MMO Kocaeli 7 Nisan 2010 AİTM ve Fren Tadilatı FRENTEKNİK Alpay Lök Mak.Y.Müh 07 Nisan 2010 1
DİKKAT! Kaynak gösterilmeden kullanılamaz. FRENTEKNİK İkitelli Organize Sanayii Bölgesi, Dolapdere Sanayi Sitesi, 17.Ada, No: 51, 52, 53 34306 İstanbul Tel: 212-549 99 77 Faks: 212-549 55 73 7 Nisan 2010 2
ALPAY LÖK 28.07.1957 'de Manisa'da doğdu. İlk ve Ortaöğrenimini İzmir'de tamamladı. 1981 İstanbul Teknik Üniversitesi Makina Fakültesi "Makina Mühendisi 1984 Yıldız Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü "Makina Yüksek Mühendisi 1983-1987 Koç Holding AR-GE Otomotiv Bölümü "Proje Mühendisi 1987-1990 KNORR BREMSE Türkiye İrtibat Bürosu Türkiye Delegesi 28.05.1990 FRENTEKNİK in kuruluşu 1999-2000 ECE R 13, R 90 ve 71/320/EC Teknik mevzuatlarının çevirisi. Frenlerle ilgili çalışmaları 1979 da İTÜ 'de Lisans Bitirme Ödevi ile başladı. Fren, Kış Lastiği ve Araç Muayenesi konularında makaleleri var. Evli ve bir çocuk babası, Almanca ve İngilizce bilmekte. 07 Nisan 2010 3
FRENTEKNİK İkitelli Organize Sanayii Bölgesi, Dolapdere Sanayi Sitesi, 17.Ada, No: 51, 52, 53 34306 İstanbul Tel: 212-549 99 77 Faks: 212-549 55 73 07 Nisan 2010 4
FRENTEKNİK ALPAY LÖK tarafından 1990 yılında kurulmuştur. 3 ü mühendis 11 kişi çalışmaktadır; - DIŞ TİCARET BÖLÜMÜ.....; Ticari taşıt aksam, Test ve Fren Servis donanımı temsilciliği - PAZARLAMA BÖLÜMÜ... ; Temsilcisi olduğu ürünlerin pazarlaması, - FREN SERVİSİ... ; 1992 yılından itibaren ağır ticari taşıtlar için fren servisi - TEST LABORATUVARI... ; DAP tarafından Akredite ISO / IEC 17025 kalite standardına ve Frenler dahil 12 adet AT Teknik Mevzuatı ve 7 adet BM AEK Regülasyonuna göre 2003 yılında akredite, 2008 de re-akredite edilmiştir.. - TEKNİK SERVİS...... : Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Teknik Hizmet Kurumu - TAŞIT TEKNİK DENETİM MERKEZİ... ; DAP ve TÜRKAK tarafından 96/96/EC araç muayenesi direktifi ve ISO/IEC 17020 kalite standardına göre 2003 yılında akredite, 2008 de reakredite edilmiştir. 07 Nisan 2010 5
28.05.1990 28.05.2010 07 Nisan 2010 6
FRENTEKNİK Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Teknik Servisi ; FRENLER : 71/320/AT, ECE R 13, ECE R 90 YAN KORUMA: 89/297/AT, ECE R 73 07 Nisan 2010 7
FRENTEKNİK Test Laboratuvarı ISO / IEC 17025 e göre Frenler (71/320/EC, ECE R 13, ECE R 13 H, ECE R 90) dahil 12 adet AT Teknik Mevzuatı ve 7 adet BM AEK Regülasyonu için Nisan 2003 tarihinden beri Alman Akreditasyon Kurumu DAP tan Akredite. * 28.05.2008 tarihinden itibaren Re-akredite.. *AKREDİTASYON = UZMANLIK TEYİDİ 07 Nisan 2010 8
TOPLAM DIREKTİF SAYISI 72 07 Nisan 2010 9
FRENTEKNİK AKREDİTASYONU 12+7 07 Nisan 2010 10
FRENTEKNİK TTDM ISO/IEC 17020 Kalite Sistemi ve 96/96/EC Direktifi ve Ulusal Araç Muayene mevzuatına göre Alman Akreditasyon Kurumu DAP ve Türk Akreditasyon Kurumu TÜRKAK tan akredite. 07 Nisan 2010 11
Avrupa Yol Güvenliği Sözleşmesi 07 Nisan 2010 12
İSKENDER ARUOBA RADİKAL 11/05/2009 Trafik haftası, Frenteknik Ltd. Avrupa Topluluğu, Avrupa Yol Güvenliği Sözleşmesini Avrupa ülkelerinde imzaya açmış; şimdiye kadar 1200 kurum imzalamış; Türkiye den bir tane; Frenteknik şirketi. Bravo! 07 Nisan 2010 13
TÜRKİYE'YE AB YOL GÜVENLİĞİ ŞARTI'NI İMZA ÇAĞRISI AB Bilgi Merkezi Direktörü Nazlan Ertan, Şart a halihazırda Avrupa genelinde 1,200 ün üzerinde kurum taraf olmasına karşın Türkiye den yalnızca bir imza bulunuyor, dedi. Türkiye den şu ana kadar Şart ı imzalayan tek kurum Frenteknik isimli özel bir şirket. 07 Nisan 2010 14
AİTM ve FREN SEMİNERLERİ 23 Aralık 2009 Kocaeli MMO 06 Ocak 2010 İstanbul MMO-Merkez 13 Ocak 2010 İstanbul MMO-Kadıköy 20 Ocak 2010 İzmir MMO 03 Şubat 2010 Ankara MMO 12 Şubat 2010 İstanbul MMO-Merkez 03 Mart 2010 Trabzon MMO 10 Mart 2010 Konya MMO 17 Mart 2010 Bursa MMO 20 Mart 2010 Edirne MMO 07 Nisan 2010 15
AİTM ve Fren Tadilatı 1 ) AMAÇ 2 ) FRENLERLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR (71/320/AT) 3 ) 71/320/AT Fren Mevzuatı 4 ) TADİLAT NEDİR? HANGİ DEĞİŞİKLİKLER TADİLAT SAYILMAZ? 5 ) AİTM DE TANIMLI VE TEST RAPORU GEREKEN TADİLATLAR 6 ) AİTM DE TEKNİK SERVİS RAPORU 7 ) FREN TADİLATLARI 8 ) FREN TADİLATI ONAYLANIR MI? 9 ) HALK OTOBÜSÜ ÖRNEĞİ 07 Nisan 2010 16
AİTM ve Fren Tadilatı AMAÇ 07 Nisan 2010 17
AMAÇ (1) AİTM, fren sistemini etkileyen önemli tadilatlarda Sanayi ve Ticaret Bakanlığı nın Teknik Servisi tarafından verilmiş Test Raporu istemektedir. 07 Nisan 2010 18
AMAÇ (2) Geçmişte ticari taşıt frenlerinde kuralsız tadilatlar yapılmıştır. Bugün bu araçlar Araç Muayene İstasyonlarında projesiz oldukları için muayene edilmemektedir. 07 Nisan 2010 19
AMAÇ (3) Çoğu tehlikeli, yanlış ve Teknik Mevzuata aykırı olan bu tadilatlar Teknik Servis tarafından kabul edilmemekte ve dolayısıyla onaylanmamaktadır. 07 Nisan 2010 20
AMAÇ (4) Katılımcıları Fren Tadilatları ve hangi tadilatların nasıl onaylanabileceği konularında detaylı olarak bilgilendirmek. 07 Nisan 2010 21
Bu söyleşideki son amaç; Kocaeli bölgesinde frenleri tadilatlı halk otobüslerinin Fren Tadilat Onayı için bilgilendirme. 07 Nisan 2010 22
FRENLERLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR AİTM ve Fren Tadilatı FRENTEKNİK Alpay Lök Mak.Y.Müh 07.04.2010 www.frenteknik.com 07 Nisan 2010 23
FREN: FRENLERLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR HAREKET HALİNDEKİ BİR ARACIN HIZINI AZALTMAYA VEYA TAMAMEN DURDURMAYA YARAYAN DÜZENEKLERDİR. 07 Nisan 2010 24
FRENLERLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR FRENLEME ORANI [%] :... Z= U / G TEKERLEKLERDEKİ FREN KUVVETİNİN (U), ARACIN AĞIRLIĞINA (G) ORANIDIR. Araç Muayenesi: Fren Verimi 07 Nisan 2010 25
FRENLERLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR ANA FREN SİSTEMİ:...AFS HAREKET HALİNDEKİ ARACI; SÜRÜCÜNÜN AYAK KUVVETİ İLE İSTENİLEN UZAKLIKTA DURDURAN KADEMELENDİRİLEBİLİR FREN SİSTEMİDİR. Araç Muayenesi: Servis Fren Sistemi (SFS) Ayak Freni 07 Nisan 2010 26
FRENLERLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR ÇİFT DEVRELİ FREN SİSTEMİ: BİRBİRİNDEN BAĞIMSIZ İKİ TANE ENERJİ DEPOLAMA,KUMANDA VE AKTARMA DÜZENİ OLAN FREN SİSTEMİDİR. Tek devreli AFS; 71/320/AT ye uygun değildir! 07 Nisan 2010 27
ÇİFT DEVRELİ FREN SİSTEMİ 07 Nisan 2010 28
FRENLERLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR İKİNCİL FREN SİSTEMİ:...İFS ANA FREN SİSTEMİNİN (AFS) İKİ DEVRESİNDEN BİRİSİNİN DEVRE DIŞI KALMASI (PATLAMASI) DURUMUNDA, ARACI EL VEYA AYAK KUVVETİYLE İSTENEN MESAFEDE KADEMELENDİRİLEBİLİR ŞEKİLDE DURDURAN FREN SİSTEMİDİR. 07 Nisan 2010 29
FRENLERLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR TESBİT FREN SİSTEMİ:... TFS SÜRÜCÜ OLMAKSIZIN; -ARACI... % 18 LİK -ÇEKİCİ İSE KATARI... % 12 LİK EĞİMDE HAREKETSİZ TUTABİLEN TAMAMEN MEKANİK FREN SİSTEMİDİR. EL FRENİ, ARAÇ MUAYENESİ :PARK FREN SİSTEMİ (PFS) 07 Nisan 2010 30
FRENLERLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR RÖMORK KUMANDA SİSTEMİ:...RKS ÇEKİCİ ARAÇ FREN SİSTEMİNİN; RÖMORK FREN SİSTEMİNİ YÖNETMESİNİ SAĞLAYAN SİSTEMDİR. 07 Nisan 2010 31
FRENLERLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR SÜREKLİ FREN SİSTEMİ:... SÜFS (YAVAŞLATICI) YOKUŞ AŞAĞI İNİŞLERDE ARACIN HIZINI AZALTAN FAKAT ARACI DURDURMAYAN SÜRTÜNMESİZ FREN SİSTEMİDİR. EGZOS FRENİ, ELEKTROMAGNETİK RETARDER HİDROLİK RETARDER. 07 Nisan 2010 32
NEDEN RETARDER? Ana Fren Sistemi nin özellikle ticari taşıtları yokuş aşağı yavaşlatmak için kullanılması aracın ağırlığına bağlı olarak frenlerinin aşırı ısınmasına neden olmaktadır. Bu durumda frenler soğuk duruma göre çok zayıflayabilmektedir. (Fading) Retarder olarak bilinen Yavaşlatıcı düzenekler AFS nin aşınmasını azaltır ve kritik durumlar için tekerlek frenlerinin soğuk kalmasını sağlar. Retarder kullanımı Şehirlerarası Otobüs ve çekicilerde teknik mevzuatla bir miktar zorlanırken, ADR li kamyon ve çekicilerde ise bu zorlama daha da artmaktadır.. 07 Nisan 2010 33
71/320/AT Tip IIa Testi TipII atest : %7 lik eğimde 6km boyunca Ayak Freni (AFS) kullanmadan aracı 30km/h hızda sabit tutmak: Kapsamdaki araç sınıfları: M3 sınıfı şehirlerarası otobüsler, M3 sınıfı şehiriçi otobüsler (AYA >10t ) ve O4 (AYA>10t)çekmeye onaylı N3 sınıfı çekiciler 07 Nisan 2010 34
71/320/AT Tip IIa Testi TEST AĞIRLIĞI 18-19 t... normal Çekici 40t...ADR için Çekici 07 Nisan 2010 35
FRENLERLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR ANTİ BLOKAJ SİSTEMİ:...ABS KURU VEYA KAYGAN YOL ŞARTLARINDA, FREN SIRASINDA TEKERLEKLERİN KİLİTLENMESİNİ ÖNLEYEREK, DİREKSİYON HAKİMİYETİNİ KORUYAN VE ARACIN FİZİKSEL SINIRLAR İÇİNDE EN KISA MESAFEDE DURMASINI SAĞLAYAN ELEKTRONİK DENETİM SİSTEMDİR. 07 Nisan 2010 36
ABS YANAL KUVVETİ KORUR 07 Nisan 2010 37
ABS Kayma (λ) denetimidir k λ 07 Nisan 2010 38
Sınıf 71/320/AT Teknik Mevzuatına göre ABS zorunluluğu olan araç sınıfları ABS Şartı M1 Hayır M2 M3 Evet Evet N1 Hayır N2 Evet YOLCU TAŞIMA YÜK TAŞIMA Grafiksel Görünüm Açıklama Sürücü dışında en fazla sekiz kişilik oturma yeri olan, yolcu taşımaya yönelik motorlu araçlar Sürücü dışında sekizden fazla oturma yeri olan, yolcu taşımaya yönelik ve Azami Yüklü Ağırlığı 5 tonu aşmayan motorlu araçlar Sürücü dışında sekizden fazla oturma yeri olan, yolcu taşımaya yönelik ve Azami Yüklü Ağırlığı 5 ton'u aşan motorlu araçlar Azami Yüklü Ağırlığı 3,5 tonu aşmayan, motorlu yük taşıma araçları Azami Yüklü Ağırlığı 3,5 ton'u aşan fakat 12 ton'u aşmayan motorlu yük taşıma araçları N3 Evet Azami Yüklü Ağırlığı 12 ton'u aşan motorlu yük taşıma araçları O3 Evet RÖMORK Azami Yüklü Ağırlığı 3,5 ton'u aşan fakat 10 ton'u aşmayan römorklar O4 Evet Azami Yüklü Ağırlığı 10 ton'u aşan römorklar 07 Nisan 2010 39
FRENLERLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR ANTİ-PATİNAJ SİSTEMİ:...ASR KURU VEYA KAYGAN YOL ŞARTLARINDA TAHRİKLİ TEKERLEKLERİN PATİNAJ YAPMASINI ÖNLEYEREK, ARACIN GÜVENLİ ŞEKİLDE HAREKET ETMESİNİ SAĞLAYAN ELEKTRONİK SİSTEMDİR. 07 Nisan 2010 40
FRENLERLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR FREN DESTEK SİSTEMİ:...BAS (BRAKE ASSISTANCE) ABS Lİ ARAÇLARDA ACİL FREN SIRASINDA ÇOK KISA SÜREDE TAM FREN YAPILMASINA OLANAK VEREN ELEKTRONİK DESTEK SİSTEMİDİR. 07 Nisan 2010 41
FREN DESTEK SİSTEMİ (BAS) BAS 07 Nisan 2010 42
FREN DESTEK SİSTEMİ (BAS) 07 Nisan 2010 43
FRENLERLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR ELEKTRONİK FREN SİSTEMİ:...EBS ABS / ASR, BAS VE İSTEĞE BAĞLI OLARAK ABA GİBİ SİSTEMLERİ İÇEREN, HAVALI KUMANDA DEVRELERİNİN YANISIRA ELEKTRİKLİ KUMANDA DEVRELERİ İLE DAHA DÜŞÜK TEPKİ SÜRESİNE SAHİP ELEKTRONİK DESTEK SİSTEMİDİR 07 Nisan 2010 44
FRENLERLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR ACİL FREN SİSTEMİ:...ABA (ACTIVE BRAKE ASSIST - Mercedes Benz) EBS Lİ ARAÇLARDA ÖNDEKİ ARACA ÇARPMA TEHLİKESİ DURUMUNDA SÜRÜCÜNÜN İSTEMİ DIŞINDA ACİL FREN YAPILMASINA OLANAK VEREN ELEKTRONİK DESTEK SİSTEMİDİR. 07 Nisan 2010 45
ACTIVE BRAKE ASSIST (ABA) 07 Nisan 2010 46
ACTIVE BRAKE ASSIST (ABA) 07 Nisan 2010 47
FRENLERLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR ELEKTRONİK STABİLİTE PROGRAMI:... ESP ARACIN BOZULMAKTA OLAN HAREKET YOLUNU, SÜRÜCÜNÜN İSTEMİNE UYGUN ŞEKİLDE DÜZELTMEK İÇİN FREN VE TAHRİK SİSTEMLERİNİ (SÜRÜCÜNÜN İSTEMİ DIŞINDA) KULLANAN ELEKTRONİK DENETİM SİSTEMİDİR. 07 Nisan 2010 48
ESP 07 Nisan 2010 49
ESP 07 Nisan 2010 50
MERCEDES A-CLASS ELCHTEST 21.10.1997 07 Nisan 2010 51
29.10.1997 MERCEDES BENZ İN KARARI: ESP A CLASS ARAÇLARDA STANDART OLDU (SATILAN ARAÇLAR DAHİL) 07 Nisan 2010 52
26.02.1998 07 Nisan 2010 53
BORIS BECKER 26.02.1998 07 Nisan 2010 54
BORIS BECKER 26.02.1998 Hata yapmayan güçlü, hatalarından öğrenen daha güçlüdür! 07 Nisan 2010 55
71/320/AT FREN MİLADI 30 Temmuz 2004 07 Nisan 2010 56
NİÇİN FREN MİLADI? 30 OCAK 2002 TARİHLİ RESMİ GAZETEDE YAYINLANAN 71/320/AT FREN MEVZUATI 30 TEMMUZ 2004 TARİHİNDE DEVREYE GİRDİ! 07 Nisan 2010 57
NİÇİN FREN MİLADI? BU TEKNİK MEVZUAT ; 1) ARAÇ ÜRETİCİLERİ, 2) TEKERLEK FRENİ ÜRETİCİLERİ, 3) RÖMORK DİNGİLİ ÜRETİCİLERİ, 4) BALATA ÜRETİCİLERİ, 5) TEST KURULUŞLARI, 6) ARAÇ SERVİSLERİ VE 7) FREN SERVİSLERİ İÇİN MİLAD SAYILABİLECEK YENİ BİR DÖNEM BAŞLATMIŞTIR. 07 Nisan 2010 58
FREN MİLADI 30 TEMMUZ 2004 ARAÇ ÜRETİCİLERİ İÇİN NELER GETİRDİ? 71/320/AT YE GÖRE FREN TİP ONAY TESTLERİ TİP ONAY TESTLERİNDEN GEÇEN BALATALAR FREN TEST LABORATUVARI FREN HESAPLARI ASBESTSİZ BALATA BALATA AŞINMA SENSÖRÜ OTOMATİK BALATA BOŞLUK AYAR DÜZENEĞİ (CIRCIR) ŞEHİRLERARASI OTOBÜSLER VE ÇEKİCİLERE RETARDER AĞIR TAŞITLAR İÇİN ABS FREN KUVVET AYARLAYICISI (LİMİTÖR, LSV, ALB) 07 Nisan 2010 59
71/320/AT Teknik Mevzuatına göre ABS Lİ FREN zorunluluğu olan araç sınıfları Sınıf ABS Şartı M1 Hayır M2 M3 Evet Evet N1 Hayır N2 Evet YOLCU TAŞIMA YÜK TAŞIMA Grafiksel Görünüm Açıklama Sürücü dışında en fazla sekiz kişilik oturma yeri olan, yolcu taşımaya yönelik motorlu araçlar Sürücü dışında sekizden fazla oturma yeri olan, yolcu taşımaya yönelik ve Azami Yüklü Ağırlığı 5 tonu aşmayan motorlu araçlar Sürücü dışında sekizden fazla oturma yeri olan, yolcu taşımaya yönelik ve Azami Yüklü Ağırlığı 5 ton'u aşan motorlu araçlar Azami Yüklü Ağırlığı 3,5 tonu aşmayan, motorlu yük taşıma araçları Azami Yüklü Ağırlığı 3,5 ton'u aşan fakat 12 ton'u aşmayan motorlu yük taşıma araçları N3 Evet Azami Yüklü Ağırlığı 12 ton'u aşan motorlu yük taşıma araçları O3 Evet RÖMORK Azami Yüklü Ağırlığı 3,5 ton'u aşan fakat 10 ton'u aşmayan römorklar O4 Evet Azami Yüklü Ağırlığı 10 ton'u aşan römorklar 07 Nisan 2010 60
FREN MİLADI 30 TEMMUZ 2004 RÖMORK DİNGİLİ ÜRETİCİLERİ İÇİN NELER GETİRDİ? 71/320/AT EK VII YE GÖRE FREN TESTİ FREN TESTLERİNDEN GEÇEN/ONAYLANAN; -BALATALAR (ASBESTSİZ) -FREN KÖRÜKLERİ -OTOMATİK FREN CIRCIRLARI KULLANILIR. 71/320/AT EK XIV E GÖRE ABS TESTİ DİNGİLİN ONAYLI SÜSPANSİYON İLE SATIŞI 07 Nisan 2010 61
FREN MİLADI 30 TEMMUZ 2004 BALATA ÜRETİCİLERİ İÇİN NELER GETİRDİ? 71/320/AT YE GÖRE FREN TESTLERİ FREN TEST LABORATUVARI ASBESTSİZ BALATA ECE R 90 SERİ ÜRETİM ONAYLI BALATA ONAYLI YEDEK PARÇA BALATA (E,e) 07 Nisan 2010 62
FREN MİLADI 30 TEMMUZ 2004 BALATA TANIMLARINDA NELER GETİRDİ? SERİ ÜRETİM ONAYLI BALATA: ARAÇ ÜRETİCİLERİNİN HER ARAÇ TİPİ İÇİN YAPTIRDIKLARI 71/320/AT FREN TİP ONAY TESTLERİNDEN GEÇEN VE SERİ ÜRETİMDE KULLANDIKLARI BALATA(LAR)DIR. 07 Nisan 2010 63
FREN MİLADI 30 TEMMUZ 2004 BALATA TANIMLARINDA ONAYLI YEDEK PARÇA BALATASI: E, e NELER GETİRDİ? BALATA ÜRETİCİLERİNİN SERİ ÜRETİMİ DEVAM EDEN YERLİ / İTHAL; -M1 SINIFI BİNEK OTOMOBİL, -M2 SINIFI MİNİBÜS, -N1 SINIFI KAMYONETLERİN VE -O1,O2 SINIFI RÖMORKLARIN 71/320/AT VE ECE R 90 BALATA ONAY TESTLERİNDEN GEÇEREK SERİ ÜRETİM ONAYLI BALATA İLE EŞDEĞER OLDUĞU ONAYLANMIŞ BALATALARDIR. 07 Nisan 2010 64
FREN MİLADI 30 TEMMUZ 2004 TEST KURULUŞLARI İÇİN NELER GETİRDİ? ISO IEC 17025 AKREDİTASYONU OLAN TEST LABORATUVARI VE TEKNİK SERVİS TESTLERİN YAPILMASI İÇİN TEST PİSTİ İZLENEBİLİR KALİBRASYONA SAHİP TEST DONANIMI 07 Nisan 2010 65
FREN MİLADI 30 TEMMUZ 2004 ARAÇ SERVİSLERİ İÇİN NELER GETİRDİ? ASBESTSİZ BALATA KULLANIMI M1, M2, N1, O1 VE O2 SINIFI SERİ ÜRETİMİ DEVAM EDEN YERLİ / İTHAL ARAÇLARDA; SERİ ÜRETİM ONAYLI BALATA VEYA YEDEK PARÇA ONAYLI BALATA VE PERÇİN KULLANIMI 07 Nisan 2010 66
FREN MİLADI 30 TEMMUZ 2004 FREN SERVİSLERİ İÇİN ASBESTSİZ BALATA KULLANIMI NELER GETİRDİ? M1,M2,N1,O1 VE O2 SINIFI SERİ ÜRETİMİ DEVAM EDEN YERLİ / İTHAL ARAÇLARDA; SERİ ÜRETİM ONAYLI BALATA VEYA YEDEK PARÇA ONAYLI BALATA VE PERÇİN KULLANIMI ALÜMİNYUM PERÇİN KULLANILMAMASI FREN SİSTEMLERİNDE ; ONAYLI PARÇA KULLANIMI ONAYSIZ TADİLAT YAPILMAMASI 07 Nisan 2010 67
