HABER 01.12.2011 Sayı 1 GİRİŞ Türkiye de kayıtlı istihdam verileri her ay Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yayınlanmaktadır. SGK tarafından yayınlanan bültenler 4/a, 4/b, 4/c kapsamında kayıtlı istihdam, 4/a kapsamında istihdamın il, sektör, cinsiyet, kamu/özel, daimi/mevsimlik ve firma ölçeğine göre dağılım verilerini içermektedir. SGK bültenlerinde aylık kesitler halinde yayınlanan verilerin daha kolay kullanılabilir hale getirilerek zaman serileri halinde incelenmesi ve yorumlanması, işgücü piyasasındaki eğilimlerin takip edilmesi, yapılacak araştırmalar açısından önem taşımaktadır. Bu nedenle TEPAV, her ay İstihdam İzleme Bülteni adı altında özet istatistikî bilgiler yayınlayacaktır. SGK verilerinin yayınlanmasını takiben TEPAV tarafından düzenli olarak yayınlanması öngörülen İstihdam İzleme Bülteni, SGK verilerinin bir araya getirilerek kayıtlı istihdama ilişkin büyük resmin ortaya konmasını, ayrıca istihdamın kısa ve orta vadeli eğilimlerinin tespit edilmesini hedeflemektedir. TEPAV İstihdam İzleme Bülteni nde, kayıtlı istihdam verilerine ek olarak, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) tarafından yayınlanan ilgili istatistikler bir bütün halinde değerlendirilecek, bu sayede işgücü piyasasındaki genel durumun ortaya konulması sağlanacaktır. Yayınlanacak olan bülten elde edilen en önemli sonuçları içerecek özet tabloları kapsayacağı için, bültende yer almayan diğer veriler TEPAV web sitesinden zaman serileri halinde araştırmacıların kullanımına sunulacaktır. İlgili verilerin SGK, TÜİK ve İŞKUR tarafından yayınlanmasını takip eden 5 iş günü sonunda İstihdam İzleme Bülteni, TEPAV web sitesinde yayınlanacaktır. Bültende mevcut dönem verileri geçen yılın aynı dönemine göre karşılaştırılacaktır. İşgücü piyasasında mevsimsel etkiler son derece önemli olduğu için mevsimsellikten arındırma işlemi yapıldıktan sonra bir önceki aylar ile karşılaştırma imkanı olacaktır. Ancak SGK verilerinde sektörlere ilişkin sınıflandırma Ekim 2008 de değiştiği için ancak gelecek aydan itibaren 36 aylık veri seti ile mevsimsellikten arındırma işlemi yapılabilecektir. www.tepav.org.tr 1
Bültende aşağıdaki verilerin yer alması öngörülmektedir. Önümüzdeki aylarda işgücü piyasasındaki eğilimlerin değişimine göre bültende farklı tablolara yer verilmesi de düşünülmektedir. Sigortalı Çalışan Sayıları Çalışan Sayısı Artan ve Azalan Sektörler İmalat Sanayide Çalışan Sayısının Arttığı Sektörler Çalışan Sayısı Artan ve Azalan İller İşyeri Sayısı Artan ve Azalan Sektörler İşyeri Sayısı Artan ve Azalan İller Kadın Çalışan Sayısı Artan ve Azalan Sektörler İşsizlik Ödeneği Alan Kişi Sayısının Arttığı ve Azaldığı İller www.tepav.org.tr 2
İÇİNDEKİLER ÖZET... 4 Büyüme ile Kayıtlı İstihdamda Toparlanma... 6 İstihdam Hizmetlerde Güçlü, Sanayide Zayıf... 7 Eğitimde İstihdam Düşüyor... 9 İmalat Sanayinin İstihdama Katkısı Zayıf... 10 İstanbul İstihdam Artışında Yüzde 30 Pay Sahibi... 11 En Fazla İşyeri Perakende Sektöründe Açıldı... 12 Yaklaşık 3 İşyerinden Biri İstanbul da Açılıyor... 13 Kadın Ücretli İstihdamı Cılız... 14 İşsizlik Ödeneği Alanlar Azaldı... 16 TABLO ve ŞEKİLLER Tablo 1. Sigortalı Çalışan Sayısı, 2008 -... 6 Şekil 1. Aylara Göre Sigortalı Çalışan Sayısı (Nisan 2008=100 olarak endekslenmiştir)... 