GİRDİ TEDARİK STRATEJİSİ

GİRDİ TEDARİK STRATEJİSİ 23.09.2010 Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 1

SUNUM PLANI 1. Genel Görünüm 2. Türkiye nin Ara Malı İthalatı Yapısı ve Dünya ile Karşılaştırması 3. Çeşitli Ülkelerin Girdi Tedarik Stratejileri 4. Nadir Elementler 5. Sonuç ve Değerlendirme Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 2

GENEL GÖRÜNÜM Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 3

Girdi Tedarik Stratejisi Amaçlar Dış ticarette ihtiyaç duyulan girdilere en uygun şartlarda, uygun fiyatlarla, engelsiz olarak erişim imkanınınsağlanması. Girdi tedariğinde, mümkün olabildiğince, atıl kalan iç kaynaklara yönelinmesi ve ithalat bağımlılığınınazaltılması. Girdi tedariği ve kullanımında kaynak verimliliğini sağlayacak çözümler üretilmesi. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 4

Girdi Tedarik Stratejisi Hedefler Kısa dönemde ihracata dönük üretimde daha etkin ve düşük maliyetli girdi tedariği açısından izlenecek yol haritasını oluşturmak. Orta ve uzun dönemde, ihracatın ara malı ithalatına bağımlılığını azaltıcı nitelikte politikalar geliştirmek. Ara malı üretimini artırmak, kaynak verimliliğini sağlamak. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 5

Girdi Tedarik Stratejisi Yöntem 1 Girdi tedariği ile ilgili durum tespiti yapıldı. Bir veri seti oluşturuldu. Veri seti DTM de tüm birimlerle paylaşıldı. Müsteşarlıkta sektörel çalışma grupları kuruldu. Demir Çelik, Madencilik Otomotiv ve Makine Kimyasal Ürünler Tekstil Tarım Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 6

Girdi Tedarik Stratejisi Yöntem 2 Sektörel çalışma grupları dört toplantı gerçekleştirdi. Çalışma gruplarında tartışılan hususlar ön rapor haline getirildi. Konu İhracata Dönük Üretim Stratejisi Değerlendirme Kurulu nun 12 Temmuz 2010 tarihli toplantı gündeminde yer aldı. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 7

Girdi Tedarik Stratejisi Yöntem 3 Çalışmada; Türkiye nin ara malı ithalat yapısına ilişkin durum tespiti yapıldı. Türkiye nin ara malı ithalat yapısı diğer ülkelerle karşılaştırıldı. 2008 itibariyle Türkiye nin en çok ithal ettiği ilk 25 ara malından enerji hammaddeleri dışında kalanlar incelendi. Bu ara mallarında, Türkiye nin dünyada büyük alıcılar arasında ne konumda olduğu, bu malların büyük ihracatçılarının kimler olduğu ve Türkiye nin ağırlıklı olarak hangi ihracatçı ülkelerden tedarik sağladığı konusunda bir resim ortaya konuldu. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 8

Devam Eden Çalışmalar Tespit edilen önemli girdilerin 2008 2010 döneminde, en büyük kullanıcı üreticilerinin satın alım ve satışpazarlama müdürleriyle yüz yüze görüşmeler yapılması öngörüldü. Görüşmelere ara malı ithalatında en yüksek paya sahip demirçelik sektörüyle başlandı. Firma görüşmelerine sırasıyla otomotiv makine, kimya, tekstil vetarım sektörleriyle devam edilecek. Görüşmelerde ön rapora yansıyan hususlar ve olası politika önerileri tek tek değerlendirilecek. Girdi Tedarik Stratejisine ilişkin bir web sayfası ve iletişim ortamı oluşturulacak. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 9

ÇALIŞMA TAKVİMİ 2010 GİRDİ TEDARİK STRATEJİSİ Girdi Tedarik Stratejisi MayısHaz. Tem. Ağus. Eylül Ekim KasımAralıkOcak Şubat Mart Çalışma grupları ön raporunun Makama sunulması Çalışma Grupları ön raporunda tespit edilen önemli girdilere ilişkin müteakip çalışma planının hazırlanması Demir Çelik sektörü kapsamındaki önemli ara mallarına ilişkin kullanıcı ve üreticilerle seri görüşmeler yapılması Demir Çelik sektörüne ilişkin detaylı tespitlerin İhracata Dönük Üretim Stratejisi Değerlendirme Kurulu'nun ikinci toplantısının gündemine taşınması Otomotiv, makine sektörleri kapsamındaki önemli ara mallarına ilişkin kullanıcı ve üreticilerle seri görüşmeler yapılması Girdi tedarik stratejisi ile ilgili çalışmaları desteklemek için bir web sayfası ve iletişim ortamı oluşturulması Otomotiv Makine sektörüyle ilgili detaylı tespitlerin İhracata Dönük Üretim Stratejisi Değerlendirme Kurulu 3. toplantısı gündemine taşınması Kimya sektörü kapsamındaki önemli ara mallarına ilişkin kullanıcı ve üreticilerle seri görüşmeler yapılması Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 10

TÜRKİYE NİN ARA MALI İTHALAT YAPISI VE DÜNYA İLE KARŞILAŞTIRILMASI (2008 2009) Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 11

