller YO Patnos Sosyal Hizmetler YO Ahmedi Hani Meslek Yüksek Okulu 2 Araştırma Uygulama Merkezi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi Mevlana Halid-i Bağdadi Uygulama ve Araştırma Merkezi Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi ne 2007 yılından 2015 yılına kadar toplam 138 MİLYON TL YATIRIM ÖDENEĞİ GÖNDERİLMİŞTİR Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi nde 2010 yılında 2.091 olan öğrenci sayısı 2014 yılında 11.000 e ulaştı. 30 EĞİTİM AĞRI AĞRI EĞİTİM 31
SAĞLIK YATIRIMLARI TIBBİ CİHAZ KAPASİTESİ SAĞLIK TESİSLERİ HİZMET GÖSTERGELERİ SAĞLIK PERSONELİ 112 ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ HEP BİRLİKTE YENİ TÜRKİYE HEP BİRLİKTE AĞRI
SON 13 YILDA AĞRI YA 259 MİLYON TL SAĞLIK YATIRIMI YAPTIK Yeni sağlık tesislerinin yapımı, hastanelerin tıbbi cihaz kapasitesinin artırılması, hasta yataklarının nitelikli hale getirilmesi gibi hizmetleri yürütebilmek için bütçeden sağlığa ayrılan payı yükselttik. Ambulans filomuzu genişlettik. Aile hekimliği, evde sağlık hizmeti, ilaca ulaşımın kolaylaşması, Alo 182 Randevu Sistemi gibi devrim niteliğinde yeniliklerle vatandaşımızın sağlık çilesine son verdik. Sağlık alanında getirdiğimiz yeni anlayışla, önleyici ve koruyucu sağlık hizmetlerini yaygınlaştırdık. AĞRI YI SAĞLIK TESİSLERİYLE DONATTIK. 2002-2015 yılları arasında Ağrı nın merkez ve ilçelerinde son teknoloji cihazlarla donatılmış yeni sağlık tesisleri yaptık. Yapılan Sağlık Tesisleri; Ağrı D.H.(150 yataklı) ve Ek Bina Patnos D.H. (150 yataklı) ve 15 Daireli Lojman Doğubayazıt D.H.(150 yataklı) ve 15 Daireli Lojman Diyadin D.H. (75 yataklı) ve 10 Daireli Lojman Hamur D.H. (30 yataklı) ve 10 Daireli Lojman Eleşkirt D.H.(30 yataklı) Merkez Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi Tadilat ve Onarımı 34 SAĞLIK AĞRI AĞRI SAĞLIK 35
Yapılan Sağlık Ocakları (S.O.) Aile Sağlığı Merkezleri (ASM)(20 Adet) Taşlıçay ASM 4 Daireli Lojmanı, Merkez 4 Nolu S.O., Diyadin - Hacıhalit Sağlık Evi, Diyadin - Oğuloba Sağlık Evi, Doğubeyazıt - Çiftlik Sağlık Evi, Patnos - Çavuş Sağlık Evi, Doğubeyazıt - Sonkaya Sağlık Evi, Patnos - Zirekli Sağlık Evi Patnos Merkez 1 Nolu S.O., Patnos Mukaddes Kalkavan S.O., Patnos Ürküt ASM, Doğubeyazıt (Çiftepınar) ASM, Merkez (Kazım Karabekir Mahallesi) ASM, Patnos (Padişah Mahallesi) ASM, Patnos Özdemir ASM, Patnos Akdilek ASM,Patnos Ortadamla ASM, Patnos Kazanbey ASM, Patnos Ergeçli ASM, Patnos Yürekveren Sağlık Evi SAĞLIK TESİSİ YATIRIMLARI HIZ KESMEDEN DEVAM EDİYOR YAPIMI DEVAM EDEN SAĞLIK TESİSLERİ Merkez D.H.(400 Yataklı) Eleşkirt 30 yataklı (50 yatak kapasiteli) Tutak D.H.(30 Yataklı İlave Blok) Patnos ADSM (15 Ünit ), TSM, ASM Patnos Değirmendüzü ASM Merkez Fırat Mahallesi 7 Nolu ASM Doğubayazıt Tanıktepe ASM PROJE - İHALE AŞAMASINDAKİ SAĞLIK TESİSLERİ İl Sağlık Müdürlüğü Hizmet Binası, Halk Sağlığı Müdürlüğü Hizmet Binası,Merkez ADSM (30 Ünit),112 İstasyonu, ASM, Diyadin 1 Nolu ASM, Eleşkirt ASM, Doğubeyazıt ASM PLANLANAN SAĞLIK TESİSLERİ Merkez TSM Patnos Bozoğlak Sağlık Evi Taşlıçay ASM Tutak ASM Doğubeyazıt 2 Nolu ASM Diyadin 1 Nolu ASM Eleşkirt ASM Patnos ASM 36 SAĞLIK AĞRI AĞRI SAĞLIK 37
YENİ HASTANELERLE SAĞLIĞINIZ EMİN ELLERDE İnsan hayatını her şeyden çok önemseyen sağlık politikamızla yeni hastaneler inşa ediyor, mevcut hastaneleri yeniden inşa ediyor, şehirlerin sağlık personeli ihtiyacını da gideriyoruz. Hastane Sayısı HASTANELERİMİZİ SON TEKNOLOJİYLE DONATTIK AĞRI DAN MR ve BT (TOMOGRAFİ) İÇİN HASTA SEVK EDİLMİYOR Ağrı daki Sağlık Bakanlığı hastanelerinde 2002 yılında hiç MR (Manyetik Rezonans) ve BT (Bilgisayarlı Tomografi) cihazı yokken, 2014 yılında 1 MR ve 3 BT cihazı ile vatandaşlarımıza sağlık hizmeti sunuyoruz. Hastanelerimizde teknik donanım eksikliği kalmadı. Son teknolojiyi takip ederek tıbbi cihaz yenilemeleri ile cihaz eksikliği nedeniyle ileri merkezlere sevkler sona erdi. Ağrı daki Sağlık Bakanlığı hastanelerinde 2002 yılında 1 USG (Ultrason), 6 Hemodiyaliz Cihazı varken 2014 yılında 11 USG, 48 Hemodiyaliz Cihazı ile vatandaşlarımıza sağlık hizmeti sunuyoruz. 7 8 2002 2014 SAĞLIK BAKANLIĞI 0 3 7 11 2002 2014 2002 2014 ÖZEL SEKTÖR TOPLAM 0 1 1 2 3 2002 2014 SAĞLIK BAKANLIĞI MR CİHAZI SAYISI ÜNİVERSİTE + ÖZEL TOPLAM 0 3 3 2 5 2002 2014 SAĞLIK BAKANLIĞI BT CİHAZI SAYISI ÜNİVERSİTE + ÖZEL TOPLAM 18 2002 320 2014 1.BASAMAK SAĞLIK HİZMET BİRİMİ SAYISI 1.066 2002 3.324 2014 TOPLAM SAĞLIK PERSONELİ SAYISI 1 11 11 5 16 2002 2014 SAĞLIK BAKANLIĞI ULTRASON CİHAZI SAYISI 2002 2014 SAĞLIK BAKANLIĞI HEMODİYALİZ CİHAZI SAYISI ÜNİVERSİTE + ÖZEL ÜNİVERSİTE + ÖZEL TOPLAM 6 48 48 14 62 38 SAĞLIK AĞRI AĞRI SAĞLIK 39 TOPLAM