7 Tablo 2. Sigortalı Ücretli Çalışan Sayısı En Fazla Artan Sektörler, 2011 2010, ilk 10 sektör) 8 Tablo 3. Sigortalı Ücretli Çalışan Sayısı En Fazla Azalan Sektörler, 2011 2010, ilk 10 sektör)... 9 Tablo 4. İmalat Sanayide Sigortalı Ücretli Çalışan Sayısı En Fazla Artan Sektörler, 2011 2010, ilk 10 sektör)... 10 Tablo 5. Sigortalı Ücretli Çalışan Sayısı En Fazla Artan İller, 2011 2010, ilk 15 il)... 11 Tablo 6. İşyeri Sayısı En Fazla Artan Sektörler, 2011 2010, ilk 10 sektör)... 12 Tablo 7. İşyeri Sayısı En Fazla Artan İller, 2011 2010, ilk 15 il)... 13 Tablo 8. Sigortalı Ücretli Kadın Çalışan Sayısı En Fazla Artan Sektörler, 2011 2010, ilk 10 sektör)... 14 Tablo 9. İşsizlik Ödeneği Alan Kişi Sayısı En Fazla Artan İller, 2011 2010, ilk 10 il)... 16 www.tepav.org.tr 3
ÖZET Genel eğilimler 2011 de kayıtlı istihdam 16 milyon 440 bine ulaştı. Kayıtlı istihdam 2011 de, 2010 un aynı ayına göre yüzde 8,7 arttı. Bu artış, 1 milyon 322 bin ilave istihdama karşılık geliyor. Kayıtlı istihdam artışının yaklaşık yüzde 72 si sigortalı ücretli (4/a), yüzde 8 i kendi hesabına çalışanlar (4/b), yüzde 20 si ise kamu görevlileri (4/c) sayısındaki artıştan kaynaklandı. Sektörel değerlendirme 2011 de tüm sektörlerde yaklaşık 11 milyon kişi sigortalı ücretli olarak istihdam edilmektedir. Sektörel bazda istihdamın en fazla olduğu ilk 3 sektör 1 milyon ile perakende ticaret sektörü, 919 bin ile bina inşaatı sektörü ve 540 bin ile de kara ve boru hattı taşımacılığı sektörüdür. İmalat sanayinde ise istihdamın en fazla olduğu 3 sektör sırasıyla 394 bin ile giyim eşyaları imalatı sektörü, 375 bin ile gıda ürünleri imalatı sektörü ve 370 bin ile tekstil ürünleri imalatı sektörüdür. Toplam sigortalı ücretli (4/a) sayısında, 2011 de bir önceki yılın aynı dönemine göre gerçekleşen artışta yüzde 14 lük pay ile perakende ticaret (130 bin), yüzde 12 (114 bin) ile bina inşaatı ve yüzde 7 (67 bin) ile kara taşımacılığı en önemli üç sektör olarak ortaya çıkmaktadır. Geçtiğimiz 12 ayda sigortalı ücretli sayısındaki artış yüzde 9,5 olmuştu. İmalat sanayindeki artış yüzde 8,4 ile genel artışın gerisinde kaldı. İmalat sanayinin kayıtlı istihdam artışına katkısı sınırlı oldu. Son 12 ayda 950 bine yakın artan sigortalı ücretli sayısının yüzde 25 i imalat sanayinden geldi. Yaklaşık 238 bin ilave kişi imalat sanayinde iş edindi. İmalat sanayi sigortalı ücretli istihdamı içerisinde giyim eşyası, gıda ürünleri, tekstil ve metal ürünleri sektörlerinin payı yaklaşık yüzde 50 düzeyindedir. İmalat sanayinde ücretli sigortalı çalışan sayısında, 2011 de bir önceki yılın aynı dönemine göre gerçekleşen yaklaşık 238 binlik artışın, yüzde 13 ü (30 bin) metal ürünleri, yüzde 11 i (27 bin) tekstil ve yüzde 8 i (19 bin) makine ve ekipmanları imalatı sektörlerinden geldi. İl düzeyinde öne çıkanlar İl bazında istihdamın en fazla olduğu 3 il, 3,2 milyon ile İstanbul, 913 bin ile Ankara ve 710 bin ile de İzmir olarak sıralanmaktadır. İstihdamın en az olduğu iller ise Bayburt, Ardahan, Kilis, Tunceli ve Hakkari dir. 2011 de toplam ücretli sigortalı çalışanların yüzde 30 u (3,2 milyon) İstanbul da, yüzde 8 i (913 bin) Ankara, yüzde 7 si (709 bin) ise İzmir de istihdam edildi. www.tepav.org.tr 4