Genel Görünüm SNA Sınıflamasına Göre Dış Ticaret 2008 2009 YILLIK SNA ADI İthalat milyon $ Pay İhracat milyon $ Pay RCA DİR İthalat milyon $ Pay İhracat milyon $ Pay RCA DİR YATIRIM MALLARI 28.021 %13,9 16.725 %12,7-0,25 %8,2 21.469 %15,2 11.119 %10,9-0,32 %6,3 ARA MALLARI 151.747 %75,1 67.717 %51,3-0,38 %18,2 99.447 %70,6 49.708 %48,7-0,34 %18,5 TÜKETİM 21.489 %10,6 47.094 %35,7 0,37 %4,2 19.282 %13,7 40.753 %39,9 0,36 %3,6 MALLARI SNA: Birleşmiş Milletler Ulusal Hesaplar Sistemi System of National Accounts RCA: Karşılaştırmalı Üstünlükler Endeksi Revealed Comparative Advantage [(X M)/(X+M)] DİĞERLERİ 707 %0,3 491 %0,4-0,46 %2,0 671 %0,5 559 %0,5-0,34 %4,2 2009 yılında 141 milyar dolar seviyesinde gerçekleşen ithalatın %70,6 sı ara mallarından, %15,2 si mallarından, %13,7 si tüketim mallarından oluşmaktadır. Genel yatırım RCA endeksleri tüketim malları açısından görece rekabet üstünlüğümüzün bulunduğunu,ara mallarında rekabet Toplam gücümüzün nispeten düşük olduğunu göstermektedir. 201.964 %100,0 132.027 %100,0-0,21 %15,2 140.869 %100,0 102.139 %100,0-0,16 %14,5 Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 12

Genel Görünüm SNA Sınıflamasına Göre Dış Ticaret 2009 2010 OCAK TEMMUZ SNA ADI İthalat milyon $ Pay İhracat milyon $ Pay RCA İthalat milyon $ Pay İhracat milyon $ Pay RCA YATIRIM MALLARI 11.468 %15,2 6.153 %10,8-0,30 14.224 %14,3 6.818 %10,6-0,35 ARA MALLARI 53.387 %71,0 28.452 %50,1-0,30 71.910 %72,4 31.940 %49,6-0,38 TÜKETİM MALLARI 9.960 %13,2 21.874 %38,5 0,37 12.914 %13,0 25.314 %39,3 0,32 DİĞERLERİ 405 %0,5 299 %0,5-0,15 289 %0,3 335 %0,5 0,07 SNA: Birleşmiş Milletler Ulusal Hesaplar Sistemi System of National Accounts RCA: Karşılaştırmalı Üstünlükler Endeksi Revealed Comparative Advantage [(X M)/(X+M)] Genel Toplam 75.219 %100,0 56.778 %100,0-0,14 99.337 %100,0 64.407 %100,0-0,21 2010 Ocak Temmuz döneminde 99 milyar dolar seviyesinde gerçekleşen ithalatın %72,4 ü ara mallarından, %14,3 ü yatırım mallarından, %13,0 ü tüketim mallarından oluşmaktadır. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 13

Ara Malları İthalatı Enerji dışı, 2008 Madde Adı İTHALAT (Milyon $) Genel Toplam İçerisindeki payı(%) Toplam İthalat İçerisindeki Payı (%) Aramalı İthalatı İçerisindeki Payı (%) DİR İTH ($) % Pay 720449 döküntü ve hurdalar 8.959 11,2 4,4 5,9 4.756 53,09 710812 Altın (diğer işlenmemiş şekillerde olanlar, para yerine kullanılmayan) 4.989 6,2 2,5 3,3 840820 Kara taşıtları için motorlar dizel, yarı dizel 2.378 3,0 1,2 1,6 1.611 67,74 740311 Rafine bakır katotlar ve katot parçaları 1.996 2,5 1,0 1,3 451 22,61 720711 Demir/alaşımsız çelik (Cu<%0, 25; genişlik<2xkalınlık) 1.857 2,3 0,9 1,2 1.820 97,99 720839 Sıcak mamul demir, çelik rulo (kalınlık<3mm. diğer) 1.666 2,1 0,8 1,1 532 31,90 100190 Buğdaylar ve mahlut (diğer) 1.398 1,7 0,7 0,9 636 45,51 390210 Polipropilen (ilk şekilde) 1.388 1,7 0,7 0,9 525 37,79 870829 Kara taşıtlarının diğer aksam parçaları 1.304 1,6 0,6 0,9 681 52,24 520100 Pamuk (kardesiz, taranmamış) 1.000 1,2 0,5 0,7 76 7,63 760110 İşlenmemiş alaşımsız aluminyum 921 1,1 0,5 0,6 470 50,99 870840 Kara taşıtları için vites kutuları ve aksam, parçaları 895 1,1 0,4 0,6 566 63,20 720838 Sıcak mamul demir, çelik (rulo kalınlık 3 4, 75mm. diğer) 830 1,0 0,4 0,5 299 36,03 390410 Polivinil klorür (başka maddeyle karıştırılmamış) (pvc) (ilk şekilde) 816 1,0 0,4 0,5 209 25,59 760120 İşlenmemiş aluminyum alaşımları 795 1,0 0,4 0,5 401 50,48 390120 Özgül kütlesi >=0, 94 olan polietilen 791 1,0 0,4 0,5 65 8,25 870899 Kara taşıtları için diğer aksam, parçaları 789 1,0 0,4 0,5 225 28,56 720851 Sıcak mamul demir, çelik (kalınlık <4, 75mm.) 707 0,9 0,4 0,5 86 12,11 720720 Demir/alaşımsız çelikler (C=>%25 694 0,9 0,3 0,5 673 96,96 TOPLAM (Enerji Dışı) 34.173 42,5 16,9 22,5 14.081 41,20 GENEL TOPLAM 80.341 100 39,8 52,9 *İlk 25 Madde Toplamı Kaynak :Dış Ticaret Müsteşarlığı Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 14

