usûl İslam Araştırmaları Islamic Researches إ ث Sayı: 13, Ocak-Haziran 2010
usûl İslam Araştırmaları Islamic Researches إ ث Sayı: 13, Ocak-Haziran 2010 ISSN 1305-2632 Sahibi Publisher İlim Yayma Vakfı adına Yücel ÇELİKBİLEK Yazı İşleri Müdürü Responsible Manager Osman ACUN Editör Editor-in-Chief Faruk BEŞER Editör Yardımcısı Associate Editor Hayati YILMAZ Yayın Kurulu Editorial Board Erdinç AHATLI (Sakarya Ü.) Muhammet ABAY (Marmara Ü.) Necmettin GÖKKIR (İstanbul Ü.) Osman AYDINLI (Marmara Ü.) Ahmet BOSTANCI (Sakarya Ü.) Danışma Kurulu Advisory Board A. Emin ÇİMEN (İstanbul Ü.) A. Hikmet ATAN (İstanbul Ü.) Abdulhamit BİRIŞIK (Uudağ Ü.) Abdullah TIRABZON (İstanbul Ü.) Adem APAK(Uludağ Ü.) Ahmet YAMAN (Akdeniz Ü.) Ali ERBAŞ (DİB) Ali KÖSE (Marmara Ü.) Atilla ARKAN (Sakarya Ü.) Bayram Ali ÇETİNKAYA (İstanbul Ü.) Bekir KUZUDİŞLİ (İstanbul Ü.) Bilal GÖKKIR (İstanbul Ü.) Bülent UÇAR (Osnabrück U.) Cağfer KARADAŞ (Abant İ. Baysal Ü.) E. Sait KAYA (İstanbul Şehir Ü.) Ednan ASLAN (Viyana U.) Engin YILMAZ (İYV) H. Ahmet ÖZDEMİR (N. Erbakan Ü.) H. Mehmet GÜNAY (Sakarya Ü.) Hasan HACAK (Marmara Ü.) İ. Kafi DÖNMEZ (29 Mayıs Ü.) İbrahim Hakkı İNAL (19 Mayıs Ü.) İbrahim HATİBOĞLU (Yalova Ü.) İsmail ADAK (Yalova Ü.) İsmail YİĞİT (FSM Vakıf Ü.) M. Ali BÜYÜKKARA (Marmara Ü.) M. Emin MAŞALI (Marmara Ü.) M. Erol KILIÇ (Marmara Ü.) M. Sait ÖZERVARLI (Yıldız Ü.) Mehmet ÖZŞENEL (Marmara Ü.) Mehmet PAÇACI (Ankara Ü.) Mesut OKUMUŞ (Ankara Ü.) Muammer İSKENDEROĞLU (Sakarya Ü.) Muhsin AKBAŞ (18 Mart Ü.) Musa YILDIZ (Gazi Ü.) Mustafa KARA (Uludağ Ü.) Mustafa KARATAŞ (İstanbul Ü.) Mustafa ÖZTÜRK (Çukurova Ü.) Ömer KARA (Atatürk Ü.) Özcan HIDIR (Rotterdam Islamic U.) Raşit KÜÇÜK (DİB) Süleyman KAYA (Sakarya Ü.) Şükrü ÖZEN (Yalova Ü.) Tahsin ÖZCAN (Marmara Ü.) Yaşar YİĞİT (DİB) Yunus APAYDIN (Erciyes Ü.) Zekeriya GÜLER (İstanbul Ü.) Sayı Hakemleri Referees on This Issue Abdurrahman ÖZDEMİR Alican DAĞDEVİREN Bayram Ali ÇETİNKAYA Erdinç AHATLI Hayati YILMAZ H. İbrahim BULUT H. Mehmet GÜNAY İsmail GÜLER Kemal BATAK M. Emin MAŞALI Merve ÖZDEMİR Muammer İSKENDEROĞLU Ömer ÇELİK Soner DUMAN Usûl İslam Araştırmaları hakemli bir dergidir. Yılda iki sayı olarak yayımlanır. Yazıların sorumluluğu yazarlarına aittir. İletişim Communication Osman ACUN Vefa, Akifpaşa Sk. No: 6 Fatih İSTANBUL TÜRKİYE Tel: +90 (212) 511 22 90 e-posta: usul@iyv.org.tr web: www.usuldergisi.com Eylül, 2013
İÇİNDEKİLER Editörden 5 6 Makaleler Kur ân-ı Kerîm de Gâib Zamîrinin Bir Kullanılışı Bağlamında Hz. Peygamber e İtaatın Mahiyeti The Nature of obeying the Prophet in the context of the use of one hidden pronoun in the Qur'an Abdullah AYDINLI 7 20 Kur an Ezberinde Kalite İhtiyacı ve Donanımlı Hafızlık Equipped Memorisation and The Need for Quality in The Memorisation of The Qur an Mustafa Atilla AKDEMİR 21 40 Arap Dilinde Bir Mecaz-ı Mürsel Türü Olarak Aynı Kökten Türeyen Farklı Kelimelerin Birbirlerinin Yerine Kullanılması Kur an-ı Kerim Bağlamında Bir İnceleme- The Use of Different Words of The Same Root Interchangeably in Arabic Language as a Metaphor (Majaz Al-Mursal): An Inquiry in The Context of The Qur an Ahmet BOSTANCI 41 64 א א א אم א א א Criteria for the Issue of Supporting Haram according to Hanafi Schoo Salah Abu l Hacc 65 92 Mu tezîlî Kâdî Cebbâr ın Te vîl Anlayışı Qadi Abd al-jabbar al-mutazili and His Methodology of Interpretation (Ta wil) Hüseyin DOĞAN 93 110 Globalleşme Sürecinde Kültür ve Medeniyetler Arası İlişkiler Üzerine Düşünme: İbn Meymun Örneği Contemplation on the interactions among the civilizations and cultures in the globalization process: Maiomonides as an exemplar Atilla ARKAN 111 146