HASTANELERİMİZ ARTIK OTEL KONFORUNDA Yapılan görülmemiş yatırımlarla hastane sayıları arttı. Koğuş sisteminden konforlu oda sistemine geçildi. Yoğun bakım yatak sayısı artırıldı, vatandaşımız nitelikli sağlık hizmetiyle tanıştı. Son on yılda yapılan yatırımlarla hastaneler otel konforuna ulaştı. Yatak Sayısı YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNDEKİ YATAK SAYISINI ARTIRIYORUZ Yenidoğan Yoğun Bakım Yatak Sayısı 5 2002 14 2014 SAĞLIK BAKANLIĞI 14 SAĞLIK BAKANLIĞI Erişkin + Çocuk Yoğun Bakım Yatak Sayısı 4 ÜNİVERSİTE + ÖZEL 18 TOPLAM 230 709 2002 2014 SAĞLIK BAKANLIĞI 0 2002 2014 2002 2014 ÖZEL SEKTÖR TOPLAM %1 %70 154 2002 2014 SAĞLIK BAKANLIĞI 230 Nitelikli Yatak Oranı 863 1 28 2002 2014 SAĞLIK BAKANLIĞI Yoğun Bakım Yatak Sayısı 6 42 2002 2014 SAĞLIK BAKANLIĞI 28 SAĞLIK BAKANLIĞI 42 SAĞLIK BAKANLIĞI 8 ÜNİVERSİTE + ÖZEL 12 ÜNİVERSİTE + ÖZEL 36 TOPLAM 54 TOPLAM 40 SAĞLIK AĞRI AĞRI SAĞLIK 41
ARTIK HEPİMİZİN AİLE HEKİMİ VAR 2010 yılında yurt çapında uygulamaya koyduğumuz aile hekimliği ile birinci basamak sağlık hizmetlerini güçlendirdik. Türkiye çapında görev yapan 21.386 aile hekimi, aynı zamanda ailelerimize sağlık danışmanlığı hizmeti veriyor. HASTALARI EVİNDE TEDAVİ EDİYORUZ Yatağa bağımlı hastaların, hastanede yapılması zorunlu olmayan tıbbi bakım ve rehabilitasyonlarının ev ortamında yapılması ve hastanede kalış sürelerinin kısaltılması amacıyla 2010 yılında Evde Sağlık Hizmeti uygulamasını başlattık. 2010 yılından bugüne Ağrı da 1103 hastanın evde bakım ve rehabilitasyon hizmetinden yararlanmasını sağladık. 2015 itibariyle Ağrı da 148 aile hekimi vatandaşımızın hizmetinde. 42 SAĞLIK AĞRI AĞRI SAĞLIK 43
AĞRI YA BİRİNCİ SINIF SAĞLIK HİZMETİ GETİRDİK 2002 yılında Ağrı ili sağlık kurum ve kuruluşlarına toplam müracaat sayısı 620.000 iken 2014 yılında 3.425.143 e yükselmiştir. 2002 yılında aşılama oranı % 58 iken 2014 yılında bu sayıyı %95 e çıkardık. ACİL DURUM EKİBİMİZ HER AN HAZIR Acil durumlarda vatandaşımızın imdadına yetişmek için 112 acil servislerinde devrim niteliğinde yenilikler yaptık. Kar paletli ambulans, helikopter ve uçak ambulans, deniz ambulansı yatırımlarımızla hastalarımıza her koşulda ulaşabilmenin önünü açtık. Ağrı da 112 Acil istasyon sayısını 1 den 15 e, 112 Acil ambulans sayısını 2 den 40 a çıkardık. (7 Kar Paletli Ambulans) HASTALARI HELİKOPTER VE UÇAK AMBULANS İLE NAKLEDİYORUZ Helikopter Ambulans ile 62 hasta, Uçak Ambulans ile 69 hasta ileri merkezlere nakil edilmiştir. GECE GÖRÜŞLÜ HELİKOPTERLER HİZMETTE Sağlık Hizmetlerinden Memnuniyet Oranı 2002 yılında %40 iken 2014 yılında bu oran %94 e ulaştı. AŞILAMA ORANI %58 AŞILAMA ORANI %95 SAĞLIK HİZMETLERİNDEN MEMNUNİYET ORANI %40 SAĞLIK HİZMETLERİNDEN MEMNUNİYET ORANI %94 40 15 2 1 SAĞLIK AĞRI 2002 2014 2002 2014 2002 2014 2002 2014 AMBULANS SAYISI 112 ACİL İSTASYON SAYISI AĞRI SAĞLIK 44 45
SPORCU SAYISI TESİSLEŞME BURSLAR YÜKSEKÖĞRENİM KREDİ VE YURTLAR KURUMU HEP BİRLİKTE YENİ TÜRKİYE HEP BİRLİKTE AĞRI
AĞRI YA SON 13 YILDA 135 MİLYON TL GENÇLİK VE SPOR YATIRIMI YAPTIK Ağrılı gençlerimizin sporu, bilimi, sanatı keşfetmeleri için tasarlanan gençlik merkezlerine, sağlıklı ve dinamik bir Türkiye inşa etmek için spor tesislerinin ve öğrenci yurtlarının yapım ve onarımına 63 Milyon TL harcadık. Ağrı daki yükseköğrenim gençliğine 72 Milyon TL öğrenim kredisi ve burs verdik. GENÇLİK VE SPOR TESİSLERİNİ ARTIRDIK Ağrı da son 13 yılda yapılan yeni spor tesisleri ve bakım onarım çalışmaları: Ağrı Doğubeyazıt Gençlik Merkezi Ağrı Merkez Gençlik Merkezi Ağrı Patnos Gençlik Merkezi Ağrı Tutak Sentetik Çim Yüzeyli Futbol Sahası, Soyunma Odası ve Tribün Yapımı Ağrı Merkez 100 Yatak Kapasiteli Kamp Eğitim Merkezi Ağrı Merkez Spor Salonu Ağrı Patnos Spor Salonu Güçlendirme İşi Ağrı Merkez Sentetik Çim Yüzeyli Futbol Sahası Ağrı Merkez Kapalı Tenis Kortu Ağrı Merkez Açık Tenis Kortu Ağrı Merkez Kapalı Yüzme Havuzu ağrı merkez kamp eğitim merkezi (107 yatak kapasiteli) Eleşkirt sentetik çim yüzeyli futbol sahası ağrı patnos ve Diyadin sentetik çim yüzeyli futbol sahası 48 GENÇLİK VE SPOR AĞRI AĞRI GENÇLİK VE SPOR 49
TÜRKİYE SPOR YAPIYOR LİSANSLI SPORCU SAYIMIZ ARTIYOR Yapılan hamlelerle birçok spor dalında lisanslı sporcu sayısında rekor artış yakalandı. 2002 yılında 278 bin olan lisanslı sporcu sayısı 2014 yılında 5 milyona ulaştı. 2002 yılında yaklaşık 3 bin olan lisanslı paralimpik sporcu sayısı 2014 de 35 bine ulaştı. Ağrı da 2002 yılında 545 olan sporcu sayısı 2014 yılında 27.197 ye ulaştı. 545 27.197 2002 2014 AĞRI DAKİ SPOR KULÜBÜ SAYISI ARTTI 8 KAT ARTTI Verilen destek ve yapılan yatırımlar kulüp sayısına da yansıdı. Son on üç yılda spor kulübü sayımız üç katına çıktı. 2002 de 6 bin olan spor kulübü sayısı, 2014 de 17 bin e ulaştı. 2002 de Ağrı da 17 olan spor kulübü sayısı 2014 te 135 e çıktı. 50 GENÇLİK VE SPOR AĞRI AĞRI GENÇLİK VE SPOR 51
