2009 YILI PRATİK BİLGİLER EL KİTAPÇIĞI VERGİ HUKUKU, İŞ HUKUKU, SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU VE MESLEK MEVZUATINA İLİŞKİN DÜZENLEMELER Doç. Dr Adnan GERÇEK SAKARYA / 2009
Sakarya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası Adres: Semerciler Mah. Saraçlar Sok. Kamer İşhanı Kat:3 SAKARYA Tel: (264) 281 82 01 PBX Faks: 281 82 00 http://www.sakaryasmmmo.org e-posta: bilgi@sakaryasmmmo.org
SUNUŞ Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümü Öğretim Üyesi sayın Doç. Dr. Adnan GERÇEK tarafından hazırlanan ve pratik el kitapçığı niteliğinde olan bu çalışma, meslek mensuplarının 2009 yılı içinde sık sık ihtiyaç duyacakları vergi, iş hukuku ve SGK mevzuatı ile ilgili düzenlemeleri içermektedir. Odamız tarafından basılan bu kitapçık, siz değerli meslektaşlarımız ve stajyerlerimizin istifadesine sunulmuştur. Kitabın hazırlanmasında emeği geçen sayın GERÇEK e teşekkür eder, kitapçığın meslek camiamıza ve uygulamacılara faydalı olmasını dilerim. Selattin ÇAKIRSOY Sakarya SMMM Odası Başkanı
SAKARYA SMMM ODASI YÖNETİM KURULU Başkan: Selattin ÇAKIRSOY, Başkan Yardımcısı: Abdullah KARAMAN, Sekreter: Ertuğrul KOCACIK, Sayman: Rahmi CANTİMUR, Üye: Cemil KOCACIK
EL KİTAPÇIĞI SAHİBİNİN KİŞİSEL BİLGİLERİ Adı, Soyadı : İş Adresi : Ev Adresi : İş Telefonu : Ev Telefonu : Cep Telefonu : E-mail : Kan Grubu : Ehliyet No : Oto Plaka No :
ÖNSÖZ İşletmelerin ekonomik ve finansal durumlarını para cinsinden sistemli bir şekilde özetleme işlevini üstlenen muhasebe tekniği, ticari ve ekonomik olayları belgeye dayanarak tespit ve kaydetme özelliğini aşmış olup, günümüzde işletme yöneticilerinin ihtiyaç duydukları yönetim, planlama, denetim, kararlara yardımcı olma, işletme içi bilgi ve belgeleri sağlama ve işlenmemiş veri kümelerini işletmecilik açısından faydalı bilgiler haline getirme işlevini de yüklenmiş bulunmaktadır. Bununla birlikte muhasebe verileri, sadece işletme yöneticilerini değil özellikle işletmelerin büyük ortağı durumundaki devlet açısından vazgeçilmez bir kaynak olan vergi alacağının güvence altına alınması ve üçüncü kişilerin menfaatlerinin korunması amacıyla, yasa koyucu muhasebeye yön veren çeşitli hükümler ihdas etmiştir. Bu nedenle, meslek mensupları muhasebe ile ilgili işlemleri yürütürlerken tüm bu hükümleri dikkate almak zorundadırlar. Bu çalışma, muhasebe uygulamaları ile ilgili meslek mensuplarını ve uygulamacıları ilgilendiren başta vergi mevzuatı olmak üzere, iş hukuku ve SGK mevzuatında 2009 yılına ilişkin düzenlemeleri içermektedir. Ayrıca meslek mensupları ile uygulamacıların her zaman elinin altında pratik bilgiler niteliğindeki temel hususlara da yer verilmiştir.
Bu çerçevede, bazı konular hakkında temel bilgi mahiyetinde bilgilere yer verilmesi, bazı hadlere ise zamanaşımı süresini kapsayacak şekilde yer verilmesi uygun görüşmüştür. Kitapçıkta yorum yapma yerine, mevzuat hükümleri sistematik bir şekilde tanzim edilerek okuyucunun istifadesine sunulması tercih edilmiştir. Kuşkusuz, muhasebe işlemlerinde sürekli kullanılması zorunlu olan, ancak sık sık değişen bazı mevzuat hükümlerinin (oran ve tutarların) takip edilmesi büyük külfet olmaktadır. Meslek mensuplarını bu külfetten kurtaracağını umduğum bu kitapçığın, aynı zamanda uygulamacılara da faydalı olmasını dilerim. Doç. Dr. Adnan GERÇEK
i İ Ç İ N D E K İ L E R GELİR VERGİSİ Ticari Kazançlarla İlgili Oran ve Hadler... 1 Ticari Kazancın Tespiti... 1 Birinci Sınıf Tüccarlar... 1 Yıllar İtibariyle Defter Tutma Hadleri... 2 Basit Usule Tabi Olmanın Şartları... 2 Enflasyon Düzeltmesi Uygulaması ve Şartları... 5 TÜİK Fiyat Endeksleri (203 = 100)... 7 Yatırımlarda Devlet Yardımları... 8 Yatırım Teşvik Belgesi Sabit Yatırım Tutarları... 8 Zirai Kazançlara İlişkin Bilgiler... 9 Zirai Kazancın Tespiti... 9 İşletme Büyüklüğü ve Motorlu Araç Ölçüsü... 9 Ücretlere İlişkin Bilgiler... 11 Asgari Ücret Miktarları... 11 Asgari Ücret ve Yasal Kesintiler... 11 Asgari Ücrete Göre İşçilim Maliyeti... 12 Ücretin Vergilendirilmesinde Gider Unsurları... 12 Yıllar İtibariyle Sakatlık İndirimi Tutarları... 12 Ücretlilere Yapılan Yardımlarla İlgili İstisna Tutarları... 12 Asgari Geçim İndirimi Uygulaması... 13 2009 Yılı Asgari Geçim İndirimi Tutarları... 13 Vergiden İstisna Yurtdışı Harcırahlar Cetveli... 14 Gayrimenkul Sermaye İratlarına İlişkin Bilgiler... 15 Menkul Sermaye İratlarına İlişkin Bilgiler... 15 Kâr Payını Dağıtan Kurumca Yapılacak İşlemler... 16
ii Diğer Kazanç ve İratlarla İlgili Bilgiler... 17 Diğer Artış Kazancı ve Arızi Kazançlar... 17 Diğer Kazanç ve İratlarda İstisna Tutarları... 17 Yıllık Beyannamenin Düzenlenmesi... 18 Yıllık Beyannameye Dahil Edilmeyecek Gelir ve İratlar... 18 Safi Gelirden Ödenecek Vergiye Kadar Aşamalar... 19 Gelir Vergisi İle İlgili Oranlar... 20 Gelir Vergisi İle İlgili 2009 Yılı Tarifesi... 20 Gelir Vergisi İle İlgili 2008 Yılı Tarifesi... 20 Geçici Vergi Oranları... 20 Gelir Vergisi Stopaj Oranları... 20 Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması Hükümlerine Göre Öngörülen Tevkifat Oranları... 23 KURUMLAR VERGİSİ Kurumlar Vergisi İle İlgili Bazı Oranlar... 24 Kurumlar Vergisi Stopaj Oranları ( KVK, Md. 15)... 24 Kurumlar Vergisi Stopaj Oranları (KVK, Md. 30)... 26 Kurumlar Vergisi Oranları... 27 Kurumlar Vergisinde Örtülü Sermaye... 28 Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı.. 28 Kurum Kazancından Ödenecek Vergiye Kadar Aşamalar... 30 KATMA DEĞER VERGİSİ KDV de Vergiye Tabi İşlemler... 31 Katma Değer Vergisi Oranları... 31 KDV İade ve Mahsuplarına İlişkin Tablo... 38 YMM Raporuna Göre KDV İade Tutarları... 41 Katma Değer Vergisinde Tevkifat Usulü... 42
