TUBİTAK UME Medikal Metroloji Çalışmaları Dr.Baki Karaböce EXPOMED Eurasia Fuarı İstanbul, 28 Mart 2015
İçerik Sağlık alanında metroloji Metroloji terimleri Metroloji sistemi Kalibrasyon Sağlık alanında kullanılan cihazlar ve ölçüm parametreleri Ölçüm/Kalibrasyon sistemleri TÜBİTAK UME faaliyetleri EURAMET ile işbirliği ve projeler Sonuç ve Öneriler
UME ve Metroloji SI birimleri Cd K mol kg m A s 3
Sağlık alanında metroloji Tıpta kullanılan bir cihazın hatalı ölçümü, yanlış teşhis ve tedaviye neden olarak insan sağlığını olumsuz etkileyebilir veya gereksiz sağlık harcamalarına sebep olabilir. Bu alanda yapılan ölçümlerdeki hata payının düşürülmesi, doğru tedaviyi, daha düşük ölüm/sakatlanma oranını ve daha az sağlık masrafını sağlayacaktır. İnsan sağlığını doğrudan etkilediği için medikal alanda kullanılan cihazların kalibrasyonu, izlenebilirliğinin sağlanması ve ülke içinde ve uluslararası ölçüm birliğinin kurulması gerekmektedir. Ölçümde hata oranı Daha doğru tedavi Daha düşük ölüm ve sakatlanma oranı Daha az harcama
Medikal Metroloji Fizibilite Projesinin Amacı Medikal Metroloji Fizibilite Projesi Projenin amaçları; Bu alanda öncelikli çalışmalar ve yatırımların belirlenmesi, Sağlık alanında kullanılan cihazların verifikasyon ve kalibrasyonu için ihtiyaç duyulan altyapının belirlenmesi, Sağlık alanında hizmet veren kuruluşlarda teşhis ve tedavi amaçlı kullanılan cihazların ulusal ve/veya uluslararası standartlara izlenebilirliğinin sağlanması için gerekli ön çalışmaların yapılması, Sağlık alanında kullanılan cihazların ülke içinde ölçüm birliğinin oluşturulması için gerekli ön çalışmalar yapılması, Bu konu ile ilgilenen üniversite, kalibrasyon laboratuarı, dernek gibi kuruluşların bir araya getirilerek metroloji farkındalığının oluşturulması, Bu konu ile ilgili çalıştay ve eğitim programlarının düzenlenmesi
Cihaz kalibrasyon, test ve ölçümleri No Medikal Cihaz Ölçüm Parametreleri Birim ve skala 5 Otoklav, Etüv Sıcaklık, Basınç Celcius:20-200 C kpa: 6 Fototerapi Frekans/dalgaboyu 420-480 nm ışık şiddeti, ~ 1400-1800 µw/cm 2 7 Kemik Densitometre Gerilim, boyut V: kvp, cihazı mm: 1-200 mm 8 Odyometre SPL, Frekans, distorsiyon db: 20-100 db 125-8000 Hz Referans sistem, Kalibratör, Simülator, Fantom, Otoklav kalibratörü Fototerapi radyometre (DALE40), rrh Yapay Kulak ve mikrofon
Yurtdışında durum Yurtdışında UME eşdeğeri metroloji enstitülerinde Medikal metroloji çalışmaları çeşitli gruplarla yürütülmektedir. NIST-ABD PTB-Almanya LNE-Fransa NIST te medical metroloji çalışmalarının organizasyonu; Subject areas* Biosicence&Health Medical Devices Diagnostics Drugs/Pharmaceuticals Life Sciences Research Standard Reference Materials Biomanufacturing EL (Engineering Laboratory)** Intelligent Systems Division Medical Devices Metrology and Standards link *: http://www.nist.gov/medical-devicesportal.cfm **:http://www.nist.gov/el/isd/medical_device s.cfm PTB de medical metroloji çalışmalarının organizasyonu; Division 8* Departments 8.1 Medical Metrology 8.1.1 MR Technology 8.1.2 Standards for medical instrumentation 8.1.3 In-vivo MRI 8.2 Biosignals 8.3 Biomedical optics 8.4 Mathematical Modelling and Data Analysis 8.5 Metrological Information Technology *: http://www.ptb.de/cms/en/fachabteilungen/ abt8.html LNE de medical metroloji çalışmalarının organizasyonu; (metrolojinin altında değil) Activities by sector Medical / Health Medical device manufacturers Hospitals, clinics, hospital purchasing departments Research Institutes, analysis/research laboratories *: http://www.lne.eu/en/markets/medicalhealth.asp
EURAMET ile eşgüdüm Avrupa metroloji merkezleri birliği (www.euramet.org) ile eşgüdüm amacıyla, TÜBİTAK UME tarafından, IM (Interdisciplinary Metrology) altında bir focus grup veya subgrup oluşturulması önerildi. Bu öneri EURAMET Başkanı Kamal Hossain tarafından çok olumlu bulundu. Bu konuda bir debate-müzakere dokümanı hazırlanıp incelenmek üzere gönderilmiştir.