Sigortalı ücretli istihdamında en yüksek paya sahip 15 il arasında Mersin (%16,4), Gaziantep (%15,9) ve Sakarya (%12,9) en yüksek istihdam artış oranını yakalayan ilk üç il olarak öne çıkıyor. İşyeri düzeyinde öne çıkanlar Türkiye deki işyerlerinin yüzde 28,9 u İstanbul da, yüzde 7,9 u Ankara da ve yüzde 7,2 si de İzmir de faaliyet göstermektedir. İşyeri sayısı en az olan iller ise Bayburt, Hakkari, Ardahan, Tunceli ve Kilis olarak sıralandı. Sektörel bazda işyeri sayılarına bakıldığında 243 bin işyeri ile perakende ticaret sektörü ilk sırada yer almaktadır. Bu sektörü 116 bin işyeri ile bina inşaatı sektörü ve 103 bin işyeri ile kara ve boru hattı taşımacılığı sektörü takip etmektedir. İmalat sanayinde ise 39 bin işyeri ilk sırada gıda ürünleri imalatı sektörü gelmektedir. Bu sektörü 30 bin işyeri ile fabrikasyon metal ürünleri sektörü ve giyim eşyaları imalatı sektörü takip etmektedir. Türkiye genelinde 2010 dan 2011 e 121 bin işyeri açıldı. Geçen yıldan bu yana işyeri sayısı yüzde 9,6 artmış oldu. 21 bin yeni firma perakende sektöründe faaliyet göstermeye başladı. Artıştaki en büyük payı yüzde 28,3 ile İstanbul aldı. Oransal olarak geçen yıldan bu yıla en fazla artış yüzde 13,5 ile Gaziantep te ve yüzde 12,3 ile de Mersin de oldu. Cinsiyet düzeyinde değerlendirmeler Kadın istihdamındaki payı en yüksek olan 3 sektör yüzde 13,6 ile perakende ticaret sektörü, yüzde 8,1 ile eğitim sektörü ve yüzde 7 ile giyim eşyaları imalatı sektörüdür. Ücretli sigortalı çalışanlar içinde kadınların oranı 2011 de yüzde 23,5 (2,5 milyon kişi) olarak gerçekleşti. 950 binlik toplam sigortalı ücretli artışının 228 bini kadın istihdamından geldi. Kadın istihdamında birinci sektör perakende ticaret sektörüdür. Yeni iş bulan 228 bin kadından yüzde 25 i, yani yaklaşık 57 bini perakende sektöründe iş edindi. Ücretli çalışan sayısındaki artışta perakende ticaretten sonra, turizm (22 bin), tekstil ve giyim (23 bin), büro işleri (17 bin) ve toptan ticaret (14 bin) öne çıkan diğer sektörler oldu. www.tepav.org.tr 5
Büyüme ile Kayıtlı İstihdamda Toparlanma 2008 yılının tamamında yüzde 1 in altında büyüyen, 2009 da ise yüzde 5 e yakın küçülen Türkiye ekonomisinde düşen istihdam, yeniden büyüme yılı olan 2010 ve 2011 in ilk yarısında toparlandı. Kayıtlı istihdam, 2009 da, 2008 in aynı dönemine göre yüzde 2,6 gerilemişken 2010 da 2009 un aynı dönemine göre yüzde 7,5, 2011 de ise 2010 un aynı dönemine göre yüzde 8,7 arttı. Böylece kayıtlı istihdam 16,5 milyona yaklaşırken 2008 deki düzeyini, yüzde 13,8 oranında aşarak 1 milyon 995 bin artmış oldu. Tablo 1. Sigortalı Çalışan Sayısı, 2008-4/a 4/b 4/c Toplam Kayıtlı İstihdam 2008 9.117.005 3.143.098 2.185.031 14.445.134 2009 8.977.653 2.837.520 2.248.048 14.063.221 2010 9.937.919 2.935.390 2.244.534 15.117.843 2011 10.886.860 3.043.525 2.509.484 16.439.869 Ağu 11 - Ağu 08 (Fark) 1.769.855-99.573 324.453 1.994.735 Ağu 11 - Ağu 08 (Artış, %) 19,4-3,2 14,8 13,8 Ağu 09 - Ağu 08 (Artış, %) -1,5-9,7 2,9-2,6 Ağu 10 - Ağu 09 (Artış, %) 10,7 3,4-0,2 7,5 Ağu 11 - Ağu 10 (Artış, %) 9,5 3,7 11,8 8,7 Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) www.tepav.org.tr 6
