HEMŞİRE TANIM Bireyleri; hastalıklardan korunma yolları konusunda bilgilendiren, beden veya ruh sağlığının bozulması halinde hekim tarafından verilen tedaviyi uygulayan, hasta bakımını planlayan, uygulayan, denetleyen ve izleyen kişidir. GÖREVLER Her ortamda bireyin, ailenin ve toplumun hemşirelik girişimleri ile karşılanabilecek sağlıkla ilgili ihtiyaçlarını belirler ve hemşirelik tanılama süreci kapsamında belirlenen ihtiyaçlar çerçevesinde hemşirelik bakımını kanıta dayalı olarak planlar, uygular, değerlendirir ve denetler. Verilen hemşirelik bakımının kalitesini ve sonuçlarını değerlendirir, hizmet sunumunda bu sonuçlardan yararlanarak gerekli iyileştirmeleri yapar ve sonuçları ilgili birime iletir. Tıbbî tanı ve tedavi planının uygulanmasında; hekim tarafından, acil durumlar dışında yazılı olarak verilen tedavileri uygular, hastada beklenmeyen veya ani gelişen durumlar ile acil uygulanması gereken tanı ve tedavi planlarında müdavi hekimin şifahi tıbbi istemini kabul eder. Bu süreçte hasta ve çalışan güvenliği açısından gerekli tedbirleri alır. Hastaya lüzumu halinde uygulanmak üzere hekim tarafından reçete edilen tıbbî talepleri bilimsel esaslara göre belirlenen sağlık bakım, tanı ve tedavi protokolleri doğrultusunda yerine getirir. Tıbbi tanı ve tedavi işlemlerinin hizmetten faydalanana zarar vereceğini öngördüğü durumlarda, müdavi hekim ile durumu görüşür, hekim işlemin uygulanmasında ısrar ederse durumu kayıt altına alarak hekimin yazılı talebi üzerine söz konusu işlemi uygular. Tıbbî tanı ve tedavi girişimlerinin hasta üzerindeki etkilerini izler, istenmeyen durumların oluşması halinde gerekli kayıtları tutarak hekime bildirir ve gerekli önlemleri alır. Görevi teslim alacak hemşire gelmeden ve gerekli bilgiyi hasta başında sözlü ve yazılı olarak teslim etmeden ve doğal afet, toplu kazalar gibi olağanüstü durumlarda ise hemşireye olan ihtiyaç ortadan kalkmadan kurumdan ayrılamaz. Hemşirelikle ilgili eğitim, danışmanlık, araştırma faaliyetlerini yürütür. Mesleği ile ilgili bilimsel etkinliklere katılır. Toplumun, öğrenci hemşirelerin, sağlık çalışanlarının ve adaylarının eğitimine destek verir ve katkıda bulunur. Sağlık hizmetlerinin verildiği tüm alanlarda etkin bir şekilde görev alır, oluşturulan sağlık politikalarının yürütülmesinde, mevzuat çerçevesinde karar mekanizmalarına katılır. Hizmet sunumunda, hizmetten faydalananların bireysel farklılıklarını kabul ederek, insan onurunu, mahremiyetini ve kültürel değerlerini azami ölçüde göz önünde bulundurur. Tüm uygulamalarını kayıt altına alır. KULLANILAN ALET VE MALZEMELER Tansiyon aleti, ısı aleti (derece), EKG aleti (kalp grafiği), monitör, oksijen tüpü ve çadırı, Enjektör, ilaçlar, solüsyon ve tüp, sonda, Pansuman alet-gereçleri ve malzemeleri, Aspiratör, Ameliyatta gerekli diğer malzemeler, Beden bakımında kullanılan küvet, havlu vb. MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER Hemşire olmak isteyenlerin; TÜRKİYE İŞ KURUMU 1