TUBİTAK UME faaliyetleri TÜBİTAK UME nin medikal metroloji alanındaki faaliyetleri ortaya çıkarılmıştır. Gelen kalibrasyon başvuruları bu kapsamda değerlendirilmiştir.
TUBİTAK UME faaliyetleri Odyometrik cihazlarda izlenebilirliğin sağlanması Odyometre İşitme Cihazı Analizörü Kulaklık Diğer odyometrik cihazlar Yapay Kulak Yapay Mastoid Mikrofon İvme ölçer Birincil Standart Odyometre, İşitme Cihazı Analizörü ve benzer Diğer odyometrik cihazların kalibrasyonu Karşılaştırma kalibrasyon yöntemine göre UME de yapılmaktadır. Kalibrasyonda; ses basınç düzeyi (db), titreşim düzeyi (m/s²) ve frekans (Hz) ölçülmektedir.
TUBİTAK UME faaliyetleri Ultrasonik cihazlarda izlenebilirliğin sağlanması Teşhis ve tedavide kullanılan Ultrason cihazları Portatif Kalibratör Güç Probu Birincil Standart- Radyasyon Kuvvet Terazisi Ultrason cihazların kalibrasyonu ya yerinde Portatif Kalibratör ile ya da kullanılan probun UME ye gönderilmesi ile yapılmaktadır. Frekans Bölgesi 0,5 5 MHz. Kalibrasyonda; ölçülmektedir. ultrasonik güç (Watt), ve frekans (Hz)
TUBİTAK UME faaliyetleri Tansiyon Aletleri - Analog ve Dijital Kalibratör/Komparatör Birincil Standart Tansiyon aletlerinin kalibrasyonu için bir sistemin oluşturulması yönünde çalışmalar devam etmektedir. 5 Korotkoff fazının ölçülmesi için kol simülatorü, basınç sensörü ve gösterge (manometre) ile ölçüm tekniğinin tanımlanması gerekmektedir. Kalibrasyonda; basınç (Pa), sıcaklık ( C) ve frekans (Hz) ölçülmektedir.
Medikal alanda ölçümler ve metroloji Solunum cihazlarında debi izlenebilirliğinin sağlanması Ventilatör Akciğer Smilatörü Spirometre Diğer solunum cihazları UME Akışkanlar Mekaniği Gaz Debi Ölçüm Laboratuvarı Ventilatör, Akciğer smilatörü, Spirometre ve benzer diğer solunum cihazlarının kalibrasyonu Karşılaştırma kalibrasyon yöntemine göre UME de yapılmaktadır. Kalibrasyonda; solunum hava debisi (L/dak) ölçülmektedir.
Medikal alanda ölçümler ve metroloji Kan Akış Ölçümlerinde izlenebilirliğin sağlanması Kullanılan Kan Akış Ölçüm Teknik ve Cihazları Akış Ölçer Debimetreler UME sıvı debi ölçüm standartları Kan akışı ölçen cihazların kalibrasyonu ya yerinde Portatif Kalibratör ile ya da kullanılan probun veya debimetrenin UME ye gönderilmesi ile yapılmaktadır. Kalibrasyonda; akış debisi (L/dak), ölçülmektedir.
TUBİTAK UME faaliyetleri Terazi ve standart kütleler Komparatör Birincil Standart Terazi ve standart kütlelerin kalibrasyonu komparatör ile UME de gerçekleştirilmektedir. Kalibrasyonda; kütle (g), ve sıcaklık ( C) ölçülmektedir.
TUBİTAK UME faaliyetleri Sıcaklık ölçüm cihazlarında izlenebilirliğin sağlanması Kulak Termometre Her türlü sıcaklık ölçüm cihazı Ameliyathaneler - Yoğun Bakım Üniteleri - Kuvöz - Laboratuvarlar - Temiz Oda - Mikrobiyolojik Güvenlik & Kemoterapi Kabin ortamlarında sıcaklık kontrol cihazları Referans Termometre Referans Sıcaklık Kaynakları Birincil Seviye Sıcaklık Standartları Her türlü sıcaklık ölçümü, ortam ve cihaz kalibrasyonu Karşılaştırmalı kalibrasyon yöntemine göre TÜBİTAK UME de ya da yerinde yapılmaktadır. Kalibrasyonda; doğrudan sıcaklık ( C) ölçümleri yapılmaktadır.