Batı da Hadis Çalışmalarının Tarihi SeyriÜzerine On The History of Hadikh Studies in West Ömer Faruk AKPINAR 147 178 Tanıtım ve Değerlendirmeler Kâsım er-ressî ve Zeydiyye Kelâmı Recep ÖNAL 179 182 Yayın İlkeleri 183 184
EDİTÖRDEN Değerli Usûl İslam Araştırmaları okuyucuları, Ülkemizde İslam ilmî araştırmalarının merkezi sayılan İlahiyat fakültelerinin sayılarının çoğalmasıyla İslam araştırmalarının yakın bir gelecekte gittikçe artan bir ivmeyle yükseleceği anlaşılmaktadır. Yapılan araştırmaların ilim dünyasına sunulması da büyük oranda bilimsel dergiler vasıtasıyla gerçekleşmektedir. Dolayısıyla bu türden dergilere duyulan ihtiyaç da giderek artacak demektir. Usûl İslam Araştırmaları dergimiz de 2004 yılından beri edindiği tecrübe ve birikimle bu ihtiyacı karşılama noktasında yayın hayatını emin ve istikrarlı bir şekilde devam ettirmektedir. Dergimizin 13. sayısıyla huzurlarınızdayız. Yeni sayımızda, biri Arapça olmak üzere yedi makale ile bir tanıtım yazısı yer almaktadır. M. Atilla Akdemir Kur an Ezberinde Kalite İhtiyacı ve Donanımlı Hafızlık adlı makalesinde, Kur an eğitim ve öğretimi konusunda, özellikle de hafızlık sistemimizde, sorunların çözümüne katkı sağlayacak alternatif metotların denenmesi üzerinde durmaktadır. Abdullah Aydınlı, Kur ân-ı Kerîm de Gâib Zamîrinin Bir Kullanılışı Bağlamında Hz. Peygamber e İtaatın Mahiyeti başlığını taşıyan yazısında Kur an-ı Kerîm de tekil 3. şahıs/ gâib zamirinin bir kullanılışı çerçevesinde Hz. Peygamber e itaatin Yüce Allah a itaatle irtibatı konusuna dikkat çekmektedir. Ahmet Bostancı tarafından kaleme alınan Arap Dilinde Bir Mecaz-ı Mürsel Türü Olarak Aynı Kökten Türeyen Farklı Kelimelerin Birbirlerinin Yerine Kullanılması Kur an-ı Kerim Bağlamında Bir İnceleme- konusunu ele alan makale bir belağat konusu olan mecâz-ı mürselin özel bir türünü ayetler örneğinde incelemektedir. Globalleşme Sürecinde Kültür ve Medeniyetler Arası İlişkiler Üzerine Düşünme: İbn Meymun Örneği başlıklı yazısında Atilla Arkan, İbn Meymun un Yahudi düşüncesi ve İslam düşüncesiyle ilişkisini detaylı bir şekilde ele alarak, onun kendi vahiy ve yorum teorisi etrafında sunduğu çözümleri tartışmaktadır. Hüseyin Doğan, Mu tezîlî Kâdî Cebbâr ın Te vîl Anlayışı adlı yazısında, İslâm düşüncesinde ve Kelâm tarihinde çok önemli bir öneme sahip olan te vîl problemini, Mu tezîlî Kâdî Abdülcebbâr ın penceresinden sunmaya çalışmaktadır.
Ö. Faruk Akpınar ın, önemli oryantalistlerden biri olan Harald Motzki nin bir kitabını ele alan Batı da Hadis Çalışmalarının Tarihi Seyri Üzerine adlı yazısı, Motzki nin çalışmalarını içeren bu derlemesini genel hatlarıyla tanıtmakta ve değerlendirmektedir. Dergimizin bu sayısında yer alan ve Türkçe ismiyle Hanefî Mezhebine Göre Harama Destek Olma Meselesinin Kriterleri adını taşıyan Arapça makalesinde Salâh Ebü l-hâc, haram ile helalin oldukça karıştığı günümüz dünyasında özel bir konuya Hanefî mezhebi çerçevesinde ışık tutmaktadır. Usûl İslam Araştırmaları nın 13. sayısı bu makalelerin ardından yer alan Recep Önal ın, Resul Öztürk tarafından kaleme alınan Kâsım er-ressî ve Zeydiyye Kelâmı adlı kitabının tanıtım ve değerlendirme yazısı ile sona ermektedir. 14. sayımızda buluşmak üzere Muvaffakiyet Allah tandır. Faruk Beşer