Normalin üstünde genel yeteneğe sahip, Biyolojiye ilgili ve bu alanda başarılı, İnsanlara yardım etmekten hoşlanan, Hemşireliğin dayandığı bilimler hakkında yeterli bilgiye sahip, Sağlıklı ve hasta bireyin yapısını, fizyolojik fonksiyonlarını ve davranışlarını anlayabilen, Sorumluluk duygusu yüksek, Çabuk ve doğru karar verebilen, Sağlık personeline ilişkin uygulama eğitimine katılabilme yeteneğine ve bu personelle çalışma deneyimine sahip olmaları, Tedbirli, tertipli, Şefkatli, sevecen, Bedence sağlıklı, dayanıklı ve soğukkanlı kimseler olmaları gerekir. ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI Hemşireler resmi veya özel hastanelerde, dispanserler ve sağlık ocaklarında görev alabilirler. Çalışma ortamı genellikle temiz ve kapalıdır. Hemşireler çalışırken hastalarla, hasta yakınlarıyla, doktorlarla ve diğer sağlık personeliyle iletişim halindedir. Görev yaptığı sağlık kuruluşlarında belirlenen takvime göre nöbete kalmak veya vardiyalı çalışmak durumundadır. MESLEK EĞİTİMİ MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER TÜRKİYE İŞ KURUMU 2
Mesleğin eğitimi, Sağlık Meslek Liselerinin Hemşirelik alanında ve çeşitli üniversitelere bağlı, Hemşirelik Yüksekokulları ile Sağlık Yüksekokulları nın Hemşirelik programında ve Sağlık Bilimleri Fakülteleri nin Hemşirelik ve Sağlık Hizmetleri programlarında verilmektedir. ÖN EĞİTİMDE BAŞARILI OLUNMASI GEREKEN DERSLER Temel Fen Bilimleri. MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI Yüksek öğretim kurumlarındaki mesleğin eğitiminin verildiği programlara girebilmek için, Lise veya dengi okul mezunu olmak, Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve Lisans Yerleştirme sınavında (LYS) Hemşire lisans programı için yeterli MF3 puan almak, yüksekokul için Hemşire Yüksekokul lisans programı için yeterli (YGS-2) puan almak gerekmektedir. Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Tercih Bildirim Formunda Hemşirelik veya Hemşirelik ve Sağlık Hizmetleri lisans programları ile ilgili en az bir yükseköğretim programını tercih etmek gerekmektedir. Sağlık Meslek Liselerindeki mesleğin eğitiminin verildiği programlara girebilmek için; İlköğretim okulu 8 inci sınıfta öğrenim görüyor olmak, Ortaöğretim Kurumlarına Yerleştirme Puanının(OYP) 196 ve üzeri olması, Sağlığı, mesleğin öğretimine ve yürütülmesine elverişli olması, Evli olmaması gerekmektedir. Liselerin Sosyal Bilimler, Edebiyat, Sosyal Bilimler ve Edebiyat, Dil ve Edebiyat, Genel Kültür, Sınıf Öğretmenliği, Türkçe Matematik, Fen, Fen Bilimleri, Klasik Fen, Matematik, Tabii Bilimler alanları ile, Öğretmen Okulu ve Köy Enstitüsü mezunları, bu alanda yüksek öğrenim görmek isterlerse, ÖSYM tarafından yapılan Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve Lisans Yerleştirme sınavı(lys) sonucunda diğer alanlardan mezun olanlara göre daha yüksek bir ağırlıklı puan elde etmekte ve öncelikle yerleştirilmektedirler. Ancak kendi alan/kol/bölümlerin dışında bir yüksek öğretim programını tercih eden adayların yerleşme şansı azalmaktadır. Orta öğretim kurumlarının, Ebelik, Ebelik-Hemşirelik, Hemşirelik bölümlerinden mezun olanlar ÖSYM tarafından yapılan Öğrenci Seçme Sınavını (ÖSS) kazanıp, Hemşirelik lisans programını tercih etmeleri durumunda ek puan almaları nedeniyle diğer bölümlerden mezun olanlara göre öncelikle yerleştirilmektedirler. Acil Bakım Teknikerliği, Acil Durum ve Afet Yönetimi, Acil Yardım Teknikerliği, Adli Tıp Teknikerliği, Ambulans ve Acil Bakım Teknikerliği, Ambulans ve Acil Bakım, Ameliyathane Hizmetleri, Anestezi, Ana Çocuk Sağlığı, Cerrahi Teknikerliği, Çevre Sağlığı, Diyaliz, Ebelik, Evde Hasta Bakımı, Hemşirelik, Hidroterapi, Laboratuvar, Laboratuvar Teknolojisi, Medikal Bakım, Otopsi Yardımcılığı, Paramedik, Patoloji Laboratuvar, Patoloji Laboratuvar Teknikleri, TÜRKİYE İŞ KURUMU 3