Oca.08 Mar.08 May.08 Tem.08 Eyl.08 Kas.08 Oca.09 Mar.09 May.09 Tem.09 Eyl.09 Kas.09 Oca.10 Mar.10 May.10 Tem.10 Eyl.10 Kas.10 Oca.11 Mar.11 May.11 Tem.11 İSTİHDAM İZLEME Kayıtlı istihdamın yüzde 70 e yaklaşan payıyla ana gövdesini oluşturan sigortalı ücretlilerin (4/a) istihdam artışında asli rolü üstlendiği, kendi hesabına çalışan (4/b) sayısının ise 2008 e göre azaldığı görüldü.. 2008 den, 2011 e gerçekleşen 1 milyon 995 bin yeni kayıtlı istihdamın yüzde 89 u sigortalı ücretli kesime (4/a) aittir. Sigortalı ücretlilerde toparlanma döneminde, yıllık artış ortalama yüzde 10 u buldu. Şekil 1. Aylara Göre Sigortalı Çalışan Sayısı (Nisan 2008=100 olarak endekslenmiştir) 1 110 105 100 95 90 85 80 Endeks Endeks (Mevsimsellikten Arındırılmış) Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), TEPAV İstihdam Hizmetlerde Güçlü, Sanayide Zayıf 2011 in ilk 8 ayında 10,9 milyona ulaşan sigortalı ücretliler, 2010 un aynı dönemine göre yüzde 9,5 arttı. 950 bine yaklaşan kayıtlı ücretli sayısındaki artışta inşaat sektörünün en önemli rolü oynadığı, perakende ticaret, ulaştırma ve yeme-içme sektörlerindeki istihdam artışlarının da öne çıktığı görülmektedir. İmalat sanayinin ise beklenen ölçüde istihdam yaratamadığı görülmektedir. Bina inşaat ve özel inşaat faaliyetleri sektörlerindeki istihdam, 2010 da 1 milyon 328 bin iken 2011 de 1 milyon 533 bine çıkarak yüzde 15,4 artış gösterdi. Perakende ticarette aynı dönemde yüzde 14,3 istihdam artışı yaşanırken yaklaşık 130 bin kişi iş imkânı buldu. 1 Yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanununda iş ve çalışma hayatını yakından ilgilendiren önemli değişiklikler olmuştur. 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra sigortalı olanların emeklilik yaşı değişeceği için, kanun yürürlüğe girmeden önce Nisan 2008 de kayıtlı sigortalı sayısında büyük bir artış olmuştur. www.tepav.org.tr 7
Söz konusu dönemde istihdam yaratan üçüncü önemli sektör ulaştırma, yani kara taşımacılığı sektörü olurken, bu faaliyet dalında yıllık kayıtlı istihdam artışı yüzde 14,2 yi buldu ve 67 bin ücretliye sigortalı istihdam yaratıldı. Turizmin bir bileşeni olan yiyecek-içecek hizmet faaliyetleri sektöründe de aynı dönemde istihdam artışı yüzde 12,3 e yaklaştı ve 38 bin kişiye istihdam yaratıldı. Otomotiv satışlarını ve onarımını kapsayan faaliyet dalında da son 12 aydaki kayıtlı çalışan sayısındaki yüzde 35,4 lük artış dikkat çekti ve bu dalda 12 ayda 29 bin yeni kayıtlı istihdam yaratıldı. İnşaat ve hizmetlerle ilgili faaliyet dalları istihdam yaratmada başarılı görünürken imalat sanayindeki istihdam artışı ikinci planda kaldı. Kayıtlı sigortalı ücretlilerin en çok bulunduğu ilk 10 faaliyet dalında yer alan tek imalat sanayi dalı fabrikasyon metal ürün imalatı oldu. Fabrikasyon metal ürünleri (dayanıklı ev eşyaları) imalatında 12 aylık istihdam artışı yüzde 10 a yaklaştı ve 30 bini geçti. Tablo 2. Sigortalı Ücretli Çalışan Sayısı En Fazla Artan Sektörler, 2011 2010, ilk 10 sektör) Sektör Kodu (NACE Rev 2) Sektör Adı Kayıtlı Çalışan (4/a, Kayıtlı Çalışan (4/a, Çalışan Sayısındaki Fark 2011 - Değişim (%) 2011-47 Perakende Ticaret 1.044.462 914.032 130.430 14,3 41 Bina İnşaatı 918.949 804.809 114.140 14,2 49 Kara ve Boru Hattı Taşımacılığı 539.516 472.462 67.054 14,2 43 Özel İnşaat Faaliyetleri 394.633 340.950 