AĞRI DA YAPILAN YURTLAR YURT/BLOK VE KAPASİTE SAYILARI 2002 yılında 1.100 yatak sayısı ile 1 yurtta (4 Blok) hizmet verilmekte iken, 2014 itibarı ile %314,91 lik artışla 4.564 yatak sayısı ile 3 yurtta (13 Blok) hizmet verilmektedir. 2002 2014 1.100 4.564 Ağrı daki Yurtların Yatak Sayısı YAPILAN YURTLAR 2012 Yılında Merkezde 800, 2013 yılında Merkezde 264, 2014 yılında Merkezde 484, 2015 yılında Merkezde 1.779 yatak sayısı ile yurtlarımızı hizmete açtık. AÇILACAK YURTLAR 2016 yılında Patnos ta 400 yatak sayısı ile hizmete açılacak. BESLENME YARDIMI 2002 yılında aylık 11 TL olan beslenme yardımını 22 kat artışla 2014 yılında aylık 240 TL ye yükselttik. 52 GENÇLİK VE SPOR AĞRI AĞRI GENÇLİK VE SPOR 53
DAHA ÇOK ÖĞRENCİYE DAHA FAZLA BURS İMKANI SAĞLADIK Kredi/Burslar; 2002 yılında 1.558 öğrenciye öğrenim kredisi verilmekteyken, 2014 yılında 3.739 öğrenciye öğrenim kredisi, 3.512 öğrenciye burs olmak üzere toplam 7.251 öğrenciye burs/kredi veriyoruz. 2002 yılında öğrencilere ödenen öğrenim kredisi maliyeti 2.900.000 TL iken, 2014 yılına kadar öğrencilere ödenen kredi/burs toplam maliyeti 71.767.910 TL dir. 1.558 7.251 2002 2014 2002 Ağrı da Öğrenİm/BURS Kredİsİ Alan Öğrencİ Sayısı 2,9 MİLYON TL 22,2 MİLYON TL 2014 Ağrı da ÖDENEN yıllık KREDİ/BURS MALİYETİ 2011 yılında üniversite harcını kaldırdık. Başarılı öğrencileri desteklemek amacıyla; ÖSYM sınavında her puan türü için ilk 100 e giren öğrenciye, Amatör spor dallarında milli olmuş öğrencilere 3 kat daha fazla miktarda yani 990 TL burs veriyoruz. 2002 yılında aylık 45 TL olan kredi miktarını, 2014 yılında %633 artırarak, aylık 330 TL ye; Yüksek lisans öğrencilerine ödenen kredi miktarını 2 kat artırarak 660 TL ye ve Doktora öğrencilerine ödenen kredi miktarını da 3 kat artırarak 990 TL ye çıkarttık. BURS VE KREDİ DESTEĞİ 45 TL 330 TL YURTLARDA KONFORU ARTIRDIK Son 13 yılda ahşap mobilyalı, bazalı yatak sisteminde, 1 ve 3 kişilik, içerisinde banyo, tuvalet, mini buzdolabı bulunan yurtlar hizmete açtık. Yeni yurtlar engelli öğrencilerin de ihtiyaçlarını rahatlıkla karşılayabilecekleri şekilde projelendirilirken, eski yurtlarda da engelli öğrencilere yönelik fiziki iyileştirmeler yapıldı. 2002 2014 54 GENÇLİK VE SPOR AĞRI AĞRI GENÇLİK VE SPOR 55
YURTLARIMIZ HAYAT BOYU ÖĞRENMENİN EN GÜZEL MEKÂNLARINA DÖNÜŞTÜ Yurtlarımızda gençlerimizin akademik, sosyal-kültürel, sportif ve manevi gelişimleri için her türlü imkân ve fırsatları seferber ediyoruz. Bu çerçevede; Geleceği inşa edecek gençlerimiz için Liderlik ve Kişisel Gelişim Seminerleri, Manevi değerlerimizden ilham alarak iç huzuru yakalamaları için isteğe bağlı Kur an-ı Kerim, Temel Dini Bilgiler ve Hz. Peygamberin Hayatı kursları, Akademik ve entelektüel gelişimleri için Edebiyat, Tarih, İlahiyat, Sinema, Mesnevi ve Safahat Okumaları Atölyeleri ile dil kursları, Milli ve manevi değerlerimizi anlamak ve yaşatmak için Çanakkale Zaferi ve Şehitleri Anma, Kutlu Doğum Haftası, Mehmet Akif ve İstiklal Marşı gibi kutlama programları düzenliyoruz. 2002 yılında eğitsel, sosyal-kültürel ve sportif faaliyetlere katılan öğrencilerimiz tüm Türkiye genelinde 158.655 iken bu sayı 2014 yılı sonu itibarıyla yaklaşık % 268 artış göstererek 583.990 a ulaşmıştır. Gençlerimize verdiğimiz değer doğrultusunda onlar için her türlü fırsatları oluşturmaya devam edeceğiz. 56 GENÇLİK VE SPOR AĞRI AĞRI GENÇLİK VE SPOR 57
HAVAYOLLARI KARAYOLLARI HABERLEŞME HEP BİRLİKTE YENİ TÜRKİYE HEP BİRLİKTE AĞRI
13 YILDA AĞRI DA VE HABERLEŞMEDE 1,1 MİLYAR TL YATIRIM YAPTIK Çağın ilerisinde bir anlayışla Türkiye yi ulaştırma ve haberleşme alt yapısında dünya standartlarının üstüne taşıdık. Bu büyük yatırımlardan Ağrı da payına düşeni aldı. Karayollarını yeniden yapılandırdık. Yeni nesil teknolojilere erişimin sağlanması için GSM ve internet yatırımlarına büyük bütçe ayırdık. PTT yi çağdaş bir anlayışla yeniden yapılandırdık. KARAYOLLARINI YENİDEN YAPILANDIRDIK Ağrı yı diğer şehirlere bağlayan devlet yollarını 469 kilometreye; ilçe, belde ve köyleri şehir merkezine ulaştıran il yollarını 95 kilometreye uzattık. Böylece kente erişimi daha hızlı ve güvenli hale getirdik. Ağrı nın karayolu ağını 564 kilometreye ulaştırdık. 95 KM 469 KM 564 KM İL YOLU DEVLET YOLU TOPLAM YOL AĞI AĞRI ULAŞTIRMA 61
MEVCUT BÖLÜNMÜŞ YOLLARI 20 YE KATLADIK Ülke geneline yayılan bölünmüş yol seferberliğinden Ağrı da yararlandı. Ağrı ya 2002 yılına kadar 16 kilometre bölünmüş yol yapılmışken 2002-2015 yılları yaptığımız bölünmüş yol ile birlikte Ağrı nın toplam bölünmüş yol mesafesini 323.5 kilometreye çıkardık. YOL MEDENİYETTİR 16 KM 323.5 KM Ağrı nın yol ağını genişletirken ulaşımda güvenlik ve kolaylık amacıyla altyapı ve iyileştirme çalışmalarına hız kesmeden devam ettik. YOL STANDARTLARININ YÜKSELTİLMESİ (2002-2015) 62 km yol iyileştirme 1.201 km asfalt 15 adet kaza kara noktası 16 köprü 45 km oto korkuluk çalışmaları tamamlandı. 2002 2014 62 ULAŞTIRMA AĞRI AĞRI ULAŞTIRMA 63