TUBİTAK UME faaliyetleri Nem ölçüm cihazlarında izlenebilirliğin sağlanması Bağıl nem ve sıcaklık ölçer Çiy-noktası ölçer Ameliyathaneler - Yoğun Bakım Üniteleri - Kuvöz - Laboratuvarlar - Temiz Oda - Mikrobiyolojik Güvenlik & Kemoterapi Kabin ortamlarında nem ve sıcaklık kontrol cihazları Referans Çiy- Noktası Sıcaklığı Ölçüm Cihazı Transfer Standart bağıl nem ve sıcaklık ölçer Birincil Seviye Nem ve Sıcaklık Kaynağı Her türlü nem ölçümü, ortam ve cihaz kalibrasyonu Karşılaştırmalı kalibrasyon yöntemine göre TÜBİTAK UME de ya da yerinde yapılmaktadır. Kalibrasyonda; Bağıl Nem ve Sıcaklık (% rh - C) ve Çiy-Noktası Sıcaklığı ( C DP/FP) ölçümleri yapılmaktadır.
TUBİTAK UME faaliyetleri Tıpta kullanılan elektronik cihazlar (EM radyasyon yayan cihazlar) Kalibratör/referans standart ve cihaz Birincil Standart EM radyasyon yayan cihazların kalibrasyonu için sistemler UME de mevcuttur. Kalibrasyonda; emisyon, bağışıklık, ESD, harmonik ve frekans gibi parametreler ölçülmektedir.
TUBİTAK UME faaliyetleri Tüm elektronik cihazlar Kalibratör/referans standart ve cihaz Birincil Standart Elektronik cihazların kalibrasyonu için bir sistemin oluşturulması yönünde çalışmalar devam etmektedir. Kalibrasyonda; gerilim (V), direnç (Ohm), frekans (Hz) vb. ölçülmektedir.
TUBİTAK UME faaliyetleri Kimyasal ölçümlerde izlenebilirliğin sağlanması Ölçüm analizörleri Referans Malzemeler Referans Malzemeler Kalibratörler Komparatörler Referans Sistem/malz eme Bazı kimyasal testler, karşılaştırma yöntemine göre UME de yapılmaktadır. Kalibrasyonda; ölçülmektedir. kimyasal parametreler
TUBİTAK UME Medikal Metroloji Lab. Sağlık alanında kullanılan cihazların ölçüm izlenebilirliği ve güvenilirliğinin sağlanması Klinik ölçümler için sertifikalı referans malzeme üretimi Medikal cihazlar için kalibratör tasarımı ve üretimi Kalibrasyonu konusunda çalışan profesyonellere uygulamalı eğitimler Ultrasonik tekniklerin sağlık alanındaki uygulamaları için sistemler kurulması ve projeler üretilmesi İşitme cihazları ve kulaklıkların performans testlerinin gerçekleştirilmesi
TUBİTAK UME Medikal Metroloji Lab. Sağlık alanında kullanılan cihazların ölçüm izlenebilirliği ve güvenilirliğinin sağlanması Klinik ölçümler için sertifikalı referans malzeme üretimi Medikal cihazlar için kalibratör tasarımı ve üretimi Kalibrasyonu konusunda çalışan profesyonellere uygulamalı eğitimler Ultrasonik tekniklerin sağlık alanındaki uygulamaları için sistemler kurulması ve projeler üretilmesi İşitme cihazları ve kulaklıkların performans testlerinin gerçekleştirilmesi
Sonuç ve Öneriler
Sonuç ve Öneriler
Sonuç ve Öneriler TÜBİTAK UME nin medikal metroloji alanındaki kalibrasyon hizmetleri başlamıştır. Avrupa ile birlikte hareket edilebilmesi yaygın etkiyi arttıracaktır. Bu amaçla UME nin önerisiyle EURAMET te bir grup kurulmuştur. Medikal cihazların kalibrasyonunun önemini belirten eğitim, toplantı ve çalıştaylar düzenlenmelidir.
Planlar Acil olarak kurulması planlanan kalibrasyonlar sistemleri araştırılmaktadır. Medikal alanda hizmet veren kuruluşlarla görüşmeler planlanmaktadır. Medikal metrolojinin önemini vurgulamak amacıyla yayın, çalıştay ve kongre/sempozyum gibi aktivitelerle ilgili kuruşlara ulaşmak için planlamalar Yapılmaktadır.
Sonsöz İlginiz için teşekkür ederim.