Ara Malı İthalat Yapısı ve Dış Dünya ile Karşılaştırılması 720449 Döküntü ve Hurdalar Almanya Mısır Hindistan İspanya Çin Önemli İthalatçılar Belçika Vietnam 2% 2 Rusya Almanya Önemli İhracatçılar Belçika Fransa Hollanda Romanya Cek Cumhuriyeti 2% 29% İtalya G.Kore 11% 9% Türkiye 8,96 milyar $ 2 Türkiye Nereden İthal Ediyor? 1 30% 1 A.B.D. DİĞER RUSYA FEDERASYONU İNGİLTERE ROMANYA HOLLANDA BELÇİKA CEZAYİR DANİMARKA ESTONYA KANADA İngiltere Japonya Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 15 ABD 2

Hong Kong Türkiye 4,99 milyar $ ABD Önemli İthalatçılar Avustruya Kanada İtalya Tayland 9% Vietnam 1 1 Hindistan 2 B.A.E 1 Ara Malı İthalat Yapısı ve Dış Dünya ile Karşılaştırılması Türkiye 3,62 milyar $ Japonya Tayland Peru Hong Kong 10% Türkiye Nereden İthal Ediyor? 1% 1% 1% 1% 0% 0% 0% 0% 7 İSVİÇRE Önemli İhracatçılar Kanada 11% Meksika GÜNEY AFRİKA CUM. BİR.ARAP EMİRLİK. AVUSTRALYA A.B.D. DİĞER HONG KONG İTALYA GANA MACARİSTAN GİNE Mali 2% B.A.E 11% 710812 Altın Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 16 ABD 2 1

İspanya İngiltere Fransa Meksika Önemli İthalatçılar ABD Belçika Türkiye 2,38 milyar $ İtalya Japonya 31% Almanya 20% 12% Ara Malı İthalat Yapısı ve Dış Dünya ile Karşılaştırılması 2% 2% 1% 1 840820 Kara Taşıtları İçin Motorlar Dizel, Yarı Dizel İspanya Avusturya ABD 9% Türkiye Nereden İthal Ediyor? 1 31% İngiltere Macaristan 9% İNGİLTERE ALMANYA İSPANYA POLONYA ÇEK CUMHURİYETİ JAPONYA FRANSA İTALYA GÜNEY KORE CUM. A.B.D. DİĞER Önemli İhracatçılar Japonya İsveç Polonya 11% Almanya 1 Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 17 1 Fransa 1

Ara Malı İthalat Yapısı ve Dış Dünya ile Karşılaştırılması 740311 Rafine Bakır Katotlar ve Katot Parçaları Brezilya Türkiye Tayland 2 milyar $ G. Kore Fransa İtalya 9% Önemli İthalatçılar ABD 11% Malezya Almanya 1 Çin 21% 10% 1 19% 1 4 Filipinler Zambiya Hindistan Polonya 2% Kanada Avusturalya Kazakistan Peru Türkiye Nereden İthal Ediyor? 2% 2% 2% 1% 1% Japonya KAZAKİSTAN ÖZBEKİSTAN ŞİLİ İRAN İSPANYA BULGARİSTAN DİĞER KANADA Önemli İhracatçılar RUSYA FEDERASYONU UKRAYNA POLONYA 20% Şili 41% Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 18

Ara Malı İthalat Yapısı ve Dış Dünya ile Karşılaştırılması 720711 Demir/Alaşımsız Çelik (Cu<%0,25; genişlik<2xkalınlık) Tayland Vietnam İspanya B.A.E Suudi Arabistan Önemli İthalatçılar Lüksemburg G. Kore Fas İtalya 9% 3 2% 2 2% 2% Türkiye 1,86 milyar $ 1 4 Almanya İngiltere Brezilya Japonya Polonya Çin Fransa Türkiye 1,58 milyar $ 12% Türkiye Nereden İthal Ediyor? 1% 1% 1% 1% RUSYA FEDERASYONU UKRAYNA ÇİN HALK CUMHUR. İSPANYA DİĞER YUNANİSTAN HİNDİSTAN BEYAZ RUSYA FİNLANDİYA KANADA FRANSA Önemli İhracatçılar Rusya 1 Ukrayna 21% 20% Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 19

Ara Malı İthalat Yapısı ve Dış Dünya ile Karşılaştırılması 720839 Sıcak mamul demir, çelik rulo (kalınlık<3 mm. diğer Tayland Fransa Vietnam ABD Önemli İthalatçılar Belçika İtalya 10% Türkiye 1,67 milyar $ 10% İspanya Fas G. Kore 1 3 Fransa Avustralya G. Kore Çin Belçika Türkiye Nereden İthal Ediyor? 2 2% 2%1% 4 Önemli İhracatçılar Almanya Ukrayna UKRAYNA RUSYA FEDERASYONU ROMANYA MISIR DİĞER İTALYA FRANSA BELÇİKA İNGİLTERE BULGARİSTAN İSPANYA Kazakistan Rusya 12% 2 Japonya 1 Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 20

Türkiye 1,4 milyar $ Hollanda Cezayir Brezilya İtalya Fas Endonezya Önemli İthalatçılar İspanya Japonya 9% G. Kore 31% Ara Malı İthalat Yapısı ve Dış Dünya ile Karşılaştırılması 50% 41% 100190 Buğdaylar ve mahlut (diğer) Önemli İhracatçılar Kazakistan İngiltere Ukrayna 2% Almanya Arjantin Rusya Türkiye Nereden İthal Ediyor? 2% 2% 2% 1% Avustralya 11% RUSYA FEDERASYONU KAZAKİSTAN MACARİSTAN ALMANYA BULGARİSTAN ROMANYA LİTVANYA UKRAYNA DİĞER KANADA SIRBİSTAN ABD 2 Kanada 12% Fransa 12% Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 21