iii ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ Özel Tüketim Vergisinin Konusu... 43 Özel Tüketim Vergisi Kapsamına Giren Mallar... 43 Özel Tüketim Vergisinde İhracat İstisnası... 43 Özel Tüketim Vergisinde Tecil-Terkin Uygulaması... 44 ÖTV de Vergilendirme Dönemi ve Ödeme Süresi... 44 Özel Tüketim Vergisi Oranları... 45 Özel Tüketim Vergisinde Belge Düzeni... 45 ÖTV Mükelleflerinin Bildirim Ödevi... 45 VERGİ USUL KANUNU Vergi Usul Kanunu İle İlgili Bazı Oran ve Miktarlar... 46 Vergi Cezalarını Kaldıran Haller... 47 Kaçakçılık Cezaları... 48 Usulsüzlük Cezalarının Maktu Hadleri... 48 Özel Usulsüzlük Cezalarının Maktu Hadleri... 48 Uzlaşma Komisyonlarının Yetki Sınırları... 50 Vergi İdaresinin Danıştay da Dava Açma Limitleri... 50 Reeskont ve Avans İşlemlerindeki İskonto ve Faiz Oranları. 51 Vergi Uyuşmazlıklarında Dava Açma Süreleri... 51 İlanen Tebligat Usulü ve Limitleri... 51 Vergi Levhalarını Tasdik Zamanı ve Usulü... 52 Kanuni Defterlerin Tasdik Zamanı ve Usulü... 52 SM ve SMMM lerin Ödev ve Bildirimleri... 53 Mükelleflerin Bildirim Ödevleri... 53 Beyanname İmzalatmak Zorunda Olmayan Mükellefler... 53 Amortisman Uygulaması ve Oranları... 54 Fatura Verme ve Amortismana Tabi Tutma Hadleri... 55 İktisadi Kıymetlerin Değerleme Yöntemleri... 55 Değerlemeye Esas Döviz Kurları... 56
iv AATUHK (6183) Teminat Olarak Kabul Edilen Değerler... 57 İhtiyati Haciz Uygulanması Gereken Haller... 57 Yıllar İtibariyle Tecil Faizi Oranları... 57 Gelir İdaresinin Tecil-Taksitlendirme Yetkisi... 58 Tecil Kapsamına Giren ce Girmeyen Borçlar... 58 Tecilden Yararlanma Şartları... 58 Yıllar İtibariyle Gecikme Zammı Oranları... 59 Tahsil Zamanaşımını Durduran ve Kesen Haller... 59 Tahakkuk ve Tahsilden Vazgeçme Sınırları... 59 DİĞER VERGİ KANUNLARI Motorlu Taşıtlar Vergisi Bilgileri... 60 Motorlu Taşıtlar Vergisi Tarifeleri... 60 Çevre Temizlik Vergisi Bilgileri... 62 Emlak Vergisi Bilgileri... 62 Veraset ve İntikal Vergisi Bilgileri... 63 Damga Vergisi Bilgileri... 64 Özel İletişim Vergisi Oran ve Tutarları... 66 Şans Oyunları Vergisi Oranları... 66 Harçlar İle İlgili Maktu Tutarlar ve Nispi Oranlar... 67 Değerli Kağıtlar Kanununa Tabi Kağıtlar... 71 İŞ HUKUKU VE SGK MEVZUATI Sigorta Primine Esas Alınacak Ücret Tutarı... 72 Konut Kapıcı Ücreti ve Kesintiler... 72 İşsizlik Sigortası Primi Oranı... 72 Sigorta Primine Tabi Tutulmayacak Tutarlar... 72
v 50 ve Fazla İşçi Çalıştıran İşyerlerinde Çalıştırma Zorunluluğu Oranı ve Cezaları... 72 SGK Gecikme Zammı Oranları... 73 Yıllık Asgari Ücretli İzin Süreleri... 73 İş Akdinin Feshinde Asgari İhbar Süresi... 73 Sosyal Güvenlik Kurumu Prim Oranları... 73 Kıdem Tazminatı Tavanı... 75 Kıdem Tazminatının Hesaplanması... 75 SS ve GSS Kanununa Göre Uygulanan İdari Para Cezaları. 76 4857 Sayılı İş Kanununa Göre Uygulanan Para Cezaları... 80 Gümrük Vergisi İdari Para Cezaları... 82 SM SMMM KÖŞESİ 2009 Yılı SM ve SMMM Asgari Ücretleri... 83 Meslek Mensuplarının Dikkatine... 89 Meslek Mensuplarının Uyması Gereken Kurallar... 89 Vergi İşlem Türü Kodları... 95 2009 Yılı SMMM-YMM Sınav Takvimi... 99 2009 Yılı Mali Yükümlülükler Takvimi... 100 2008 Yılı Döviz Kurları... 102 Borsa Rayici Olmayan Yabancı Paraların Kurları... 108 2009 ve 2010 Takvimleri... 111 Notbook... 113 Telefon Rehberi... 122 Önemli Bazı Telefon Numaraları... 126 Sakarya Odası Üye Bilgileri... 132
vi
2009 Yılı El Kitapçığı 1 G E L İ R V E R G İ S İ TİCARİ KAZANÇLARLA İLGİLİ ORAN VE HADLER TİCARİ KAZANCIN TESPİTİ Ticari kazanç VUK ve GVK hükümlerine göre gerçek (bilanço ve işletme hesabı esası) veya basit usule göre tespit edilir. Bilanço esasına göre ticari kazanç, teşebbüsteki öz sermayenin hesap dönemi sonunda ve başındaki değerleri arasındaki olumlu farktır. İşletme hesabı esasına göre ticari kazanç, bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ve giderler arasındaki olumlu farktır. Ticari kazancı Bilanço Esasına göre tespit edilenlere Birinci sınıf tüccar, İşletme Hesabı Esasına göre tespit edilenlere İkinci sınıf tüccar denir. BİRİNCİ SINIF TÜCCARLAR 1. Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satan ve yıllık alımlarının tutarı 119.000 TL veya satışlarının tutarı 168.000 TL aşanlar; 2. Birinci bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşıp da bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hasılatı 67.000 TL aşanlar; 3. 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde 2 numaralı bentte yazılı iş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı 119.000 TL aşanlar; 4. Her türlü ticaret şirketleri (Adi şirketler iştigal nevileri yukarıdaki bentlerden hangisine giriyorsa o bent hükmüne tabidir); 5. Kurumlar Vergisine tabi olan diğer tüzel kişiler (Bunlardan işlerinin icabı bilanço esasına göre defter tutmalarına imkan ve lüzum görülmeyenlerin, işletme
2 2009 Yılı El Kitapçığı hesabına göre defter tutulmalarına Maliye Bakanlığınca müsaade edilebilir), 6. İhtiyari olarak bilanço esasına göre defter tutmayı tercih edenler. Not: - Bu kriterlerin altında kalanlar ile yeni işe başlayan tüccarlar (yıllık iş hacimlerine göre sınıflandırılıncaya kadar) İkinci Sınıf Tüccar sayılırlar. Birinci ve İkinci Sınıf Tüccarlarda Sınıf Değiştirme II. Sınıftan I. Sınıfa Geçiş 1. Bir hesap döneminin iş hacmi yukarıda belirtilen hadlerden %20 yi aşan oranda fazla olması. 2. Arka arkaya 2 dönemin iş hacmi yukarıda belirtilen hadlere göre %20 ye kadar fazlalık göstermesi. I. Sınıftan II. Sınıfa Geçiş 3. Bir hesap döneminin iş hacmi yukarıda belirtilen hadlerden %20 yi aşan oranda düşük olması. 4. Arka arkaya üç dönemin iş hacmi yukarıda belirtilen hadlere göre %20 ye kadar düşüklük göstermesi. YILLAR İTİBARİYLE DEFTER TUTMA HADLERİ Yıllar Alış - Satış Gayri safi iş İş Hasılatı x hasılatı 5 + Satış 2004 80.000 109.000 44.000 80.000 2005 88.000 120.000 48.000 88.000 2006 96.000 130.000 52.000 96.000 2007 100.000 140.000 56.000 100.000 2008 107.000 150.000 60.000 107.000 2009 119.000 168.000 67.000 119.000 BASİT USULE TABİ OLMANIN ŞARTLARI BASİT USULE TABİ OLMANIN GENEL ŞARTLARI 1. Kendi işinde bilfiil çalışmak veya bulunmak (işinde yardımcı işçi ve çırak kullanmak, seyahat, hastalık, ihtiyarlık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak bilfiil işinin başında bulunmamak bu şartı bozmaz).