53.683 15,7 46 Toptan Ticaret 465.077 422.208 42.869 10,2 82 Büro Yönetimi 241.981 200.057 41.924 21,0 56 Yiyecek-İçecek Hizmet Faaliyetleri 347.711 309.624 38.087 12,3 81 Bina ve Çevre Düzenleme Faaliyetleri 219.874 182.168 37.706 20,7 25 Fabrikasyon Metal Ürünleri İmalatı 350.217 319.757 30.460 9,5 45 Motorlu Kara Taşıtlarının Toptan ve Perakende Ticareti ve Onarımı 110.617 81.698 28.919 35,4 Tüm Sektörler 9.937.919 10.886.860 948.941 9,5 Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), TEPAV www.tepav.org.tr 8
Eğitimde İstihdam Düşüyor 2011 de, 2010 a göre istihdamın en fazla düştüğü sektörlerin başında ilk sırada idari danışmanlık faaliyetleri sektörü geliyor. Geçen yılın aynı dönemine göre idari danışmanlık faaliyetleri sektöründe 17 bin, eğitim sektöründe 12 bin ve insan sağlığı sektöründe ise 10 bin kişilik istihdam düşüşü oldu. Oransal olarak en büyük düşüş yüzde 27,2 ile veterinerlik hizmetleri sektöründe ve yüzde 14,8 ile de kumar ve müşterek bahis faaliyetleri sektöründe oldu. Tablo 3. Sigortalı Ücretli Çalışan Sayısı En Fazla Azalan Sektörler, 2011 2010, ilk 10 sektör) Sektör Kodu (NACE Rev 2) Sektör Adı Kayıtlı Çalışan (4/a, Kayıtlı Çalışan (4/a, Çalışan Sayısındaki Fark 2011 - Değişim (%) 2011-70 İdari Danışmanlık Faaliyetleri 279.212 296.598-17.386-5,9 85 Eğitim 426.720 439.029-12.309-2,8 86 İnsan Sağlığı Hizmetleri 201.228 211.655-10.427-4,9 75 Veterinerlik Hizmetleri 16.644 22.848-6.204-27,2 92 Kumar ve Müşterek Bahis Faaliyetleri 23.532 27.633-4.101-14,8 77 Kiralama ve Leasing Faaliyetleri 33.269 35.873-2.604-7,3 35 Elektrik, Gaz, Buhar ve Havalandırma Sistemi Üretim ve 97.412 99.376-1.964-2,0 Dağıtımı 36 Suyun toplanması, Arıtılması ve Dağıtılması 18.395 20.277-1.882-9,3 94 Üye Olunan Kuruluşların Faaliyetleri 32.334 34.214-1.880-5,5 98 Hanehalkları Tarafından Kendi Kullanımlarına Yönelik Olarak Üretilen Ayrım Yapılmamış Mal ve Hizmetler 2.468 2.673-205 -7,7 Tüm Sektörler 9.937.919 10.886.860 948.941 9,5 Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), TEPAV www.tepav.org.tr 9
İmalat Sanayinin İstihdama Katkısı Zayıf Son 12 ayda kayıtlı ücretli sayısı 950 bine yakın artış gösterirken imalat sanayinin bu artışa katkısı yüzde 25 olarak gerçekleşti. Yaklaşık 238 bin kişinin imalat sanayinde iş edindiği son 12 ayda istihdam artışı yüzde 8,4 ile yüzde 9,5 olan genel artışın gerisinde kaldı. İmalat sanayinde gerçekleşen istihdam artışında fabrikasyon metal ürünlerinden sonra ev eşyaları, mobilya ve geniş anlamda tekstil en önemli pay sahibi oldu. Bu sektörlerde iş bulanlar, toplamın yaklaşık yarısını oluşturdu. Otomotiv sanayi, yüzde 19 a yaklaşan istihdam artışı ile dikkat çeken bir diğer alt sektör oldu. Tablo 4. İmalat Sanayide Sigortalı Ücretli Çalışan Sayısı En Fazla Artan Sektörler, 2011 2010, ilk 10 sektör) Sektör Kodu (NACE Rev 2) Sektör Adı Kayıtlı Çalışan (4/a, Kayıtlı Çalışan (4/a, Çalışan Sayısındaki Fark 2011 - Değişim (%) 2011-25 Fabrikasyon Metal Ürünleri 350.217 319.757 30.460 9,5 13 Tekstil Ürünleri İmalatı 369.776 342.915 26.861 7,8 28 Makine ve Ekipman İmalatı 169.508 150.182 19.326 12,9 14 Giyim Eşyaları İmalatı 394.090 375.745 18.345 4,9 31 Mobilya İmalatı 111.810 93.722 18.088 19,3 10 Gıda Ürünleri İmalatı 375.289 358.506 16.783 4,7 22 Kauçuk-Plastik Ürünler İmalatı 155.609 140.053 15.556 11,1 23 Metalik Olmayan Ürünlerin İmalatı 200.480 185.455 15.025 8,1 29 Motorlu Kara Taşıtı ve Römork İmalatı 91.431 76.890 14.541 18,9 24 Ana Metal Sanayi 155.011 140.540 14.471 10,3 Toplam İmalat Sanayi 3.057.605 2.819.814 237.791 8,4 Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), TEPAV www.tepav.org.tr 10
