tmmob makina mühendisleri odası I. ULUSAL HİDROLİK PNÖMATİK KONGRESİ VE SERGİSİ MEVCUT DURUM ANALİZ RAPORLARI VE PANEL BİLDİRİLERİ İZMİR mmo yayın no : 237/3 KASIM 1999
tmmob makina mühendisleri odası Sümer Sk. No: 36/1-A Demirtepe, 06440 - ANKARA Tel: (0 312) 231 31 59-231 31 64-231 80 23-231 80 98 Fax: (0 312) 231 31 65 ODA YAYIN NO: 237/3 ISBN 975-395 - 351-8 BU YAPITIN YAYIN HAKKI MMO' NA AİTTİR. KAPAK TASARIMI: GRAFİKER Ferruh ERKEM - İZMİR Tel / Fax : (0232) 441 02 53 DİZGİ : TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI İZMİR ŞUBESİ Atatürk Blv. No:422 / 5 Alsancak / İZMİR Tel: (0232) 463 41 98 Pbx «BASKI: ALTINDAĞ MATBAACILIK - İZMİR Tel: (0232) 421 54 75 i
KONGRE DÜZENLEME KURULU Ali Ekber ÇAKAR Melih ŞAHİN Üzeyir ULUDAĞ Osman SERTEL Yaşar ÇEVİK Metin YÜCEL Nihat KURTULUŞ Mehmet ÖZSAKARYA Fatih YAŞA İbrahim ÖZÇAKIR Ayhan SÜRMEN M. Coşkun KİPER Erol COŞKUN MMO Y. K. Sekreteri MMO Y. K. Üyesi MMO İstanbul Şube Saymanı MMO İstanbul Şb. Y. K. Üyesi MMO Ankara Şb. Başkan Vekili MMO Ankara Şb. Y. K. Üyesi MMO İzmir Şb. Y. K. Saymanı MMO İzmir Şb. Y. K. Y. Üyesi MMO Denizli Şb. Y. K. Sekreteri MMO Eskişehir Şb. Y. K. Üyesi MMO Trabzon Şb. Y. K. Başkanı MMO Samsun Şb. Y. K. Üyesi MMO Gaziantep Şb. Y. K. Üyesi KONGRE YÜRÜTME KURULU Ertan SOYDAN Ali ÖZYAFA Erdem NAYMAN Ersoy KARAÇAY H. Cengiz CELEP Halil YILMAZ Hayrettin KARCI Lütfü MUMKAYA M. Semih KUMBASAR Mehmet KOCABAŞ Okan KETEN Suat DEMİRER Şemsettin IŞIL Yürütme Kurulu Başkanı
KONGRE DANIŞMANLAR KURULU ACAR, Bilal AKÇALAR, Hakkı AKGÜN, Servet AKHAN, Serdar AKIN, A. Yıldırım AKIN, H. Sadık AKİDİL, Ahmet AKKOÇ, Hüseyin AKSOY, Muzaffer ALEV, öztürk ALYAZ, Faruk ARAPOĞLU, Aret AREVYAN, Arden ASAEL, Misel ATALMIŞ, Mevlüt ATIL, Tunç ATILGAN, Haydar ATILGAN, Mehmet AYDER, Erkan AYKUN, Haluk AYTAR, Kadri BAĞATUR, Altan BAĞCI, Şerafettin BALKAN, Tuna BAŞAT, Aykut BAUER, Otto BAYDAR, Serdar BAYSAL, Zafer BERBERYAN, Ara BEŞER, Erdoğan BIDIK, Ergun BİLAL, Raffi BİR, Atilla CANTÜRK, İsmail CARLAK, Vahdet CERANOĞLU, Ahmet CİVAN, Ahmet COŞGÜNER, M. Muhittin COŞKUN, Mehmet ÇANKAR, Artin ÇEVİK, Ferit ÇİLİ, Ali ÇİFTÇİ, Ümit ÇORBACIOĞLU, Nevzat ÇÜMEN, Erdoğan DALKIRAN, Fikret DEMİRALP, M. Bülend DEVİDAS, Uya DİNÇER Ahmet DİNİBÜTÜN, Talha DUYGULU, Enver EDİZ, Kaan EDİZER, Ali EKMEN, Ramazan EMİR, Şahin ERALP, O. Cahit ERCAN Yücel ERDOĞAN, Fikret ERGENÇ, Hasan ERMAN, Ümit ERSİN, Feyyaz ERTAN, Ergin ERTAŞ, Erol GALİMANE, Atilla GAON, Mahir GAVRİLİDİS, Can GENÇ, İlhan GİRAZ, Kasım GÜLDOĞAN, Y. Fuat GÜLEÇ, Metin GÜLERYÜZ, Coşkun GÜNAL, Tayfun GÜVEN, Hüseyin HACIAHMET, Doğan HANNA, Antoine HAZIROL, Ejmel HEPSEVİM, Selçuk HIZAL, Nafiz