AİTM ARAÇ İMAL TADİL MONTAJI HAKKINDA YÖNETMELİK 28/11/2008 tarih ve 27068 sayılı Resmi Gazete 07 Nisan 2010 68
AİTM ve Fren Tadilatı TADİLAT NEDİR? ARAÇ ÜZERİNDE YAPILAN HANGİ İŞLEM VE DEĞİŞİKLİKLER TADİLAT SAYILIR? 07 Nisan 2010 69
TADİLAT NEDİR? AİTM EK IV 1- TANIM: Bir araç üzerinde imalatından sonra veya hizmet süresinde, aracın niteliğini değiştirecek şekilde yapılan işlem tadilattır. 07 Nisan 2010 70
NEDEN TADİLAT YAPILIR? Motorlu araçlar üzerinde yapılan tadilatların nedeni üçe ayrılabilir: - Sportif amaçlı tadilatlar, - Ticari amaçlı tadilatlar, - Bireysel / Hobi amaçlı tadilatlar.. 07 Nisan 2010 71
SPORTİF AMAÇLI TADİLATLAR Ralli, Off-road veya Pist yarışlarına katılacak şekilde üzerinde teknik değişiklikler yapılan araçlar trafiğe çıkmamakta ve dolayısıyla teknik değişikliklerinteknik Onay dan geçmesine gerek kalmamaktadır. Buna karşılık bu araçlar yarışlara giderken çekici araçların üzerinde gitmektedirler. 07 Nisan 2010 72
07 Nisan 2010 73
TİCARİ AMAÇLI TADİLATLAR Yük ve yolcu taşıyan araçların genellikle taşıma kapasitelerini artırmak veya üstyapıya uygun duruma getirmek için yapılan değişikliklerdir. Ülkemizde yaygın şekilde yapılan Panelvan kamyonetlerin Minibüs olarak değiştirilmesi, iki dingilli kamyonlara Üçüncü dingilin takılması ve Fren Tadilatları bu kapsamdadır. 07 Nisan 2010 74
BİREYSEL/HOBİ AMAÇLI TADİLATLAR Özellikle binek otomobil ve son zamanlarda özel amaçlı kullanımı iyice yaygınlaşan Minibüs ve Van lara yapılan teknik değişiklikler bu kapsamdadır. Araç sahiplerinin farklı olmak veya farkedilmek amacıyla kendi kişisel beğenilerine göre yapılan Teknik değişikliklerdir. 07 Nisan 2010 75
BİREYSEL/HOBİ AMAÇLI TADİLATLAR 07 Nisan 2010 76
Farklı olmak 07 Nisan 2010 77
Farkedilmek 07 Nisan 2010 78
AİTM ve Fren Tadilatı TADİLAT NE DEĞİLDİR? ARAÇ ÜZERİNDE YAPILAN HANGİ İŞLEM VE DEĞİŞİKLİKLER TADİLAT SAYILMAZ? 07 Nisan 2010 79
ARAÇ ÜZERİNDE YAPILAN HANGİ DEĞİŞİKLİKLER TADİLAT SAYILMAZ? AİTM EK IV Madde 2.3- Bir aracın motor ve şasi değişikliği dışında kısmi komplelerinin aynı karakterdeki orijinalleri veya ana üreticinin onayladığı alternatifleri (tip onayı kapsamında bulunan) ile değiştirilmesi tadilat kapsamında değildir. Ancak Karayolları Trafik Kanununun 32 nci maddesi hükümleri saklıdır. 07 Nisan 2010 80
AİTM DE TANIMLI TADİLATLAR EK IV Madde 4: MÜSAADE EDİLEN TADİLATLAR ( Fren Test Raporu Gereken) 4.1 -Motor değişikliği veya tadilatı... - 4.2 -Aktarma organları tadilatı ve PTO (Yardımcı güç çıkışı) uygulaması... + 4.3 -Direksiyon sistemleri tadilatı... - 4.4 - Şasi tadilatı... + 4.5 -Çeki kancası ilavesi... + 4.6 -Dingil veya Lastik ilavesi ve dingil çıkartılması... + 4.7 -Kabin ve karoseri tadilatı 4.9 -Koltuk çıkartılması veya ilavesi 4.10-TOT lerde; 4.11-Klima sistemleri tadilatı. 4.12-Fren sistemitadilatı... + 4.13-Elektrik sistemi tadilatı. 4.14-Özürlüler için araç tadilatı... - 4.15-Sürücü kursları eğitim araçları tadilatı... - 4.16-Okul servis aracı tadilatı 4.17 -Ön (Bull-Bar), arka ve yan (marşpiye) koruma sistemleri 4.18-Yakıtı sistemi tadilatı 07 Nisan 2010 81
ONAYLANMAMIŞ TADİLAT ve YAPTIRIMLARI 07 Nisan 2010 82
ONAYLANMAMIŞ TADİLAT KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU SİGORTA MEVZUATI ARAÇ MUAYENESİ 07 Nisan 2010 83
ONAYLANMAMIŞ TADİLAT VE KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU MADDE 32- Araçlar üzerinde yönetmelikte belirtilen şekillerde yapılacak her türlü değişikliğin ve adres değişikliklerinin işleten tarafından otuz gün içinde tescil yapan kuruluşa bildirmesi zorunludur. Bu madde hükmüne uymayanlar...(2010 yılı için 62 TL)... para cezası ile cezalandırılırlar. Üzerinde teknik değişiklik yapılan araçlar, değişikliğin şartlara uygun olarak yapıldığı belgelenip bu durum ilgili tescil bürosunda tescil edilinceye ve trafik belgesine işleten tarafından yazdırılıncaya kadar trafikten men edilir.
ONAYLANMAMIŞ TADİLAT VE KASKO SİGORTA: SİGORTA MEVZUATI C.2. Sigortalı ve/veya Sigorta Ettirenin Sözleşme Yapıldığı Sırada Beyan Yükümlülüğü 2.1. Sigortacı, bu sözleşmeyi, sigorta ettirenin ve/veya sigortalının beyanı ile teklifname, teklifname yoksa poliçe ve eklerinde yazılı sorulara verdiği cevaplara dayanarak yapmıştır.
KASKO da Beyan Yükümlülüğü 2.2. Sigorta ettirenin ve/veya sigortalının beyanı gerçeğe aykırı, yanlış veya eksik ise, sigortacının sözleşmeyi yapmamasını veya daha ağır şartlarla yapmasını gerektirecek hallerde sigortacı durumu öğrendiği tarihten itibaren bir ay içinde sözleşmeden cayabilir veya sözleşmeyi yürürlükte tutarak aynı süre içinde prim farkını talep edebilir. Sigorta ettiren, talep edilen prim farkını kabul ettiğini sekiz gün içinde bildirmediği takdirde sözleşmeden cayılmış olur. Ancak, prim farkının kabul edilmemesi nedeniyle sözleşmeden cayılması sigortacının gerçeğe aykırı veya eksik beyanı öğrendiği tarihten itibaren bir aylık süre içinde sözkonusudur. Sigorta ettiren kimsenin ve/veya sigortalının kasıtlı davrandığı anlaşıldığı takdirde sigortacı, riziko gerçekleşmiş olsa bile sözleşmeden cayabilir ve prime hak kazanır.