2009 Yılı El Kitapçığı 3 2. İşyerleri mülkiyetinin iş sahibine ait olması halinde emsal kira bedeli, kiralanmış olması halinde yıllık kira bedeli toplamı büyükşehir belediye sınırları içinde 4.300 TL yi, diğer yerlerde 3.000 TL yi aşmamak; 3. Ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri dolayısıyla gerçek usulde Gelir Vergisine tabi olmamak veya olmamış olmak BASİT USULE TABİ OLMANIN ÖZEL ŞARTLARI 1. Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanların yıllık alımları tutarının 60.000 TL yi veya yıllık satışları tutarının 89.000 TL yi aşmaması, 2. 1 numaralı bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşanların bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hasılatının 30.000 TL yi lirayı aşmaması, 3. 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde, yıllık satış tutarı ile iş hasılatı toplamının 60.000 TL yi aşmaması. Basit Usule Tabi Olmanın Genel Şarlarına İlişkin Hadler Yıllar Büyükşehir Belediye Sınırları içinde Diğer Yerlerde 2004 2.900 2.100 2005 3.200 2.300 2006 3.500 2.500 2007 3.700 2.600 2008 3.900 2.700 2009 4.300 3.000 Basit Usule Tabi Olmanın Özel Şarlarına İlişkin Hadler Yıllar Alış - Satış İş Hasılatı + Satış 2004 43.000 60.000 43.000 2005 47.000 66.000 47.000 2006 50.000 72.000 50.000 2007 53.000 77.000 53.000 2008 56.000 80.000 56.000 2009 60.000 89.000 60.000
4 2009 Yılı El Kitapçığı Basit Usule Tabi Mükelleflerde Gün Sonunda Toplu Belge Düzenleme Uygulaması Basit usulde vergilendirilen yükümlülerin belge vermedikleri günlük hasılatları için gün sonunda tek bir fatura düzenlemesine ilişkin uygulamanın, Vergi Usul Kanununun mükerrer 257 nci maddenin Maliye Bakanlığı na verdiği yetkiye istinaden uygun görülmüştür. Kâr Hadleri Emsallerine Göre Düşük Olarak Tespit Edilmiş Bulunan Emtia İçin Özel Hadler Milli piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi kar hadleri emsallerine göre düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia için, özel hadler belirleme yetkisi GVK nın 48. maddesi ile Maliye Bakanlığına verilmiştir. Buna göre, anılan maddelerin ticaretini yapanların 2009 yılında basit usulden yararlanabilmeleri için alış, satış veya hasılatlarının 31/12/2008 tarihi itibariyle aşağıda belirtilen hadleri aşmaması gerekmektedir. Büyükşehir belediye Büyükşehir belediye sınırları dışında sınırları içinde Emtianın cinsi Yıllık Yıllık Yıllık alım Yıllık alım satım satım Değerli Kağıt 95.000 107.000 130.000 150.000 Şeker - Çay 76.000 95.000 89.000 119.000 Milli Piyango bileti, Hemen Kazan, Süper 76.000 95.000 89.000 119.000 Toto ve benzeri İçki (bira-şarap hariç) ispirto, 76.000 95.000 89.000 119.000 sigara, tütün Akaryakıt (LPG hariç) 107.000 120.000 150.000 168.000 Not: Belirtilen bu malların alım satımı ile uğraşanlar hakkında, basit usulün özel şartları bakımından yukarıdaki hadler dikkate alınmak suretiyle, 136 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğindeki hesaplamalar doğrultusunda işlem yapılacaktır.
2009 Yılı El Kitapçığı 5 ENFLASYON DÜZELTMESİ UYGULAMASI VE ŞARTLARI Enflasyon düzeltmesi: Parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle, malî tablonun ait olduğu tarihteki satın alma gücü cinsinden hesaplanmasıdır. Parasal olmayan kıymetler: TL nin değerindeki değişmeler karşısında nominal değerleri aynı kaldığı halde satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters yönde değişen kıymetler olarak tanımlanan parasal kıymetler dışındaki kıymetlerdir. Düzeltme katsayısı: Malî tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin, düzeltmeye esas alınan tarihi içeren aya ait fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen katsayıdır. Fiyat endeksi (ÜFE): Türkiye İstatistik Kurumu Türkiye geneli için hesaplanan ve ilân edilen Üretici Fiyatları Genel Endeksidir. ENFLASYON DÜZELTMESİ UYGULAMA ŞARTLARI 1. Enflasyon düzeltmesi, kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri için geçerlidir. 2. Fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100'den fazla olması. 3. Fiyat endeksindeki artışın içinde bulunulan hesap döneminde % 10'dan fazla olması. ENFLASYON DÜZELTMESİ UYGULAMASI 1. Kapsama giren mükellefler, geçici vergi dönemlerinin sonu itibarıyla malî tabloları düzenlemek ve enflasyon düzeltmesi yapmak zorundadırlar. Geçici vergi dönemlerinde yukarıda belirtilen oranların tespitinde, son üç hesap dönemi yerine üçer aylık dönemlerin son ayı dahil önceki otuzaltı ay ve içinde bulunulan hesap dönemi yerine son oniki ay dikkate alınır. 2. Mükellefler düzeltme işleminde Maliye Bakanlığınca belirlenen toplulaştırılmış yöntemleri uygulayabilirler.
6 2009 Yılı El Kitapçığı Ancak toplulaştırılmış yöntemlerden birini seçen mükellefler seçtikleri yöntemden, bu seçimi yaptıkları hesap dönemi dahil üçüncü hesap döneminin sonuna kadar dönemezler. 3. Düzeltme sonucu bulunan tutarlar, izleyen dönemde enflasyon düzeltmesi yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın, izleyen dönemin başlangıç değerleri olarak dikkate alınır. 2003 yılı sonu itibariyle düzeltilmiş değerler, sonraki dönemlerde yeniden düzeltmeye tabi tutulurken düzeltme katsayıları yerine taşıma katsayıları kullanılır. 4. Amortismanlar ve itfa payları, düzeltilmiş değerler üzerinden hesaplanır. Kazançlarını işletme hesabı esasına göre tespit eden mükellefler ile serbest meslek erbabı da amortismana tâbi iktisadi kıymetlerini düzeltilmiş tutarları üzerinden amortismana tâbi tutabilirler. 2009 YILI ENFLASYON DÜZELTMESİ UYGULAMASI 2008 yılı sonu itibariyle fiyat endeksindeki artışın geriye doğru 12 ve 36 aylık süreçte % 10 ve % 100 lük oranları aşmamış olması nedeniyle enflasyon düzeltmesi yapılmayacaktır. Ancak VUK un mükerrer 298. maddesinin (A) fıkrasının 9 numaralı bendine göre münhasıran sürekli olarak işlenmiş Altın, Gümüş alım satımı ve imalatı ile iştigal eden mükellefler aynı maddenin 1 numaralı bendinde yer alan (% 10 ve % 100 oranlarının aşılması) koşullarına bağlı olmaksızın her halükarda enflasyon düzeltmesi yapacaklardır. 2009 yılı geçici vergi dönemlerinde her iki şart birden gerçekleşmedikçe münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal eden mükellefler dışında kalanlar enflasyon düzeltmesi yapmayacaklardır.