İstanbul İstihdam Artışında Yüzde 30 Pay Sahibi 2010-2011 döneminde yüzde 9,5 artışla 950 bini bulan kayıtlı ücretli istihdam artışında en büyük pay yüzde 30 ile İstanbul un olurken İzmir yüzde 7, Ankara yüzde 6,4 pay aldı. Yaratılan istihdamda Bursa da yüzde 5 pay sahibi oldu. Son 12 aydaki istihdam artışının yüzde 75 ini 15 il gerçekleştirirken, istihdamdaki payı yüzde 29 olan İstanbul, istihdam artışında da aynı orana yakın pay sahibi oldu. Ankara ise toplam istihdamdaki (yüzde 8,4) oranının altında yeni iş imkanı yarattı. İzmir in yarattığı istihdam da toplam istihdamdaki payının (yüzde 6,5) biraz üzerinde gerçekleşti. Oransal olarak en önemli istihdam artışını ise yüzde 16 dolaylarındaki payları ile Mersin ve Gaziantep gerçekleştirdi. Geçen yılın aynı dönemine göre ise sadece Ardahan, Kars, Siirt ve Muş ta çalışan sayısı düştü. Tablo 5. Sigortalı Ücretli Çalışan Sayısı En Fazla Artan İller, 2011 2010, ilk 15 il) İller Kayıtlı Çalışan (4/a, Kayıtlı Çalışan (4/a, Çalışan Sayısındaki Fark 2011 - Değişim (%) 2011 - İstihdamda İlin Payı (%) Artışta İlin Payı (%) İstanbul 3.182.841 2.898.367 284.474 9,8 29,2 30,0 İzmir 709.483 642.749 66.734 10,4 6,5 7,0 Ankara 912.919 851.754 61.165 7,2 8,4 6,4 Bursa 521.135 472.575 48.560 10,3 4,8 5,1 Antalya 443.583 399.146 44.437 11,1 4,1 4,7 Kocaeli 358.104 325.464 32.640 10,0 3,3 3,4 Gaziantep 182.512 157.416 25.096 15,9 1,7 2,6 Mersin 177.477 152.446 25.031 16,4 1,6 2,6 Adana 229.360 205.052 24.308 11,9 2,1 2,6 Konya 214.745 193.165 21.580 11,2 2,0 2,3 Tekirdağ 197.005 177.293 19.712 11,1 1,8 2,1 Kayseri 173.953 157.173 16.780 10,7 1,6 1,8 Manisa 176.508 161.432 15.076 9,3 1,6 1,6 Sakarya 127.735 113.173 14.562 12,9 1,2 1,5 Eskişehir 137.324 122.966 14.358 11,7 1,3 1,5 15 il toplam 7.744.684 7.030.171 714.513 10,2 71,1 75,3 TÜRKİYE Toplam 10.886.860 9.937.919 948.941 9,5 100,0 100,0 Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), TEPAV www.tepav.org.tr 11
En Fazla İşyeri Perakende Sektöründe Açıldı 2010 dan, 2011 e 121 bin yeni işyeri açıldı. Geçen yıldan bu yana en fazla işyeri perakende ticaret sektöründe açıldı. 21 bin yeni firma perakende sektöründe faaliyet göstermeye başladı. Perakende sektörünü 19 bin firma ile kara ve boru hattı taşımacılığı sektörü, 10 bin firma ile de bina inşaatı sektörü izledi. En fazla işyeri azalan sektörlerin başında ise 2 bin firma ile Elektrik, Gaz, Buhar ve havalandırma Sistemi Üretim ve Dağıtımı sektörü, biner firma ile Makine ve Ekipmanların Kurulumu ve Onarımı sektörü, İdare Merkezi Faaliyetleri; İdari Danışmanlık Faaliyetleri sektörü ve Kumar ve Müşterek Bahis Faaliyetleri sektörü gelmektedir. Sektör Kodu (NACE Rev 2) Tablo 6. İşyeri Sayısı En Fazla Artan Sektörler, 2011 2010, ilk 10 sektör) Sektör Adı İşyeri Sayısı İşyeri Sayısı İşyeri Sayısındaki Fark 2011 - Değişim (%) 2011 - Sektörün