Meksika Belçika Hong Kong İtalya Almanya Fransa Türkiye 1,39 milyar $ Önemli İthalatçılar Vietnam İngiltere 2% Çin 19% 39% Ara Malı İthalat Yapısı ve Dış Dünya ile Karşılaştırılması Hong Kong İspanya Suudi Arabistan Fransa G. Kore 9% Türkiye Nereden İthal Ediyor? 9% 12% 2 1 390210 Polipropilen (ilk şekilde) Almanya 9% DİĞER Önemli İhracatçılar Singapur SUUDİ ARABİSTAN İSRAİL YUNANİSTAN İTALYA İSPANYA BELÇİKA FRANSA ALMANYA A.B.D. UKRAYNA İtalya 2% Belçika 10% Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 22 31% ABD 1

Ara Malı İthalat Yapısı ve Dış Dünya ile Karşılaştırılması Meksika Belçika Çin İngiltere Fransa Önemli İthalatçılar Slovakya Polonya 3 870829 Kara taşıtlarının diğer aksam parçaları Fransa Meksika İtalya Çek Cumhuriyeti Kanada Önemli İhracatçılar Çin Belçika 2 Kanada 9% Almanya 1 ABD 1 9% 2% 9% 30% 20% Japonya Türkiye Nereden İthal Ediyor? FRANSA ALMANYA JAPONYA Almanya 1 GÜNEY KORE CUM. DİĞER İSPANYA İNGİLTERE İTALYA ÇİN HALK CUMHUR. TAYLAND ÇEK CUMHURİYETİ Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 23 ABD 1

Ara Malı İthalat Yapısı ve Dış Dünya ile Karşılaştırılması 520100 Pamuk (kardesiz, taranmamış) Meksika Tayland Türkiye 1 milyar $ 9% Hindistan Vietnam Önemli İthalatçılar G.Kore Rusya 2% Çin 30% Kazakistan 1% Yunanistan Avustralya Brezilya 10% Önemli İhracatçılar Mali 2% Mısır 2% Pakistan 1% Türkiye 111 milyon $ 1% ABD 51% Pakistan 10% Endonezya 10% 1 1 2% 1% 1% 1% 62% Hindistan 1 Türkiye Nereden İthal Ediyor? A.B.D. YUNANİSTAN MERSİN SERBEST BÖ TÜRKMENİSTAN HİNDİSTAN ÖZBEKİSTAN BREZİLYA MISIR DİĞER SURİYE TACİKİSTAN Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 24

Ara Malı İthalat Yapısı ve Dış Dünya ile Karşılaştırılması 760110 İşlenmemiş Alaşımsız Aluminyum Türkiye Belçika 921 milyon $ Norveç İtalya Almanya G. Kore Önemli İthalatçılar ABD 1 Singapur 2% Hollanda 2% 2 Japonya 20% Hindistan Yeni Zelanda 2% Hollanda G. Afrika Brezilya İzlanda Avustralya 12% Türkiye Nereden İthal Ediyor? 0% Önemli İhracatçılar Belçika 2% Kanada 1 Rusya 2 1 1 RUSYA FEDERASYONU TACİKİSTAN UKRAYNA 1 KAZAKİSTAN 6 İRAN Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 25

Ara Malı İthalat Yapısı ve Dış Dünya ile Karşılaştırılması 870840 Kara Taşıtları İçin Vites Kutuları ve Aksam, Parçaları Belçika Meksika Fransa İngiltere Önemli İthalatçılar G.Kore Brezilya 30% İsveç 2% Meksika Kanada Fransa Önemli İhracatçılar İtalya 2% Polonya 2% Avusturya 2% Japonya 29% Kanada Almanya 9% Çin 10% ABD 19% Türkiye Nereden İthal Ediyor? ABD 11% 1 Almanya 21% 10% 12% 2% 2% 1% 12% 1 3 ALMANYA FRANSA İNGİLTERE İTALYA JAPONYA DİĞER ÇEK CUMHURİYETİ GÜNEY KORE CUM. ENDONEZYA A.B.D. FİLİPİNLER Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 26

Ara Malı İthalat Yapısı ve Dış Dünya ile Karşılaştırılması 720838 Sıcak Mamul Demir, Çelik (rulo kalınlık 3 4, 75 mm diğer) Türkiye 830 milyon $ 9% Belçika Endonezya İspanya Tayland ABD Önemli İthalatçılar İtalya 12% Almanya Çin 2% 10% 1 29% G.Kore 21% 1 39% İtalya Rusya Almanya G. Kore Belçika Türkiye Nereden İthal Ediyor? 2% 1% 1% Ukrayna Japonya 1 UKRAYNA ROMANYA RUSYA FEDERASYONU İTALYA DİĞER BELÇİKA FRANSA BULGARİSTAN MISIR İSPANYA ÇİN HALK CUMHUR. Önemli İhracatçılar Kanada Romanya Çin 2 21% Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 27