2009 Yılı El Kitapçığı 7 TÜİK FİYAT ENDEKSLERİ (2003 = 100) ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (ÜFE) (2003 = 100) Aylar Yıllar 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Ocak 96,99 107,17 118,64 124,70 136,39 145,018 Şubat 99,12 107,40 118,77 125,02 137,68 148,90 Mart 100,84 108,03 120,27 125,33 139,02 153,62 Nisan 100,02 110,49 121,72 127,76 140,13 160,53 Mayıs 99,04 115,50 121,96 131,30 140,68 163,93 Haziran 98,80 116,43 121,38 136,58 140,53 164,46 Temmuz 99,16 115,56 120,48 137,76 140,62 166,51 Ağustos 99,70 116,69 121,73 136,73 141,82 162,62 Eylül 99,61 117,53 122,68 136,41 143,26 161,16 Ekim 100,66 120,43 123,52 137,03 143,07 162,08 Kasım 102,80 120,43 122,35 136,63 144,35 162,03 Aralık 103,28 119,13 122,30 136,46 144,57 156,29 TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ (TÜFE) (2003 = 100) Aylar Yıllar 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Ocak 94,77 104,81 114,49 123,57 135,84 146,94 Şubat 96,23 105,35 114,51 123,84 136,42 148,84 Mart 98,12 106,36 114,81 124,18 137,67 150,27 Nisan 99,09 106,89 115,63 125,84 139,33 152,79 Mayıs 100,04 107,35 116,69 128,20 140,03 155,07 Haziran 100,12 107,21 116,81 128,63 139,69 154,51 Temmuz 99,93 107,72 116,14 129,72 138,67 155,40 Ağustos 100,09 108,54 117,13 129,15 138,70 155,02 Eylül 101,44 109,57 118,33 130,81 140,13 155,72 Ekim 102,38 112,03 120,45 132,47 142,67 159,77 Kasım 103,68 113,50 122,14 134,18 145,45 161,10 Aralık 104,12 113,86 122,65 134,49 145,77 160,44
8 2009 Yılı El Kitapçığı YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI TEŞVİK EDİLEN YATIRIMLAR 1. AR-GE Yatırımları 2. Çevre Yatırımları 3. KOBİ lerin yapacağı yatırımlar 4. Yabancı sermayeli yatırımlar 5. İmalat ve tarımsal sanayi sektörü yatırımları YATIRIM DESTEK UNSURLARI 1. Gümrük vergisi muafiyeti 2. KDV İstisnası 3. Faiz desteği AZAMİ YATIRIM KREDİSİ FAİZ DESTEĞİ 1. AR-GE ve Çevre yatırımları için 300.000 TL 2. KOBİ yatırımları için 200.000 TL 3. Kalkınmada öncelikli yörelerde yapılacak yatırımlar için 1.000.000 TL 4. AR-GE yatırımlarına yönelik işletme kredisi faiz desteği 100.000 TL Not: AR-GE Yatırımları, Çevre Yatırımları, KOBİ lerin yapacağı yatırımlar, Yabancı sermayeli yatırımlar ile Sabit yatırım tutarı 8.000.000 TL yi aşan imalat ve tarımsal sanayi sektörü yatırımları için teşvik belgesi başvuruları Hazine Müsteşarlığı na yapılır. İmalat ve tarımsal sanayi sektöründe 8.000.000 TL yi aşmayan teşvik belgesi müracaatları ise Ticaret Odalarına yapılabilir. YATIRIMIN TEŞVİK BELGESİNE BAĞLANABİLMESİ İÇİN SABİT YATIRIM TUTARLARI - KOBİ yatırımlarında asgari 200 bin TL, azami 2 milyon TL, - Diğer işletmelerin yatırımlarında asgari 1 milyon TL, - Finansal Kiralama Şirketleri aracılıyla yapılan yatırımlarda asgari yatırım tutarı 200 bin TL.
2009 Yılı El Kitapçığı 9 ZİRAİ KAZANÇLARA İLİŞKİN BİLGİLER ZİRAİ KAZANCIN TESPİTİ Zirai kazançlarda vergilendirme gerçek usul ve gerçek dışı usul olmak üzere ikiye ayrılıp, gerçek usul de kendi arasında bilanço ve zirai işletme hesabı olmak üzere ikiye ayrılır. Gerçek usule tabi olan bir çiftçi isterse bilanço, isterse işletme hesabı esasına göre vergilendirilir. Kimlerin gerçek usule tabi olacağı, bunların işletme büyüklüğü ölçüsü ve motorlu zirai araç ölçüsüne göre belirlenir. İŞLETME BÜYÜKLÜĞÜ VE MOTORLU ARAÇ ÖLÇÜSÜ İŞLETME BÜYÜKLÜĞÜ ÖLÇÜSÜ A) Arazi üzerinde yapılan zirai faaliyetlerde: 1. grup: Hububat ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı; taban arazide 900, kıraç arazide 1700 dönüm, 2. grup: Bakliyat, afyon susam, keten, kendir ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 1000 dönüm, 3. grup: Ayçiçeği ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 950 d. 4. grup: Pamuk ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 400 d. 5. grup: Çeltik ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 300 d. 6. grup: Pancar ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 300 d. 7. grup: Patates, soğan, sarımsak ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 200 dönüm, 8. grup: Çay ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 150 d. 9. grup: Tütün ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 200 d. 10. grup: Sebze ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 200 d. 11. grup: Sera ve çiçekçilik ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 8 dönüm, 12. grup: Kavun ve karpuz ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 300 dönüm, 13. grup: Meyve verebilecek hale gelmiş fındık ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 250 dönüm, 14. grup: Meyve verebilecek hale gelmiş bağ ve incir ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 250 dönüm,
10 2009 Yılı El Kitapçığı 15. grup: Meyve verebilecek hale gelmiş antep fıstığında 2500 ağaç, 16. grup: Meyve verebilecek hale gelmiş zeytinliklerde 4500 ağaç, 17. grup: Meyve verebilecek hale gelmiş narenciye 1500 ağaç, 18. grup: Meyve verebilecek hale gelmiş elmada 2000 ağaç, 19. grup: Muz ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 30 d., 20. grup: Meyve verebilecek hale gelmiş kaysıda 2000 ağaç, 21. grup: Meyve verebilecek hale gelmiş armut, kiraz, vişne, şeftalide 2000 ağaç, 22. grup: Diğer meyve ve ürün ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 100 dönüm (yer fıstığı 350 dönüm), 23. grup: Büyükbaş hayvan sayısı 150 adet (İş hayvanları ile iki yaşından küçük büyükbaş hayvanlar hariç), 24. grup: Küçükbaş hayvan sayısı 750 adet (Bir yaşından küçük küçükbaş hayvanlar ile kümes hayvanları hariç), B. Arazi üzerinde yapılmayan zirai faaliyetler ile kara ve su avcılığında 1. grup: Deniz ve iç su balıkları yetiştiriciliği, a) Denizlerdeki sınırları belirlenebilen üretim alanlarında yapılan balık yetiştiriciliğinde (ağ, kafes v.b.) 750 m 2, b) İç su balıkları yetiştiriciliğinde sınırları belirlenebilen havuz (beton, toprak v.b.), göl, gölet ve baraj gölleri gibi üretim alanlarında 900 m 2, 2. grup: Denizlerde yapılan balık avcılığında toplam tekne boyu 20 metre, 3. grup: Arıcılık ziraatinde kovan sayısı 500 adet, 4. grup: İpekböcekçiliği ziraatinde kutu sayısı 500 adet. MOTORLU ARAÇ ÖLÇÜSÜ - Biçerdövere veya bu mahiyette motorlu araca (örneğin kamyon) sahip olmak, - On yaşından küçük ikiden fazla traktöre sahip olmak. Not: Aile reisi ile birlikte yaşayan eş ve velayet altındaki çocuklara ait işletmeler ile ortaklık halindeki işletmelerde, işletme büyüklüğü toplu olarak dikkate alınır. Birden fazla zirai işletmede ayrı ayrı şahıslarla ortaklığı bulunanların işletme büyüklüğü ölçülerinin tespitinde ortaklık payları toplamı esas alınır.