Toplam İşyeri Sayısındaki Payı (%) 47 Perakende Ticaret 242.761 221.734 21.027 9,5 17,4 49 Kara ve Boru Hattı Taşımacılığı 103.361 84.542 18.819 22,3 7,4 41 Bina İnşaatı 116.059 106.375 9.684 9,1 8,3 43 Özel İnşaat Faaliyetleri 47.924 40.764 7.160 17,6 3,4 81 45 Bina ve Çevre Düzenleme Faaliyetleri Motorlu Kara Taşıtlarının Toptan ve Perakende Ticareti ve Onarımı 35.751 28.621 7.130 24,9 2,6 27.703 21.035 6.668 31,7 2,0 56 Yiyecek-İçecek Hizmet Faaliyetleri 64.982 58.612 6.370 10,9 4,7 82 Büro Yönetim ve Destek Faaliyetleri 37.401 31.067 6.334 20,4 2,7 46 Toptan Ticaret 89.917 84.557 5.360 6,3 6,4 69 Hukuki ve Muhasebe Faaliyetleri 34.463 31.669 2.794 8,8 2,5 Tüm İşyerleri 1.394.536 1.272.947 121.589 9,6 100 Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), TEPAV www.tepav.org.tr 12
Yaklaşık 3 İşyerinden Biri İstanbul da Açılıyor Türkiye genelinde 2010 dan 2011 e 121 bin işyeri açıldı. Geçen yıldan bu yana işyeri sayısı yüzde 9,6 artmış oldu. Bu işyerlerinin 34 bini İstanbul da, 8 bini İzmir de, 7 bini Ankara da, 6 bini Antalya da ve 5 bini Bursa da açıldı. Oransal olarak geçen yıldan bu yıla en fazla artış yüzde 13,5 ile Gaziantep te ve yüzde 12,3 ile de Mersin de oldu. Artıştaki en büyük payı yüzde 28,3 ile İstanbul aldı. Geçen yıldan bu yana işyeri sayısı azalan il olmaz iken, işyeri sayısındaki artışın en az olduğu iller Çankırı, Bayburt, Hakkari, Tunceli ve Kilis oldu. Tablo 7. İşyeri Sayısı En Fazla Artan İller, 2011 2010, ilk 15 il) İller İşyeri Sayısı İşyeri Sayısı İşyeri Sayısındaki Fark 2011 - Değişim (%) 2011 - İlin Toplam İşyeri Sayısındaki Payı (%) Artışta İlin Payı (%) İstanbul 402.983 368.562 34.421 9,3 28,9 28,3 İzmir 99.787 91.749 8.038 8,8 7,2 6,6 Ankara 109.949 102.398 7.551 7,4 7,9 6,2 Antalya 55.429 49.673 5.756 11,6 4,0 4,7 Bursa 56.902 51.883 5.019 9,7 4,1 4,1 Konya 33.591 30.227 3.364 11,1 2,4 2,8 Kocaeli 33.291 30.091 3.200 10,6 2,4 2,6 Adana 31.509 28.321 3.188 11,3 2,3 2,6 Mersin 28.105 25.027 3.078 12,3 2,0 2,5 Gaziantep 23.820 20.979 2.841 13,5 1,7 2,3 Kayseri 22.710 20.447 2.263 11,1 1,6 1,9 Manisa 21.895 19.804 2.091 10,6 1,6 1,7 Muğla 29.263 27.214 2.049 7,5 2,1 1,7 Balıkesir 22.977 21.038 1.939 9,2 1,6 1,6 Samsun 18.740 16.926 1.814 10,7 1,3 1,5 15 il toplam 990.951 904.339 86.612 9,6 71,1 71,2 TÜRKİYE Toplam 1.394.536 1.272.947 121.589 9,6 100 100 Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), TEPAV www.tepav.org.tr 13
Sektör Kodu (NACE Rev 2) Kadın Ücretli İstihdamı Cılız 2010 dann 2011 e kadar sigortalı ücretli sayısı yüzde 9,5 artarken, toplamdaki artıştan kadınların payı dörtte bir oldu. 950 bin yeni ücretli istihdamı gerçekleşen son 12 ayda, ancak 228 bini kadınların oldu. Böylece toplamdaki kadın ücretli oranı da yüzde 23,5 olarak gerçekleşti. Tablo 8. Sigortalı Ücretli Kadın Çalışan Sayısı En Fazla Artan Sektörler, 2011 2010, ilk 10 sektör) Sektör Adı Kadın İstihdamı (4/a, Kadın İstihdamı (4/a, Kadın İstihdamındaki Fark 2011 - Değişim (%) 2011 - Sektörün Kadın İstihdamındaki Payı (%) 47 Perakende Ticaret 346.213 289.476 56.737 19,6 13,6 82 Büro Yönetim ve Destek Faaliyetleri 92.923 75.559 17.364 23,0 3,6 46 Toptan Ticaret 124.769 111.071 13.698 12,3 4,9 13 Tekstil Ürünleri İmalatı 107.228 94.998 12.230 