Aydın HÜROĞLU, Bülent İLİDİL, Hilmi İZMİT, Ali KADAKAL, Ulvi KALKINAN, ibrahim KAN, Fatih KANADIKIRIK, Zeki KAPLANGI, Pars KAPSAL, Cem KARABIYIK, Ahmet KARAÇAM, Haydar KARAERKEK, Cemil KARSLI, Orhan KATALAN, Daryo KAVUR, Ali KAYA, Bahtiyar KAYA, Enver KAYA, Kamuran KAYHAN, Haydar KAYNAR, Veli KIRCI, Ayhan KIRKKÖPRÜ, Kadir KİRTEPE, Cevdet KOZA, Yakup KURTÖZ, Mehmet KURDOĞLU, Can KUTLU, Kenan KUZUCU, Ahmet KÜLEGEÇ, Hagop MEMET, Erhan MİNASYAN, Arman NADİRLER, Kemal OBUT, ismail ONAY, Tahsin ÖĞÜNÇ, Müfit ÖKMEN, Atilla ÖSER, Güven ÖZCAN, Fatih ÖZENİR, Serdar ÖZKAN, Adnan ÖZKUL, Selçuk ÖZMEN, Ertuğrul ÖZSİVRİ, Ercan ÖZTEZCAN, A. Nuri ÖZTÜRK, Hasan PARLAR, Abdullah PLATİN, Bülent E. POLAT, Mehmet SARAÇ, Ahmet SARIGÖZOĞLU, Levent SENCER, Erol SERDAROĞLU, Ahmet SEZEN, ismet ŞAHİNKAYA, Ömer ŞALVARLI, Hüseyin ŞEN, Mete ŞEN, Mehmet SENLİYİM, Bülent ŞARLI, Remzi TAŞKAYA, Halil İbrahim TAVUKÇU, Yavuz TELATAR, Bekir TEZCAN, Serdar TIRPAN, Aşkın TOĞRAN, Nadir TOMRUK, Suriri TUNA, ilhan TURGAY, Engin TÜKEN, Şevket TÜRKAY, Osman TÜRKER, ihsan UYAR, Erol UZUN, Mustafa ÜNAL, Altan ÜNGÖR, Nurdoğan ÜNLÜSOY, Y. Samim VARAN, Ahmet VARON, Mois VATANSEVER, İsmet YAPICI, Mustafa YAŞAR, Yalçın YILMAZ, Orhan YÜKSEL, ibrahim IV
DESTEKLEYEN KURULUŞLAR Akışkan Gücü Derneği ASME International Türkiye Şubesi Denizli Sanayi Odası Dokuz Eylül Üniversitesi Ege Üniversitesi Endüstri & Otomasyon Dergisi Hazır Beton Dergisi İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi İstanbul Sanayi Odası İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Makina İmalatçıları Birliği Makina Magazin Dergisi Makina Tek Dergisi Makine Metal Malzeme Dünyası Dergisi Makine Market Dergisi Otomatik Kontrol Türk Milli Komitesi Pamukkale Üniversitesi Sektörel Tanıtım Dergisi Takım Tezgahları İşadamları Dayanışma Derneği Teknolojik Eğitimi Geliştirme Vakfı Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği Uludağ Üniversitesi V
SUNUŞ Odamız, ülkemizdeki hidrolik pnömatik sektörünün hızlı gelişimine paralel olarak, yetişmiş eleman gücüne olan gereksinimi ve bu alandaki çalışmaların yoğunlaştırılmasını ilk defa ilgili tüm kesimlerin bulunduğu bir platformda gündeme getirmektedir. Odamız bu gündem doğrultusunda, yeni teknoloji ve uygulamalar ile doğru ve yeterli bilgiye ulaşmak, bilgi ve deneyimin erişilebilir olmasını sağlamak, birikimin ve bilginin diğer meslek alanlarımızda olduğu gibi hidrolik pnömatik alanında da yaygınlaştırılmasını sağlamak hedefi ile çalışmalarını sürdürmektedir. Bugün hidrolik ve pnömatik, makina imalat, gıda, ambalaj, iş makinaları, savunma sanayi, otomotiv, demirçelik, sağlık, bilgi iletişim sistemleri