2009 Yılı El Kitapçığı 11 ÜCRETLERE İLİŞKİN BİLGİLER ASGARİ ÜCRET MİKTARLARI 01.01. - 30.06.2009 tarihleri arasında uygulanacak miktar 16 yaşından büyükler için... - 666,00 16 yaşından küçükler için... - 567,00 01.01.2009 TARİHİNDEN İTİBAREN ASGARİ ÜCRET VE YASAL KESİNTİLER 16 yaşından büyükler 16 yaşından küçükler Brüt ücret 666,00 567,00 Sigorta Primi İşçi Payı 93,24 79,38 İşsizlik Sigortası Primi 6,66 5,67 Gelir Vergi Matrahı 566,10 481,95 Gelir Vergisi 84,92 72,29 Damga Vergisi 4,00 3,40 Kesintiler Toplamı 188,82 160,74 Net Ücret 477,18 406,26 ASGARİ ÜCRET MİKTARLARI 01.07. - 31.12.2009 tarihleri arasında uygulanacak miktar 16 yaşından büyükler için... - 693,00 16 yaşından küçükler için... - 589,50 01.07.2009 TARİHİNDEN İTİBAREN ASGARİ ÜCRET VE YASAL KESİNTİLER 16 yaşından büyükler 16 yaşından küçükler Brüt ücret 693,00 589,50 Sigorta Primi İşçi Payı 97,02 82,53 İşsizlik Sigortası Primi 6,93 5,90 Gelir Vergi Matrahı 589,05 501,07 Gelir Vergisi 88,36 75,16 Damga Vergisi 4,16 3,54 Kesintiler Toplamı 196,47 167,13 Net Ücret 496,53 422,37
12 2009 Yılı El Kitapçığı ASGARİ ÜCRETE GÖRE İŞÇİLİK MALİYETİ Maliyet Unsurları 01.01.-30.06.2009 01.07.-31.12.2009 16 yaşından büyükler için Asgari Ücret 666,00 693,00 Sigorta Primi İşveren Payı (%19.5) 129,87 135,14 İşsizlik Sigortası İşveren Payı (%2) 13,32 13,86 Toplam Maliyet 809,19 842,00 ÜCRETİN VERGİLENDİRİLMESİNDE DİKKATE ALINAN GİDER UNSURLARI Sosyal Güvenlik Primi (SGK) - % 14 (Zorunlu) İşsizlik Sigortası Primi - % 1 (Zorunlu) Özel Sigorta Primleri - Özel Sigorta - % 5 (Varsa) - BES - % 10 (Varsa) Sakatlık İndirimi - Maktu tutarlar (Varsa) Sendika Aidatı - SK na uygun tutar (Varsa) SAKATLIK İNDİRİMİ TUTARLARI Yıllar Birinci Derece Sakat (Aylık) İkinci Derece Sakat (Aylık) Üçüncü Derece Sakat (Aylık) 2004 440.000.000 220.000.000 110.000.000 2005 480 240 120 2006 530 265 133 2007 570 280 140 2008 600 300 150 2009 670 330 160 ÜCRETLİLERE YAPILAN YARDIMLARLA İLGİLİ İSTİSNA TUTARLARI Yıllar Yemek Yardımı İstisna Tutarı (KDV Hariç) Vergiden istisna yurtiçi harcırah tavanı 2004 7.000.000 23.000.000 2005 7,50 27,60 2006 8,25 30,00 2007 8,80 33,00 2008 9,00 35,00 2009 10,00 37,50
2009 Yılı El Kitapçığı 13 ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ UYGULAMASI Asgari Geçim İndiriminden Yararlanacak Olanlar: Ücretleri gerçek usulde vergilendirilen gerçek kişiler, Ücret gelirlerini yıllık beyanname ile bildirenler. Medeni Durum ve Eşin Geliri İle İlgili İşlemler: Ücretliler, medeni durumları ve çocuk sayıları ile eşinin iş ve gelir durumu hakkında "Aile Durumu Bildirimi" ile işverenlerine bildirimde bulunurlar. Durumlarında değişiklik olan ücretliler 1 ay içerisinde işverene bilgi verirler. Uygulama Esasları: Faydalanılabilecek tutarın hesaplanmasında ücretin elde edildiği takvim yılı başında 16 yaşından büyükler için geçerli olan asgari ücretin brüt tutarının; Mükellefin kendisi için % 50 si, Çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10 u, (aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri ifade etmektedir) Çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için % 7,5 diğer çocuklar için % 5 i, (eşlerden yalnızca birine uygulanmak koşulu ile; nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dahil 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları ifade etmektedir) esas alınacak ve ücret gelirin kısmi döneme ait olması halinde, ay kesirleri tam kabul edilecektir. 2009 YILI ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ TUTARLARI (Aylık) Çalışanın medeni ve ailevi durumu AGİ Tutarı Bekarlar 49,95 Evli ve eşi çalışanlar (Eş ayrıca yararlanır) 49,95 Evli, eşi çalışan ve 1 çocuklu 57,44 Evli, eşi çalışan ve 2 çocuklu 64,94 Evli, eşi çalışan ve 3 çocuklu 69,93 Evli, eşi çalışan ve 4 ve fazla çocuklu 74,92 Evli ve eşi çalışmayanlar 59,94 Evli, eşi çalışmayan ve 1 çocuklu 67,43 Evli, eşi çalışmayan ve 2 çocuklu 74,93 Evli, eşi çalışmayan ve 3 çocuklu 79,92 Evli, eşi çalışmayan ve 4 ve fazla çocuklu 84,92 Not: Çocuklar sosyal güvenlik yönünden tabi oldukları eşin bildirimine dahil edilirler.
14 2009 Yılı El Kitapçığı VERGİDEN İSTİSNA YURTDIŞI HARCIRAHLAR CETVELİ ÜLKELER (Para Birimi) I. GRUP II. GRUP III. GRUP IV. GRUP V. GRUP ABD (ABD Doları) 182 146 117 110 93 Almanya (Euro) 164 131 105 99 83 Avustralya (Avustralya Doları) 283 227 181 171 143 Avusturya (Euro) 166 132 106 100 84 Belçika (Euro) 161 128 103 97 81 Danimarka (Danimarka Kronu) 1.238 988 791 746 627 Finlandiya (Euro) 148 119 95 90 74 Fransa (Euro) 160 127 102 96 81 Hollanda (Euro) 156 125 100 94 80 İngiltere (Sterlin) 115 91 74 69 59 İrlanda (Euro) 155 124 99 94 78 İspanya (Euro) 158 126 101 95 80 İsveç (İsveç Kronu) 1.359 1.085 867 819 687 İsviçre (İsviçre Frangı) 283 226 181 171 143 İtalya (Euro) 152 122 98 92 77 Japonya (Japon Yeni) 31.405 25.127 20.118 18.901 15.914 Kanada (Kanada Doları) 244 195 156 147 125 Kuveyt (Kuveyt Dinarı) 50 40 33 31 25 Lüksemburg (Euro) 161 128 103 97 82 Norveç (Norveç Kronu) 1.193 952 762 719 604 Portekiz (Euro) 155 124 99 93 78 Suudi Arabistan (S.Arabistan Riyali) 617 492 395 372 313 Yunanistan (Euro) 158 126 101 95 80 Diğer AB Ülkeleri (Euro) 127 101 81 76 65 Diğer Ülkeler (ABD Doları) 157 125 100 95 80 Not: KKTC için verilen gündelikler ayrıca belirlenir.
2009 Yılı El Kitapçığı 15 GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARINA İLİŞKİN BİLGİLER Yıllar İtibariyle Konut İstisnası Tutarı 2004 yılı gelirleri için 1.800.000.000 2005 yılı gelirleri için 2.000 2006 yılı gelirleri için 2.200 2007 yılı gelirleri için 2.300 2008 yılı gelirleri için 2.400 2009 yılı gelirleri için 2.600 Götürü Gider Oranı - % 25 Emsal Kira Bedeli Oranı: Bina ve arazi değerlerinden - % 5 Mal ve hakların değerlerinden - % 10 MENKUL SERMAYE İRATLARI İLE İLGİLİ BİLGİLER Gelirin türü Tevkifat Beyan ( % ) durumu Mevduat faizi 15 Tabi değil Katılım Bankalarınca ödenen kar payı 15 Tabi değil Döviz tevdiat hesabı faizi 15 Tabi değil Repo gelirleri 15 Tabi değil Hazine Bonosu ve Devlet Tahvili faizi 10 Tabi değil Özel sektör tahvil faizi 10 Tabi değil Yatırım Fonları katılma belgeleri kar payı 10 Tabi değil TKİ, KOİ ve Öİ çıkarılan M.K. geliri 10 Tabi değil Alacak faizi TL Yok Tabi Alacak faizi Döviz Yok Tabi Off-shore hesap TL Yok Tabi Off-shore hesap Döviz Yok Tabi Yurtdışı mevduat faizi Değişik Tabi Kar payı ve temettü 15 Tabi Bireysel emeklilik gelirleri 5 Tabi MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN İSTİSNALAR Kâr Payları İstisnası: Tam mükellef kurumlardan elde edilen kâr paylarının yarısı (1/2) istisnadır. B.E.S. Ödemeleri İstisnası: Emeklilik hakkı kazananlar ile vefat, malûliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemelerin % 25 i istisna olup, bu kısımdan tevkifat yapılmaz.