Perfüzyon, Radyoterapi, Radyoloji, Sağlık Laboratuarı, Sağlık Memurluğu, Sağlık Teknikerliği, Tıbbi Görüntüleme Teknikleri, Tıbbi Laboratuvar, Tıbbi Laboratuvar Teknikleri, Toplum Sağlığı, Yaşlı Bakım Hizmetleri, Yaşlı Bakımı ön lisans programını başarı ile bitirenler, ÖSYM tarafından açılan Dikey Geçiş Sınavı nda (DGS) başarılı oldukları takdirde, Hemşirelik veya Hemşirelik ve Sağlık Hizmetleri lisans programlarına dikey geçiş yapabilirler. EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ Mesleğin eğitim süresi, Sağlık Meslek Liselerinde 4 yıl, yüksek öğretim kurumlarında da 4 yıldır. Hemşirelik eğitiminde dersler 4600 saatlik teorik ve klinik eğitimi kapsar. Teorik eğitimin süresi toplam sürenin en az üçte biri, klinik eğitimin süresi ise toplam eğitimin yarısı kadardır. Eğitimleri süresince; Hemşirelik mesleğinin tarihçesini, İnsan yapısı ve fonksiyonları, mikrop ve parazitler, sterilizasyon ve dezenfeksiyon önlemleri uygulamasını ve bağışıklığını, İlaçları, ilaçların etki ve yan etkilerini, ilaçların korunması ve uygulanmasını, Mesleği uygularken insan davranışlarının sebeplerini, hasta bakımındaki yerini, insan ilişkilerini, Bulaşıcı hastalıkların, bulaşma ve yayılma yolları ile alınacak tedbirleri, Sağlık hizmetlerinde eğitim ve eğitim programlarının hazırlanması, uygun eğitim araçlarının seçimini, İlkyardım, temel hasta bakımı ilke ve yöntemlerini, bunların hastaya uygulanmasını, Dahiliye hastalarının bakım ilkelerini, cerrahi müdahale gerektiren hastaların bakımını, Çocuk hastalıklarının bakım ilkeleri ve uygulamasını, Doğum ve aile planlamasını, Akıl sağlığı ve hastalıklarını, hastaların özelliklerine göre gerekli bakımı, Sağlık hizmetleri ile ilgili istatistiki bilgi toplama ve değerlendirme yöntem ve uygulamalarını öğrenirler. Marmara Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu ders programı ile İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu ders programı EK te yer almaktadır. EĞİTİM SONUNDA ALINAN BELGE-DİPLOMA VE UNVAN Sağlık Meslek Lisesi eğitimlerini başarı ile tamamlayanlara Sağlık Meslek Lisesi diploması ve Hemşire unvanı verilir. Yükseköğrenimlerini başarı ile tamamlayanlara Hemşirelik veya Hemşirelik ve Sağlık Hizmetleri lisans diploması ve Hemşire unvanı verilir. ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI Hemşireler; üniversite bünyesinde bulunan hastaneler, devlet hastaneleri, Sosyal Sigortalar Kurumu'na bağlı hastaneler, Sağlık Bakanlığına bağlı kurum ve kuruluşlarda, Milli Eğitim Bakanlığı na bağlı sağlık kuruluşlar ile pansiyonlu okullarda, dispanserler, TÜRKİYE İŞ KURUMU 4