ONAYLANMAMIŞ TADİLAT VE ARAÇ MUAYENESİ Karayolu Trafik Kanunu 32.Maddesinde açıklandığı şekilde TRAFİKTEN MEN edilmesi gereken tadilatı onaylanmamış araçlar muayene edilemezler. KUSUR NO 27 :...AĞIR KUSUR SERVİS FRENİ: Fren Sistemi Uygunsuz Monte Edilmiş KUSUR NO 52 :...AĞIR KUSUR EL FRENİ: Fren Sistemi Uygunsuz Monte Edilmiş
FREN TADİLATLARI AİTM ve Fren Tadilatı FRENTEKNİK Alpay Lök Mak.Y.Müh 18.01.2010 www.frenteknik.com 07 Nisan 2010 88
AİTM ve Fren Tadilatı FREN SİSTEMİNDE YAPILAN HANGİ DEĞİŞİKLİKLER TADİLAT SAYILMAZ? 07 Nisan 2010 89
FREN SİSTEMİNDE YAPILAN HANGİ DEĞİŞİKLİKLER TADİLAT SAYILMAZ? AİTM EK IV Madde 2.3- ye dayanarak; Bir aracın fren sisteminin kısmi komplelerinin aynı karakterdeki orijinalleri veya ana üreticinin onayladığı alternatifleri (tip onayı kapsamındaki) ile değiştirilmesi tadilat kapsamında değildir. 07 Nisan 2010 90
FREN SİSTEMİNDE YAPILAN HANGİ DEĞİŞİKLİK VE İŞLEMLER TADİLAT SAYILMAZ? A) Aracın fabrika çıkışı kullandığı parçanın dışında; 1) Araç üreticisinin onayladığı alternatif parça kullanımı, (Tip Onay kapsamındaki, Balatalar, Valfler, vs..) 2) E belgeli Yedek Parça Fren Balatası kullanımı, 3) Aynı ölçülerde Kampana veya Disk kullanımı, 4) Aynı standartlarda Fren Hortumu ve borusu kullanımı durumlarında bu değişiklikler, B) Araç üreticisinin onayladığı şekilde fren bakımı ve ayarı yapıldığında bu işlemler, tadilat sayılmaz. 07 Nisan 2010 91
FREN SİSTEMİNDE TADİLAT SAYILMAYAN DEĞİŞİKLİK VE İŞLEMLER Değişiklik veya işlemin Açıklaması 1 ) Aracın fabrika çıkışı kullandığı parçanın dışında ; 1.1) Araç üreticisinin onaylandığı alternatif parça kullanımı (Tip onay kapsamındaki; balata, valf, vs) AITM Ek IV Madde 1.2) "E" belgeli yedek parça fren balatası kullanımı 1.3) Aynı ölçülerde kampana veya disk kullanımı 2.3 1.4) Aynı standartlarda fren hortumu ve boru kullanımı 2 ) Araç üreticisinin onayladığı fren bakımı ve ayarı yapıldığında Bu değişiklik ve işlemler Tadilat sayılmaz! 07 Nisan 2010 92
AİTM ve Fren Tadilatı FREN SİSTEMİNDE HANGİ DEĞİŞİKLİKLER YAPILAMAZ? 07 Nisan 2010 93
FREN SİSTEMİNDE YAPILAMAYACAK TADİLATLAR Tadilatın Açıklaması AITM Ek IV Madde Asbestli Fren Balatası Kullanımı ABS, EBS, ESP'nin sökülmesi veya iptali (ADR'li araçlar, 71/320/AT Onaylı M2, M3, N2, N3, O3 ve O4 sınıfı araçlar) 4.12 Retarderin sökülmesi veya iptali (ADR'li araçlar, 71/320/AT Tip Onaylı M3 sınıfı otobüsler ve N3 sınıfı çekiciler) 07 Nisan 2010 94
FREN TADİLATLARI AİTM EK IV Madde 4.12 07 Nisan 2010 95
AİTMEk IV Madde 4.12 Fren Sistemi Tadilatı Her türlü fren tadilatının Ek VII madde 1.9 a uygunluğu,yetkili teknik servisler tarafından test edilip raporlandırılacaktır. 07 Nisan 2010 96
FREN TADİLATLARI Tadilatın Açıklaması Fabrika çıkışı orjinal olmayan veya "E" onayı olmayan fren balatası kullanımı AITM Ek IV Madde Havalı fren devresindeki parçaların (tüp, valf, boru, hortum vs.) yerlerinin değişimi Vakum destekli hidrolik frenden hava destekli hidrolik frene dönüşüm Vakum destekli hidrolik frenden tam havalı frene dönüşüm Hava takviyeli hidrolik frenden tam havalı frene dönüşüm Kampanalı frenden disk frene geçiş veya tersi Disk frende disk ve/veya kaliper değişimi ABS takma ASR takma 4.12 EBS takma ESP takma ABS sökme (sadece M 1 ve N 1 tipi araçlarda) ASR sökme EBS sökme Retarder takma Retarder sökme ADR'li araçlar, otobüsler ve çekiciler dışında) ABS 07 / Nisan ASR 2010 / EBS / ESP için ECU (beyin) program değişikliği yapılması 97
TADİLAT ÖRNEKLERİ KAMYON ve OTOBÜSLERDE FREN TADİLATLARI (HAVALI FRENE DÖNÜŞÜM) 07 Nisan 2010 98
HİDROLİK FRENDEN HAVALI FRENE DÖNÜŞÜM HİDROLİK FREN HAVALI FREN 07 Nisan 2010 99
KAMYON ve OTOBÜSLERDE FREN TADİLAT ÖRNEKLERİ HAVALI FRENE DÖNÜŞÜM 21 Mart 2010 100
FREN TADİLATLARI Tadilatın Açıklaması Fabrika çıkışı orjinal olmayan veya "E" onayı olmayan fren balatası kullanımı AITM Ek IV Madde Havalı fren devresindeki parçaların (tüp, valf, boru, hortum vs.) yerlerinin değişimi Vakum destekli hidrolik frenden hava destekli hidrolik frene dönüşüm Vakum destekli hidrolik frenden tam havalı frene dönüşüm Hava takviyeli hidrolik frenden tam havalı frene dönüşüm Kampanalı frenden disk frene geçiş veya tersi Disk frende disk ve/veya kaliper değişimi ABS takma ASR takma 4.12 EBS takma ESP takma ABS sökme (sadece M 1 ve N 1 tipi araçlarda) ASR sökme EBS sökme Retarder takma Retarder sökme ADR'li araçlar, otobüsler ve çekiciler dışında) ABS 21 / Mart ASR 2010 / EBS / ESP için ECU (beyin) program değişikliği yapılması 101
KAMYONLARDA HİDROLİK FRENDEN HAVALI FRENE DÖNÜŞÜM FORD CARGO 1814 Orjinal Fren Sistemi: Çift Devre Hava Destekli Hidrolik FREN TADİLATI: Çeker Dingil s Kamlı Havalı 21 Mart 2010 102
FORD D 1210 Orjinal Fren Sistemi: Tek Devre Hava Destekli Hidrolik FREN TADİLATI: Çeker Dingil s Kamlı Havalı Ön ve Üçüncü Dingil Hava Destekli Hidrolik 21 Mart 2010 103
OTOBÜSLERDE VAKUM DESTEKLİ HİDROLİK FRENDEN HAVA DESTEKLİ HİDROLİK FRENE DÖNÜŞÜM 21 Mart 2010 104
IVECO M 2- Orjinal Fren Sistemi: Çift Devre Vakum Destekli Hidrolik IVECO M 2- ONAYSIZ Tadilatlı Fren Sistemi: Tek Devre Hava Destekli Hidrolik 07 Nisan 2010 105