vb. çok geniş bir üretim ve hizmet alanında tasarımdan uygulamaya etkin ve yaygın olarak kullanılmaktadır. Hidrolik pnömatik teknolojisinin gelişimi buna bağlı olarak yukarıda belirtilen üretim ve hizmet alanlarında da önemli gelişmeleri olanaklı kılmaktadır. Odamız oluşturduğu bu platformlarda tartışılan ve aktarılan bilgilerin, birlikte üretmek ve birlikte paylaşmak anlayışıyla yaygınlaşmasını ve gelişerek kalıcı kılınmasını hedeflemektedir. Ülkemizde henüz hidrolik pnömatik alanında standartlar, şartnameler ve teknik yayınlar, sektörün gelişim hızının gerisinde bulunmaktadır. Oluşturduğumuz platformun aynı zamanda bu eksikliklerin giderilmesine önemli katkılar sağlayacağı inancındayız. Odamız bu amaç ve hedefleri doğrultusunda "sürekli eğitim" genel ilkemiz çerçevesinde gerçekleştirdiği kongre, kurultay, sempozyum, panel, konferans ve seminerler dizinine Hidrolik Pnömatik Kongresi ve Sergisi'ni de kazandırmanın mutluluğunu yaşamaktadır. Ülkemizde ilk kez gerçekleştirilecek I. Ulusal Hidrolik Pnömatik Kongresi ve Sergisi katılımcılık anlayışıyla çok yönlü katılımı amaç edinen ülke genelini kapsayacak modelde oluşturulan Düzenleme Kuruluyla, Yürütme Kuruluyla, katkıda bulunan Kurum ve Kuruluşlarıyla, Danışmanlarıyla, sürdürülen uzun erimli çalışmaların bir ürünüdür. Hidrolik pnömatik alanında ülkemizde ilgili tüm kurum ve kuruluşların çağrılı olduğu kongrenin bu özelliğiyle üretken bir platform oluşturacağını ve geleceğe taşınacağını, diğer kongrelerimizde olduğu gibi kurumsallaşacağını düşünmekteyiz. Bunun yanı sıra tüm katılımcıların bu platformun oluşturulmasına verdikleri katkı ve desteklerini Odamızın yarattığı ve yaratacağı diğer platformlarda da sürdüreceklerine inanıyoruz. Odamız adına istanbul ve İzmir Şubelerimiz yürütücülüğünde gerçekleştirilen I. Ulusal Hidrolik Pnömatik Kongresi ve Sergisi'nin gerçekleşmesini sağlayan Düzenleme Kurulu'na, Yürütme Kurulu'na, Danışmanlar Kurulu'na, Katkıda Bulunan Kurum ve Kuruluşlara, istanbul ve İzmir Şubesi Yönetim Kurulu ve çalışanlarına, bildiri sunan ve panelist olarak katılan meslektaşlarımıza, uzmanlara ve tüm delegelere, sergiye katılarak Kongremize önemli destek sağlayan ülkemizde ürün ve hizmet üretiminde bulunan değerli firmalara teşekkür ederiz. Saygılarımızla MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI YÖNETİM KURULU 03 ARALIK 1999 VII