Ara Malı İthalat Yapısı ve Dış Dünya ile Karşılaştırılması 390410 Polivinil Klorür (başka maddeyle karıştırılmamış) (pvc) (ilk şekliyle) Türkiye 816 milyon $ Brezilya Belçika Kanada Rusya İtalya Almanya Önemli İthalatçılar Fransa Polonya Çin 4 Tayland G. Kore Belçika Japonya Çin Hollanda Türkiye Nereden İthal Ediyor? DİĞER 11% 30% 11% A.B.D. TAYLAND Önemli İhracatçılar Fransa 10% ROMANYA TAYVAN MALEZYA ALMANYA ENDONEZYA FRANSA İTALYA PORTEKİZ Macaristan Almanya 12% 2 ABD 1 Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 28

Ara Malı İthalat Yapısı ve Dış Dünya ile Karşılaştırılması Meksika Fransa İtalya Önemli İthalatçılar G.Kore İspanya Türkiye 795 milyon $ 3 760120 İşlenmemiş Aluminyum Alaşımları Almanya Hollanda Mozambik Önemli İhracatçılar ABD İngiltere 30% Hollanda Japonya 12% ABD 1 9% 10% Almanya 1 60% Avustralya Rusya Türkiye Nereden İthal Ediyor? 2% 1% 1% 1% 1% 2% Çin Kanada 11% RUSYA FEDERASYONU BAHREYN BİR.ARAP EMİRLİK. AVUSTRALYA DİĞER AZERBAYCAN NAHÇ. İTALYA TACİKİSTAN UKRAYNA İNGİLTERE İRAN Norveç 1 Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 29

Ara Malı İthalat Yapısı ve Dış Dünya ile Karşılaştırılması 390120 Özgül Kütlesi >=0,94 Olan Polietilen Türkiye 791 milyon $ İngiltere İspanya Meksika Belçika İtalya Fransa Almanya Önemli İthalatçılar ABD Çin 1 4 1 41% Tayland Kanada G. Kore Türkiye Nereden İthal Ediyor? Önemli İhracatçılar BAE Almanya Suudi Arabistan 9% DİĞER SUUDİ ARABİSTAN A.B.D. GÜNEY KORE CUM. İRAN ALMANYA BELÇİKA Fransa RUSYA FEDERASYONU TAYLAND MACARİSTAN TAYVAN Katar ABD 11% 31% Belçika 12% Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 30

Meksika Belçika İtalya İngiltere Fransa Almanya ABD 12% Önemli İthalatçılar Kanada İsveç 2% İspanya 1 10% Ara Malı İthalat Yapısı ve Dış Dünya ile Karşılaştırılması 3 12% 4 Japonya İspanya Fransa Türkiye Nereden İthal Ediyor? 870899 Kara Taşıtları İçin Aksam, Parçaları ABD ALMANYA FRANSA İTALYA JAPONYA DİĞER İNGİLTERE Çin Önemli İhracatçılar Belçika Almanya 9% ÇEK CUMHURİYETİ İSPANYA ÇİN HALK CUMHUR. GÜNEY KORE CUM. Kanada İtalya 10% 29% G. Kore 12% Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 31

Türkiye 707 milyon $ İspanya Singapur Çin Kanada Belçika Almanya Önemli İthalatçılar G. Kore 29% Fransa Hollanda 12% 2 Ara Malı İthalat Yapısı ve Dış Dünya ile Karşılaştırılması 39% 2%1% 1% 720851 Sıcak Mamul Demir, Çelik (kalınlık<4,75 mm) İtalya G.Kore Belçika Almanya Türkiye Nereden İthal Ediyor? 4 UKRAYNA ROMANYA İTALYA ABD Ukrayna Japonya 12% RUSYA FEDERASYONU BELÇİKA ÇİN HALK CUMHUR. DİĞER ALMANYA HOLLANDA MISIR Önemli İhracatçılar Romanya Avusturya Çin 2 2 Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 32

Endonezya Fransa Fas Belçika G. Kore 9% Vietnam 9% Önemli İthalatçılar Ekvador İtalya Türkiye 694 milyon $ 10% 32% 30% Suriye 1 Ara Malı İthalat Yapısı ve Dış Dünya ile Karşılaştırılması Türkiye 324 milyon $ Meksika Fransa Kazakistan Türkiye Nereden İthal Ediyor? 2% 2% 1% 1% 1% 1% 1% 720720 Demir, Alaşımsız Çelikler (C=>%25) 49% Brezilya UKRAYNA Önemli İhracatçılar 1 Çin RUSYA FEDERASYONU VİETNAM SOSYALİST ALMANYA İTALYA DİĞER FİLİPİNLER KANADA BEYAZ RUSYA KAZAKİSTAN TUNUS Japonya İtalya 2% Rusya 2 Ukrayna 2 Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 33

ÇEŞİTLİ ÜLKELERİN GİRDİ TEDARİK STRATEJİLERİ Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 34

Çin Hammadde Stratejisi 1 Çin, hammadde stratejisi uygulayan en büyük ithalatçılardan birisidir. Çin in hammadde stratejisi üç ana bölümden oluşur. Bunlar: a) Enerji stratejisi b) İhracat kısıtlamaları İhracat kotaları İhracat vergileri ihracat önlemleri c) Dış ülkelerde hammadde kaynaklarına yatırımlar Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 35

Çin Hammadde Stratejisi 2 Çin, enerji stratejisi çerçevesinde; tüm kullanılabilir enerji birikiminden faydalanmayı, enerji sözleşmelerini satın almayı ve tüm politik, askeri, ekonomik ve ticari güçlerini bu amaç için sarf etmeyi planlamakta, özellikle petrol, doğal gaz, kömür, uranyum gibi maddelerin uzun vadede erişilebilirliklerini güvence altına almaya çalışmakta ve uzun dönemde tedarikini garantileyebilmek amacıyla, hammadde satın alacağı ülkelerle pazara girmeden belirli yatırım anlaşmaları veya teknoloji transferini de içeren anlaşmalar imzalamaktadır. Çin, kritik hammaddelere uyguladığı ihracat kısıtlamalarıyla; üretiminde dünyada ilk sıralarda olduğu girdi olarak kullanılan hammadde ihracatını sınırlandırmayı hedeflemekte ve söz konusu girdileri üretimlerinde kullanan ve işlenmiş ürünlerini ihraç eden Çinli sanayicilere, diğer ülkeler karşısında kayda değer rekabet avantajları yaratmaktadır. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 36