FREN TADİLATLARI Tadilatın Açıklaması Fabrika çıkışı orjinal olmayan veya "E" onayı olmayan fren balatası kullanımı AITM Ek IV Madde Havalı fren devresindeki parçaların (tüp, valf, boru, hortum vs.) yerlerinin değişimi Vakum destekli hidrolik frenden hava destekli hidrolik frene dönüşüm Vakum destekli hidrolik frenden tam havalı frene dönüşüm Hava takviyeli hidrolik frenden tam havalı frene dönüşüm Kampanalı frenden disk frene geçiş veya tersi Disk frende disk ve/veya kaliper değişimi ABS takma ASR takma 4.12 EBS takma ESP takma ABS sökme (sadece M 1 ve N 1 tipi araçlarda) ASR sökme EBS sökme Retarder takma Retarder sökme ADR'li araçlar, otobüsler ve çekiciler dışında) ABS 21 / Mart ASR 2010 / EBS / ESP için ECU (beyin) program değişikliği yapılması 106
Fren Tadilatı Onaylanır mı? FRENTEKNİK Alpay Lök Mak.Y.Müh 07.04.2010 www.frenteknik.com 07 Nisan 2010 107
FRENTEKNİK Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Teknik Servisi ; FRENLER : 71/320/AT, ECE R 13, ECE R 90 YAN KORUMA: 89/297/AT, ECE R 73 07 Nisan 2010 108
MOTORLU ARAÇLAR VE RÖMORKLARI TİP ONAYI YÖNETMELİĞİ (2007/46/AT) 28.06.2009 Teknik Servis: Bir Deney Laboratuvarı olarak onay kuruluşu adına bizzat Onay Kuruluşu tarafından da yerine getirilebilecek gerekli deneyleri yapmak veya bir Uygunluk Değerlendirme Kuruluşu olarak yine Onay Kuruluşu adına bizzat onay kuruluşu tarafından da yerine getirilebilecek ilk değerlendirmeyi ve diğer Deney veya Muayeneleri yapmak üzere Onay Kuruluşu tarafından görevlendirilmiş bir kuruluş veya kurum, 07 Nisan 2010 109
FRENLERLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR ÇİFT DEVRELİ FREN SİSTEMİ: BİRBİRİNDEN BAĞIMSIZ İKİ TANE ENERJİ DEPOLAMA,KUMANDA VE AKTARMA DÜZENİ OLAN FREN SİSTEMİDİR. Tek devreli AFS; 71/320/AT ye uygun değildir! 07 Nisan 2010 110
ÇİFT DEVRELİ DESTEK KUVVETSİZ HİDROLİK FREN SİSTEMİ Basitleştirilmiş Devre Şeması 07 Nisan 2010 111
TEK DEVRELİ DESTEK KUVVETSİZ HİDROLİK FREN SİSTEMİ Tek devreli Fren Sistemi mevzuata uygun değildir! 07 Nisan 2010 112
ÇİFT DEVRELİ VAKUM DESTEKLİ HİDROLİK FREN SİSTEMİ Basitleştirilmiş Devre Şeması 07 Nisan 2010 113
ÇİFT DEVRELİ VAKUM DESTEKLİ HİDROLİK FREN SİSTEMİ 07 Nisan 2010 IVECO M 2- Orjinal Fren Sistemi: Çift Devre Vakum Destekli Hidrolik 114
ÇİFT DEVRELİ HAVA DESTEKLİ HİDROLİK FREN SİSTEMİ Basitleştirilmiş Devre Şeması 07 Nisan 2010 115
ÇİFT DEVRELİ HAVA DESTEKLİ HİDROLİK FREN SİSTEMİ Basitleştirilmiş Devre Şeması 07 Nisan 2010 116
AİTM ARAÇ İMAL TADİL MONTAJI HAKKINDA YÖNETMELİK 28/11/2008 tarih ve 27068 sayılı Resmi Gazete 07 Nisan 2010 117
AİTM DE TANIMLI TADİLATLAR EK IV Madde 4: MÜSAADE EDİLEN TADİLATLAR ( Fren Test Raporu Gereken) 4.1 -Motor değişikliği veya tadilatı... - 4.2 -Aktarma organları tadilatı ve PTO (Yardımcı güç çıkışı) uygulaması... + 4.3 -Direksiyon sistemleri tadilatı... - 4.4 - Şasi tadilatı... + 4.5 -Çeki kancası ilavesi... + 4.6 -Dingil veya Lastik ilavesi ve dingil çıkartılması... + 4.7 -Kabin ve karoseri tadilatı 4.9 -Koltuk çıkartılması veya ilavesi 4.10-TOT lerde; 4.11-Klima sistemleri tadilatı. 4.12-Fren sistemi tadilatı... + 4.13-Elektrik sistemi tadilatı. 4.14-Özürlüler için araç tadilatı... - 4.15-Sürücü kursları eğitim araçları tadilatı... - 4.16-Okul servis aracı tadilatı 4.17 -Ön (Bull-Bar), arka ve yan (marşpiye) koruma sistemleri 4.18-Yakıtı sistemi tadilatı 07 Nisan 2010 118
AİTMEk IV Madde 4.12 Fren Sistemi Tadilatı Her türlü fren tadilatının Ek VII madde 1.9 a uygunluğu,yetkili teknik servisler tarafından test edilip raporlandırılacaktır. 07 Nisan 2010 119
KAMYON ve OTOBÜSLERDE FREN TADİLAT ÖRNEKLERİ HAVA DESTEKLİ HİDROLİK FRENE DÖNÜŞÜM 07 Nisan 2010 120
OTOBÜSLERDE VAKUM DESTEKLİ HİDROLİK FRENDEN HAVA DESTEKLİ HİDROLİK FRENE DÖNÜŞÜM 07 Nisan 2010 121
FREN TADİLATLARI Tadilatın Açıklaması Fabrika çıkışı orjinal olmayan veya "E" onayı olmayan fren balatası kullanımı AITM Ek IV Madde Havalı fren devresindeki parçaların (tüp, valf, boru, hortum vs.) yerlerinin değişimi Vakum destekli hidrolik frenden hava destekli hidrolik frene dönüşüm Vakum destekli hidrolik frenden tam havalı frene dönüşüm Hava takviyeli hidrolik frenden tam havalı frene dönüşüm Kampanalı frenden disk frene geçiş veya tersi Disk frende disk ve/veya kaliper değişimi ABS takma ASR takma EBS takma ESP takma ABS sökme (sadece M 1 ve N 1 tipi araçlarda) ASR sökme EBS sökme Retarder takma 4.12 Retarder sökme ADR'li araçlar, otobüsler ve çekiciler dışında) ABS 07 / Nisan ASR 2010 / EBS / ESP için ECU (beyin) program değişikliği yapılması 122
FREN TADİLATI ONAYLANIR MI? 20.03.2010 EDİRNE MMO FRENTEKNİK 07 Nisan 2010 123
NEDEN FREN TADİLATI YAPILIR? Eski ve o dönemin teknik mevzuvatına göre üretilmiş ticari araçların fren sisteminin, yedek parça sıkıntısı ve daha güvenli duruma getirilmesi gibi gerekçelerle tadil edilmesi haklı bulunabilir, ancak bu tadilatın gerçekten güvenli olması, bugünün teknik mevzuvatına uyması ve mutlaka tescil edilmesi gereklidir. 07 Nisan 2010 124
FREN TADİLATI ONAYLANIR MI? 28.11.08 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan AİTM (Araç İmal Tadil Montaj) Yönetmeliği EK IV madde 4.12 de fren tadilatının yapılmasına izin verilmiştir. Ancak tadilat yapıldıktan sonra tadilatın uygunluğu Sanayi Bakanlığı nın yetkilendirdiği Teknik Servis tarafından kontrol edilerek raporlanmalı ve TSE tarafından onaylanmalıdır. 07 Nisan 2010 125
FREN TADİLATI ONAYLANIR MI? FRENTEKNİK açısından fren sistemlerinde yapılan tadilatlar araç tadilatları içinde, -onayı en zor, -riski en yüksek, -testi en zor ve -maliyeti en yüksek olandır. 07 Nisan 2010 126