ÖNSÖZ i I. Ulusal Hidrolik Pnömatik Kongresi ve Sergisi'nde sektörün sorunlarının ortaya konulduğu..' platformaların en önemlilerinden biri de düzenlenen panellerdir. 20 ay önce başlatılan hazırlık çalışmalarının her aşamasında sunulacak bildilerden, düzenlenecek panellerin belirlenmesine, kongre programının oluşturulmasına kadar Kongre Danışmanlar Kurulu üyelerinin görüş ve önerileri alınmıştır. Kongrede "Hidrolik Pnömatik Sektörünün Sorunları" ve "Hidrolik Pnömatik Sektöründe Teknik Eleman Eğitimi" konularındaki panellerle tartışma ortamları yaratılacaktır. Panellerin mevcut durum analiz raporlarının ardından panel sırasındaki tartışmalar kongre sonrasında basılarak tüm delegelere ulaştırılacaktır. "Ortak Bellek"in yaratılmasında paneller, I. Ulusal Hidrolik Pnömatik Kongresi ve Sergisi'nde önemli bir işlevi yerine getirecektir. Makina Mühendisleri Odası, panel konuları ile biriken sorunların çözümü için önerilerin oluşturulmasını amaçlamaktadır. Kongre programında iki panel yer almaktadır. Hidrolik ( ve pnömatik sektörünün sorunlarına değişik yönlerden bakılmasını ifade eden; panel yöneticileri ve / uzmanlar tarafından hazırlanan "Mevcut Durum Analiz Raporları" ayrı bir kitapta toplanmıştır Çözüm önerilerini içeren panel konuşmalarının ve tartışmaların yasa, yönetmelik, genelge, şartname niteliğine dönüştürülmesi amaçlanmaktadır. Bu kitap, panelistlerin ve katılımcıların yapacakları konuşmaların eklenmesiyle Kongre sonrasında "Paneller Kitabı" adıyla basılarak delegelere ulaştırılacak, kongreye katılamayan meslektaşlarımızın ilgisine sunulacaktır I. Ulusal Hidrolik Pnömatik Kongresi süresince gerçekleştirilen anket çalışmaları ve tartışmalarla getirilen öneriler ve kongrenin değerlendirilmesi Forum'undaki görüşler bizlerin çalışmalarına ivme verecektir. Kurumsallaşmasını öngördüğümüz Ulusal Hidrolik Pnömatik Kongresi ve Sergisinde gerçekleştirilecek anketlerden elde edilecek veriler gelecekte daha zengin bildiri oluşumuna zemin yaratacaktır Düzenleme Kurulu olarak, ülkemizde hidrolik pnömatik alanlanmaa çağdaş bilgi ve teknolojinin / kullanılması, geliştirilmesi ve yaratılması ile tüm etkinliklere destek veren, onculuk eden Makina A Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu'na, Kongre çalışmalarının özgün bir çalışma ortamında yapılmasını sağlayan, Kongre Sekreteryasını oluşturarak, hazırlık çalışmalarında her türlü desteği esirgemeyen Makina Mühendisleri Odası izmir ve istanbul Şubesi Yönetim Kurulları'na, I Ulusal Hidrolik Pnömatik Kongresi ve Sergisi hazırlık çalışmalarının başlangıcından, sonuçlandırılmasına kadar geçen sürede özverili çalışmalarıyla Hidrolik Pnömatik Kongresi ve Sergisi'nin gerçekleşmesinde yoğun emek veren, kongre programını oluşturan, Bildiriler Kitabı'nın elinize ulaşmasında editör olarak da iki yıla yakın bir süre boyunca periyodik toplantılarla görev yapan Kongre Yürütme Kurulu'na, tüm sekreterlik ve hazırlık