12,9 4,2 56 81 Yiyecek ve İçecek Hizmeti Faaliyetleri Binalar ile İlgili Hizmetler ve Çevre Düzenlemesi Faaliyetleri 76.877 65.149 11.728 18,0 3,0 58.071 47.429 10.642 22,4 2,3 14 Giyim Eşyalarının İmalatı 178.201 167.560 10.641 6,4 7,0 55 Konaklama 69.088 58.807 10.281 17,5 2,7 71 Mimarlık ve Mühendislik Faaliyetleri; Teknik Test ve Analiz Faaliyetleri 35.772 25.955 9.817 37,8 1,4 43 Özel İnşaat Faaliyetleri 40.456 31.840 8.616 27,1 1,6 Tüm Sektörler 2.550.548 2.322.059 228.489 9,8 100 Kaynak: Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), TEPAV Kadınların en çok çalıştıkları perakende ticaret sektörü, son 12 ayda yine en çok istihdam yaratan alt dal oldu. Yeni iş bulan 228 bin kadından yüzde 25 i, yani yaklaşık 57 bini perakende sektöründe iş edindi. Büro işleri, kadın istihdamında ikinci en önemli sektör oldu. Son 12 ayda bu alana 17 bin kadın ücretli yerleştirilirken bu daldaki kadın ücretli sayısı 76 bine yaklaştı. www.tepav.org.tr 14
Perakende ve büro işleri dallarından sonra kadınların en çok iş buldukları üçüncü sektör toptan ticaret oldu. Bu dalda son 12 ayda 14 bine yakın kadın iş edindi. Turizmin iki bileşeni yiyecek-içecek ve konaklamadaki kadın istihdamı 22 bin kişi arttı. Kadınlar erkek-egemen sektörlerden mimar-mühendislikte yaklaşık 10 bin; inşaatın alt kolu özel inşaat alanlarında da 9 bine yakın istihdam imkânı buldu. Sanayi dallarında ise kadın istihdamı geniş anlamda tekstil ve giyimde öne çıktı. Son 12 ayda giyim eşyaları imalatında 11 bin, tekstil ürünleri üretiminde 12 bin, olmak üzere 23 bin kadın istihdam edildi. Emek-yoğun özellikteki bu sanayi kollarında kadın istihdamı, böylece son 1 yılda yaratılan yeni kadın istihdamında ancak yüzde 10 pay aldı. Kadın istihdamının en fazla azaldığı sektörler ise 17 bin kişi ile eğitim sektörü, 10 bin kişi ile insan sağlığı hizmetleri sektörü oldu. Bu sektörleri İdare Merkezi Faaliyetleri; İdari Danışmanlık Faaliyetleri sektörü, Veterinerlik Hizmetleri sektörü ve Üye Olunan Kuruluşların Faaliyetleri sektörü takip etti. www.tepav.org.tr 15
İşsizlik Ödeneği Alanlar Azaldı Artan istihdam olanakları, Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) ndan işsizlik ödeneği alanların sayısını da azalttı. 2011 de işsizlik ödeneği alanların sayısı 1153 kişi azalarak 22 bin 166 ya düştü. İşsizlik ödeneği alanlar içinde yüzde 32 payla ilk sırayı alan İstanbul da 827 kişinin ödemesi sona ererken İzmir de son 12 ayda işsizlik ödeneği alanlar 203 kişi azaldı. Azalma, Adana da 160, Bolu da 110 kişiyi buldu. Buna karşılık işsizlik ödeneği artışında ilk sırayı 340 kişi ile Diyarbakır aldı. Onu, 97 kişi ile Düzce, 80 kişi ile Çanakkale izledi. Tablo 9. İşsizlik Ödeneği Alan Kişi Sayısı En Fazla Artan İller, 2011 2010, ilk 10 il) İller 2011 2010 Fark 2011 - Değişim (%) 2011 - İlin İşsizlik Ödeneği Alan Kişiler İçerisindeki Payı (%) Diyarbakır 448 108 340 314,8 2,0 Düzce 258 161 97 60,2 1,2 Çanakkale 157 77 80 103,9 0,7 Tekirdağ 510 434 76 17,5 2,3 Kocaeli 874 808 66 8,2 3,9 Hatay 206 146 60 41,1 0,9 Kahramanmaraş 324 274 50 18,2 1,5 Antalya 628 587 41 7,0 2,8 Isparta 103 67 36 53,7 0,5 Giresun 110 78 32 41,0 0,5 Toplam 22.166 23.319-1.153-4,9 100 Kaynak: Türkiye İş Kurumu (İŞKUR), TEPAV www.tepav.org.tr 16