FREN TADİLATI ONAYLANIR MI? Eski ve 2.El değeri düşük araçların frenlerinde yapılan tadilatların büyük bir kısmının Hatalı ve Tehlikeli olması, Teknik Servis Fren Test Raporu alınabilmesi için önce tadilatın düzeltilmesini gerektirdiğinden, Tescil için Toplam Maliyeti yükseltmektedir. Ek olarak, fren tadilatları onaysız bazı araçların Araç Muayenesi öncesi fren tadilatını söktürüp eski sistemle muayeneye gitme, muayene sonrası fren tadilatını taktırma gibi yasal olmayan ve riskli arayışları da ekonomik çözümü zorlaştırmaktadır. 07 Nisan 2010 127
FREN TADİLATI ONAYLANIR MI? Maliyetin düşebilmesi için Taşıma Kooperatiflerinin devreye girmesi ve toplu hareket edilmesi şarttır. Birlikten uygun maliyetle Çözüm ve Güvenlik doğar! 07 Nisan 2010 128
Şubat 2010 İstanbul Üsküdar Bağlarbaşı İstanbul un Üsküdar ilçesinde okula giderken minibüsün çarpması sonucu hayatını kaybeden 16 yaşındaki Ömer Ersöz'ün ailesi isyan etti. Baba Murat Ersöz, yaşananları "minibüs terörü" olarak niteledi. 07 Nisan 2010 129
Şubat 2010 İstanbul Üsküdar Bağlarbaşı Baba Murat Ersöz: Bu bir minibüs terörü, kullanan da terörist. Savcım Allah tan uyanık, aracı freni bozma ihtimaline karşı polis garajına çekmiş. Savcıya güveniyorum. 07 Nisan 2010 130
27 Ocak 2007 / KOCAELİ 07 Nisan 2010 131
KAZA KURBANI ANLATIYOR: Ben Carrefour a gitmek için oğlum Erhan ile birlikte servis minibüsüne bindim. Aracın bütün koltukları doluydu. Ben şoförün arkasında oturuyordum. Bayır aşağı inerken şoförün panik halinde frene bastığını gördüm. Hızımız da sürekli artıyordu. Ben ve bazı yolcular ne oluyor diye sorduk. Şoför frenler tutmuyor dedi. Hiç yavaşlamadan uçuruma yöneldik. Ben birinci taklayı hatırlıyorum. Herkes çığlık atıyordu. Sonrasını hatırlamıyorum. 07 Nisan 2010 132
HANGİ FREN TADİLATLARI ONAYLANMAZ? 07.04.2010 KOCAELİ MMO FRENTEKNİK 07 Nisan 2010 133
HANGİ FREN TADİLATLARI ONAYLANMAZ? Özellikle aslı Vakum Destekli Hidrolik Fren olan Midibüs ve kamyonların frenlerinin Hava Destekli Hidrolik Fren e dönüştürülmesi için yapılan fren tadilatlarının büyük bir kısmının, Çift devreli sistemi Tek devreye indirdiği için, teknik mevzuvatlara aykırı şekilde yapıldığı ve tehlikeli oldukları tespit edilmiştir. Bu nedenle bu tadilatlar düzeltilmeden fren testi yapılmamakta, Test Raporu alamamakta ve dolayısıyla tadilat onaylanmamaktadır. 07 Nisan 2010 134
FREN TADİLATI NASIL ONAYLANIR? 07.04.2010 KOCAELİ MMO FRENTEKNİK 07 Nisan 2010 135
FREN TADİLATI NASIL ONAYLANIR? FRENTEKNİK freni tadilatlı aracın fren sistemini 71/320/AT teknik mevzuvatına göre inceler, varsa eksiklerini bildirir. Müşteri Eksikleri serviste düzelttirir. FRENTEKNİK fren tadilatları düzeltilmiş taşıta fren testi yapar Araç testten geçerse Teknik Servis Fren Test Raporu düzenlenir. Yetkili Araç Proje Mühendisi tarafından hazırlanan tadilat projesi, alınan Teknik Servis Fren Test Raporu ile birlikte TSE ye sunularak onay alınır. Araç Muayene İstasyonunda tadilat tescil edilir. 07 Nisan 2010 136
FREN TADİLATI NASIL ONAYLANIR? 1) FRENTEKNİK Fren Sistemini İnceler. 2) MÜŞTERİ noksanları servisinde düzelttirir. 3) FRENTEKNİK Fren Testi yapar. 4) FRENTEKNİK Fren Test Raporu verir. 5) AİTM Mühendisi Tadilat Projesini Hazırlar. 6) TSE Tadilat Onayı Verir. 7) Araç Muayene İstasyonu nda Tescil yapılır. 07 Nisan 2010 137
71/320/AT Teknik Mevzuatına Uygunluk İçin Tadilatlı Fren Sisteminin Sağlaması Gereken Şartlar 07 Nisan 2010 138
71/320/AT Teknik Mevzuatına Uygunluk İçin Tadilatlı Fren Sisteminin Sağlaması Gereken Şartlar 1. Ana Fren Sistemi, birbirinden bağımsız olarak kurulmuş iki adet hava veya hidrolik devresinden oluşmalıdır. (Sistemi tek devreye indiren FORD D 1210 tipi Kuvvetlendirici takılması kabul edilmez) Var/Yok 2. Tespit Fren Sistemi(TFS), tarafından tekerleğe uygulanan kuvvet tamamen mekanik olmalıdır. 3. Tespit freni devrede iken sürücü kırmızı bir lamba (!) ile görsel olarak ikaz edilmelidir. 4. Hidrolik veya Hava seviyesinde azalma meydana geldiğinde sürücü kırmızı bir lamba ile görsel, ve/veya sesli olarak uyarılmalıdır. Lamba sembolü (!) şeklinde olmalıdır. 5. Fren Balataları astbestsiz olmalıdır. 6. Egzos Freni var ise bu çalışır durumda olmalıdır 7.Arka dingilde Limitör var ise bu çalışır durumda olmalıdır 8.Aracın aslındaabs var ise bu çalışır durumda olmalıdır 07 Nisan 2010 139
Önde ve Arkada Hidrolik Fren Olan Araca Çift Devreli Hava Destekli Hidrolik Fren Sistemi Tadilatı İçin gereken Fren parçaları 07 Nisan 2010 140
Önde ve Arkada Hidrolik Fren Tablası Olan Araca Çift Devreli Hava Destekli Hidrolik Fren Sistemi Tadilatı İçin gereken Fren parçaları 1. Kompresör (1adet) 2. Basınç Ayarlayıcı Valf veya Hava Kurutucu (1adet) Var/Yok 3. Dört Devre Koruma Valfi (1adet) 4. Hava Tüpleri (E Belgeli) (en az 2adet) 5. Çift Devreli Ayak Fren Valfi (1adet) 6 Hava/ Hidrolik dönüştürücü (Hidropnömatik) (2adet) (Hidrolik Kabında Düşük seviye uyarı şamandrası olan) 7 El Fren Valfi (1adet) 8 Düşük Hava BasınçAnahtarı (Müşir) (3adet) 9 Düşük Hava Basıncı Uyarı Lambası (!) (1adet) 10 El Freni Uyarı Lambası (!) (1adet) 11 Hidrolik Seviye Uyarı Lambası (!) (1adet) 12 Polyamid Havalı Fren Boruları (DIN 74324 ) 13 Basınç Göstergesi (2 adet) 07 Nisan 2010 141
HAVALI FREN DEVRE ELEMANLARI 07 Nisan 2010 142
HAVA DESTEKLİ HİDROLİK FREN ÇİFT DEVRE HAVA DESTEKLİ ÇİFT DEVRE HİDROLİK FREN TEK DEVRE HAVA DESTEKLİ TEK DEVRE HİDROLİK FREN 71/320/AT YE UYGUN DEĞİL! 07 Nisan 2010 143