13 YILDA KARAYOLU UZUNLUĞUMUZU ARTIRDIK, YOLLARIMIZI MODERNLEŞTİRDİK 2002-2015 DÖNEMİNDE YAPILAN KARAYOLU ÇALIŞMALARI Uluslararası TETEK Yolu nun Ağrı ili sınırları içerisinde kalan kesimi (155 km si Bitümlü Sıcak Kaplamalı ve 40 km si Sathi Kaplamalı Bölünmüş Yol) Kağızman Caddesi Yolu (4 km Bitümlü Sıcak Kaplamalı Bölünmüş Yol) Diyadin İl Yolu (7 km Bitümlü Sıcak Kaplamalı Tek Yol) Doğubeyazıt-Iğdır Yolu 23 km Bölünmüş Yol Kağızman-Tuzluca Ayrımı-Ağrı Yolu (44 km Sathi Kaplamalı Tek Yol) Ağrı-Eleşkirt Yolu (36 km Bitümlü Sıcak Kaplamalı Bölünmüş Yol) Ağrı Havaalanı Yolu (6,5 km) DEVAM EDEN KARAYOLU ÇALIŞMALARI AĞRI HAMUR TUTAK PATNOS YOLU AĞRI- DOĞUBEYAZIT AYRIMI -ÇALDIRAN YOLU MALAZGİRT-SARISU AYRIMI YOLU TARİHİ KÖPRÜLERİ YAŞATIYORUZ Ağrı ilinde 2013 yılında Alaca ve Sarısu Köprüleri olmak üzere 2 adet tarihi köprünün restorasyonu tamamlanmıştır. 64 ULAŞTIRMA AĞRI AĞRI ULAŞTIRMA 65
HAVAYOLU HALKIN YOLU OLDU AK PARTİ İKTİDARINDA UÇMAYAN KALMADI Ağrı Havalimanı nda 196 2002 UÇAK TRAFİĞİ 1.683 2014 8.307 2002 YOLCU TRAFİĞİ 202.824 2014 2002 yılında iniş-kalkış yapan 196 uçak ile 8.307 yolcu taşınırken 2014 yılında iniş-kalkış yapan 1.683 uçakla 202.824 yolcu taşınmıştır. MOBİL TEKNOLOJİLERDE TÜRKİYE YE ÇAĞ ATLATTIK ULAŞTIRMA, HABERCİLİK ve DENİZCİLİK BAKANLIĞI OLARAK Ağrı da, 557 okula Bilgi Teknoloji Sınıfı kurduk. İnternet altyapısı olmayan 349 okula altyapı kurduk. Elektronik haberleşme altyapısı olmayan 84 yerleşim yerine telefon, internet ve cep telefonu altyapısı kurduk. Mobil teknolojilerde Türkiye ye çağ atlattık. İnşa ettiğimiz geniş bant internet alt yapısı sayesinde 2002 yılında 549 olan ADSL abone sayısı 2014 te Ağrı da 10.546 ya ulaştı. Daha hızlı ve ekonomik internet bağlantısı için 2002 yılında 533 kilometre olan fiber optik kablo uzunluğunu 2014 te 2.163 kilometreye uzattık. MOBİL İLETİŞİM 549 10.546 533 2.163 32 506 2002 2014 ADSL Abone Sayısı 2002 2014 Fiber Optik Kablo Uzunluğu (km) 2002 2014 Baz İstasyonu Sayısı 66 ULAŞTIRMA AĞRI AĞRI ULAŞTIRMA 67
PTT ÇAĞI YAKALADI PTT DE HİZMET ÇEŞİTLİLİĞİ ARTTI PTT HİZMETLERİYLE İHTİYAÇ SAHİPLERİNE DESTEK OLUYORUZ Şartlı Eğitim Yardımı (ŞEY) kapsamında yapılan ödemeler ile Eşi Vefat Eden Kadınlara Yönelik Düzenli Nakdi Sosyal Yardım Ödemeleri PTT tarafından yapılmaktadır. Şubelerimize gelemeyecek durumda olan engelli ve yaşlı vatandaşlarımızın ayağına PTT gitmektedir. Ödemelerini konutlarında teslim etmektedir. PTT lerde yapılan işlem çeşitliliği artırılarak 326 kurum ve kuruluş ile 454 ayrı iş ve işlem yapılabilir hale getirilmiştir. Toplam 149 çalışanı ile Ptt Ağrılılar ın hizmetindedir. Yeni konsepti ile 7 Pttbank Ağrı nın hizmetinde. Hiçbir bankanın olmadığı 2 yerleşim yerinde sadece Pttbank ile halka hizmet verilmekte. 13 Pttmatik ile 7 gün 24 saat kesintisiz hizmet sunulmakta. AĞRI ULAŞTIRMA 69
ÇOCUK HİZMETLERİ ENGELLİ HİZMETLERİ ALO 183-ALO 144 HİZMET BİRİMLERİ SOSYAL YARDIM ŞEHİT YAKINLARI VE GAZİLER HEP BİRLİKTE YENİ TÜRKİYE HEP BİRLİKTE AĞRI
AĞRI YA SON 13 YILDA AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR KAPSAMINDA 1,2 MİLYAR TL ÖDEME YAPTIK Etkin, verimli ve daha hızlı hizmet sunmak amacıyla sosyal yardım ve hizmet alanındaki bütün kurum ve kuruluşlarımızı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bünyesinde tek çatı altında birleştirdik. Bakanlık çatısı altında; kadınları, çocukları, yoksulları, şehit yakınlarını, gazileri, yaşlıları ve engellileri kapsayan çalışmaları birbiriyle ilişkili ve bütüncül bir bakış ile gerçekleştiriyoruz. İHTİYACI OLANIN YANINDAYIZ Vatandaşlarımızın daha kaliteli bir hayat sürdürebilmesi için yeni ve kapsayıcı sosyal yardım ve sosyal destek programlarını hayata geçirdik. Engelli ve yaşlılara, eşi vefat etmiş kadınlara, muhtaç asker ailelerine yönelik düzenli sosyal yardım programlarını uygulamaya koyduk. Eşi vefat eden ve hiçbir sosyal güvencesi olmayan 5.513 kadına, iki ayda bir olmak üzere, 500 TL maaş bağladık. Askerlerimizin gözü arkada kalmasın diye muhtaç durumda bulunan 4.968 asker ailesine (evli ise eşi, bekar ise annesi) askerlik süresince 250 TL maaş bağladık. Çocuklarımızın düzenli sağlık kontrollerinin yapılması ve okula gitmesinin önündeki bütün engelleri kaldırdık. Ailelerin yükünü hafifletmek için ciddi bir irade ortaya koyduk. Anne adaylarının gebelik boyunca, yeni doğan bebeklerinin okul çağına kadar sağlık kontrollerini yaptırmaları, okula başladıktan sonra da eğitime devam etmelerini teşvik etmek için şartlı eğitim ve sağlık yardımını başlattık. 2003 yılından bu yana annelerinin hesabına; Sağlık kontrollerinde çocuk başına 35 TL, İlköğretim erkek öğrenci başına 35 TL, İlköğretim kız öğrenci başına 40 TL, Ortaöğretim erkek öğrenci başına 50 TL, Ortaöğretim kız öğrenci başına 60 TL yatırıyoruz. 2003 yılında başlattığımız ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu ndan karşılanan Şartlı Eğitim ve Sağlık Yardımları kapsamında 2003-2015 yılları arasında Eğitim için 103.606 öğrenciye, Sağlık için 52.089 çocuğa ve 6.434 anne adayına olmak üzere 179.064.308 TL annelerin hesabına yatırılmıştır. 2012 yılında bütün vatandaşlarımızı sağlık güvencesine kavuşturan Genel Sağlık Sigortası uygulamasını başlattık. Yoksul vatandaşlarımız için bu kapsamda Ağrı da 303.030 kişiye 198 Milyon TL prim ödedik. 72 AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR AĞRI AĞRI AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR 73
