METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSİ TANIM Metalürji ve malzeme mühendisi, bileşiminde metal bulunan maden filizlerinden metal ve alaşımlarının elde edilmesi ve bunların belli işlemlerden geçirilerek endüstrinin istediği hammadde haline getirilmesi, plastik, seramik gibi metal olmayan maddelerin elde edilmesi ve işlenmesi çalışmalarını yürüten kişidir. GÖREVLER Metalurji ve malzeme mühendislerinin yaptıkları işleri başlıca iki gruba ayırmak mümkündür: Metal Üretimi: Topraktan çıkarılan maden cevherleri üzerindeki artık maddelerin çeşitli yöntemlerle temizlenmesini sağlar, Yoğunlaşmış cevherin, ateş veya asitle eritme yöntemleriyle ergime ısılarına göre çeşitli fırınlarda ergitilerek, saflaştırılması işlemlerine gözcülük eder, Metal karışımlardan çeşitli alaşımlar elde edilmesi işlemlerini yürütür, Maden cevherlerinin en yüksek verimlilik ve kalitede üretimi için yeni yöntemler geliştirir, Cevherlerin yarı işlenmiş ürün haline getirilmesini sağlar, Metalurji sanayiindeki yeni gelişmeleri takip ederek uygulama alanına koyar. Malzeme Üretimi: Ergitilerek sıvı hale getirilmiş veya alaşımlandırılmış sıvı cevherin istenilen şekilde ve biçimde kalıplara döktürülmesini, mekanik yöntemlerle şekillendirilmesini sağlar, Kalıplara dökülmeyen cevherlerin tavlanmasını sağlar, Alaşımların elektrik, ısı iletkenliğini, sertliğini, dayanıklılığını ölçen fiziki ve kimyevi deneyler yapar, Metallerde yumuşaklık, hafiflik ve sağlamlık gibi istenilen özellikleri elde etmek için haddeleme ve tavlama işlemlerini geliştirir, alaşımların standartlara uygunluğunu deneylerle saptar, Metal ve alaşımların fiziki özelliklerini saptamak için mikroskop, röntgen, spektroskop incelemeleri ve diğer araştırmaları yapar, Kalite kontrolünü sağlar. KULLANILAN ALET VE MALZEMELER 1
Bilgisayar, Spektrometre, Optik mikroskop, Mekanik test cihazları, Ergitme ocakları, Isıl-işlem fırınları, Tarama-elektron mikroskobu, Çekme cihazı, Çarpma cihazı, Kalıplama makineleri, Kum test cihazları, Yolluk ve besleyici dizaynları, Laboratuar ekipman cihazları, Seramik fırınları, Kaplama fırınları, Toz metalurjisinde sıkıştırma, pres cihazları, Mekanik metalurjide döğme cihazları, Üretim metalurjisinde cevher kırıcılar ve elekler. MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER Metalürji ve malzeme mühendisi olmak isteyenlerin; Üst düzeyde genel yeteneğe, Fen bilimlerinde akıl yürütme yeteneğine, Tasarlama, plan yapma ve uygulama gücüne sahip, İşbirliği halinde çalışabilen, Uzun süre ayakta durabilecek kadar bedence sağlam, Araştırıcı, yaratıcı kimseler olmaları gerekir. Kimyasal maddelere karşı alerjisi olan, nefes darlığı, astım hastalığı bulunan kişiler bu mesleği yürütemezler. ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI Metalürji ve malzeme mühendisleri, metal ve malzeme üreten fabrikalarda görev yaparlar. Çalışma ortamı tozlu, gürültülü ve rahatsız edici kokuludur. Mühendis tasarım işlerini yürütürken büroda, metallerin yumuşaklık, hafiflik, sağlamlık özelliklerini incelerken laboratuarda çalışır. Metalürji ve malzeme mühendisi, birinci derecede nesnelerle ilgilidir. Ancak işyerinde diğer mühendislerle, tekniker ve işçilerle iletişim halindedir. MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER Metalürji ve malzeme mühendisliği eğitimi, çeşitli üniversitelere bağlı mühendislik fakültelerinde verilmektedir. Bunların adları aşağıda verilmiştir. 2