TEK DEVRELİ HAVA DESTEKLİ HİDROLİK FREN SİSTEMİ Tek devreli Fren Sistemi mevzuata uygun değildir! 07 Nisan 2010 144
TEK DEVRELİ HAVA DESTEKLİ HİDROLİK FREN SİSTEMİ Tek Devre Hava Basınç Saati Tek Devreli Hava Destekli Hidrolik Kuvvetlendiricisi Tek devreli Fren Sistemi mevzuata uygun değildir! 07 Nisan 2010 Tek Devreli Merkez Silindiri 145
Neden Tehlikeli ve Neden Onaylanmaz? Tek Devreli Hava Destekli Hidrolik Fren Kuvvetlendiricisi Çift Devreli Fren Sistemini Tek Devre Hava/ Hidrolik Sisteme indiriyor. Devre Patlaması durumunda araç Frensiz kalır. Aşırı Yüksek Hidrolik Basınç : 140-180 Bar 07 Nisan 2010 146
Hidrolik Seviye Uyarı Lambası 07 Nisan 2010 147
07 Nisan 2010 148
FREN TADİLATI NASIL ONAYLANIR? HALK OTOBÜSÜ ÖRNEĞİ TADİLATI ONAYLI FRENTEKNİK Alpay Lök Mak.Y.Müh 29.03.2010 www.frenteknik.com 07 Nisan 2010 149
Fren Tadilatı Onaysız ve Tehlikeli otobüsün Tadilat Onayı için, TADİLATI ONAYSIZ TEK DEVRE Hava Destekli Hidrolik Fren Sistemi, Hava kumandalı Yaylı körükle çalışan Tesbit Freni, Tadilat onayı yok, araç muayenesi sırasında sistemi sökmek ve freni orjinal durumuna getirmek gerekiyor.. TEHLİKELİ ve RİSKLİ, SATIŞI ZOR, 2.EL DEĞERİ DÜŞÜK, KASKO KAZA SONRASI TAZMİNAT ÖDEMEYEBİLİR Fren tadilatı düzeltilip, TEST, Fren Test Raporu, Proje, TSE Onayı ve Tescil gereklidir. ÇİFT DEVRE Hava Destekli Hidrolik Fren Sistemi. Hava kumandalı Yaylı körükle çalışan Tesbit Freni, Tadilat onayı var, araç muayenesi sırasında sistemi sökmek ve freni orjinal durumuna getirmek gerekmiyor GÜVENLİ ve RİSKSİZ, SATIŞI KOLAY, 2.EL DEĞERİ TADİLATI ONAYLI YÜKSEK, KASKO AÇISINDAN SORUN YOK 07 Nisan 2010 150
FREN TADİLATI NASIL ONAYLANIR? 1) Orijinal Araç Uygunluk Belgesi ARACIN SINIFI: M3 sınıfı OTOBÜS ARACIN FREN SİSTEMİ: Vakum Takviyeli Çift Devre Hidrolik M3 sınıfı OTOBÜS Vakum Takviyeli Çift Devre Hidrolik Fren ŞİKAYETLER: Fren Yedek Parça Fiyatları yüksek, Arıza yüksek, Frenler zayıf, Fren Pedal Kuvveti yüksek, Araç Muayenesi Fren Testinde başarısız olma oranı yüksek. Bu nedenle tadilat ihtiyacı var.. 07 Nisan 2010 151
ÇİFT DEVRELİ VAKUM DESTEKLİ HİDROLİK FREN SİSTEMİ ŞİKAYETLER: Fren Yedek Parça Fiyatları yüksek, Arıza yüksek, Frenler zayıf, Fren Pedal Kuvveti yüksek, Araç Muayenesi Fren Testinde başarısız olma oranı yüksek. Bu nedenle tadilat ihtiyacı var.. 07 Nisan 2010 IVECO M 2- Orjinal Fren Sistemi: Çift Devre Vakum Destekli Hidrolik 152
FREN TADİLATI NASIL ONAYLANIR? 2) Fren Tadilatı Onaysız Araç Uygunluk TADİLATI ONAYSIZ Belgesi ARACIN SINIFI: M3 sınıfı OTOBÜS M3 sınıfı OTOBÜS Hava Takviyeli TEK DEVRE Hidrolik Fren ARACIN FREN SİSTEMİ: Vakum Takviyeli Çift Devre Hidrolik SORUNLAR: Fren sisteminde bir yerde patlama olursa tüm fren sistemi devre dışı kalıyor.. Tadilat onaysız.. ONAYLANAMAZ 07 Nisan 2010 153
TEK DEVRELİ HAVA DESTEKLİ HİDROLİK FREN SİSTEMİ SORUNLAR: Fren sisteminde bir yerde patlama olursa tüm fren sistemi devre dışı kalıyor.. Tadilat onaysız.. ONAYLANAMAZ 07 Nisan 2010 154
FREN TADİLATI NASIL ONAYLANIR 3) Fren Tadilatı Onaylı Araç Uygunluk Belgesi TADİLATI ONAYLI ARACIN SINIFI: M3 sınıfı OTOBÜS ARACIN FREN SİSTEMİ: HAVA Destekli Çift Devre Hidrolik M3 sınıfı OTOBÜS Hava Destekli ÇİFT Devre Hidrolik Fren 07 Nisan 2010 155
ÇİFT DEVRELİ HAVA DESTEKLİ HİDROLİK FREN SİSTEMİ Basitleştirilmiş Devre Şeması 07 Nisan 2010 156
HAVALI FREN DEVRE ELEMANLARI 07 Nisan 2010 157
FREN TADİLATI NASIL ONAYLANIR? TADİLAT + TEST + TEST RAPORU HAVA Takviyeli Çift Devre Hidrolik Fren Sisteminin takılması + FRENTEKNİK DENETİM ve TEST + FRENTEKNİK Teknik Servis Fren Test Raporu (AiTM Ek IV 4.12) AlpayLök/Mak.Y.Müh./ 07 Nisan 2010 158
FREN TADİLATI NASIL ONAYLANIR? PROJE + TSE ONAYI + TESCİL Yetkili Araç Proje Mühendisi Tadilat Projesi + TSE Onay + ARAÇ MUAYENESİ Tescil ONAY ve TESCİL RUHSAT ONAYLI Fren Tadilatı 07 Nisan 2010 159
FREN TADİLATI NASIL ONAYLANIR? KOOPERATİF/ODA ve FRENTEKNİK İŞBİRLİĞİ İLE ÇÖZÜM 21.03.2010 FRENTEKNİK 07 Nisan 2010 160
Birlikten kuvvet doğar! 07 Nisan 2010 161
Bir Elin Nesi Var? İki Elin Sesi Var! 07 Nisan 2010 162
NEDEN KOOPERATİF/ODA İŞBİRLİĞİ? Birlikten kuvvet doğar! Kooperatifçilik birlikte iş yapma, birlikte çalışma, kısaca işbirliğidir. Kooperatif, insanların karşılanmasında zorluk çektiği ihtiyaçlarını temin etmek için maddi, manevi güçlerini birleştiren mükemmel bir dayanışma aracıdır. Odalar ve Taşıma Kooperatifleri üyelerinin Fren Tadilat Onayı için işbirliği yapmalıdır. 07 Nisan 2010 163
NEDEN KOOPERATİF/ODA İŞBİRLİĞİ? Fren tadilatının düzeltilmesi ve gerekli tüm adımlardan sonra tescil edilmesi, her aracın farklı tadilatlar yaptırdığı varsayılacak olursa zaman ve maliyet yönünden büyük bir yük oluşturacaktır. Kooperatif ve odaların devreye girmesiyle Fren Tadilatlarının birbiri ile benzer olması sağlanır. 07 Nisan 2010 164
NEDEN KOOPERATİF/ODA İŞBİRLİĞİ? Tadilat Düzeltmesi için Parça Temini, Tadilat montajı için Servis İşçiliği, Fren Test Raporu için Fren Testi, TSE onayı ve Tescil için Mühendis Projesi, giderlerinin düşmesi sağlanır. Zaman tasarrufu elde edililir.. Üyelere en az maliyetle doğru çözüm sağlanır. Birlikten uygun maliyetle çözüm doğar! 07 Nisan 2010 165
www.onmuayene.com www.fennimuayene.com Kim Korkar Araç Muayenesinden 07 Nisan 2010 166
TEŞEKKÜRLER 07 Nisan 2010 167
7 Nisan 2010 Kocaeli MMO Sunum Sonunda Katılımcılarla 07 Nisan 2010 168