SOSYAL YARDIMLARDA DEV ARTIŞ YAPTIK Gıda, eğitim, sağlık, şartlı nakit transferi ile proje desteklerini içine alan sosyal yardımlar kapsamında Ağrı da 2003 yılında 3,5 Milyon TL kaynak ihtiyaç sahiplerine ulaştırılırken; 2014 yılında ihtiyaç sahiplerine ulaştırılan kaynak miktarını yıllık 331,4 Milyon TL ye çıkardık. 3,5 MİLYON TL 2003 331,4 MİLYON TL 2014 AĞRI YA YAPILAN YILLIK SOSYAL YARDIM MİKTARI 2007 yılında yaptığımız değişiklikle 2022 sayılı kanun kapsamında 18.462 kişiye, yaşlılık aylığı kapsamında 9.240 kişiye, engelli yardımları kapsamında 7.734 kişiye ve 1.998 engelli yakınına toplam 49,2 Milyon TL nakdi yardım yaptık. İhtiyaç sahiplerinin eksiklerini gidermek için 2003-2015 döneminde Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları eliyle vatandaşlarımıza 1 Milyar TL tutarında aynı ve nakdi yardım yaptık. ENGELLERİ BİRLİKTE AŞTIK 13 yıllık iktidarımız döneminde engelli vatandaşlarımızın haklarını güvence altına alacak anayasa değişiklikleri yaptık. Kamuda iş imkanı sağlamak, sınav merkezlerini engellilerin kullanabileceği hale getirmek, sosyal bakım ve rehabilitasyon merkezleri kurmak gibi köklü değişikliklere imza attık. Hem ülkeye ekonomik katkısı, hem de engellilerin toplumsal hayata tam ve etkin katılımının sağlanması amacıyla engellilerin istihdamını son 13 yılda görülmemiş derecede artırdık. 74 AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR AĞRI AĞRI AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR 75
DÜNYADA BİR İLK: ENGELLİ MEMUR SEÇME SINAVI 2012 yılında engelli vatandaşlarımızın tüm hassasiyetlerini göz önünde bulundurarak Engelli Memur Seçme Sınavı nı hayata geçirdik. Sınav, gerek yöntemi, gerek felsefesi, gerekse sonuçları itibarıyla dünyada bir ilk olma özelliğini taşıyor. Sınav, soruların hazırlanmasından, sürenin belirlenmesine, sınav salonlarının dizaynına kadar adayların engel gruplarına özel tedbirler alınarak gerçekleştiriliyor. Tekerlekli sandalye kullanan binlerce vatandaşımız sınav merkezlerine özel araçlarla ulaştırılıyor ve rahat koşullarda sınava girebilmeleri için azami hassasiyet gösteriliyor. KAMUDA ENGELLİ İSTİHDAMI Tüm Türkiye de 2002 yılı itibariyle engelli kontenjanında memur olarak çalışan engelli sayısı 5.777 iken bu rakam 2014 yılı sonu YAKLAŞIK itibariyle 36.165 e ulaştı. Yapılan 6 yasal KAT düzenlemelerle ARTTI Türkiye çapında çalışan engelli işçi sayısı 95.128 e ulaştı. 0 39 4.150 2002 2007 2014 2007 yılında engellilere Evde Bakım ve Rehabilitasyon hizmetini başlatarak engelli vatandaşlarımızın hayat kalitesini yükseltme yolunda önemli bir adım attık. ENGELLİ EVDE BAKIM HİZMETLERİNDEN YARARLANAN KİŞİ SAYISI Ağrı da, başlangıç yılında 16 Bin TL olan evde bakım ödeneği 2014 yılında yıllık olarak 54,8 Milyon TL ye ulaştı. 2007-2015 yılları arasında Ağrı da engelli evde bakım ve rehabilitasyon hizmetleri için toplam 145,7 Milyon TL ödenek ayırdık. 2014 54,8 MiLYON TL Ağrı da 2014 yılı itibariyle 199 engelli memur ve 71 engelli işçi istihdam ediliyor. 2007 16 BiN TL 2002 0 TL ENGELLİ EVDE BAKIM HİZMETLERİ İÇIN KULLANILAN YILLIK ÖDENEK 76 AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR AĞRI AĞRI AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR 77
AİLE SICAKLIĞI BÜTÜN ÇOCUKLARIMIZIN HAKKI Yetiştirme yurtlarından ziyade aile yanında bakım modelini tercih ettik. Evden uzaklaşan çocukların ailelerinin yanına dönüşünü sağladık. Ailesiyle yaşayıp himayeye muhtaç durumda bulunan çocukların bakımını sağladık. Çocukların güvenli, şefkatli ve sevgi dolu bir ortamda aile sıcaklığında daha sağlıklı gelişebilmeleri için koruyucu aile hizmetini yaygınlaştırdık. Aile yanında bakımın mümkün olmadığı durumlarda ise yuva ve yurtlarda gerçekleştirilen hizmet dönüşümü ile toplu bakım yerine, her çocuğa özel bakım ve koruma hizmeti verilen çocuk evleri yaygınlaştırılmıştır. ŞEHİT YAKINLARI VE GAZİLERE VEFA BORCUNU ÖDEYEN BİR TÜRKİYE Şehit yakınlarına tanınan istihdam hakkını birden ikiye çıkardık. Bu hakkı kullanabilecekler içerisine şehidimizin eşi, çocuğu ve kardeşinin yanı sıra şehidin anne ve babasını da ekledik. Terör olayları sebebi ve etkisiyle sakatlanan veya hayatını kaybeden kamu görevlilerini Terörle Mücadele Kanunu kapsamına alarak mağduriyetlerini giderdik. Şehit olan erbaş ve erlerin anne ve babalarında aranan malullük ve muhtaçlık şartını kaldırdık. Vazife Malullerinin aylıklarında derece/kademe ilerlemesi yaparak aylıklarını artırdık. Vazife ve Harp Malullüğü kapsamındaki TSK mensubu ve güvenlik görevlilerinden hayatını kaybedenlerin yakınlarına iki, malul olanlara bir istihdam hakkı sağladık. Ağrı da; şehit yakını, gazi, gazi yakını, vazife malulü, vazife malulü yakını ve sivil terör mağduru hak sahibi vatandaşlarımızdan 50 kişi kamuda işe yerleştirilmiş ve 135 kişiye ücretsiz seyahat kartı verilmiştir. 