16 2009 Yılı El Kitapçığı Kâr Payı Alan Kişi Tam mükellef gerçek kişi Dar mükellef gerçek kişi Tam mükellef kurum Dar mükellef kurum ve muaf kurum GV mükellefi olmayan KV mükellefi olmayan Kâr Payını Dağıtan Kurumca Yapılacak İşlemler 1999-2002 1999-2002 2003 İstisna Normal Kazancı Kazanç 23.07.2006 Arası Dağıtımı Dağıtımı Stopaj yapılmaz Stopaj yapılmaz %10 stopaj yapılır %10 stopaj yapılır Tevkifata tabi değil Stopaj yapılmaz Stopaj yapılmaz Stopaj yapılmaz %10 stopaj yapılır %10 stopaj yapılır %10 stopaj yapılır Kazanç dağıtımında %10 stopaj yapılır Kazanç dağıtımında %10 stopaj yapılır 23.07.2006 Sonrası Kazanç dağıtımında %15 stopaj yapılır Kazanç dağıtımında %15 stopaj yapılır Tevkifata tabi değil Kazanç dağıtımında %10 stopaj yapılır Kazanç dağıtımında %10 stopaj yapılır Kazanç dağıtımında %10 stopaj yapılır Kazanç dağıtımında %15 stopaj yapılır Kazanç dağıtımında %15 stopaj yapılır Kazanç dağıtımında %15 stopaj yapılır MENKUL KIYMETLERE İLİŞKİN DİĞER BİLGİLER 2008 yılı için 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilen Hazine Bonosu ve Devlet Tahvillerine uygulanacak enflasyondan arındırma oranı - % 64,9 2007 yılı için - % 37,7 2006 yılı için - % 46,5 2005 yılı için - % 53,7 2004 yılı için - % 43,8 Not: 2008 takvim yılında elde edilen menkul sermaye iratlarından, 1/1/2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan ve Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (5) numaralı bendinde sayılan her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirler indirim oranı uygulanmak suretiyle beyan edilecektir. Dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymetler ile döviz cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilen menkul sermaye iratlarının beyanında indirim oranı uygulanmayacaktır. Ayrıca, ticari işletmelere dahil kazanç ve iratlar için indirim oranı uygulanması söz konusu değildir.
2009 Yılı El Kitapçığı 17 DİĞER KAZANÇ VE İRATLARLA İLGİLİ BİLGİLER DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARI 1. Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar (ivazsız iktisap edilenler ile 2 yıldan fazla elde tutulanlar hariç) 2. Ticari ve sınai hakların (ihtira beratları hariç) elden çıkarılmasından doğan kazançlar 3. Telif haklarının ve ihtira beratlarının 3. kişi tarafından elden çıkarılmasından doğan kazançlar 4. Ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar 5. Faaliyeti durdurulan bir işletmenin kısmen veya tamamen elden çıkarılmasından doğan kazançlar 6. Gayrimenkullerin iktisap tarihinden itibaren 5 yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar ARIZİ KAZANÇLAR 1. Arızi olarak yapılan ticari, zirai ve serbest meslek faaliyetinden elde edilen kazançlar 2. Ticari, zirai veya serbest meslek faaliyetinin durdurulması veya terk edilmesi, henüz başlamamış olan bir faaliyete hiç girişilmemesi, ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen hasılatlar 3. Gayrimenkullerin tahliyesi veya kiracılık hakkının devri karşılığı alınan tazminatlar 4. Gerçek usulde vergiye tabi mükelleflerin terk ettikleri işleri ile ilgili sonradan elde ettikleri kazançlar 5. Dar mükelleflerin arızi olarak yaptıkları ulaştırma işlerinden elde ettikleri kazançlar YILLAR İTİBARİYLE İSTİSNA TUTARLARI 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Değer Artış Kazançları 12.000 13.000 6.000 6.400 6.800 7.600 Arızi Kazançlar 12.000 13.000 14.000 15.000 16.000 17.900
18 2009 Yılı El Kitapçığı YILLIK BEYANNAMENİN DÜZENLENMESİ YILLIK BEYANNAMEYE DAHİL EDİLMEYECEK GELİR VE İRATLAR Aşağıda belirtilen gelirler için yıllık beyanname verilmez, diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde bu gelirler beyannameye dahil edilmez. 1. Tam mükellefiyette; a) Gerçek usulde vergilendirilmeyen zirai kazançlar ile istisna hadleri içinde kalan kazanç ve iratlar. b) Tek işverenden elde edilen ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş tutarı ne olursa olsun, ücretler. (Birden fazla işverenden ücret almakla beraber, birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin toplamı, 103. maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2008 yılı için 19.800 TL, 2009 yılı için 22.000 TL) aşmayan mükelleflerin, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretleri). c) Vergiye tâbi gelir toplamının [yukarıda belirtilenler hariç] 103. maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2008 yılı için 19.800 TL, 2009 yılı için 22.000 TL) aşmaması koşuluyla, Türkiye'de tevkifata tâbi tutulmuş olan; birden fazla işverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratları. d) Bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı (2008 yılı için 960 TL, 2009 yılı için 1.070 TL) aşmayan, tevkifata ve istisna uygulamasına konu olmayan gayrimenkul ve menkul sermaye iratları. e) Vergisi tevkif yoluyla kesilmiş menkul sermaye iratlarından, tutarı ne olursa olsun - Repo gelirleri ve Mevduat faizleri, - Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları, - Kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları, - Katılım Bankalarınca kar ve zarar katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları. 2. Dar mükellefiyette, tamamı Türkiye'de tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan; ücretler, serbest meslek kazançları, menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ile diğer kazanç ve iratlar.