hizmetlerini yürüten Kongre Sekreteryasfna, Makina Mühendisleri Odası izmir Şubesi çalışanlarına, özveriyle, gönüllü olarak Hidrolik Pnömatik Kongresi ve Sergisi'nin yürütülmesinde görev alan sektörün mühendis adayları Ege Üniversitesi, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi, Celal Bayar Üniversitesi öğrencilerimize, Hidrolik i Pnömatik Kongre'sinin ülke genelinde etkinliğini arttırmaya çaba göstererek Kongreyi Destekleyen ; Kuruluşlar Statüsünde yer alan; Akışkan Gücü Derneği, ASME International Türkiye Şubesi, Denizli Sanayi Odası, Dokuz Eylül Üniversitesi, Ege Üniversitesi, Endüstri & Otomasyon Dergisi, Hazır Beton Dergisi, İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, istanbul Sanayi Odası, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Makina imalatçıları Birliği, Makina Magazin Dergisi, Makina Market Dergisi, Makina Tek Dergisi, Makina-Metal-Malzeme Dünyası Dergisi, Otomatik Kontrol Türk Milli Komitesi, Pamukkale Üniversitesi, Takım Tezgahları İşadamları Dayanışma Derneği, Teknolojik Eğitimi Geliştirme Vakfı, Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği ve Uludağ Üniversitesi'ne teşekkür ediyoruz. Ayrıca Hidrolik Pnömatik Kongresi'nin oluşumuna görüş ve önerileri ile önemli katkıda bulunan Kongre Danışmanlar Kurulu üyelerine, sundukları bildirilerle kongreyi olanaklı kılan tüm meslektaşlarımıza ve öğretim üyelerine, oturum başkanlarına, panel yöneticilerine, görüşlerini aktararak hidrolik pnömatik ; Sektörünün sorunlarının tartışılmasına ve çözümler üretilmesine katkıda bulunacak panelistlerimize, * "Kongre Delegesi" olma bilincini taşıyan ve bu bilinçle çağdaş bilgi ve teknolojiye ulaşma çabası içinde olan değerli mühendislere ve teknik elemanlara, sergiye katılan tüm firmalara, sergiye katılmanın yanı sıra üstlendikleri sponsorluklarla Kongrenin önemli destekleyicileri arasında yer alan Mert Teknik A.Ş. ve Enepac'a I. Ulusal Hidrolik ve Pnömatik Kongresi ve Sergisi'nde görev alan tüm kişi ve kurumlara teşekkürlerimizi sunarız. KONGRE DÜZENLEME KURULU / 1 3 ARALIK 1999 VIII i
HİDROLİK PNÖMATİK SEKTÖRÜNÜN ÖRÜÜ SORUNLARI Mevcut Durum Analiz Raporu ve Panel Bildirileri
İÇİNDEKİLER 1. MİNASYAN, 2. AKÇALAR, 3. DALKIRAN, 4. CERANOĞLU 5. SEZER, 6. DALKILIÇ, 7. CELEP, 8. GÜRBÜZ, 9. DEMİRER, 10. GÜLEÇ, 11. ÖZÇAN, 12. ŞAH İN KAYA, 13. BAĞATUR, 14. KAN 15. TEKASLAN Arman. "Giriş" 5 Hakkı. "imalatçı Firmaların Sorunları" 13 Fikret., KUMBASAR, M. Semih. "Hidrolik ve Pnömatik Aksamların İthalatı ve Satış Sorunları Sektörümüzün Sorunlarına Kısa Bir Bakış ve Öneri" 17 Ahmet Nuri. "Normlar, Standartlar ve Ülkemizdeki Uygulamaları ile, Servis ve