2005 yılından bugüne kadar koruma kararlı 54 çocuk ailesinin yanına döndürülmüş, ayrıca sosyal ve ekonomik desteklerle 1434 çocuk korunma kararı alınmaksızın ailelelerinin yanında bakılmaktadır. 2014 itibari ile Ağrı da 2 koruyucu aile yanında 9 çocuğa bakılmaktadır. Ağrı da çocuk evlerinde kalan çocuklar için yapılan yıllık harcama; 2006 yılından 2015 e kadar Ağrı da çocuk hizmetleri için yapılan toplam harcama; 8,1 36,8 MİLYON TL yi aşıyor. MİLYON TL yi aşıyor. 78 AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR AĞRI
KADINA KARŞI ŞİDDETLE ETKİN MÜCADELE Ülkemizde kadın erkek fırsat eşitliğinin sağlanması, yaşamın tüm alanlarında kadınların konumlarının güçlendirilmesi ve kadınlara karşı her türlü ayrımcılığın önlenmesi için politikalar üretmek, stratejiler geliştirmek, tüm paydaşlarla işbirliği yapmak ve koordinasyonu sağlamak üzere özel önlemler aldık. DAR GELİRLİ VATANDAŞLARIMIZI KONUT SAHİBİ YAPIYORUZ Finansmanı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca karşılanan, Sosyal Konut Projesi hedeflenenin ötesinde bir hızla ilerlemektedir. 2023 hedefi 100.000 konut iken Aralık 2013 itibariyle konutların yaklaşık beşte biri hak sahiplerine teslim edilmiştir. 2015 yılında teslim edilen konut sayısı 34.000 e ulaşacaktır. Bu kapsamda Ağrı da 40 Milyon TL maliyetle 800 konut vatandaşlarımıza teslim edildi. 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanunun, Kadına Yönelik Şiddetle ve Aile İçi Şiddetle Mücadele ve Önleme konusunda Avrupa Konseyi Sözleşmesi (İstanbul Sözleşmesi) hükümleri çerçevesinde yürürlüğe girmesi, kadına yönelik şiddetle mücadeleyi bir üst seviyeye taşıdığımızın en önemli göstergesidir. Ülkemizde kadına yönelik her tür şiddetin ortadan kaldırılması için gerekli tedbirlerin tüm tarafların işbirliği ile uygulamaya konulmasını sağlayacak ve kadına yönelik şiddet konusunda topyekun bir seferberlik başlatılmasında öncü rol oynayacak 3. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Ulusal Eylem Planı nın; Yasal düzenlemeler, Farkındalık oluşturma ve zihniyet dönüşümünün sağlanması, Koruyucu hizmet sunumu ve şiddet mağdurlarının güçlendirilmesi, Sağlık hizmetlerinin sunumu, Kurum kuruluşlar arası işbirliği ve şiddet uygulayana yönelik hizmetler olmak üzere altı ana başlığı bulunmakta. Bu kapsamda 2014 yılında Ağrı daki Kadın Konukevi nde kalan kadınlar için yıllık 663 Bin TL harcama yaptık. Alo 183 ve Alo 144 hatları hizmete girdiğinden bu yana, Ağrı da yaklaşık 419 Bin çağrıya cevap verdi. TESİS YATIRIMLARI DEVAM EDİYOR 2003-2015 yılları arasında Ağrı da aile ve sosyal politikalar alanında hizmet veren tesislerin yapım ve onarımına 3,6 Milyon TL harcama yaptık. 80 AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR AĞRI AĞRI AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR 81
ORMAN SU İŞLERİ HEP BİRLİKTE YENİ TÜRKİYE HEP BİRLİKTE AĞRI
AĞRI DA SON 13 YILDA 691,5 MİLYON TL ORMAN VE SU İŞLERİ YATIRIMI YAPTIK DOĞU ANADOLU PROJESİ (DAP) İLE BÖLGE KALKINIYOR Doğu Anadolu Projesi 14 ilde 41 proje demetinden oluşmaktadır. Ağrı da bu 14 ilden biridir. Ülkemizin orman varlığını koruyarak geliştirmek, orman köylülerini desteklemek, milli parklar ve diğer korunan alanların etkin yönetimini sağlayarak, halkımızın istifadesine sunmak, su kaynaklarını verimli kullanarak içme suyu, sulama ve diğer ihtiyaçlara cevap vermek, enerjiye dönüştürmek ve hava tahminlerini daha isabetli yapabilmek için son 13 yılda Ağrı ya yapılan yatırımları artırdık. DAP kapsamında; 33 baraj, 6 içme suyu tesisi, 2 enerji projesi bulunmaktadır. DOĞU ANADOLU PROJESİ (DAP) İLE MİLLİ EKONOMİYE DEV KATKI Sulama, içme suyu ve enerji maksatlı 41 adet projeden oluşan DAP tamamlandığında milli ekonomiye yılda 1,418 Milyar Dolar katkı sağlayacaktır. Proje ile 1.220.000 kişiye doğrudan istihdam sağlanacaktır. Ağrı da bu istihdamdan faydalanacaktır. Doğunun Makûs Talihi DAP İle Değişiyor Proje ile özellikle zirai arazilerin sulanmasıyla birlikte bölgede verim artışı ve buna paralel olarak kalkınma sağlanacaktır. 2014 yılı sonuna kadar DAP kapsamında toplam 360.287 hektar araziyi sulamaya açtık. Çalışmalar hızla devam etmekte olup, 2019 yılında sulanan alanı 589.524 hektara yükselteceğiz. 84 ORMAN VE SU AĞRI AĞRI ORMAN VE SU 85