2009 Yılı El Kitapçığı 19 SAFİ GELİRDEN ÖDENECEK VERGİYE ULAŞINCAYA KADAR GEÇİRİLEN AŞAMALAR I. AŞAMA Safi Gelirin Tespiti II. AŞAMA Vergiye Tabi Gelirin Tespiti III. AŞAMA Verginin Hesaplanması IV. AŞAMA Ödenecek Verginin Tespiti BEYANA TABİ GELİRLERİN TESPİTİ (HASILAT GİDERLER) SAFİ GELİR TUTARI İNDİRİMLER Zarar - Geçmiş yıl zararları 5 yıllık zamanaşımı süresi içinde indirilebilir. Özel Sigorta Primleri a) Şahıs sigorta primleri: Beyan edilen gelirin % 5 ini ve her bir kişi için asgari ücretin yıllık tutarını aşamaz. b) Bireysel emeklilik katkı payları: Beyan edilen gelirin % 10 unu ve her bir kişi için asgari ücretin yıllık tutarını aşamaz. Eğitim ve sağlık harcamaları - Kendisi, eş ve küçük çocuklarına ilişkin eğitim ve sağlık harcamaları beyan edilen gelirin % 10 unu aşamaz. Bağ-Kur Primi Bağış ve Yardımlar a) Gelirin %5 i ile sınırlı bağış ve yardımlar - Kamu kurumlarına yapılması - Kamuya yararlı derneklere yapılması - Vergiden muaf vakıflara yapılması b) Tamamı indirilecek bağış ve yardımlar - Kamu okulları, 100 yataktan fazla öğrenci yurtları, huzurevi, yetiştirme yurdu v.b. - Eski eserler, kültür, sanat, müze v.b. - Gıda ve yardım bankacılığı - Spor amaçlı sponsorluk (Profes. - % 50) - Özel kanunlar çerçevesindeki bağışlar Sakatlık İndirimi Ar-Ge Harcamaları - Harcamaların %100 ü VERGİYE TABİ MATRAH x VERGİ TARİFESİ HESAPLANAN VERGİ MAHSUPLAR - Geçici vergi, - Tevkif edilen vergiler, - Yabancı ülkelerde ödenen vergiler
20 2009 Yılı El Kitapçığı GELİR VERGİSİ İLE İLGİLİ ORANLAR 2009 GELİRLERİNE UYGULANACAK TARİFE 8.700 Türk Lirasına kadar... % 15 22.000 TL nin 8.700 Türk Lirası için 1.305 TL, fazlası için... % 20 50.000 TL nin 22.000 Türk Lirası için 3.965 TL, fazlası için... % 27 50.000 TL den fazlasının 50.000 TL için 11.525 TL, fazlası için... % 35 2008 GELİRLERİNE UYGULANACAK TARİFE 7.800 Yeni Türk Lirasına kadar... % 15 19.800 TL nin 7.800 YTL için 1.170 YTL, fazlası için... % 20 44.700 TL nin 19.800 YTL için 3.570 YTL, fazlası için... % 27 44.700 TL den fazlasının 44.700 YTL için 10.293 YTL, fazlası için % 35 GEÇİCİ VERGİ ORANLARI Yıllar Gelir Vergisi Kurumlar Vergisi 2004 20 30 2005 20 30 2006 15 20 2007 15 20 2008 15 20 2009 15 20 GELİR VERGİSİ STOPAJ ORANLARI Ödemenin Türü TİCARİ KAZANÇLAR Yıllara yaygın inşaat ve onarım işi yapanlara ödenen istihkak bedellerinden... Malları kapı kapı dolaşarak tüketiciye satanlara bu faaliyetleriyle ilgili olarak yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden. PTT acenteliği yapanlara, bu faaliyetleri nedeniyle ödenen komisyon bedelleri üzerinden... Vergiden muaf esnafa yapılan ödemelerden - Havlu, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamulleri, örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve her nevi turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek ve benzeri emtia bedelleri veya bu emtianın imalinde ödenen hizmet bedelleri üzerinden... Oran % 3 % 20 % 20 % 2
2009 Yılı El Kitapçığı 21 - Hurda alımları için... - Diğer mal alımları için... - Diğer hizmet alımları (mal ve hizmet karışık) için... ZİRAİ KAZANÇLAR Ticaret borsalarına tescil edilmeden - Çiftçilerden alınan bitkisel ürün satış bedellerinden... - Çiftçilerden alınan hayvan ve hayvan ürünleri satış bedellerinden... Ticaret borsalarına tescil ettirilerek - Çiftçilerden alınan bitkisel ürün satış bedellerinden... - Çiftçilerden alınan hayvan ve hayvan ürünleri satış bedellerinden... Zirai faaliyet kapsamında ifa edilen hizmetler - Orman idaresine karşı sunulan hizmetler için... - Diğer hizmetler için... Çiftçilere yapılan doğrudan gelir desteği ve alternatif ürün ödemeleri için... ÜCRETLER Ücretlerden (istisnadan faydalananlar hariç)... TJK ca organize edilen yarışmalara katılan atların jokey, jokey yamakları ve antrenörlerine ödenen ücretlerden. Sporculara ücret olarak yapılan ödemelerden; - En üst ligdekiler için..... - En üst altı ligdekiler için. - Diğer liglerdekiler için. - Milli sporculara uluslararası müsabakalara katılmaları karşılığında yapılan ödemelerden.. SERBEST MESLEK KAZANÇLARI Telif niteliğindeki ödemelerden... Telif niteliğinde olmayan ödemelerden (noterlere yapılan ödemeler hariç)... Dar mükellefiyete tabi olanlara telif ve patent haklarının satış dolayısıyla yapılan ödemelerden... GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARI Normal kira ödemelerinden... Vakıf ve derneklere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığı bunlara yapılan kira ödemelerinden... Kooperatiflere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden... % 5 % 5 % 10 % 4 % 2 % 2 % 1 % 2 % 4 % 0 GVK, md. 103 % 20 % 15 % 10 % 5 % 5 % 17 % 20 % 20 % 20 % 20 % 20
22 2009 Yılı El Kitapçığı MENKUL SERMAYE İRATLARI Tam mükellefler tarafından elde edilen; - Her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizlerinden (eurobondlar hariç)... - TOKİ, Özelleştirme İdaresi ile Kamu Ortaklığı İdaresince çıkartılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirlerden... * Dar mükellefler tarafından elde edilen yukarıdaki yatırım araçları gelirlerinden... Mevduat Faizlerinden. Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları ile kar - zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar paylarından... Repo gelirleri... Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan menkul kıymet yatırım fonları ve yatırım ortaklıkları kazançları üzerinden... Menkul kıymet yatırım fonları ve ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden; risk sermayesi veya gayrimenkul yatırım fonları ve ortaklıklarının kazançlarından... Tam mükellef kurumlar tarafından tam veya dar mükellef gerçek kişiler ile GV ve KV den muaf mükelleflere dağıtılan kâr paylarından (kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz)... Bireysel emeklilik sisteminden; - 10 yıl süreyle prim ödemeden ayrılanlardan... - 10 yıl süreyle prim ödemiş, ancak emeklilik hakkı kazanmadan ayrılanlardan... - Emeklilik hakkı kazananlar ve zorunlu haller nedeniyle ayrılanlara yapılan ödemelerden... DİĞER KAZANÇ VE İRATLAR Tam mükellef kurumlara ait İMKB de işlem gören ve bir yıldan kısa süreyle elde tutulan hisse senetlerinin (Gayrimenkul ve menkul kıymet yatırım ortaklıkları hisse senetleri dahil) elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar.... Her nevi tahvil ve Hazine bonolarının (eurobondlar hariç) elden çıkarılmasından sağlanan kazançlardan. Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinden elde edilen gelirlerden... Menkul kıymet yatırım fonu katılma belgelerinin ilgili fona iadesinden sağlanan gelirler.... * Dar mükellefler tarafından elde edilen yukarıdaki yatırım araçları gelirlerinden... % 10 % 10 % 0 % 15 % 15 % 15 % 0 % 15 % 15 % 15 % 10 % 5 % 10 % 10 % 10 % 10 % 0
2009 Yılı El Kitapçığı 23 ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME ANLAŞMALARINA GÖRE TEMETTÜLERDE AZAMİ VERGİLEME ORANLARI Taraf Ülkeler Sermaye İştirak Koşulu İştirak Koşulu Varsa İştirak Koşulu Yoksa Faizler Gayrimaddi Hak Bedelleri A.B.D. 10 15 20 10, 15 5, 10 Almanya 10 15 20 15 10 Avusturya 25 25 35 15 10 Belçika 10 15 20 15 10 B. A. E. 25 10 12 10 10 Danimarka 25 15 20 15 10 Finlandiya 25 15 20 15 10 Fransa 10 15 20 15 10 Güney Kore 25 15 20 10, 15 10 Hollanda 25 15 20 10, 15 10 İngiltere 25 15 20 15 10 İsveç 25 15 20 15 10 İtalya - - 15 15 10 Japonya 25 10 15 10, 15 10 K.K.T.C. 25 15 20 10 10 Norveç 25 25 30 15 10 Pakistan 25 10 15 10 10 Romanya - - 15 10 10 Tunus 25 12 15 10 10 Ürdün 25 10 15 10 12 Macaristan 25 10 15 10 10 Mısır 25 5 15 10 10 Malezya 25 10 15 15 10 Çin - - 10 10 10 Hindistan - - 15 10, 15 15 Cezayir - - 12 10 10 Moğolistan - - 10 10 10 Arnavutluk 25 5 15 10 10 Kazakistan - - 10 10 10 Makedonya 25 5 10 10 10 Polonya 25 10 15 10 10 Türkmenistan - - 10 10 10 Azerbaycan - - 12 10 10 Bulgaristan 25 10 15 10 10 Özbekistan - - 10 10 10 Beyaz Rusya 25 10 15 10 10 Ukrayna 25 10 15 10 10 İsrail - - 10 10 10 Not: Dar mükelleflerin, avantajlı vergi oranlarından yararlanabilmeleri için taraf devletin yetkili makamlarından o ülkede tam mükellef ve mukim olduklarına dair bir belgeyi ibraz etmeleri gerekmektedir.