Cumhuriyet Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği bölümü (Sivas) Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü, İzmir Fırat Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü, Elazığ İstanbul Teknik Üniversitesi Kimya-Metalurji Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü, İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü, Karabük Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü, Karadeniz teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü, Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü, Marmara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü,İstanbul Ortadoğu Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü,Ankara Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü, Eskişehir Sakarya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü, Yıldız Teknik Üniversitesi Kimya-Metalurji Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü. İstanbul ÖN EĞİTİMDE BAŞARILI OLUNMASI GEREKEN DERSLER Kimya, Fizik, Matematik. MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI Mesleğin eğitimine girebilmek için; Lise veya dengi okul mezunu olmak, Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve Lisans Yerleştirme Sınavı nda (LYS) Metalürji ve Malzeme Mühendisliği lisans programı için yeterli MF-4 puan almak. Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Tercih Bildirim Formunda Metalürji ve Malzeme Mühendisliği lisans programı ile ilgili en az bir yüksek öğretim programını tercih etmek gerekmektedir. MESLEK EĞİTİMİ 3
Bu yükseköğretim programında öğrenim görmek isteyen adaylar liselerin Fen, Fen Bilimleri, Klasik Fen, Matematik, Tabii Bilimler alanlarından mezun iseler YGS ve LYS sonuçlarına göre ÖSYM tarafından yapılan yerleştirme işleminde diğer alanlardan mezun olanlara göre daha yüksek bir ağırlıklı puan elde etmekte ve öncelikle yerleştirilmektedirler. Ancak kendi alan/kol/bölümleri dışında bir yükseköğretim programını tercih eden adayların yerleşme şansları azalmaktadır. Bilgisayar Destekli Makine, Bilgisayar Destekli Makine-Resim-Konstrüksiyon,Cevher Hazırlama, Döküm, Endüstriyel Otomasyon, Kaynak Teknolojisi, Maden, Maden Teknolojisi, Makine, Makine Yağları ve Yağlama Teknolojisi, Makine, Resim ve Konstrüksiyon/Makine-Resim-Konstrüksiyon, Metalurji, Metalurji Malzeme, Metal İşleri, Metalografi ve Malzeme Muayenesi,Termik Santral Makineleri ön lisans programlarını başarı ile bitirenler de ÖSYM tarafından açılan Dikey Geçiş Sınavı nda başarılı oldukları takdirde Metalurji ve Malzeme Mühendisliği lisans programına dikey geçiş yapabilirler. EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ Metalurji ve Malzeme Mühendisliği, üniversitelerin mühendislik fakültelerine bağlı Metalurji ve Malzeme Mühendisliği bölümlerinde 4 yıllık lisans düzeyinde eğitim gerektirmektedir. Ancak, hazırlık sınıfı bulunan üniversitelerde eğitim süresi 1 yılı hazırlık (yabancı dil eğitimi) olmak üzere toplam 5 yıldır. Meslek eğitiminin birinci yılında ağırlıklı olarak diğer mühendislik dallarında olduğu gibi matematik, fizik,kimya dersleri okutulur. İkinci yıldan itibaren malzeme bilgisi, döküm dersleri yanında laboratuar derslerine de yer verilir. Eğitim süresince işyerinde staj zorunluluğu da vardır. EĞİTİM SONUNDA ALINAN BELGE-DİPLOMA VE UNVAN Bu bölümden mezun olanlara "Metalurji ve Malzeme Mühendisliği" lisans diploması ve "Metalurji ve Malzeme Mühendisi" unvanı verilir. ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI Metalurji ve malzeme mühendisleri; Meslek elemanları büyük çoğunlukla Milli Eğitim Bakanlığına bağlı meslek liselerinde ve meslek eğitim merkezlerinde Metalurji Teknoloji Alanının İzabe Dalının alan ortak dal ve derslerini vererek öğretmenlik yapabilirler. Kamu veya özel sektöre ait demir, çelik, alüminyum ve döküm fabrikalarında, metal dışı malzeme üreten endüstri işletmelerinde, mühendislik ve araştırma-geliştirme alanlarında, standartlar, tasarımlar vb. konularla ilgili olarak bürolarda, bakır ve 4
ferro alaşım üretim sektörlerinde, özel dökümhaneler, haddehaneler, ısıl işlem ve metal işleme fabrikalarında, seramik, refrakter endüstrilerinde ve cam sektöründe, hammadde alımı ve mühendislik firmalarında ürünlerin pazarlanması alanlarında çalışırlar. Ülkemizden ve yurt dışındaki eğitim kurumlarından Metalurji ve Malzeme Mühendisi unvanı alan meslek elemanlarından Metalurji Mühendisleri odasına kayıtlı olanların sayısı yaklaşık 2700 kişidir. Türkiye genelinde Metalurji ve Malzeme Mühendisliği bölümlerine 2000-2001 eğitim döneminde 661 öğrenci alınmaktadır. Bunun mühendislik öğrenimine başlayan toplam öğrenci sayısına oranı % 2 civarındadır. Bu oran da gösteriyor ki, bu alan ülkemizde yeterince tanınmamakta ve üniversite öğrencilerince tercih edilmemektedir. Ancak mezunlarının tamamına yakını özel veya kamu sektöründe kolaylıkla ve yüksek ücretlerle iş bulmaktadırlar. Dünyada ve Türkiye'de, otomotiv sanayii, inşaat sanayii devam ettiği sürece Metalurji ve Malzeme Mühendisliği güncelliğini kaybetmeyecektir. Ayrıca seramik metalurjisindeki ve cam metalurjisindeki gelişmeler ve yeni teknolojik gelişmeler bu mesleğin önemini daha da artırmaktadır. EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ EĞİTİM SÜRESİNCE Eğitim süresince, Kredi ve Yurtlar Kurumundan öğrenim ve harç kredisi, çeşitli kurum ve kuruluşlardan burs alabilirler. EĞİTİM SONRASI Eğitim sonrası, özellikle demir-çelik sektöründe oldukça yüksek ücret alınmaktadır. Döküm sektöründe daha kolay iş bulma imkanı vardır. Ücretler diğer mühendislik dallarıyla kıyaslandığında oldukça yüksektir. MESLEKTE İLERLEME Lisans eğitiminden sonra yüksek lisans, doktora yapabilir, araştırma görevlisi olabilir ve akademik kariyer yapabilirler. Ayrıca işyerlerinde yeterli aktivite ve başarıyı gösterenler şeflik, müdürlük gibi yönetici kadrolarda da görev alabilirler. BENZER MESLEKLER Kimya Mühendisliği, Kimyagerlik, Makine Mühendisliği, Maden Mühendisliği, Seramik Mühendisliği, Malzeme Mühendisliği, 5
Endüstri Mühendisliği, Fizik Mühendisliği. EK BİLGİLER - YARARLANILAN BİLGİ KAYNAKLARI 2010 Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSYS) Kılavuzu, Meslek Yüksekokulları ile Açıköğretim Önlisans Programları Mezunlarının Lisans Öğrenimine Dikey Geçiş Sınavı 2010 Kılavuzu, 7.7.2009 tarih ve 80 sayılı MEB Talim ve Terbiye Kurulu Kararı, ÖSYM Üniversiteler Yükseköğretim Programları ve Meslekler Rehberi-2000 Meslek Danışma Komisyonu (MEDAK) üyesi Kuruluşlar DAHA AYRINTILI BİLGİ İÇİN BAŞVURULABİLECEK YERLER İlgili eğitim kurumları, Türkiye İş Kurumu web sayfası www.iskur.gov.tr Ulusal Meslek Bilgi Sistemi http://mbs.meb.gov.tr/ Türkiye İş Kurumu Meslek Bilgi Merkezleri 6
7