Çin Hammadde Stratejisi 3 Çin, yabancı ülkelerde hammadde kaynaklarına yatırım uygulamalarıyla; Girdi tedarik kaynaklarının uzun dönemli güvenceye alınması için özellikle Avustralya ve Afrika da önemli yatırımlar yapmaktadır. Bazı örnekler: Çin Petrol ve Kimya Kuruluşu SINOPEC,İran ın Yadavaran bölgesindeki petrol yataklarının işletilmesi karşılığında, İran dan 30 yıl boyunca 100 milyar dolarlıkdoğalgaz alınmasına yönelik anlaşma imzalamıştır. Avustralya ile yapımaşamasındaki nükleer enerji alanları için, uranyum maden yataklarının araştırılması ve geliştirilmesi ile ilgili anlaşmalar imzalanmıştır. Çin kok kömüründe ihracat kısıtlaması uygulamasına gitmiştir. Avustralya ve Afrika da önemli demir cevheri yataklarına yatırım yapmıştır. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 37

ABD Hammadde Stratejisi ABD nin hammadde stratejisini dayandırdığı belgeler; Stratejik ve Kritik Maddelerin Stoklanması Hakkındaki Kanun Mineraller, Kritik Mineraller ve ABD Ekonomisi Raporu Küresel Maden Kaynakları Değerlendirme Projesi Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 38

Japonya Hammadde Stratejisi Japonya nın hammadde stratejisini dayandırdığı belge: Doğal Kaynakları Güvence Altına Almaya Yönelik Yönerge Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 39

AB Hammadde Stratejisi 1 AB nin hammadde stratejisi geliştirme çalışmalarında esas aldığı üç hedef vardır. Bunlar; Uluslararası pazarlarda hammaddeye erişimin diğer rakiplerle aynı şartlar altında, tahrif edilmemiş koşullarda sağlanması, Avrupa kaynaklarından sürdürülebilir hammadde temininin teşvik edilmesi için AB içerisinde uygun çerçeve koşullarının tesis edilmesi, AB nin birincil hammadde ithalat bağımlılığının azaltılması için kaynak verimliliğinin desteklenmesi ve geri dönüşümün teşvik edilmesidir. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 40

AB Hammadde Stratejisi 2 Birliğin üçüncü ülkelerden hammadde tedariğinde sürdürülebilirliğin ve devamlılığın sağlanmasında AB nin ticaret stratejisi üç önemli yönteme yer vermektedir: I. Ticari engeller ve ihracat kısıtlamalarına karşı ikili ve çok taraflı ticari anlaşmalaryoluyla müzakere yöntemi, II. Ticari anlaşma kurallarına uyma yönünde zorlama (enforcement) ve ticari kısıtlamalarınaşılması (tackling of restrictions) yöntemi, III. hammadde bağımlısı ülkeler ile işbirliği ve ihracat kısıtlamaları uygulayan ülkeler ile ortak projeler geliştirerek dışaaçılma (outreach) yöntemi. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 41

AB Hammadde Stratejisi AB nin hammadde stratejisinde, enerji dışı hammaddelerin arz ve talep analizi konusunda yapılan önemli bir tespit: Büyük mineral rezervlerinin %50 den fazlası, kişi başı gayri safi milli hâsılası günlük 10$ ve altında olan ülkelerde bulunmaktadır. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 42

AB Hammadde Stratejisi Tespitler 1 BAZI ENDÜSTRİYEL MİNERALLER İÇİN İLK ÜÇ MADEN BÖLGESİ (2006) Birinci % İkinci % Üçüncü % Toplam % Fuller s earth ABD 72 AB 12 Senegal 4 88 Grafit Çin 60 Hindistan 16 Brezilya 10 86 Feldispat AB 60 Türkiye 10 Tayland 7 77 Barit Çin 55 Hindistan 12 ABD 7 74 Perlit AB 54 ABD 19 Japonya 10 83 Bor Türkiye 53 ABD 21 Arjantin 12 86 Fluorspat Çin 51 Meksika 17 AB 7 75 Zirkon Avusturalya 49 Güney Afrika 28 ABD 10 87 Fosfat Fas 49 Çin 18 İsrail 4 71 Bentonit ABD 44 AB 24 Rusya 6 74 Vermikulit Güney Afrika 43 ABD 22 Ukrayna 14 79 Talk Çin 37 AB 16 ABD 11 64 Magnesit Çin 32 Türkiye 22 AB 21 75 Kaolin AB 31 ABD 28 Brezilya 19 78 Elmas Rusya 30 Botsvana 24 Kanada 13 67 Potas Kanada 30 AB 17 Belarus 16 63 Jips AB 23 ABD 18 İran 11 52 Tuz AB 22 ABD 20 Çin 18 60 Sülfür ABD 19 Kanada 17 Çin 16 52 Kaynak: DG Enterprise and Industry, hesaplamalarda World Mining Data temel alınmıştır (2008). Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 43