24 2009 Yılı El Kitapçığı KURUMLAR VERGİSİ KURUMLAR VERGİSİ İLE İLGİLİ BAZI ORANLAR Kurumlar vergisi oranı - % 20 Geçici vergi oranı - % 20 Yabancı ulaştırma kurumlarında kurum kazancının tespitinde kullanılan gelir oranları; - Kara ulaştırmaları için - hasılatlarının % 12 si - Deniz ulaştırmaları için - hasılatlarının % 15 i - Hava ulaştırmaları için - hasılatlarının % 5 i TAM MÜKELLEFLERE İLİŞKİN KURUMLAR VERGİSİ STOPAJ ORANLARI (KVK md. 15) Ödemenin Türü Birden fazla takvim yılına yaygın, taahhüde bağlı olarak yapılan inşaat ve onarım işleri ile uğraşan kurumlara bu işleri ile ilgili olarak yapılan hakediş ödemeleri üzerinden... Kooperatiflere ait taşınmazların kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden... Her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile TOKİ ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden (eurobondalar hariç) sağlanan gelirlerden... Mevduat faizlerinden... Katılım bankaları tarafından katılma hesabı karşılığında ödenen kâr paylarından... Kâr ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kâr paylarından... Repo gelirlerinden... Vergiden muaf kurumlara dağıtılan (kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz) aşağıda belirtilen gelirlerden; - Her nevi hisse senedi kar paylarından... - İştirak hisselerinden doğan kazançlardan... - Kurumların idare meclisi ve üyelerine verilen kar payları. Oran % 3 % 20 % 10 % 15 % 15 % 15 % 15 % 15 % 15 % 15
2009 Yılı El Kitapçığı 25 Türkiye'de kurulu (emeklilik yatırım fonları hariç) menkul kıymetler fonu ve menkul kıymetler ortaklıkları kazançları üzerinden dağıtılsın veya dağıtılmasın; - Menkul kıymetler yatırım fonlarının veya ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları... - Portföyü Türkiye'de kurulu borsalarda işlem gören altın ve kıymetli madenlere dayalı yatırım fonları veya ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları - Girişim sermayesi yatırım fonları veya ortaklıklarının kazançları... - Gayrimenkul yatırım fonları veya ortaklıklarının kazançları. - Konut finansmanı fonları ile varlık finansmanı fonlarının kazançları... - Menkul kıymetler yatırım fonlarının veya ortaklıklarının GVK. geç. md. 67/1,2,3,4. bentlerinde belirtilen gelirleri... Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılması veya elde tutulmasından kaynaklanan dönemsel getiriler üzerinden (Bankalar ve aracı kurumlar tarafından menkul kıymet veya sermaye piyasası araçlarından takvim yılının üçer aylık dönemleri itibarıyla yapılacak kesinti); - Alım satımına aracılık ettikleri menkul kıymetler ile diğer sermaye piyasası araçlarının alış ve satış bedelleri arasındaki fark üzerinden... - Alımına aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının itfası halinde alış bedeli ile itfa bedeli arasındaki fark üzerinden... - Menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının tahsiline aracılık ettikleri dönemsel getirileri üzerinden... - Aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının ödünç işlemlerinden sağlanan gelirler.. - Tam mükellef kurumlara ait İMKB de işlem gören bir yıldan kısa süre elde tutulan hisse senetlerinden... - Portföyünün en az %51 i İMKB de işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının bir yıldan kısa süre elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkartılmasından sağlanan gelirler... - Vadeli işlem ve sözleşmelerden doğan kazançlar... - Menkul kıymet veya sermaye piyasası aracının elden çıkarılmasından kaynaklanan gelirleri üzerinden... % 0 % 0 % 15 % 15 % 0 % 0 % 10 % 10 % 10 % 10 % 10 % 10 % 10 % 10
26 2009 Yılı El Kitapçığı DAR MÜKELLEFLERE İLİŞKİN KURUMLAR VERGİSİ STOPAJ ORANLARI (KVK md. 30) Ödemenin Türü Oran Birden fazla takvim yılına yaygın, taahhüde bağlı olarak yapılan inşaat ve onarım işleri ile uğraşan kurumlara bu işleri ile ilgili olarak yapılan hakediş ödemeleri üzerinden... Serbest Meslek Kazançlarından; - Petrol arama faaliyetleri dolayısıyla sağlanacak kazançlardan... - Diğerlerinden... Gayrimenkul Sermaye İratlarından; - Finansal kiralama kapsamındaki faaliyetlerden... - Diğerlerinden... Menkul Sermaye İratlarından; - Her nevi hisse senedi kar payları... - İştirak hisselerinden doğan kazançlar... - Kurumların idare meclisi ve üyelerine verilen kar payları... - Her nevi tahvil, kamu kağıtları (Hazine bonosu, Toplu Konut İdaresi, Özelleştirme İdaresi çıkarılan menkul kıymetler) faizleri veya gelirleri... - Her nevi alacak faizleri... - Mevduat faizleri... - Repo gelirleri... - Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller... - İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kar paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar... - Katılım bankalarının borç verenlere verdikleri kar payları - Her çeşit senetlerin ıskonto bedelleri... Her nevi alacak faizlerinden; - Yabancı devletler, uluslararası kurumlar veya yabancı banka ve kurumlardan alınan her türlü krediler için ödenecek faizlerden (katılım bankalarının kendi usullerine göre yurt dışından sağladıkları fonlar ve benzeri kaynaklar için ödedikleri kâr payları dahil)... - Diğerlerinden... Telif, imtiyaz, ihtira, işletme, ticaret unvanı, alameti farika ve benzeri gayrimaddi hakların satışı, devri ve temliki karşılığı alınan bedellerden... % 3 % 5 % 20 % 1 % 20 % 15 % 15 % 15 % 0 % 15 % 15 % 15 % 15 % 15 % 15 % 10 % 0 % 10 % 20
2009 Yılı El Kitapçığı 27 Türkiye'de iş yeri ve daimî temsilcisi bulunmayan mükelleflerin, yetkili makamların izniyle açılan sergi ve panayırlarda yaptıkları ticarî faaliyetlerden elde ettikleri kazançlar üzerinden... Dar mükellef kurumlarca ana merkeze kazanç aktarımında Bakanlar Kurulunca vergi cenneti ilan edilen ülkelerde yerleşik olan veya faaliyette bulunan kurumlara nakden veya hesaben yapılan veya tahakkuk ettirilen her türlü ödeme üzerinden... Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılması veya elde tutulmasından kaynaklanan dönemsel getiriler üzerinden (Bankalar ve aracı kurumlar tarafından menkul kıymet veya sermaye piyasası araçlarından takvim yılının üçer aylık dönemleri itibarıyla yapılacak kesinti); - Alım satımına aracılık ettikleri menkul kıymetler ile diğer sermaye piyasası araçlarının alış ve satış bedelleri arasındaki fark üzerinden... - Alımına aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının itfası halinde alış bedeli ile itfa bedeli arasındaki fark üzerinden... - Menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının tahsiline aracılık ettikleri dönemsel getirileri üzerinden... - Aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının ödünç işlemlerinden sağlanan gelirler.. - Vadeli işlem ve sözleşmelerden doğan kazançlar... - Menkul kıymet veya sermaye piyasası aracının elden çıkarılmasından kaynaklanan gelirleri üzerinden... % 0 % 15 % 30 % 0 % 0 % 0 % 0 % 0 % 0 KURUMLAR VERGİSİ ORANLARI Yıllar Kurumlar Vergisi Geçici Vergi 2003/1.Dönem 30 25 2003/2-3-4.Dönem 30 30 2004 33 30 2005 30 30 2006 20 20 2007 20 20 2008 20 20 2009 20 20