Onarım Sorunları" 21 Turgut ismet. "Nihai Kullanıcıların -Tüketicilerin Sorunları" 39 Fehmi. "Uygulama (Taahhüt) Firmalarının Sorunları" 47 H. Cengiz. "Giriş" 53 Rıza. "Meslek Yüksek Okullarında Hidrolik Pnömatik Eğitimi" 55 İbrahim. "Milli Eğitim Bakanlığı Erkek Teknik Öğretim Genel Müdürlüğüne Bağlı Endüstriyel Teknik Öğretim Okullarında Hidrolik ve Pnömatik Eğitimi" 71 Metin. "Kontrol Mühendisliği Kavramı ve Türkiye'de Uygulamaları" "Hidrolik Pnömatik Alanında Verilmesi Gereken Eğitimin Ortaya Konulması ve Devletin Rolü" 79 Fatih. "Gerçekleştirilen Eğitimlerin Eleştirisi, Üniversite-Sanayi İlişkisi" 91 Ömer. "Hidrolik Pnömatik Sektöründe Teknik Eğitim" 93 Altan. "Almanya'da Hidrolik-Pnömatik ve Makroniker Eğitimi" 95 Fatih. "Küçük, Orta ve Büyük Boy İşletmelerde Hidrolik-Pnömatik Eğitimleri ve Bu Konulardaki Türkçe Yayın Envanterinin Araştırılması" 113 Özgür. "Askeri Okullarda Hidrolik Pnömatik Eğitimi" 117 IX
Tahrik, kontrol ve hareket teknolojisinin sanata dönüştüğü yerde buluşalım i engineering mannesmann Rexro t.h Sistem çözümleri için gerekli tüm eleman ve sistemlere, mühendislik servis ve eğitim hizmetlerine tek bir kaynaktan güvenle ulaşın Rexroth Hydraulics Bnıeninghaus Hydromatik Lohmann + Stolterfoht Hidrolik tahrik ve kontrol teknolojisi Eksenel pistonlu pompa ve motorlar Planet dişli kutuları ve sistemleri Indramat Elektronik tahrik ve kontrol teknolojisi Star : Mecman Doğrusal hareket teknolojisi Pnömatik tahrik ve kontrol teknolojisi MERKEZ: Mannesmann Rexroth Hidrolik ve Otomasyon San. ve Tic. A.Ş. Fevzi Çakmak Cad. No: 3 34630 Sefaköy-istanbul Tel: (0.212) 541 60 70 (pbx) Fax: (0.212) 599 34 07 www.rexroth.com.tr. İSTANBUL: ADANA: ANKARA: BURSA İSTANBUL: İZMİR KOCAELİ I Star Hidropar Ltd. Şti. Tel: (0212) 222 40 84 (pbx) I Fax:(0212)2210999 Hidropar Adana Ltd. Ştl. Tel: (0322) 459 31 38/3 Hal Fax:(0322)4593137 Hidropar Ankara Ltd. Şti. Tel:(0312)342 45 03/2Hat Fax:(0312)3415011 HidrosamHMroparLtd. Şti. Tel: (0224) 232 00 11/3 Hal Fax:(0224)2320014 HlpaşA.Ş. Tel: (0212) 251 40 05 / 3 Hat Fax:(0212)25128 92 izmir Hidropar Ltd. Şti. Tel: (0232) 347 05 92 Fax:(0232)339 5395 Hidropar Kocaeli Ltd. Şti. Tel: (0262) 643 84 11 Fax:(0262)643 8414
tmmob makina mühendisleri odası izmir şubesi MM iş ve sosyal hîzmejrf GELECEĞİ BUGÜNDEN GÖRENLER İÇİN... tmmob makina mühendisleri odası izmir şubesi sizin de bir yeriniz olsun "BÜRO ve SHOWROOM SATIN ALMAK İSTEYEN KİŞİ ve KURUMLAR İÇİN AYRINTILI BİLGİ VE BAŞVURU: (Proje Koordinatörlüğü) Tel: 0232-463 4198 PBX (İç hat 136) Faks: 0232-422 60 39 Atatürk Cad. No:422 K.5/6 35220 Alsancak İZMİR-TÜRKİYE e-posta:mmoiz@superonline.com