AB Hammadde Stratejisi Tespitler 2 BAZI METALİK MİNERALLER İÇİN İLK ÜÇ MADEN BÖLGESİ (2006) Metal Birinci % İkinci % Üçüncü % Toplam % Nadir Toprak Konsantreleri Çin 95 ABD 2 Hindistan 2 99 Niyobyum Kolumbiyum Brezilya 90 Kanada 9 Avustralya 1 100 Antimon Çin 87 Bolivya 3 Güney Afrika 3 93 Tungsten Çin 84 Kanada 4 AB 4 92 Gallyum Çin 83 Japonya 17 100 Germanyum Çin 79 ABD 14 Rusya 7 100 Rodyum Güney Afrika 79 Rusya 11 ABD 6 96 Platin Güney Afrika 77 Rusya 11 Kanada 4 92 Lityum Şili 60 Çin 15 Avustralya 10 85 Indiyum* Çin 60 Kore 9 Japonya 9 78 Tantal ** Avustralya 60 Brezilya 18 Mozambik 5 83 Civa Çin 57 Kırgızistan 29 Şili 4 90 Tellür Peru 52 Japonya 31 Kanada 17 100 Selenyum* Japonya 48 Kanada 20 AB 19 87 Palladyum Rusya 45 Güney Afrika 39 ABD 7 91 Vanadyum Güney Afrika 45 Çin 38 Rusya 12 95 Titanyum Avustralya 42 Güney Afrika18 Kanada 12 72 Metal Birinci % İkinci % Üçüncü % Toplam % Renyum** Şili 42 USA 17 Kazakistan 17 76 Krom Güney Afrika 41 Kazakistan 27 Hindistan 8 76 Bizmut Çin 41 Meksika 21 Peru 18 80 Kalay Çin 40 Indonesia 28 Peru 14 82 Kobalt Dem. Kongo C. 36 Avustralya 11 Kanada 11 58 Bakır Şili 36 ABD 8 Peru 7 51 Kurşun Çin 35 Avustralya 19 ABD 13 67 Molibden ABD 34 Çin 23 Şili 22 79 Boksit Avustralya 34 Brezilya 12 Çin 11 57 Çinko Çin 28 Avustralya 13 Peru 11 52 Demir cevheri Brezilya 22 Avustralya 21 Çin 15 58 Kadmiyum Çin 22 Kore 16 Japonya 11 49 Manganez Çin 21 Gabon 20 Avustralya 16 57 Nicel Rusya 19 Kanada 16 Avustralya 13 48 Gümüş Peru 17 Meksika 14 Çin 13 44 Altın Güney Afrika 12 Çin 11 Avustralya 11 34 Kaynak: World Mining Data (2008) * = Dünya rafineri üretimi (USGS, 2008) ** = USGS (2008) Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 44

Yüksek Teknoloji Maden Uygulamaları YENİLİKÇİ ÇEVRESEL TEKNOLOJİLER İÇİN BAZI YÜKSEK TEKNOLOJİ MADEN UYGULAMALARI Problem Çözüm Hammadde (uygulama) Hücre Yakıtlar Platin, palladyum NTE* Kobalt GELECEKTE ENERJİ TEDARİKİ Hibrit Arabalar Alternatif Enerjiler Samaryum (Kalıcı mıknatıslar) NTE: Neodim (yüksek performans mıknatıslar) Gümüş (ileri elektromotor jeneratörleri)) Platin, palladyum (katalizörler) Silisyum, galyum (güneş hücresi) Gümüş (güneş hücresi, enerji toplayıcı/şanzıman) Altın, gümüş (yüksek performans aynalar) Enerji depolama Lityum, çinko, tantal, kobalt (şarjlı piller) * = Nadir Toprak Elementleri (Skandiyum, İtriyum and lantanit) Kaynak: DG Enterprise and Industry ( RWTH Aachen, 2008; BRGM, 2008 ve USGS (2008) tarafından sağlanan veriler temel alınmıştır). Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 45

AB Hammadde Stratejisi Tespitler 2 YENİLİKÇİ ÇEVRESEL TEKNOLOJİLER İÇİN BAZI YÜKSEK TEKNOLOJİ MADEN UYGULAMALARI Problem Çözüm Hammadde (uygulama) ENERJİ TASARRUFU İleri soğutma teknolojileri NTE Yeni aydınlatmalar NTE, İndiyum, Galyum: LED, LCD, OLED Enerji kurtarıcı lastikler Çeşitli endüstriyel mineraller Süper alaşımlar (yüksek verimli jet tribünleri) Renyum ÇEVRENİN KORUNMASI YÜKSEK KESKİNLİK MAKİNELERİ IT SINIRLARI Emisyon önleme Emisyon arıtma Nanoteknoloji Minyatürleştirme Yeni IT çözümleri RFID (elde taşınabilir alıcı elektroniği) Platin, paladyum Gümüş, NTE Gümüş, NTE Tantal, rutenyum (MicroLab çözümleri) İndiyum (işlemciler) Volfram (yüksek performanslı çelik donanımı) İndiyum, REE, gümüş * = Nadir Toprak Elementleri (Skandiyum, İtriyum and lantanit) Kaynak: DG Enterprise and Industry ( RWTH Aachen, 2008; BRGM, 2008 ve USGS (2008) tarafından sağlanan veriler temel alınmıştır). Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 46