özel sağlık kurumları, çeşitli kurumlar bünyesinde bulunan sağlık birimleri ve kreşlerde görev yaparlar. Meslekte işsiz kalma durumu hemen hemen yok denecek kadar azdır. Sağlık alanında en çok ihtiyaç duyulan meslek elemanıdır. Teknolojik ilerleme, sağlık konusunda halkın bilinçlenmesi sağlık hizmeti talebini artırmıştır. Buna paralel olarak devletin desteklediği sağlık kuruluşlarının sayısının artması, diğer taraftan özel hastanelerin giderek yaygınlaşması bu meslek elemanının çalışma alanını genişletmiştir. EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ EĞİTİM SÜRESİNCE Yüksek öğrenimleri süresince öğrenciler, Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumunun sağlamış olduğu kredi ve yurt hizmetlerinden yararlanabilirler, ayrıca çeşitli resmi ve özel kurum ve kuruluşlar tarafından sağlanan burslardan faydalanabilirler. EĞİTİM SONRASI Hemşireler 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu çerçevesinde kamu sektöründe çalışmaları halinde; yüksek öğretim programlarından mezun olanlar 8. derecenin 1. kademesinden, sağlık meslek liselerini bitirenler 12. derecenin 2. kademesinden maaş alırlar. Maaşlar kıdeme ve belirlenen katsayı artışlarına paralel olarak artar. Özel hastane, poliklinik vb. yerlerde çalışanlar ise piyasa koşullarına göre zaman içerisinde hizmet süreleri, mesleki deneyim ve bilgilerine göre değişik oranlarda ücret almaktadırlar. MESLEKTE İLERLEME Eğitimlerini başarı ile tamamlayarak hemşire olarak göreve başlayanlar, zaman içerisinde sorumlu hemşire ve başhemşireliğe ve Uzman Hemşire liğe yükselebilirler. Başhemşire olabilmek için hemşirelikte en az lisans eğitimine sahip olmak gerekir. Ancak kurum/kuruluşta, hemşirelikte lisans eğitimine sahip hemşire bulunmaması halinde diğer hemşirelerden de görevlendirme yapılabilir. Lisans eğitiminden sonra alanlarında mastır (yüksek lisans) ve doktora eğitimi alarak akademik kariyer yapabilirler, yüksek öğretim kurumlarında araştırma görevlisi, doçent, profesör gibi unvanlarla öğretim üyesi olarak görev yapabilirler. Lisans mezunu hemşirelerden; yurt içinde hemşirelik anabilim dallarında ve bunların altında açılan lisansüstü eğitim programlarından mezun olanlar ve yurtdışında bu programlardan mezun olup, diplomalarının denklikleri onaylanan ve diplomaları Bakanlıkça tescil edilen hemşireler alanlarında uzman hemşire olarak çalışırlar. Sorumlu hemşire yatan hasta üniteleri/klinikleri, yoğun bakım üniteleri, ayaktan tanı ve tedavi birimleri, acil, evde bakım gibi alanlarda hemşirelik hizmetlerinin yerine getirilmesinde başhemşireye karşı sorumlu olup, öncelikle ilgili alanda uzman hemşireler, yoksa üç yıl TÜRKİYE İŞ KURUMU 5
deneyimli ve hemşirelikte lisans mezunları arasından başhemşire tarafından görevlendirilir. Ancak, kurum/kuruluşta, hemşirelikte lisans eğitimine sahip hemşire bulunmaması halinde diğer hemşirelerden de görevlendirme yapılabilir. Sorumlu hemşire görevlendirildiği alanda öncelikle gündüz mesai saatlerinde görev yapar. BENZER MESLEKLER Sağlık Memuru, Ebe, Eczacı. EK BİLGİLER İ.Ü. FLORENCE NİGHTİNGALE HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU MÜFREDAT DERS PROGRAMI: I. Yıl I. Yıl - Hemşireliğe Giriş, - Hemşirelik Esasları, - Anatomi-Histoloji, - Fizyoloji, - Psikoloji, - Biyokimya, - Beslenmeye Giriş, - Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi, - Mikrobiyoloji-Parazitoloji, - Güzel Sanatlar/Beden Eğitimi, - Yabancı Dil, - Yabancı Dil, - Türk Dili, - Türk Dili, - Hemşirelikte Kişilerarası İlişkiler, II. Yıl II. Yıl - Patoloji, - Sağlık