AĞRI NIN BEREKETLİ TOPRAKLARINA CAN VERİYORUZ Ağrı da 2003-2015 yılları arasında tamamladığımız sulama tesisleriyle toplam 105.100 dekar araziyi sulamaya açtık. Böylece çiftçilerimize yılda 45 milyon TL zirai gelir artışı sağlanmıştır. Ağrı nın kaderini değiştirecek Yazıcı Barajı nı hizmete aldık. Bu baraj ile Ağrı Ovası nda 249.590 dekar, Ekincik Ovası nda 69.590 dekar araziyi sulanacaktır. 249.590 dekarı sulayacak Ağrı Ovası Yazıcı Sulamasının inşaatı devam etmekte olup %82 si tamamlanmıştır. Proje ile yılda toplam 112 milyon TL zirai gelir artışı sağlanacaktır. 2015 yılında hizmete alacağımız bu sulama tesisi ile Ağrı ya bereket gelecek. 69.590 dekarı sulayacak Ekincik Ovası Sulamasının ise projeleri hazırlanıyor. Bu sulama işinin de projelerini tamamlar tamamlamaz inşaatına başlayacağız. AYDINTEPE BARAJI NIN PROJELERİ HAZIRLANIYOR Ağrı için büyük önem arz eden Aydıntepe Barajı ile 237.330 dekar münbit toprak sulamaya açılacaktır. Barajın projeleri hazırlanmakta olup, %39 fiziki gerçekleşme sağlanmıştır. KIRSAL KALKINMANIN ANAHTARI GÖL-SU Ülke genelinde başlattığımız 1000 Günde 1000 Gölet Projesi kapsamında Ağrı da 3 adet gölet ve sulaması inşa ediyoruz. Bu tesislerle 14.400 dekar araziyi sulamaya açacağız. 86 ORMAN VE SU AĞRI AĞRI ORMAN VE SU 87
AĞRI NIN 2045 YILINA KADAR İÇME SUYU İHTİYACINI KARŞILADIK İnşa ettiğimiz Ağrı Yazıcı Barajı ndan aldığımız hamsuyu 17 Km lik isale hattı vasıtasıyla günlük kapasitesi 40.000 m3 olan ve yine bizim yaptığımız içme suyu arıtma tesisine getirdik ve burada arıtılan menba kalitesindeki suyu şehre vererek 15 civar yerleşim yerinin ve Ağrı nın 2045 yılına kadar olan içme suyu ihtiyacını karşıladık. TAŞKINLAR AĞRI NIN KADERİ OLMAYACAK Son 13 yılda Ağrı da 26 adet dere ıslah çalışması yaptık. Böylece Ağrı il merkezi, 4 ilçe, 4 belde, 8 mahalle, 13 köy ve 9.300 dekar araziyi taşkın zararlarından koruduk.10 adet dere ıslah çalışmamızda hızla devam etmektedir. 88 ORMAN VE SU AĞRI AĞRI ORMAN VE SU 89
AĞRI YA 3,6 MİLYON FİDAN Son 13 yılda Ağrı da 26 adet dere ıslah çalışması yaptık. Ağrı ilinin ormanlık alanı 59.050 dekar olup, yüzölçümünün %1 i ormandır. Ağaçlandırma çalışmaları kapsamında; 2003-2015 yılları arasında takriben 153.430 dekar alanda çalışma yapılarak 3,6 milyon adet fidan dikilmiştir. 2002 de yıllık 100 bin adet olan fidan üretimini 2014 te yıllık 1,2 milyon adete yükselttik. AĞRI DA KORUNAN ALANLARA GÖZÜMÜZ GİBİ BAKTIK 880.140 dekar alana sahip olan Ağrı Dağı nı 2004 yılında Milli Park olarak ilan ettik. Ağrı Dağı 5.137 metre olan rakımı ile Türkiye nin en yüksek dağı olma unvanını taşımaktadır. Dünyanın her yerinden dağcıların geldiği Ağrı Dağı Milli Parkı ile halkımızı doğayla buluşturduk. Ayrıca Ağrı ya 1 adet şehir ormanı tesisi ile vatandaşlarımıza rahat nefes alacakları alanlar oluşturduk. HAVA DURUMU ARTIK ANLIK ÖĞRENİLİYOR Son 13 yılda 8 adet Otomatik Meteoroloji Gözlem İstasyonu kurduk. Ağrı Havaalanına uçuş faaliyetlerine destek için kullanılan Otomatik Meteoroloji Gözlem Sistemi kurduk. Böylece hava yolu kullanımına büyük destek verdik. 90 ORMAN VE SU AĞRI AĞRI ORMAN VE SU 91
ÇEVRE ŞEHİRCİLİK HEP BİRLİKTE YENİ TÜRKİYE HEP BİRLİKTE AĞRI
AĞRI YA SON 13 YILDA 207 MİLYON TL ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK YATIRIMI YAPTIK Halkımızın hayat kalitesini sağlıklı ve planlı bir biçimde yükseltmeyi ve çevresel şartlar konusunda refahı en üst seviyeye taşımayı hedefledik. Ülkemizi geliştirmek ve güzelleştirmek için yoğun şekilde çalışarak 13 yılda önemli düzenlemelere imza attık. Altyapı ve üstyapıda devrim niteliğindeki projeleri hayata geçirdik. Kaynaklarımızı verimli kullanarak temiz şehirler, yaşanabilir alanlar inşa ettik. ALTYAPI PROJELERİNE DESTEK Çevre katkı paylarından yerel yönetimlere ayrılan payı artırdık. Çevre kirliliğinin önlenmesine yönelik yatırımlar kapsamında 2003-2015 yılları arasında Ağrı için 6,2 Milyon TL ödenek ayırdık. Ayrıca AB proje destekleri kapsamında 60,4 Milyon TL tutarında yatırım yapılıyor. TURİZM İÇIN YATIRIMLARA ÖNEM VERDİK Ağrı daki turizm öncelikli belediyelere yapılan yardımları artırdık. 2003-2015 yılları arasında bu belediyelere toplam 1,4 Milyon TL tahsis ettik. Ağrı daki belediyelere 15 adet çöp toplama aracı hibe ettik. 94 ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK AĞRI AĞRI ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK 95