ENERJİ DIŞI HAMMADDE İHRACATI KISITLAMA ÖRNEKLERİ Hammadde Alüminyum (cevher, konsantre, işlenmemiş alaşımsızmetal) Kok Bakır (cevher, konsantre, ara ürün, işlenmemiş metal, ana alaşımlar) Ferro krom, nikel, molibden ve tungsten Hurda demir İleri teknoloji metaller (NTE, Tungsten, Indiyum) Demir cevheri Magnezyum (cevher, konsantre, ara ürün, işlenmemiş metal) Manganez Molibden (cevher, konsantre, ara ürün, işlenmemiş metal) Nickel (cevher, konsantre, işlenmemiş metal, electrolizle kaplanmış anotlar) Demirsiz hurda Ham deri ve astarlar, ıslak çivit deri Sarı fosfor (kimyasal) Ahşap İhracat Kısıtlamaları Ülke Çin Ukrayna, Çin Çin Çin Rusya, Ukrayna Çin Hindistan Çin Çin Çin Çin Çin, Hindistan Pakistan, Rusya Arjantin, Hindistan, Brezilya Çin Rusya Kaynak: Commission of The European Communities «Commission Staff Working Document» Sec(2008) 2741 accompanying the «The Raw Materıals Initiative Meeting Our Critical Needs for Growth and Jobs in Europe» COM(2008) 699 Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 47

NADİR ELEMENTLER Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 48

Nadir Elementler Çin, dünya nadir elementler arzının %95 98 ini karşılamaktadır. Bu elementlerde, Avrupa ve tüm diğer bölgelerin kesin bir ithalat bağımlılığı söz konusudur. Nadir elementlere olan talebin yaklaşık %60 ını Çin, %19 unu Japonya ve Güney Doğu Asya, %15 ini ABD oluşturmaktadır. Kullanım alanları: Renklendirme ve aydınlatma, minyatürleştirme, enerji verimliliği ve temiz çevre teknolojileridir. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 49

Çin ve Nadir Elementler Çin, Nadir element rezervlerindeki %58 lik payına karşılık, dünya üretiminin %97 sini gerçekleştirmektedir. Bu alandaki monopol gücünü korumak istemektedir. Çevresel etkilerini iddia ederek, bu elementlere ihracat kısıtlamaları getirmektedir. Bu kısıtlamalara örnek olarak molibden elementi verilebilir. İhracat kısıtlamalarıyla yalnızca ekonomik değil, politik baskı da yaratmaktadır. Daha fazla yabancı yatırım çekmek için, bu elementlerin kullanıldığı sektörlere yönelik doğrudan yabancı yatırımları teşvik aracı olarak kullanmaktadır. Çin in bu uygulamalarına karşı önlem olarak gündeme gelen bir girişim bulunmamaktadır. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 50

Nadir Elementlerin Türkiye için Önemi Günümüzde mevcut teknoloji düzeyinde temel bir girdi olarak kullanılmamakla birlikte gelecekte ileri teknoloji düzeyini yakalamak ve rekabet gücü kazanabilmek için vazgeçilmez girdiler olacaklardır. Kullanımalanlarına örnekler; Ulaştırma alanında; elektrikli otomobillerin pilleri(kartuşları), Yeşil enerji teknolojileri; dişlisiz rüzgar tribünleri, Elektronik haberleşme; cep telefonları, dizüstü bilgisayarlar, minyatür elektronik devreler, uzay teknolojileri vs., Aydınlatma; fosfor vb., Boyama; teknolojik boyalar, İzolasyon; her tür yalıtımmalzemeleri, Tarımsal girdi; gübrelere katkı maddesi. AB, Çin in uygulamalarından tedirgin olmakla birlikte somut politika geliştirememiştir. Bu gelişmelerin yakından takip edilmesi ve bu elementler alanındaki mevcut potansiyelimizin ve gelecekteki ihtiyaçlarımızın iyi değerlendirilmesi gerekmektedir. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 51

SONUÇ ve DEĞERLENDİRME Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 52

Sonuç ve Değerlendirme İhracat, büyümeyi ve istihdamı artıran, üretimi yönlendiren en önemli itici güçlerden birisidir. Bu nedenle, üretim süreçlerinden ve girdi tedarik ihtiyacından bağımsız düşünülemez. DTM kendi görev ve yetki alanında sürdürülebilir ihracat artışını desteklemek amacıyla, mevcut politika araçlarını etkin bir şekilde kullanmaktadır. Sürdürülebilir ihracat artışını güvenceye alan tüm politika araçlarının birbiriyle etkileşimli olarak, bütünsel bir yaklaşımla kullanılması gerekmektedir. İhracata Dönük Üretim Stratejisi Değerlendirme Kurulu bu anlamda önemli bir görev üstlenmiştir. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 53

Sonuç ve Değerlendirme 2 Girdi Tedarik Stratejisi ile ihtiyaç duyduğumuz çalışma; dünya girdi kaynaklarındaki belirsizliklerin, girdi tedarik kaynaklarında ülke/bölge bazlı aşırı bağımlılık gibi dengesizliklerin, girdi niteliğindeki doğal kaynakların geleceğine dair kaygıların, emtia piyasalarındaki gelişmelerin girdi fiyatları üzerinde oluşturacağı yüksek ölçekli dalgalanmaların yaratacağı riskleri minimize etmeye dönük eylem planlarının geliştirilmesi ve bunların politika araçlarıyla uygulamaya aktarılmasıdır. Bu konuda önemli bir diğer husus, ülke ihracatının gelecek vizyonunda önemli yer tutacak yeni ürün ve teknolojilerin getireceği girdi tedarik ihtiyacının belirlenmesi çalışmalarıdır. Yeni ürünler ve yeni teknolojilerin gerektirdiği girdileri içeren «nadir elementler» konusundaki gelişmeler bu anlamda önem kazanmaktadır. Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 54