Sosyolojisi, - Farmakoloji, - Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği, - İç Hastalıkları Hemşireliği, - Bulaşıcı Hastalıklar Hemşireliği, - Epidemiyoloji, - Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi, - Yabancı Dil, - Güzel Sanatlar/Beden Eğitimi, - Yabancı Dil, III. Yıl III. Yıl - Doğum ve Kadın hastalıkları Hemşireliği, - Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği - İstatistik, - Hemşirelikte Araştırma, - Eğitim Psikolojisi, - Hemşirelik Tarihi, Deontolojisi ve Yasa., TÜRKİYE İŞ KURUMU 6
IV. Yıl - Afetlerde Hemşirelik ve İlk Yardım, IV. Yıl - Psikiyatri Hemşireliği, - Halk Sağlığı Hemşireliği, - Hemşirelikte Yönetim, - Hemşirelikte Öğretim. EK BİLGİLER MARMARA ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU MÜFREDAT DERS PROGRAMI: I. Yıl I. Yıl - Hemşireliğe Giriş, - Hemşirelik Esasları, - Anatomi, - Fizyoloji, - Histoloji, - Mikrobiyoloji-Parazitoloji, - Beslenmeye Giriş, - Temel İngilizce II, - Biyokimya, - Türk Dili II, - Hemşirelikte Kişilerarası İlişkiler, - Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi, - Temel İngilizce I, - Seçmeli Ders (Müzik), - Türk Dili I, - Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi, - Hemşirelik Esasları, II. Yıl II. Yıl - İç Hastalıkları Hemşireliği, - Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği, - Patoloji, - Epidemiyoloji ve Hemşirelikte Araştırma I, - Farmakoloji, - Enfeksiyon Hastalıkları Hemşireliği, - Temel İngilizce III, - Sağlık Eğitimi, - Eğitim Psikolojisi, - Temel İngilizce IV, - Seçmeli Ders (Beden Eğitimi),- Seçmeli Ders (Beden Eğitimi), III. Yıl III. Yıl - Doğum, Kadın Sağl. ve Hast.Hemş.,- Doğum, Kadın Sağl. ve Hastalıkları Hemşireliği, - Çocuk Sağ. ve Hastalıkları Hemş., - Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği, - Biyoistatistik, - Epidemiyoloji ve Hemşirelikte Araştırma II, TÜRKİYE İŞ KURUMU 7
- Hemş. Tarihi, Deontolojisi ve Yasa.,- Afetlerde Hemşirelik ve İlkyardım, - Sağlık Sosyolojisi, - Sağlık Antropolojisi, - Mesleki İngilizce I, - Mesleki İngilizce II, IV. Yıl IV. Yıl - Psikiyatri Hemşireliği, - Halk Sağlığı Hemşireliği, - Hemşirelikte Öğretim, - Hemşirelikte Yönetim, - Temel Bilgisayar, - Mesleki İngilizce IV. - Mesleki İngilizce III, YARARLANILAN BİLGİ KAYNAKLARI Meslek elemanları, Çeşitli üniversitelerin katalogları, Meslek Yüksekokulları ile Açıköğretim Önlisans Programları Mezunlarının Lisans Öğrenimine Dikey Geçiş Sınavı 2010 Kılavuzu, ÖSYM Üniversiteler Yükseköğretim Programları ve Meslekler Rehberi-2000, Türk Meslekler Sözlüğü İŞKUR Genel Müdürlüğü Yayın NO: 190, 2009 Ortaöğretim Kurumlarına Geçiş Sistemi (OGES) Tercih ve Yerleştirme Kılavuzu Meslek Danışma Komisyonu (MEDAK) üyesi kuruluşlar. 02.02.2008 tarih ve 26775 sayılı Doktorluk, Hemşirelik, Ebelik, Diş Hekimliği, Veterinerlik, Eczacılık Ve Mimarlık Eğitim Programlarının Asgari Eğitim Koşullarının Belirlenmesine Dair Yönetmelik. 08.03.2010 tarih ve 27515 sayılı Resmi gazete yayımlanan Hemşirelik Yönetmeliği. - 2010 ÖSYS Başvuru Kılavuzu, DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER İlgili eğitim kurumları, Türkiye İş Kurumu web sayfası www.iskur.gov.tr Ulusal Meslek Bilgi Sistemi http://mbs.meb.gov.tr/ Türkiye İş Kurumu Meslek Bilgi Merkezleri. TÜRKİYE İŞ KURUMU 8