İLBANK A.Ş. DEN 1,2 MİLYAR TL YATIRIM VE DESTEK 2003-2015 yılları arasında İller Bankası tarafından Ağrı için; SUKAP kapsamında 3 adet iş için 7,2 Milyon TL Belediyelerin muhtelif işlerinde kullanılmak üzere 18 adet iş için 12,8 Milyon TL Köylerin muhtelif projelerinde kullanılmak üzere 6,9 Milyon TL Acil içme suyu ihtiyaçlarında kullanılmak üzere 15 adet iş için 2,3 Milyon TL Özel önem ve çevre korumaya yönelik projeler kapsamında 1 adet iş için 120 Bin TL Altyapı ve üstyapı kapsamında 65 adet iş için 120,5 Milyon TL tahakkuk etmiştir. Ağrı ili tüm belediyelerine 01.01.2003-31.12.2014 tarihleri arasında ayrılan 734,3 Milyon TL lik payla birlikte İller Bankası nın 2003-2015 yılları arasında Ağrı ya yaptığı yatırım ile sağladığı kredi ve destek miktarı 884,3 Milyon TL yi aştı. SAĞLAM GELECEK, SAĞLAM ŞEHİRLER İÇİN KENTSEL DÖNÜŞÜM Son on üç yılda yapılan yatırım ve atılımlar Türkiye yi ekonomik ve sosyal yönden ileriye taşıdı. Bu ilerleme hayatın her alanına yansıyor: yaşam kalitesi artıyor, eğitim seviyesi yükseliyor, yüzler gülüyor. Bu olumlu tablonun devamı için, vatandaşlarımızın hayat standartlarının daha da yükselmesi için Kentsel Dönüşüm hamlesini başlattık. Bu hamleyle ülkemizde can ve mal güvenliği bakımından tehlike arz eden 6,5 milyon konut ve işyerinin yenilenmesi sağlanacak. Kentsel Dönüşümle, Öncelikli afet riski altındaki alanların dönüşümü tamamlanacak, Güvenilir, yalıtımı tam olarak sağlanmış, asgari konfor koşullarına sahip, enerji tasarrufu sağlayan ve çevre dostu yapılar inşa edilecek, Yerel malzeme kullanımının teşvik edilecek, üretim sektörü hareketlenecek, Yeşil alanlar ve sosyal donatı alanlarıyla bütünleşen kent merkezlerimizin köhneleşmesi önlenecek ve 24 saat yaşayan şehirlerin oluşturulacak. 5779 sayılı Kanun kapsamında Ağrı İl Özel İdaresi hizmetlerinde kullanılmak üzere 2003-2015 yılları arasında 282.6 milyon TL kaynak transfer edilmiştir. Bu dönem içerisinde Ağrı belediyelerine ve İl Özel İdaresi ne cari, personel ve yatırım giderlerini karşılamak üzere yaklaşık 1,2 Milyar TL ödenek tahsis edilmiştir. 96 ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK AĞRI AĞRI ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK 97
Bu kapsamda Ağrı İlinde 2 adet Bakanlar Kurulu Kararı ile; Merkez İlçesinde 1 adet, Patnos İlçesinde 1 adet alan Riskli Alan ilan edildi. Riskli alanların toplam büyüklüğü 296,77 hektar, toplam nüfusu 14.565, toplam bina sayısı 5.192, toplam birim sayısı yaklaşık 5.518 dir. Ayrıca, 238 adet binada, 422 adedi konut, 292 adedi dükkân olmak üzere toplam 714 adet birimin (bağımsız bölümün) risk tespiti yapılmıştır. Bu binalardan 10 adet bina yıkılmıştır. Ağrı İlinde sadece kentsel dönüşüm çalışmaları için bugüne kadar 11 Milyon TL den fazla kaynak aktardık.2.derece deprem bölgesinde bulunan Ağrı da depreme dayanaksız yapıların sayıca fazla olması özellikle can ve mal güvenliğini korumaya yönelik bir takım önlemler almayı da beraberinde getiriyor. Bu risk alanlarında yapılacak dönüşüm çalışmalarıyla Ağrı da güvensiz yapılaşmanın önüne geçilecek, can ve mal güvenliği korunacak ve sürdürülebilir yaşam alanları oluşturulacak. Bu kapsamda Ağrı nın: Merkez İlçesinde 1 adet, Patnos İlçesinde 1 adet alan Riskli Alan ilan edildi. Riskli alanların toplam büyüklüğü 296,77 hektar, toplam nüfusu 14.565, toplam bina sayısı 5.192, toplam birim sayısı yaklaşık 5.518 dir. 2.derece deprem bölgesinde bulunan Ağrı da depreme dayanaksız yapıların sayıca fazla olması özellikle can ve mal güvenliğini korumaya yönelik bir takım önlemler almayı da beraberinde getiriyor. Bu risk alanlarında yapılacak dönüşüm çalışmalarıyla Ağrı da güvensiz yapılaşmanın önüne geçilecek, can ve mal güvenliği korunacak ve sürdürülebilir yaşam alanları oluşturulacak. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK AĞRI AĞRI ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK 98 99
TOPLU KONUT SOSYAL DONATI HEP BİRLİKTE YENİ TÜRKİYE HEP BİRLİKTE AĞRI
SON 13 YILDA AĞRI DA 681 MİLYON TL TOPLU KONUT VE SOSYAL DONATI YATIRIMI YAPTIK Kentsel ve kırsal alanda herkesin yeterli ve yaşanabilir konut sahibi olmasında öncü ve destekleyici rol üstlenen TOKİ, modern yaşamın gerektirdiği sosyal ve teknik özelliklere sahip, doğal ve kültürel değerlerle bütünleşmiş alanlarda alternatif modeller üreterek, öncelikle konutu olmayan dar gelirli insanların konut sahibi olmalarına destek oluyor. AĞRI YA 4.243 KONUT TOKİ öncülüğünde yürütülen Planlı Kentleşme Konut Seferberliği kapsamında 2003-2015 yılları arasında ülke genelinde yapılan 68,3 Milyar TL yatırımla; 531 bin konut tamamlandı, 650 bin konut ve 6,700 sosyal donatının yapımına başlandı. BU KAPSAMDA AĞRI DA; 4.243 Konut 3 Lise 6 İlköğretim Okulu 10 Spor Salonu 7 Hastane 7 Aile Sağlığı Merkezi 2 Cami 3 Ticaret Merkezi 4 Pansiyon 1 Sevgi Evi 1 Yurt kazandırdık. AĞRI NIN çehresini değiştiren TOKİ PROJELERİ Ağrı Merkez Fırat Mahallesi nde toplam; 1.288 konut ile 24 derslikli ilköğretim okulu, Ağrı Merkez Suçtağı nda 1400 konut ile 16 derslikli ilköğretim okulu, 24 derslikli lise, 2 adet ticaret merkezi ve camiden oluşan sosyal donatılar 102 TOPLU KONUT AĞRI AĞRI TOPLU KONUT 103